Βομβαρδισμένο τοπίο στο Γερόλακκο
Η πρώτη μέρα της επικής μάχης της ΕΛΔΥΚ, που είχε αρχίσει με το πρώτο φως της ημέρας, 20ής lουλίου 1974, έληξε με το πρώτο φως της επόμενης μέρας, 21ης Ιουλίου. Κράτησε, δηλαδή, η ιστορική πρώτη φάση της εθνικής μάχης 24 ολόκληρες ώρες. Και ξανάρχισε, ή κυριολεκτικότερα συνεχίστηκε, με μια διακοπή ελάχιστου χρονικού διαστήματος -μιας μόνο περίπου ώρας- στις 4.30 το πρωί της 21ης lουλίου.

ΜΕΡΟΣ Γ΄

Η πρώτη μέρα της επικής μάχης της ΕΛΔΥΚ, που είχε αρχίσει με το πρώτο φως της ημέρας, 20ής lουλίου 1974, έληξε με το πρώτο φως της επόμενης μέρας, 21ης Ιουλίου. Κράτησε, δηλαδή, η ιστορική πρώτη φάση της εθνικής μάχης 24 ολόκληρες ώρες. Και ξανάρχισε, ή κυριολεκτικότερα συνεχίστηκε, με μια διακοπή ελάχιστου χρονικού διαστήματος -μιας μόνο περίπου ώρας- στις 4.30 το πρωί της 21ης lουλίου.
Ο Λούης Ιωαννίδης, εν αποστρατεία συνταγματάρχης του Ελληνικού Στρατού, ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές της επικής μάχης της ΕΛΔΥΚ. Λοχαγός τότε, διοικητής του τέταρτου λόχου, «έφαγε με τη χούφτα» το μπαρούτι. Είχε την τύχη να βγει ζωντανός από την κόλαση του πυρός που ξερνούσαν τα τουρκικά αεροπλάνα, τα κανόνια, τα τανκς, τα πολυβόλα και τα άλλα όπλα των υπέρτερων εχθρικών δυνάμεων. Με το Λούη Ιωαννίδη, που υπήρξε και αγωνιστής της ΕΟΚΑ -αγωνίστηκε και στο αντάρτικο (κατάγεται από την Αγία Φύλα)- είχαμε την παρακάτω συνομιλία. Φίλος και συναγωνιστής, δεν ήθελε να τον προσαγορεύω «Κύριε Συνταγματάρχη», αλλά απλώς «Λούη».
– Λούη, πώς βρέθηκες στην Κύπρο και πολέμησες στην ΕΛΔΥΚ κατά την εισβολή;
– Υπηρετούσα στο ΚΕΒΟΠ (Κέντρο Εκπαιδεύσεως Βαρέων Όπλων Πεζικού) στο Χαϊδάρι, ως διοικητής λόχου. Αρχές lουλίου του 1974 ορίστηκα από το Γενικό Επιτελείο Στρατού (ΓΕΣ) ως συνοδός της νέας ΕΣΟ, που θα αντικαθιστούσε την προηγούμενη που υπηρετούσε στην ΕΛΔΥΚ. Επρόκειτο να ξεκινήσουμε με το αρματαγωγό «Λήμνος» στις 8 lουλίου. Μετά μας ανακοίνωσαν ότι η ημερομηνία απόπλου του σκάφους αναβλήθηκε για τις 11 και τελικά αναχωρήσαμε στις 13 του ίδιου μήνα.
– Σας είχαν ανακοινώσει τους λόγους που αναβαλλόταν ο απόπλους;
– Όχι. Κανένας μας δεν ήξερε τους λόγους. Φαίνεται ότι οι λόγοι είχαν σχέση με την επιδείνωση των σχέσεων Αθήνας – Λευκωσίας, που οδήγησαν στη γνωστή επιστολή Μακαρίου προς Γκιζίκη, για την ανάκληση των Ελλαδιτών αξιωματικών από την Εθνική Φρουρά και τη μείωση της Δύναμης.
– Από πού αναχώρησε το «Λήμνος»;
– Από τις Κεχριές, έξω από το Λουτράκι, στον Ισθμό της Κορίνθου.
– Κατά τον πλουν είχατε παρατηρήσει οποιεσδήποτε ύποπτες κινήσεις ξένων πλοίων ή αεροπλάνων;
– Ενώ πλέαμε ολοταχώς προς την Κύπρο, μεταξύ των Κυκλάδων και της Ρόδου, ήρθε σήμα για να γυρίσουμε. Το σήμα, όμως, αυτό σε λίγο άλλαξε και μας διέτασσε να συνεχίσουμε τον πλουν. Στο μεταξύ, πάνω από το «Λήμνος» πετούσαν μαχητικά αεροπλάνα του Έκτου Αμερικανικού Στόλου. Μας παρακολουθούσαν συνεχώς. Οι κινήσεις αυτές των αμερικανικών αεροπλάνων μάς ενέβαλαν σε διάφορες υποψίες. Ο καπετάνιος του «Λήμνος» μάς καθησύχασε και μας είπε ότι τα υποβρύχια που βλέπουμε να μας συνοδεύουν ήταν ελληνικά και δεν υπήρχε κανένας λόγος ανησυχίας. Για τη συνοδεία των υποβρυχίων είχαμε ενημερωθεί προτού αποπλεύσουμε.

