Όλα τα πολιτικά κόμματα που διεκδίκησαν ποτέ τη διακυβέρνηση ετούτης εδώ της χώρας υποσχέθηκαν ότι θα πατάξουν τη φοροδιαφυγή. Όλοι το είχαν ψηλά στην ατζέντα. Όλοι το δήλωναν ως προτεραιότητα. Όταν, μετά τις υποσχέσεις τους για δωράκια σε μικρά ή μεγάλα μπλοκ ψηφοφόρων, τους ρώταγαν “και πού θα βρείτε τα λεφτά”, όλοι το ίδιο έλεγαν: Θα πατάξουμε τη φοροδιαφυγή.
Κανένας δεν τα κατάφερε. Κάποιος κακεντρεχής θα μπορούσε να πει πως κανένας δεν ήθελε πραγματικά να τα καταφέρει. Υπάρχει ένα ενδεικτικό σημάδι που μπορείτε να προσέξετε για να αναγνωρίσετε αν ένας πολιτικός θέλει όντως να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή ή αν απλά λέει αρλούμπες επειδή πρέπει να πει κάτι:

Όποιος υπόσχεται ότι για να λύσει το πρόβλημα της φοροδιαφυγής θα καταπολεμήσει το λαθρεμπόριο και τη φοροδιαφυγή των μεγάλων επιχειρήσεων των πλουσίων κι αυτό ήταν, σας κοροϊδεύει. Όποιος υπόσχεται δισεκατομμύρια “από τους κατέχοντες”, σας κάνει πλάκα. Σας πουλάει φύκια. Σας χαϊδεύει τα αυτιά, σας λέει παραμύθια. Σας λέει ψέματα.

Υπάρχουν διάφοροι μύθοι ευρύτατα διαδεδομένοι για τη φοροδιαφυγή στην Ελλάδα.

Ένας είναι ότι χάνονται δισεκατομμύρια από το λαθρεμπόριο προϊόντων που φορολογούνται (διεθνώς, όχι μόνο στην Ελλάδα) με πολύ υψηλούς συντελεστές -κυρίως τα καύσιμα, τα αλκοολούχα ποτά και τα προϊόντα καπνού. Αυτό δεν ισχύει.

Η τελευταία έρευνα της διαΝΕΟσις εκτιμά το συνολικό ύψος της φοροδιαφυγής σε 11-16 δισ. το χρόνο. Το κόστος του λαθρεμπορίου είναι ένα μικρό υποσύνολο αυτού του ποσού: περί τα 800 εκ. το χρόνο. Το περισσότερο που μπορεί να ελπίζει μια κυβέρνηση από την καταπολέμησή του είναι να εξασφαλίσει μερικές δεκάδες ή, αν είναι πολύ καπάτσα και αποτελεσματική, λίγες εκατοντάδες εκατομμύρια. Που είναι πολύ καλό πράγμα, και πρέπει οπωσδήποτε να γίνει, αλλά δεν φτάνει σε καμία περίπτωση για να καταργήσει κανείς τον ΕΝΦΙΑ (πάνω από 2,6 δισ. το χρόνο), ένα παράδειγμα λέω.

Αυτό δεν είναι κάτι που οι πολιτικοί δεν γνωρίζουν. Το ξέρουν. Απλά επειδή το λαθρεμπόριο είναι εγκληματική δραστηριότητα, επειδή όλοι αναγνωρίζουν ότι είναι κακό πράγμα και, κυρίως, επειδή δεν υπάρχει συνδικαλιστικό όργανο λαθρεμπόρων, του δίνουν μεγαλύτερη διάσταση από αυτήν που πραγματικά έχει, για να παίξουν το ρόλο του άτεγκτου σερίφη χωρίς να θίξουν κανέναν ψηφοφόρο.

Ένας άλλος μύθος έχει να κάνει με τους πλούσιους και τις μεγάλες, μοχθηρές επιχειρήσεις. Αν κάποιος πολιτικός σας υποσχεθεί ότι θα βρει τα λεφτά από τους πλούσιους που έχουνε τα λεφτά τους έξω και από τις πολυεθνικές που πίνουνε το αίμα του εργάτη, μπορείτε να μείνετε ήσυχος ότι ο πολιτικός αυτός δεν σκοπεύει να κάνει απολύτως τίποτε για τη φοροδιαφυγή στην Ελλάδα, και απλά απευθύνεται στα ταπεινά σοσιαλιστικά/ρομπεντωνδασωνικά σας ένστικτα.

