«Αναμφίβολα, οι ρωσικές κινήσεις κατά της Γεωργίας αξίζουν πολιτική αλλά και ηθική καταδίκη. Αλλά και η γεωργιανή κυβέρνηση του Σαακασβίλι κάθε άλλο παρά αθώα είναι, αφού έκανε ό,τι πιο ανεύθυνο»
Του RICHARD FALK *
Υστερα από πολλές καθυστερήσεις, η υπόσχεση της Ρωσίας να αποσύρει τις δυνάμεις της από τη Γεωργία δείχνει να αποκτά μορφή. Σύμφωνα με τους όρους της κατάπαυσης του πυρός, ρωσικά στρατεύματα θα παραμείνουν στη Νότια Οσετία και επιπλέον θα ελέγχουν μια ζώνη ασφαλείας, άγνωστου εύρους.
*Η κατάσταση παραμένει ρευστή, καθώς η ηγεσία της Νότιας Οσετίας έχει διατυπώσει την απροθυμία της για την παρουσία διεθνών παρατηρητών στο έδαφός της, ενώ υπάρχουν ενδείξεις αποσχιστικών προθέσεων εκ μέρους και της Αμπχαζίας, του άλλου εθνοτικού θυλάκου που αντιπαρατάσσεται στις διεκδικήσεις εθνικής κυριαρχίας της Γεωργίας, συμπεριλαμβανομένης της κατάληψης του φαραγγιού Κοντόρι -μιας στρατηγικής σημασίας περιοχής στους πρόποδες του Καυκάσου.
*Δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι η εδαφική ενότητα του γεωργιανού κράτους έχει ντε φάκτο διαλυθεί και ότι η ρωσική ισχύς θα αναλάβει το ρόλο του εγγυητή της αυτονομίας της Νότιας Οσετίας, αν όχι της ντε φάκτο ανεξαρτησίας της περιοχής, κατά το ορατό μέλλον.
1 Αναμφίβολα, η έκταση και η ένταση των ρωσικών στρατιωτικών κινήσεων κατά της Γεωργίας αξίζουν νομική, ηθική και πολιτική καταδίκη. Ταυτοχρόνως, όμως, είναι σημαντική η ευθύνη της Γεωργίας και των ΗΠΑ, την οποία δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε.
Η Ρωσία παραβίασε τη βασική αρχή του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ στέλνοντας δυνάμεις πέρα από τα σύνορά της, για να επιτεθούν εναντίον ενός μικρού γείτονα, στις 12 Αυγούστου, εκτοξεύοντας βροχή ρουκετών και πυραύλων, συμπεριλαμβανομένων και πολλών πυρομαχικών διασποράς.
Υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες αναφορές σύμφωνα με τις οποίες μέχρι 2.000 άμαχοι σκοτώθηκαν. Η βία ανάγκασε επίσης δεκάδες χιλιάδες να απομακρυνθούν από τις εστίες τους, φοβούμενοι μην εμπλακούν στα διασταυρούμενα πυρά. Καταγγέλθηκε ακόμα ότι η Ρωσία στόχευσε ιδιαίτερα χωριά που κατοικούνται από Γεωργιανούς, κάτι που προσθέτει ένα στοιχείο εθνοκάθαρσης στις κατηγορίες εναντίον της.
Οι παραβιάσεις αυτές της γεωργιανής εθνικής κυριαρχίας είναι σαφές ότι αποτελούν έγκλημα κατά της ειρήνης και η στρατιωτική τακτική της Μόσχας αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση των νόμων του πολέμου. Πέρα απ’ αυτά, αν οι κατηγορίες για εθνοκάθαρση αποδειχθούν, θα σημαίνει ότι η Ρωσία είναι ένοχη για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
2 Η γεωργιανή κυβέρνηση του Μιχαήλ Σαακασβίλι, ωστόσο, κάθε άλλο παρά αθώα είναι. Εκανε ό,τι πιο ανεύθυνο, προκαλώντας την κρίση με τη στρατιωτική επίθεση εναντίον της ρωσικής ειρηνευτικής παρουσίας στη μειονοτική Δημοκρατία της Νότιας Οσετίας, πέντε μέρες νωρίτερα. Προκάλεσε σημαντικές απώλειες στον τοπικό πληθυσμό και έδωσε λαβή στους ρωσικούς ισχυρισμούς για πράξεις γενοκτονίας εκ μέρους της Γεωργίας.
