Τρεις ερευνητές σχολιάζουν την πολιτική κατάσταση που θυμίζει… κινούμενη άμμο, επισημαίνουν την ιδιαιτερότητα αυτών των εκλογών, καθώς θα διεξαχθούν σε μια νέα κατάσταση, και τονίζουν ότι ένα σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων θα κατασταλάξει την τελευταία στιγμή

Στο φίνις θα κριθεί το αποτέλεσμα
Θολό παραμένει το τοπίο λίγες μέρες πριν προκηρυχθούν οι εκλογές καθώς όλες οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πολιτικό σκηνικό που θυμίζει κινούμενη άμμο. Οι εκτιμήσεις για την πρόθεση ψήφου είναι παρακινδυνευμένες αφού από τα ευρήματα των μετρήσεων της κοινής γνώμης διαπιστώνεται ότι ένα σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων θα αποφασίσει την τελευταία στιγμή… Ολοι επιμένουν να δηλώνουν ότι οι δημοσκοπήσεις δεν υποκαθιστούν τις εκλογές και το μόνο που δίνουν είναι μια φωτογραφία της στιγμής.

Σε αυτό το κλίμα της πολιτικής ρευστότητας διαπιστώνεται -από τα στοιχεία των μετρήσεων της κοινής γνώμης- ότι στους πολίτες καταγράφονται αμφίσημα συναισθήματα, όπως θυμός αλλά και φόβος, απογοήτευση αλλά και… καρτερικότητα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η λύση του γρίφου της πολιτικής ρευστότητας, δεν μπορεί να απαντηθεί, τουλάχιστον σήμερα, ενώ άλλοι εμμένουν στη θέση ότι η κατάσταση αυτή ενδεχομένως να συνεχιστεί και μετά τις εκλογές. Ολα δείχνουν ότι οι τάσεις δεν έχουν ξεκαθαρίσει όχι μόνο στην πρόθεση ψήφου, όσων δηλώνουν ότι θα πάμε να ψηφίσουν αλλά και αυτών που μέχρι σήμερα προκρίνουν τη στάση της αποχής.

Σε όλες τις δημοσκοπήσεις καταγράφονται υψηλά ποσοστά αναποφάσιστων ψηφοφόρων και σε αυτήν την κλίμακα εντάσσονται αυτοί που λένε σήμερα «λευκό – άκυρο», ότι δεν έχουν αποφασίσει ή δεν θα ψηφίσουν. Ωστόσο, κοινή συνισταμένη όλων των ευρημάτων από τις δημοσκοπήσεις είναι ότι για πρώτη φορά μετά τη μεταπολίτευση, οι επερχόμενες εκλογές είναι οι πιο κρίσιμες καθώς θα διεξαχθούν σε μια εντελώς νέα κατάσταση, σε σύγκριση με οποιαδήποτε προηγούμενη.

Απουσιάζει η ελπίδα και περισσεύει η αγανάκτηση για το χθες
Θωμάς Γεράκης – ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ MARC
Οι επερχόμενες εκλογές θα διεξαχθούν σε μια εντελώς νέα κατάσταση, σε σύγκριση με οποιαδήποτε προηγούμενη. Τα τελευταία δύο χρόνια, μέσα σε ένα ρευστό και διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον έχουν τελεστεί δραματικές αλλαγές, τόσο στην ελληνική κοινωνία όσο και στο πολιτικό σκηνικό. Εχουν συμβεί ανατροπές στον τρόπο ζωής των πολιτών, στον τρόπο αντίληψης των πραγμάτων και στη σχέση τους με τα κόμματα. Εχει επέλθει κατακερματισμός των πολιτικών δυνάμεων, μεταβολές τοποθετήσεων των κομμάτων σε σημαντικά ζητήματα και μετακίνηση των διαχωριστικών γραμμών που ίσχυαν στο παρελθόν. Ολα αυτά δυσχεραίνουν εξαιρετικά τις επιλογές των ψηφοφόρων. Οι πολίτες αναφέρουν πιο εύκολα στις δημοσκοπήσεις ποια κόμματα δεν θα ψηφίσουν, ή ποια κόμματα θα μπορούσαν ίσως να ψηφίσουν, αλλά λίγοι είναι αυτοί που φαίνεται να έχουν αποφασίσει οριστικά. Αυτή τη φορά, οι ψηφοφόροι που θα αποφασίσουν την τελευταία στιγμή τι θα πράξουν, θα είναι περισσότεροι από ποτέ. Πρόκειται άλλωστε για τις πρώτες εκλογές που απουσιάζει η ελπίδα και περισσεύουν η αγανάκτηση για το χθες και ο φόβος για το αύριο.

Καταγράφεται σύγκρουση ανάμεσα στη λογική και στο συναίσθημα
Τάκης Θεοδωρικάκος – Πολιτικός Αναλυτής, Πρόεδρος GPO

Οι δημοσκοπήσεις περιγράφουν την πρωτοφανή πολιτική ρευστότητα, που για μεγάλο χρονικό διάστημα υπάρχει και κορυφώνεται στην Ελλάδα. Καταγράφονται η αμφιθυμία, η σύγκρουση ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα, η σύγκρουση ανάμεσα στις ταυτότητες του χθες και του σήμερα, η αντίφαση ανάμεσα σε διαφορετικά κριτήρια επιλογής ψήφου.