Στην Ελλάδα υπάρχουν πολύ λίγες πραγματικά μεγάλες επιχειρήσεις. Το 2011, σε σύνολο 221.000 επιχειρήσεων, αυτές που είχαν ετήσια κέρδη άνω των 1,2 εκ. ευρώ ήταν εννιακόσιες μία (αριθ. 901), δηλαδή το 0,4% του συνόλου. Αυτό το 0,4% ξέρετε τι ποσοστό του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων πλήρωσε; Το 61%.

Και πολύ καλά έκαναν, θα πει κανείς. Οι υπόλοιπες 220.000 επιχειρήσεις πλήρωσαν κατά μέσο όρο φόρο 5.400 ευρώ η καθεμία, ε, οι 901 πλούσιες να μην πληρώσουν παραπάνω; Αφού είναι πλούσιες. Πλήρωσαν κατά μέσο όρο 2,1 εκατομμύρια η καθεμία.

Αυτό που ο κάθε επίδοξος φορομπήχτης του βδελυρού κεφαλαίου επιμελώς κρύβει είναι το ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις στην Ελλάδα δεν μπορούν να φοροδιαφύγουν με τους τρόπους που φοροδιαφεύγουν οι μικρές. Είναι πολύ πιο δύσκολο να κόβουν πλαστά παραστατικά, να έχουν αδήλωτους εργαζόμενους, να μην κόβουν αποδείξεις. Βεβαίως, κι αυτές φοροδιαφεύγουν, αλλά υπάρχουν δύο σημαντικά πράγματα που πρέπει να ξέρουμε για τη δικιά τους φοροδιαφυγή: Είναι διαφορετική, συνήθως διακρατική, και πολύ δύσκολο να εντοπιστεί από μεμονωμένα κράτη και, καθώς είναι πάρα πολύ λίγες, τα έσοδα που χάνονται από αυτήν είναι αναλογικά πολύ μικρά. Παγκοσμίως εκτιμάται ότι από αυτού του είδους τη φοροδιαφυγή χάνεται το 4-10% των φορολογικών εσόδων από τις επιχειρήσεις. Αν υποθέσουμε ότι οι ελληνικές εταιρείες είναι ανάμεσα στις χειρότερες όλων -εμ τι θα είναι- η απώλεια που προκύπτει μπορεί να φτάνει και το 0,15% του ΑΕΠ -περίπου όσο είναι και το λαθρεμπόριο των καυσίμων, γύρω στα 250 εκ. το χρόνο. Περίπου το 1/10 του ΕΝΦΙΑ.

Αλλά αν το λαθρεμποριο δεν φτάνει, αν οι απώλειες από τις μεγάλες επιχειρήσεις είναι τόσο μικρές, τότε γιατί να μην πάρει ο δαιμόνιος φοροκυνηγός τα λεφτά από τους πλούσιους γερμανοτσολιάδες που ψήφισαν “ΝΑΙ” στο δημοψήφισμα; Αυτοί δεν πρέπει να πληρώσουν; Φυσικά. Βασικά, αυτοί είναι που πληρώνουν. Ή, έστω, ένα υποσύνολό τους. Το 2011 το 8% των πολιτών δήλωσε εισοδήματα άνω των 42.000 ευρώ. Αυτοί οι πολίτες ψήφισαν το 69% του φόρου εισοδήματος. Και ποιοι είναι αυτοί που δηλώνουν τέτοια εισοδήματα; Όχι τόσο οι αυτοαπασχολούμενοι, που σε ποσοστό 64% δηλώνουν εισόδημα κάτω των 12.000 ευρώ, αλλά κυρίως οι υψηλόμισθοι μισθωτοί, που δεν μπορούν να τα κρύψουν.

Αυτό είναι που ισχύει: Στην Ελλάδα φόρους πληρώνουν οι υψηλόμισθοι μισθωτοί και οι μεγάλες επιχειρήσεις. Κι επειδή είναι πάρα πολύ λίγοι, τα έσοδα που προκύπτουν από αυτούς είναι πενιχρά (7 δισ. το 2011), οπότε τι κάνουν εδώ και δεκαετίες οι κυβερνήσεις της χώρας; Αυξάνουν τους συντελεστές γι’ αυτούς που πληρώνουν και βάζουν έμμεσους φόρους στην κατανάλωση, οι οποίοι επιβαρύνουν τους πάντες, φτωχούς και πλούσιους.