Ο προφανής στόχος αυτής της εκτεταμένης χρήσης βίας ήταν η ανατροπή των συμφωνιών του 1992, οι οποίες επέτρεπαν την παραμονή στη Ν. Οσετία ενός περιορισμένου αριθμού ρώσων στρατιωτών, στο πλαίσιο μιας τριμερούς ειρηνευτικής δύναμης.
Ο Σαακασβίλι δεν έκρυψε το στόχο του να διώξει τους Ρώσους και να αλλάξει το καθεστώς στη Ν. Οσετία με την εγκατάσταση ηγετών που θα αποδέχονται τις επιθυμίες της Τιφλίδας, στη θέση του σημερινού ηγέτη, Εντουάρντ Κοκόιτι, που είναι δημοφιλής στην περιοχή και υποστηρίζεται από τη Ρωσία.
3 Οι πολίτες της Ν. Οσετίας ψήφισαν με συντριπτική πλειοψηφία, σε δημοψήφισμα του 2006, υπέρ της ένωσής τους με τους αδελφούς τους της Β. Οσετίας, η οποία απολαμβάνει μεγάλου βαθμού αυτονομία στο πλαίσιο του ρωσικού κράτους.
Η αμφισβητούμενη κυριαρχία της Ν. Οσετίας αποτελεί ένα ευαίσθητο θέμα αυτοδιάθεσης. Τώρα βγήκε στην επιφάνεια με την επίσημη ρωσική διπλωματική αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Ν. Οσετίας (και της Αμπχαζίας). Και αυτό, σε απάντηση της γεωργιανής πρόκλησης της 7ης Αυγούστου, που προκάλεσε το θάνατο χιλιάδων πολιτών και ρωσικού στρατιωτικού προσωπικού το οποίο βρισκόταν εκεί με ρόλο ειρηνευτή.
4 Η κατάσταση της Νότιας Οσετίας θα παραμείνει διαφιλονικούμενη στο ορατό μέλλον, με τη Ρωσία, ενδεχομένως και με άλλα κράτη να αναγνωρίζουν την ντε φάκτο ανεξαρτησία του θυλάκου και τη Δύση να επιμένει ότι αυτή η πολιτική οντότητα παραμένει τμήμα της Γεωργίας.
Ο ισχυρισμός αυτός δεν είναι τόσο απλοϊκός όσο φαίνεται, για πολλούς λόγους.
*Κατ’ αρχήν, εθεωρείτο ότι οι διακηρύξεις ανεξαρτησίας που διασπούσαν την ενότητα υπαρχόντων κρατών δεν είχαν αξία σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Αλλά αυτή η προσέγγιση καταρρίφθηκε από τις ευρωπαϊκές χώρες, που έσπευσαν να διευκολύνουν τη διάσπαση της πρώην Γιουγκοσλαβίας το ’90.
*Δεύτερον, η άσχημη πραγματικότητα της μικρής αυτής περιοχής των 70.000 κατοίκων εγείρει ερωτήματα για τη νομιμότητά της ως πολιτικής οντότητας, λαμβάνοντας υπόψη το μικρό της μέγεθος.
Ετσι, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει βολική λύση για το μέλλον της Ν. Οσετίας, η οποία εγκλωβίζεται σε μια σκληρή γεωπολιτική τανάλια μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ/Γεωργίας.
*Τρίτον, ο ρωσικός ισχυρισμός ότι η καταπίεση των κατοίκων της Ν. Οσετίας και της Αμπχαζίας από τη Γεωργία είχε ως αποτέλεσμα την απεμπόληση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, έρχεται σε σύγκρουση με την αιματηρή κατάπνιξη του τσετσενικού αποσχιστικού κινήματος από την ίδια τη Ρωσία.