Στην Αμμόχωστο
– Στην Κύπρο πότε φθάσατε;
– Kαταπλεύσαμε στο λιμάνι της Αμμοχώστου και αγκυροβολήσαμε το πρωί της 19ης Ιουλίου. Η κατάσταση ήταν κάπως τεταμένη λόγω του πραξικοπήματος. Παραδώσαμε τους νέους στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ και μετά πήγα στη Λευκωσία να δω την οικογένειά μου. Το απόγευμα θα γύριζα στην Αμμόχωστο, όπου θα γινόταν η επιβίβαση των ΕΛΔΥΚάριων που θα αναχωρούσαν για την Ελλάδα. Είχαν συμπληρώσει τη θητεία τους στην Kύπρο και θα επαναπατρίζονταν οριστικά. Κοντά στο ηλιοβασίλεμα άρχισε η επιβίβαση της παλιάς ΕΣΟ και μόλις σουρούπωσε, το «Λήμνος» σήκωσε άγκυρα και πήρε το δρόμο του γυρισμoύ στην Ελλάδα.
– Για την επικείμενη εισβολή δεν είχατε καμιά πληροφορία; Δεν πήρατε οποιεσδήποτε οδηγίες για μέτρα ασφάλειας;
– Μέτρα ασφάλειας λαμβάνονται πάντοτε σε πολεμικά σκάφη που εκτελούν διατεταγμένες αποστολές. Για την επικείμενη εισβολή, όμως, δεν υπήρχαν σ’ εμάς σαφείς ενδείξεις. Φήμες και φόβοι κυκλοφορούσαν για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Για σίγουρη, όμως, εισβολή, κανένας δεν μιλούσε.
– Εσείς πώς το μάθατε και πoύ βρισκόταν το «Λήμνος», όταν πήρατε την είδηση;
– Το πρωί της 20ής Ιουλίου μάς ειδοποίησαν ότι έγινε τουρκική εισβολή και ότι τουρκικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν την ΕΛΔ ΥΚ. Την είδηση για την εισβολή την ακούσαμε και από το ραδιόφωνο για πρώτη φορά, όταν πλέαμε στα ανοικτά της Πάφου.
– Πώς αντιδράσατε;
– Κατ’ αρχήν ο κυβερνήτης του σκάφους σήμανε συναγερμό. Οι αξιωματικοί, συνοδοί των ΕΛΔΥΚάριων κατεβήκαμε στ’ αμπάρια όπου βρίσκονταν οι στρατιώτες και τους ανακοινώσαμε την είδηση, ότι το στρατόπεδό τους βομβαρδιζόταν από τουρκικά αεροπλάνα. Τους είπαμε, επίσης, ότι από εκείνο το πρωί οι Tούρκοι διεξήγαγαν ευρύτατης κλίμακας αποβατικές επιχειρήσεις για να εισβάλουν και καταλάβουν την Κύπρο.