Ακόμα πιο απλά:

Η φοροδιαφυγή των μισθωτών, των μεγάλων επιχειρήσεων και μαζί και το λαθρεμπόριο φτάνουν στο σύνολο 1,2 – 1,3 δισ. το χρόνο -μισός ΕΝΦΙΑ δηλαδή.
Η φοροδιαφυγή των αυτοαπασχολούμενων και των μικρών επιχειρήσεων είναι δεκαπλάσια. Είναι πάνω από τέσσερις ΕΝΦΙΑ. Πιθανότατα ξεπερνά τα 12 δισ., που είναι ας πούμε το ποσό που δίνει η χώρα μας κάθε χρόνο για την εξυπηρέτηση των δανείων της.

Όποτε ακούτε πολιτικούς να υπόσχονται ότι θα λύσουν το πρόβλημα αντιμετωπίζοντας μόνο το πρώτο σκέλος, καταλαβαίνετε ότι σας κοροϊδεύουν.

Αλλά βεβαίως, κανένας δεν πρόκειται να δηλώσει ότι θα αντιμετωπίσει το δεκαπλάσιο δεύτερο, αν θέλει να επενεκλεγεί. Αλλά αν κάποιος το δηλώσει, κι αυτός ψέματα θα λέει, γιατί το δεύτερο δεν αντιμετωπίζεται εύκολα. Δεν είμαστε η άγρια δύση εδώ στην Ελλάδα, ούτε έχουμε μέσα μας το γονίδιο της απατεωνιάς. Οι αυτοαπασχολούμενοι και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις φοροδιαφεύγουν παντού στον κόσμο. Απλά εμείς έχουμε πολύ περισσότερους ελεύθερους επαγγελματίες και πολύ πολύ περισσότερες πολύ μικρές επιχειρήσεις.

Το πρόβλημα της φοροδιαφυγής θα μετριαστεί μόνο όταν η φορολογική βάση διευρυνθεί, όταν δηλαδή στην οικονομία συμμετέχουν περισσότεροι πολίτες που πληρώνουν φόρους.  Οι καλοπληρωμένοι μισθωτοί και οι μεγάλες επιχειρήσεις (στις οποίες κατά κανόνα δουλεύουν οι καλοπληρωμένοι μισθωτοί) είναι οι μόνες κατηγορίες που μπορούν να πληρώνουν σημαντικά ποσά. Αν οι 400.000 Έλληνες που δηλώνουν πάνω από 42 χιλιάδες το χρόνο ήταν 600.000, τότε τα 5 δισ. που δίνουν σήμερα θα ήταν 7,5 δισ., χωρίς να αυξηθεί ο συντελεστής, χωρίς να αλλάξει τίποτε άλλο. Και πού μπορούν να βρεθούν 200.000 υψηλόβαθμες θέσεις εργασίας; Στις μεγάλες επιχειρήσεις. Αν οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν ήταν το 0,4% του συνόλου αλλά το 1%, αν δεν ήταν 901 αλλά 2.200, τότε δεν θα πλήρωναν φόρο 1,9 δισ κάθε χρόνο, αλλά 4,7 δισ. Αν είχαμε περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις από όσες έχουμε σήμερα (αλλά όχι περισσσότερες από άλλες ανεπτυγμένες χώρες) και περισσότερους εργαζόμενους σε τέτοιες επιχειρήσεις (αλλά όχι περισσότερους από άλλες ανεπτυγμένες χώρες), θα μπορούσαμε να εισπράττουμε πολύ περισσότερα. Με τις παραπάνω υποθέσεις βγαίνουν 5,3 δισ. επιπλέον, που ξέρετε πόσα είναι; Είναι δύο φορές το πακέτο που είχε προτείνει εκείνη η άλλη έρευνα της διαΝΕΟσις για την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας.

Είναι δύο ΕΝΦΙΑ.

—

Η έρευνα για τη φοροδιαφυγή: http://www.dianeosis.org/research/tax-evasion/
Kαθημερινή