*Από την άλλη, η αναγνώριση από το ΝΑΤΟ της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου, σε πλήρη σύγκρουση με τη ρωσική θέση, δεν ήταν λιγότερο καταστροφική απ’ ό,τι η Ρωσία προσπαθεί να πετύχει στη Γεωργία. Στηριζόταν, άλλωστε, στον ίδιο συνδυασμό επιχειρημάτων. Οτι, δηλαδή, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκ μέρους της Σερβίας οδηγεί σε απεμπόληση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων.
Οπως και η Ρωσία, έτσι και το ΝΑΤΟ, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, προχώρησε σε πόλεμο που ξεκίνησε (χωρίς έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας), για να εξασφαλίσει την απογύμνωση της Σερβίας από τα δικαιώματά της στο Κοσσυφοπέδιο.
Αυτό έπαιξε ρόλο στη δημιουργία ενός προηγούμενου για το είδος της μονομέρειας που επιδείχθηκε το 2003 όταν οι ΗΠΑ και η Βρετανία εισέβαλαν στο Ιράκ…
5 Η κατανόηση της παρούσας σύγκρουσης, που μοιάζει να έχει τοπικό χαρακτήρα, δεν μπορεί να είναι ικανοποιητική εάν δεν υπάρχει σαφή ανάλυση των πολύπλοκων γεωπολιτικών δυνάμεων που συμμετέχουν.
*Κατά πρώτον υπάρχουν οι γεωπολιτικές που σχετίζονται με τα πετρέλαια και την ισχυρή επιθυμία της Δύσης να έχει αγωγούς από την Κασπία, οι οποίοι να διέρχονται από χώρα φιλική, όπως επίσης και τη μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής. Αυτό δίνει στον πετρελαιαγωγό Μπακού-Τιφλίδας-Τσεϊχάν μείζονα στρατηγική σημασία.
*Ο Σαακασβίλι και οι υποστηρικτές του στην Ουάσιγκτον, υιοθέτησαν στρατιωτική προσέγγιση στην ασφάλεια της Γεωργίας, η οποία αναμενόταν να προκαλέσει την ηγεσία στη Μόσχα, που προβληματίζεται εκ νέου για τα θέματα ρωσικής ασφάλειας στα σύνορα της χώρας. Οι ΗΠΑ έδωσαν αφειδώς στρατιωτική βοήθεια εκπαιδεύοντας μονάδες στη Γεωργία από τη στιγμή που ο Σαακασβίλι ανέβηκε στην εξουσία. Παράλληλα, άσκησαν μεγάλες πιέσεις προκειμένου να εξασφαλίσουν για τη χώρα υποψηφιότητα ένταξης στο ΝΑΤΟ, αγνοώντας τη Μόσχα, που προειδοποιούσε ότι αυτή η κίνηση θα προκαλούσε ταραχές.
*Από τη ρωσική οπτική, οι πρόσφατες κινήσεις και η ρητορική των ΗΠΑ τείνουν να δημιουργήσουν προβλήματα, ειδικά στο ευρύτερο πλαίσιο των αμερικανικών σχεδίων να εγκαταστήσουν αντιπυραυλικό σύστημα στο έδαφος της Πολωνίας, όπως επίσης και να τοποθετήσουν ευρύ στρατιωτικό σύστημα εντοπισμού στην Τσεχία.
Οι πρόσφατες αυτές κινήσεις των ΗΠΑ μπορούν να θεωρηθούν προσπάθειες απειλής εναντίον της Ρωσίας.
Μόνο να φανταστούμε μπορούμε ποια θα ήταν η αμερικανική απάντηση αν η Ρωσία ενεργούσε στην Κούβα ή στο Μεξικό κατά τρόπο παρόμοιο με αυτόν με τον οποίον ενεπλάκησαν οι ΗΠΑ στη Γεωργία: Ο πρόεδρος Μπους ανακοίνωσε ότι έντεκα αμερικανικά σκάφη θα μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια στη Γεωργία μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Θα ήμασταν στα πρόθυρα παγκοσμίου πολέμου αν η Ρωσία τολμούσε να μπει στις αμερικανικές Μεγάλες Λίμνες με πολεμικά πλοία…
(Είναι πάντοτε χρήσιμο να αναστρέφουμε την ταυτότητα των πρωταγωνιστών όταν μελετούμε τη λογική των συμπεριφορών τους).