Πίσω στην ΕΛΔΥΚ
– Πώς αντέδρασαν οι στρατιώτες;
Αντί να τους δώσουμε εμείς θάρρος, μας έδιναν εκείνοι. Είχαν γίνει ηφαίστειο, μόλις τους είπαμε ότι οι Τούρκοι πρoσπαθούσαν να βάλουν πόδι στην Κύπρο και ότι τα τουρκικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Όλοι ζητούσαν να γυρίσει το σκάφος για να κατέβουν να πολεμήσουν τους Τούρκους. Ήταν ασυγκράτητοι. Φoβoύμασταν μήπως δεν τους συγκρατήσουμε και ριχτούν στη θάλασσα για να βγουν κολυμπώντας στη στεριά… Σε λίγο γυρίσαμε στο λιμάνι της Πάφου, το πρωί της 20ής Ιουλίου. Αποβιβαστήκαμε όλοι, αξιωματικοί και άντρες. Συγκροτηθήκαμε σε λόχους, επιβιβαστήκαμε σε επιταγμένο αυτοκίνητο και οδήγησα τη φάλαγγα στη Λευκωσία, από το δασικό δρόμο Σταυρός Ψώκας – Kύκκου – Πεδουλά, μέχρι έξω από το Αεροδρόμιο Λευκωσίας. Ήταν πρωί της 21ης Ιουλίου, όταν τα αυτοκίνητά μας έφθασαν στο δασάκι των ευκαλύπτων, μεταξύ αεροδρομίου και κρατητηρίων Κοκκινοτριμιθιάς. Τα τουρκικά αεροπλάνα άρχισαν πάλι πρωί – πρωί να βομβαρδίζουν το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Επειδή η εντολή που πήραμε ήταν να πάμε στο στρατόπεδο της Δύναμης, για να πάρουμε οπλισμό και να μας ανατεθεί αποστολή, θα έπρεπε να ενεργήσουμε πoλύ προσεχτικά. Κατεβάσαμε τους στρατιώτες και τους διασκορπίσαμε κάτω από τους ευκαλύπτους και εγώ, που ήξερα την περιοχή, με τον υπολοχαγό Σταυριανόπουλο προχωρήσαμε προς το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ με αυτοκίνητο. Πήγαμε στο παρατηρητήριο και βρήκαμε το διευθυντή του Γ’ Γραφείου Επιχειρήσεων, Ταγματάρχη Καλλιώρα Θεοδόσιο. Ανταλλάξαμε δύο τρία λόγια και μας υπέδειξε να έρθουν οι στρατιώτες μέσα στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Γύρισα πίσω και έδωσα εντολή να προχωρήσουν προς την ΕΛΔΥΚ τα αυτοκίνητα με τους στρατιώτες, όχι όλα μαζί, αλλά δύο – δύο ή τρία – τρία.

Στο πεδίο της μάχης παρότι τραυματίας
Έτσι, οι στρατιώτες έφτασαν στο στρατόπεδο, αλλά οπλισμός δεν υπήρχε διαθέσιμος. Έτσι τουλάχιστον μας είπαν. Μερικοί, όμως, από τους παλιούς αυτούς στρατιώτες γνώριζαν ότι υπήρχε ακόμα μια αποθήκη με σύγχρονα ημιαυτόματα τουφέκια βελγικής κατασκευής FN και πολυβόλα. Και επειδή ήθελαν με όλη τους την ψυχή να πολεμήσουν για τη λευτεριά της Κύπρου ενάντια στους εισβολείς, που βομβάρδιζαν ανηλεώς το στρατόπεδό τους, έτρεξαν στην αποθήκη του καινούργιου οπλισμού, την έσπασαν και άρχισαν τη διανομή. Χωρίς καθυστέρηση, ένοπλοι πια και οι παλιοί στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ, κατανεμήθηκαν στους λόχους που υπηρετούσαν, προτού αναχωρήσουν για την Ελλάδα, ως «επιπλέον προσωπικό». Οι στρατιώτες ειδικοτήτων, που υπηρετούσαν σε άλλες μονάδες της Εθνικής Φρουράς, στάλθηκαν πίσω σε αυτές…
– Εσύ, πού τοποθετήθηκες;
Εμένα προσωπικά με κάλεσε ο διευθυντής του Τρίτου Επιτελικού Γραφείου Επιχειρήσεων στο παρατηρητήριο και μου είπε ότι επειδή γνωρίζω την περιοχή, μια και υπηρετούσα εκεί μερικά χρόνια – να αναλάβω τον τέταρτο λόχο, του οποίου ο λοχαγός Γρηγόρης Στραβόπουλος είχε στο μεταξύ τραυματιστεί.
– Πώς ενήργησες μετά την τοποθέτησή σου;
– Ήρθα αμέσως σε επαφή με τον υποδιοικητή του λόχου Μητσόπουλο Νικόλαο και οργανώσαμε ξανά το λόχο, συμπληρώνοντας τα κενά του με τους παλιούς στρατιώτες που γύρισαν από το «Λήμνος», Ο τομέας που επιτηρούσε ο λόχος μας ήταν το βόρειο τμήμα του στρατοπέδου – υψώματα Α και Β προς την πλευρά του Γερόλακκου. Ο υπολοχαγός Μητσόπουλος έφερε τραύμα στον αριστερό μηρό από σφαίρα και του υπέδειξα να μεταβεί στο νοσοκομείο για ιατρική εξέταση και περίθαλψη. Γενναίος και λεβέντης, όμως, ο Μητσόπουλος ούτε που ήθελε να ακούσει νοσοκομείο. Ήθελε να μείνει εκεί κοντά στους στρατιώτες του και το διοικητή του, γιατί με θεωρούσε νεοαφιχθέντα και θεωρούσε υποχρέωση να μου συμπαρασταθεί. Οργανώνοντας το λόχο μάς βρήκε η νύχτα 21ης προς την 22η Ιουλίου. Ο ερχομός της νύκτας μας επέτρεψε να οργανώσουμε τα υψώματα Α και Β, καθώς και το ύψωμα Αγίου Γεωργίου, όπου βρίσκεται το εκκλησάκι της ΕΛΔΥΚ, μέχρι το δρόμο του Γερόλακκου. Στα υψώματα αυτά εγκαταστήσαμε τις διμοιρίες κατά αμυντική διάταξη.
ΑΥΡΙΟ: Το Δ΄ μέρος

