Μεγάλο ανήφορο καλούνται να ανέβουν οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο για να πείσουν τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, να συγκαλέσει το φθινόπωρο πενταμερή διάσκεψη για την Κύπρο, υπό την αιγίδα του. Βασική προϋπόθεση είναι να πετύχουν οι κ.κ. Αναστασιάδης και Ακιντζί σημαντική πρόοδο, ή ακόμα καλύτερα μια κατ’ αρχήν συναντίληψη επί των όρων αναφοράς, κατά την άτυπη συνάντησή τους την ερχόμενη Παρασκευή 9 Αυγούστου.
Σε αυτή την περίπτωση, θα επανέλθει στο νησί για να τους συναντήσει η απεσταλμένη του κ. Γκουτέρες. Στη συνέχεια, η Τζέιν Χολ Λουτ θα συμβουλεύσει τον ΓΓ αν είναι κατάλληλες οι συνθήκες για να συναντηθεί με τους ηγέτες στο περιθώριο, ή μετά τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη. Αυτός είναι ο οδικός χάρτης που έχει θέσει ο ίδιος ο ΓΓ, για να αποφασίσει αν θα δεχθεί το αίτημα των πλευρών για διοργάνωση μιας νέας, άτυπης σε πρώτο στάδιο, Διάσκεψης για την Κύπρο, τύπου Κραν Μοντανά.
Τα Ηνωμένα Έθνη, αλλά και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, κρατούν μικρό καλάθι, καθώς εδώ και δύο χρόνια οι ηγέτες δεν έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν το παιχνίδι επίρριψης ευθυνών. Επιπλέον, την προοπτική πενταμερούς την αμαυρώνουν οι γεωτρήσεις της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, καθώς και οι κινήσεις του «υπουργού Εξωτερικών», Κουντρέτ Οζερσάι για προβολή λύσης δύο κρατών και άνοιγμα της περίκλεισης πόλης της Αμμοχώστου υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση. Την ίδια ώρα, στην ελληνοκυπριακή πλευρά, η κυβέρνηση επιχειρεί να υποβαθμίσει τα τετελεσμένα που προκαλούν οι τουρκικές γεωτρήσεις στα κυπριακά νερά, αποδεχόμενη πρόταση του γαλλικού πετρελαϊκού κολοσσού Total για συνδιαχείριση με την ιταλική Εni των περισσοτέρων τεμαχίων της κυπριακής ΑΟΖ.


Το πρώτο βήμα 
Οι Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί καλούνται να περάσουν το πρώτο εμπόδιο για την επανέναρξη διαπραγμάτευσης στο Κυπριακό στις 9 Αυγούστου. Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε την περασμένη εβδομάδα μαζί τους, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, σύμφωνα με ενημερωμένη διπλωματική πηγή, τους έθεσε έναν πολύ βασικό όρο για την όποια συνέχεια. Τους ανέφερε ότι «θα πρέπει να σημειώσουν πρόοδο προς την κατεύθυνση συμφωνίας στους όρους αναφοράς». Αυτό είναι και το κλειδί, σύμφωνα με διπλωμάτες συνομιλητές του «Φ», για να επανέλθει στην Κύπρο η απεσταλμένη του ΓΓ, η Τζέιν Χολ Λουτ, στις αρχές Σεπτεμβρίου.


Η ατζέντα
Διπλωμάτες που γνωρίζουν τους σχεδιασμούς των Ηνωμένων Εθνών ανέφεραν στον «Φ» ότι οι ηγέτες θα συναντηθούν πρόσωπο με πρόσωπο, με την πολιτική προϊστάμενη της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και εκπρόσωπο του ΓΓ στην Κύπρο, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, να παρίσταται σε μικρό μέρος της συνάντησης. Η κα Σπέχαρ είχε συναντήσεις με τους κ.κ. Αναστασιάδη και Ακιντζί τις προηγούμενες μέρες, σε μια προσπάθεια να μεταφέρει στη μία πλευρά τις θέσεις της άλλης, ώστε να γίνει επεξεργασία εν δυνάμει συγκλίσεων. Οι συνομιλητές του «Φ» τόσο στο διπλωματικό όσο και στο κυβερνητικό επίπεδο, κρατούν μικρό καλάθι σε σχέση με την προοπτική επαναβεβαίωσης συγκλίσεων και πρόοδο στους όρους αναφοράς.
Ο Μουσταφά Ακιντζί έχει ήδη αναφέρει δημόσια πως θα θέσει στο τραπέζι της συνάντησης τα ζητήματα πολιτικής ισότητας, όπως την αντιλαμβάνονται οι Τουρκοκύπριοι, καθώς και το τουρκικό αίτημα για σύσταση δικοινοτικής επιτροπής για τους υδρογονάνθρακες. Στο Προεδρικό, δεν έχουν αμφιβολία ότι θα θέματα αυτά θα εγερθούν από την τουρκοκυπριακή πλευρά. Τονίζουν, όμως, στους συνομιλητές τους ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν προτίθεται να συζητήσει θέματα υδρογονανθράκων πριν τη λύση του πολιτικού προβλήματος. Επισημαίνουν, επίσης, ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν θα δεχθεί την τουρκοκυπριακή λογική για βέτο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην κεντρική κυβέρνηση, υπό τον μανδύα της πολιτικής ισότητας.