6 Η απάντηση της Τουρκίας στην κρίση της Γεωργίας κατέδειξε πρωτίστως το διπλωματικό ακτιβισμό της κυβέρνησης Ερντογάν.
Είναι κατανοητό ότι η Αγκυρα βλέπει στον Καύκασο μια ευκαιρία, υπό το φως της επιτυχούς έκβασης των πρωτοβουλιών της για διαπραγματεύσεις μεταξύ Συρίας και Ισραήλ στα Υψώματα του Γκολάν. Υπάρχει, όμως, διαφορά ανάμεσα στις ευκαιρίες που παρουσιάζονται σε περιφερειακό επίπεδο, όταν οι παγκόσμιες δυνάμεις είναι απρόθυμες να τις αδράξουν, και σε εκείνες -όπως αυτή που εξετάζουμε- όπου οι μεγάλες κυβερνήσεις βρίσκονται σε ευθεία αντιπαράθεση.
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία έχει σοβαρές οικονομικές και πολιτικές ανησυχίες, εκτός από το ρόλο της στον αγωγό. Για να αναφέρουμε μία μόνο, η Τουρκία είναι απρόθυμη να ενθαρρύνει την απόσχιση τμήματος ενός γειτονικού κράτους. Ετσι, θα κλίνει, τελικά, προς τη Γεωργία, στην αξίωσή της να διατηρήσει την εδαφική της ακεραιότητα σε σχέση με τη Ν. Οσετία και την Αμπχαζία.
7 Είναι αδύνατον να αγνοήσουμε και το χρόνο αυτής της αντίδρασης.
Η επιθετική στάση της Γεωργίας έναντι της Ν. Οσετίας εκδηλώθηκε την ώρα που η Ρωσία άρχισε να δείχνει το μετασοβιετικό της σθένος. Αυτό αντικατοπτρίζει κατά πάσα πιθανότητα τα αποτελέσματα της σταθερής, γοργής οικονομικής ανάπτυξής της τα τελευταία χρόνια, η οποία απέκτησε πρόσθετο βάρος χάρη στην άνοδο της αξίας των τεράστιων ενεργειακών της πόρων.
8 Η κατάσταση στη Νότια Οσετία θυμίζει κάποιες παλιότερες αμφιλεγόμενες στρατιωτικές επεμβάσεις, και ιδιαιτέρως την περίπτωση της Κύπρου το 1974 και του Κοσσυφοπεδίου το 1999.
*Ο ισχυρισμός της Τουρκίας ότι με τον τρόπο αυτό προστάτευσε μια πολιορκούμενη τουρκική μειονότητα στην Κύπρο ουδέποτε αντιμετωπίστηκε με την πρέπουσα σοβαρότητα στα Ηνωμένα Εθνη ή οπουδήποτε αλλού στη διεθνή κοινότητα.
*Αναλόγως, η αεροπορική επιδρομή του ΝΑΤΟ εναντίον της Σερβίας χωρίς την εξουσιοδότηση του Συμβουλίου Ασφαλείας αμφισβητήθηκε τόσο σε σχέση με το ότι αγνόησε τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός μέλους του ΟΗΕ όσο και επειδή δημιούργησε ένα προηγούμενο που έμελλε να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης.
*Εναντι ενός τέτοιου υπόβαθρου η προσπάθεια της Ρωσίας να προστατεύσει τους Νοτιοοσετούς σε εδάφη που βρίσκονται στα σύνορά της, υπό το φως των βίαιων παραβιάσεων που διενήργησε σε βάρος τους το καθεστώς Σαακασβίλι, φαίνεται πιο βάσιμη από πλευράς ανθρωπίνων δικαιωμάτων,απ’ ό,τι παρουσιάστηκε στα media και στον ΟΗΕ.
Σε αυτό το σημείο το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι η αποκατάσταση μιας διεθνούς ειρηνευτικής παρουσίας με τη στήριξη του ΟΗΕ και με ισχυρά αδέσμευτα στοιχεία στις τάξεις της.