Ο φόβος, ο θυμός, η αγανάκτηση, η απογοήτευση, η άρνηση, απέναντι στην ελπίδα, στην καρτερικότητα, τη δημιουργικότητα. Ολα αυτά συνυπάρχουν μέσα στην κοινωνία. Αριστερά – Δεξιά, Μνημόνιο – Αντιμνημόνιο, Ευθύνες, τιμωρία γιο το χθες – Πρόταση για το αύριο, Δικομματισμός – «Μικρότερα» κόμματα. Αυτά στις πολιτικές έρευνες οδηγούν σ’ έναν πολύ μεγάλο αριθμό αναποφάσιστων πολιτών που θ’ αποφασίσουν την τελευταία εβδομάδα, αν θα ψηφίσουν και τι θα ψηφίσουν. Γι’ αυτό κανενός είδους πρόγνωση δεν μπορεί να γίνεται ούτε καν για τις βασικές παραμέτρους του εκλογικού αποτελέσματος. Εχει τη σημασία της αυτή την ώρα η διαπίστωση ότι οι μετρήσεις κοινής γνώμης δεν είναι πρόβλεψη και δεν μπορεί να χρησιμοποιούνται από διαφόρους για να κατασκευαστεί η απόφαση των πολιτών.

Νέα εποχή με κατακερματισμένο πολυκομματισμό
Χριστοφόρος Βερναρδάκης – Επιστημονικός Σύμβουλος της VPRC*
Από τον Μάιο του 2012 με την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου η χώρα πέρασε σε μια νέα ιστορική εποχή. Το Μνημόνιο και οι βαθιές (αντι)μεταρρυθμίσεις που προκάλεσε οριοθέτησαν για την ελληνική κοινωνία μια νέα διαιρετική τομή. Πάνω σε αυτήν ανατρέπονται όλες οι «κλασικές» ή «παραδοσιακές» σχέσεις εκπροσώπησης που συγκροτήθηκαν στη μεταπολίτευση. Επομένως, το χαρακτηριστικό της πολιτικής ρευστότητας που παρατηρείται σήμερα είναι απολύτως συμβατό με την εξαιρετικά μεγάλη κοινωνική ρευστότητα, την ακραία επιδείνωση των κοινωνικών ανισοτήτων και την ουσιαστική κατάργηση του κοινωνικού κράτους. Μαζί βεβαίως με τις μεταπολιτευτικές σχέσεις εκπροσώπησης καταρρέει και το «εργαλείο» λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, ο δικομματισμός ή αλλιώς το «πολιτικό καρτέλ αντιπροσώπευσης» που συγκρότησαν μετά το 1996 τα δύο κόμματα εξουσίας. Η νέα εποχή θα χαρακτηριστεί από πολυκομματισμό, πιθανότατα μάλιστα κατακερματισμένο.

Η οικονομική και ταξική ρευστότητα, καθώς και η αδυναμία συγκρότησης μεγάλων και ομοιογενών μπλοκ κοινωνικών συμφερόντων, τουλάχιστον για την επόμενη διετία, θα επιδράσουν στη δημιουργία πολλών και σχετικά ισχυρών κομματικών μορφωμάτων σε όλο το φάσμα της κλίμακας Αριστερά / Δεξιά. Ταυτόχρονα, θα είναι σημαντικές και οι αλλαγές στη φυσιογνωμία των υπαρχόντων σχηματισμών. Το δίπολο νεοφιλελευθερισμός / κοινωνικό κράτος θα διασχίσει κάθετα τα δύο παλαιά μεγάλα κόμματα, το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Στους χώρους αυτούς θα προκύψουν νέες πολιτικές μορφοποιήσεις. Ταυτόχρονα, τα κόμματα της Αριστεράς θα ισχυροποιηθούν, αλλά χωρίς να εγγυώνται, λόγω του κατακερματισμού τους, την υλοποίηση μιας διαφορετικής διεύθυνσης της κοινωνίας. Ομως, θα πιεστούν προς αυτήν την κατεύθυνση με αποτέλεσμα να συντελεστούν σοβαρές ανακατατάξεις. Οι επόμενες εκλογές δεν θα λύσουν το γρίφο της πολιτικής ρευστότητας. Θα χρειαστούν πολλές εκλογές και πολλές μεταβατικές κυβερνήσεις, μέχρι να ωριμάσει η νέα πολιτική πραγματικότητα. Θα πρόκειται για μια πολιτική ρευστότητα που θα εξαρτάται άμεσα από τον κοινωνικό και λαϊκό παράγοντα, δηλαδή από τις αλλαγές που συντελούνται αυτή τη στιγμή, όχι μόνο στην πολιτική σκηνή, αλλά και στις δομές πρωτοβάθμιας οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών.

* Ο Χρ. Βερναρδάκης είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης.


Παναγιώτης Τσούτσιας
http://www.ethnos.gr/