Γενική επίθεση κατά του Κιόνελι
Στις 5μ.μ. της 20ής Ιουλίου, επιτελής φέρει διαταγή του ΓΕΕΦ για γενική επίθεση στις 6.30. Την επίθεση αναλαμβάνουν η ΕΛΔΥΚ και η ΙΙΙ Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση. Αντικειμενικός σκοπός: κατάληψη Κιόνελι. Στις 6.30 ακριβώς αρχίζει η επίθεση με δύο τάγματα Πεζικού μπροστά (1 και 2). Κάθε τάγμα έχει δύο λόχους και μια ίλη αρμάτων Τ34 (ρωσικής κατασκευής και προέλευσης). Η επίθεση είχε στην εξέλιξή της εξαιρετική επιτυχία. Τα τμήματα πέρασαν την πρώτη σειρά πολυβολείων του εχθρού, αλλά τα άρματα δεν ακολούθησαν, λόγω αντιαρματικής τάφρου. Παρά την έλλειψη αρμάτων, το Πεζικό προχωρεί και παίρνει και τη δεύτερη σειρά των εχθρικών πολυβολείων.
ΟΙ ΕΛΔΥκάριοι γίνονται ημίθεοι. Αψηφώντας την κόλαση πυρός του εχθρού, προχωρούν για την κατάληψη και της τρίτης και τελευταίας σειράς των πολυβολείων του Αττίλα. Η διαταγή, όμως, του ΓΕΕΦ τους κόβει την ορμή, τους διπλώνει τα φτερά και τους στερεί τη μεγάλη δόξα της τελειωτικής νίκης, που θα σήμαινε και την πλήρη εξουδετέρωση του εχθρού. Η διαταγή, στην κρισιμότατη αυτή καμπή της μάχης, ήταν σαφέστατη: Σύμπτυξη. Δηλαδή, επιστροφή στις αρχικές θέσεις, στο στρατόπεδο. Έτσι οι δαφνοστεφανωμένοι νικητές
υποχρεώνονται από τους άκαπνους επιτελείς του ΓΕΕΦ και του ελλαδικού Γενικού Επιτελείου να γυρίσουν πίσω στο στρατόπεδό τους.
Απολογισμός μαχών πρώτης ημέρας: Στη μάχη μέσα στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, από βομβαρδισμούς, ρουκετοβολισμούς και πολυβολισμούς εχθρικών αεροπλάνων: Τραυματίες: αξιωματικοί δύο, μόνιμοι υπαξιωματικοί τρεις. Νεκροί: οπλίτες τρεις, τραυματίες δέκα. Στις μάχες του Κιόνελι: νεκροί επτά και αγνοούμενοι έντεκα, τραυματίες δώδεκα. Αξιωματικοί: ένας νεκρός, τραυματίες πέντε. Μόνιμοι υπαξιωματικοί: ‘Ένας νεκρός.
Ο ανθυπολοχαγός Αντώνης Αργυρίου, που είχε πάρει μέρος σε όλες τις φάσεις των μαχών που διεξήχθησαν στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, μπροστά στο στρατόπεδο και στον κάμπο του Κιόνελι, καταθέτει τη δική του μαρτυρία. «Πολεμήσαμε εκεί. Με την πίστη προς τη νίκη και με την ελπίδα η Μάνα (Ελλάδα) να μας σκεπάσει με τα γαλανά φτερά της (την Αεροπορία). Αναμέναμεν με τους οφθαλμούς στον ουρανό να αντικρίσουμε τα ελληνικά φτερά. Δεν ήλθαν, όμως. Διατί; Πιθανώς πολλοί να σπεύσoυν να μου δώσουν μίαν απάντηση. Λυπούμαι, αλλά δεν θα τη δεχθώ, διότι δεν ήσαν εκεί, διά να ζήσουν την πάλη των συναδέλφων μου, διά να ζήσουν τα συναισθήματά των, διά να τους ακούσουν να αποθνήσκουν με τα λόγια: “Ζήτω η Ελλάς. Ζήτω η Ένωσις”. Οι κύριοι αυτοί δεν ευρέθησαν παρόντες στο μεγάλο προσκλητήριο του Έθνους και της Ιστορίας».
Σημερινη

Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.