9 Γινόμαστε επίσης μάρτυρες μιας σύγκρουσης δύο αντίθετων γεωπολιτικών προσεγγίσεων, η αλληλεπίδραση των οποίων θέτει σοβαρούς κινδύνους για την ειρήνη στην περιοχή αλλά και τον κόσμο, όπως επίσης και για την ευημερία των λαών.
*Η ρωσική συμπεριφορά φαίνεται κυρίως να υποκινείται από μια παραδοσιακά περιορισμένη «χωροταξικά» προσπάθεια για την εγκαθίδρυση μιας φιλικής και σταθερής από άποψη ασφάλειας ζώνης σε χώρες κοντά στα σύνορά της. Επαναδιεκδικεί τη δημιουργία μιας σφαίρας επιρροής με ιστορικές καταβολές. Μπορούμε να ερμηνεύσουμε τη συμπεριφορά της Ρωσίας ως μια προσπάθεια να εξασφαλίσει εμμέσως τον έλεγχο του αποκαλούμενου «εγγύς εξωτερικού» («near abroad») που χάθηκε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης.
*Υπό το φως της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ με την ενσωμάτωση των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, η διεκδίκηση της ρωσικής πρωτοκαθεδρίας στις πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες της αποτελεί υψηλή προτεραιότητα, για την οποία η Μόσχα φαίνεται διατεθειμένη να καταβάλει ένα αξιοσημείωτο αντίτιμο, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται η ουσιαστική ψύχρανση των σχέσεών της με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η συμπεριφορά της Ρωσίας στη Γεωργία έχει αναμφίβολα στόχο να λειτουργήσει ως προειδοποίηση προς άλλες κυβερνήσεις στα νότια σύνορά της, ιδιαιτέρως έναντι της Ουκρανίας, ώστε να μην αναπτύξουν ισχυρούς δεσμούς με την Ουάσιγκτον.
*Σε σύγκριση με τη Ρωσία η Ουάσιγκτον θεωρεί ότι ολόκληρος ο κόσμος έχει γίνει το δικό της γεωπολιτικό γήπεδο και μάλιστα υπό το πρίσμα του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ακολουθούν τη λογικής μιας παγκόσμιας «αυτοκρατορίας», έναντι της ρωσικής επιδίωξης μιας περιορισμένης «περιφερειακής» σφαίρας συμφερόντων.
Αν λάβουμε υπόψη αυτές τις προσεγγίσεις καταλαβαίνουμε ότι η Γεωργία εμπίπτει επικίνδυνα στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί πεδίο μάχης για την αμερικανική προσπάθεια οικοδόμησης μιας άτυπης παγκόσμιας αυτοκρατορίας. Ολόκληρος ο κόσμος είναι για την Ουάσιγκτον «εγγύς εξωτερικό».
Εάν αυτή η ένταση διατηρηθεί, είναι πιθανό να προκαλέσει την αναβίωση μιας κούρσας εξοπλισμών που θα παραπέμπει στον Ψυχρό Πόλεμο και θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια τρομακτική αναγέννηση της σύγκρουσης Ανατολής-Δύσης, ακόμη και να αναζωπυρώσει τον κίνδυνο πολέμου με πυρηνικά όπλα. Δεν είναι μια ευτυχής στιγμή. Κι από την άποψη της παγκόσμιας ειρήνης, είναι ίσως η πιο δυσοίωνη περίοδος μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου!
10 Υπάρχουν κι άλλοι, αν και λιγότερο σπουδαιοφανείς, λόγοι ανησυχίας.
Η Ρωσία είναι τώρα, όπως και οι ΗΠΑ, μια μεγάλη δύναμη, πρόθυμη να χρησιμοποιήσει μη αμυντική στρατιωτική βία στην παγκόσμια πολιτική σκηνή, χωρίς εξουσιοδότηση από τα Ηνωμένα Εθνη, κι επομένως κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Προσθέτει έτσι την ανευθυνότητά της στη θρασύτητα των ΗΠΑ που προχώρησαν το 2003 στην εισβολή στο Ιράκ παρά την άρνηση του Συμβουλίου Ασφαλείας.
**Από αυτή την άποψη, η κρίση γύρω από τα γεγονότα στη Ν. Οσετία θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο το μεγάλο σχέδιο που υιοθετήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (που ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε, ούτε αποκηρύχθηκε), και που βασίζεται στο ότι οι κυβερνήσεις προτάσσουν την εξωτερική πολιτική και τη διπλωματία έναντι της πολεμικής επιλογής, εκτός των περιπτώσεων αυτοάμυνας.
11 Το γεγονός ότι αγνοήθηκαν οι ρωσικές αντιρρήσεις όσον αφορά τη ΝΑΤΟϊκή προσέγγιση για τη Σερβία και το Κόσοβο λειτούργησε κατά πάσα πιθανότητα ως άλλο ένα κίνητρο για την επέμβαση των Ρώσων.
Μετά το ΝΑΤΟϊκό πόλεμο του 1999 η Δύση προώθησε σαφώς σε πρώτο χρόνο την ντε φάκτο ανεξαρτησία του Κοσόβου, που αποτελούσε μέρος της εδαφικής κυριαρχίας της Σερβίας, και εν συνεχεία, πέρυσι, προσέφερε διπλωματική στήριξη στη μονομερή διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου.
Η εμπειρία του Κοσόβου παρέχει, λοιπόν, στη Ρωσία ένα προηγούμενο που εκείνη επιδιώκει τώρα να μιμηθεί στη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία, δίνοντας έτσι ένα μάθημα τόσο στη Γεωργία όσο και στις ΗΠΑ: «Εχει ο καιρός γυρίσματα»…
12 Υπάρχουν πολλά να μάθουμε και πολλά να φοβόμαστε σε σχέση με τα πρόσφατα αυτά γεγονότα.
*Η αναγέννηση της Ρωσίας σημαίνει, πάνω απ’ όλα, ότι η κεντρική αντιπαλότητα του τελευταίου μισού αιώνα πρέπει ν’ αντιμετωπιστεί ξανά με τη μέγιστη σοβαρότητα. Το ιδανικό θα ήταν να ενθαρρυνθούν οι χώρες που απειλούνται από την επικίνδυνη αυτή γεωπολιτική δίνη να εργαστούν για το σεβασμό του διεθνούς δικαίου και της εξουσίας του ΟΗΕ.
*Αν μια τέτοια προσπάθεια αποτύχει, τότε θα είναι ακόμη πιο σημαντικό να επιδείξουν, Ουάσιγκτον και Μόσχα, αμοιβαία ευαισθησία.
Οι αντιπαραθέσεις από αυτή τη σύγκρουση μεταξύ «περιφερειακής» και «αυτοκρατορικής» γεωπολιτικής δεν θα είναι δυνατόν να αποφευχθούν. Αλλά η διπλωματία μπορεί να κάνει πολύ καλύτερη δουλειά από αυτή που είδαμε στη Νότια Οσετία και στη Γεωργία.
*Τελικώς, η προοπτική για ειρήνη και δικαιοσύνη στον 21ο αιώνα εξαρτάται από το σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων και, εν καιρώ, από την αποκήρυξη της γεωπολιτικής. Ομως δεν έχουμε φτάσει ακόμη ώς εκεί. Και οι εξελίξεις δείχνουν ότι ο κόσμος μπορεί να παρασύρεται εκ νέου στην πιο επικίνδυνη μορφή γεωπολιτικής: στη διευθέτηση των διεθνών διαφορών με βάση τη βία. Και, ακόμη, σε μια αλλόκοτη έκφραση επιθυμίας για έναν Δεύτερο Ψυχρό Πόλεμο.
* Ο Richard Falk επελέγη πρόσφατα από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (παρά τις αντιρρήσεις Ισραήλ και ΗΠΑ) ως ειδικός εισηγητής για την Παλαιστίνη. Είναι επίτιμος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Πρακτικής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον και διακεκριμένος καθηγητής Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας-Σάντα Μπάρμπαρα. Εχει συγγράψει πάνω από 40 βιβλία και περίπου 900 άρθρα.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ – 31/08/2008