Τα εμπόδια
Η παρουσία και δραστηριότητα των πλωτών γεωτρύπανων και των ερευνητικών σκαφών της Τουρκίας στα κυπριακά νερά έχει ήδη δημιουργήσει μια ντε φάκτο κατάσταση, που ωθεί τη διεθνή κοινότητα να αποδεχθεί συζήτηση του θέματος των υδρογονανθράκων πριν, ή και κατά τη διάρκεια, μιας νέας εντατικής διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό. Διπλωματική πηγή ανέφερε στον «Φ» ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά θα πρέπει να συζητήσει σοβαρά και να αποδεχθεί το αίτημα Ακιντζί για σύσταση δικοινοτικής επιτροπής για τους υδρογονάνθρακες.
Ένα ενδεχόμενο που κάθε άλλο βρίσκει ευήκοα ώτα στη Λευκωσία, παρά το γεγονός ότι γίνεται πλέον αντιληπτό ότι το φυσικό αέριο ενδέχεται να προστεθεί στη λίστα με τους υπό συζήτηση όρους αναφοράς. Εμπόδιο για πρόοδο θα είναι και τυχόν επιμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς να συνδεθούν οι υδρογονάνθρακες με τις κινήσεις, που κάνει τώρα ο κ. Οζερσάι στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου. Σημειώνεται, πάντως, πως στην έδρα των Ηνωμένων εθνών, δεν υπάρχει καμία απολύτως διάθεση να τεθεί ζήτημα δύο κρατών προς διαπραγμάτευση σε αυτό το στάδιο των συνομιλιών του Κυπριακού.
Επιπλέον, βασική τους προτεραιότητα, όπως μας ελέχθη, είναι να αποκατασταθεί, όσο είναι δυνατόν, στις 9 Αυγούστου η σχέση των κ.κ. Αναστασιάδη και Ακιντζί, που έχει τρωθεί από φραστικές αντιπαραθέσεις, εγωισμούς και διαφωνίες.
Κυβερνητική πηγή ανέφερε στον «Φ» ότι το καλύτερο δυνατό σενάριο για την ε/κ πλευρά είναι να προκύψει κάτι ουδέτερο (ούτε σημαντική συμφωνία, ούτε μεγάλη διαφωνία) από τη συνάντηση Αναστασιάδη – Ακιντζί, ώστε να έλθει η κα Λουτ στην Κύπρο. Είναι μια προοπτική που θα πρέπει, όπως προαναφέραμε, να συνδυαστεί με πρόοδο στους όρους αναφοράς.

Ο οδικός χάρτης
Ο κ. Γκουτέρες φέρεται να έχει συστήσει στην κα Λουτ να περιμένει για να δει αν πραγματικά θα υπάρξει πρόοδος, ή και ενδεχόμενη κατάληξη, στους όρους αναφοράς την ερχόμενη Παρασκευή στο παλιό αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Αν όντως βγει λευκός καπνός, η κα Λουτ θα έλθει στην Κύπρο, πιθανότατα, το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη για να εκτιμήσει προσωπικά την κατάσταση. Ο ΓΓ του ΟΗΕ την έχει επιφορτίσει με το καθήκον να συντάξει και να του υποβάλει έκθεση, από το περιεχόμενο της οποίας θα αποφασίσει ο κ. Γκουτέρες αν θα γίνει τριμερής συνάντηση των ηγετών με τον ΓΓ στα τέλη Σεπτεμβρίου στο περιθώριο ή μετά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.
Αν γίνει η τριμερής, θα κριθεί εκεί το ενδεχόμενο να επεκταθούν οι διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο άτυπης πενταμερούς συνάντησης, τύπου Κραν Μοντανά, με την εμπλοκή των εγγυητριών δυνάμεων και της ΕΕ ως παρατηρητή. Διπλωματική πηγή παρατήρησε ότι πλέον τα Ηνωμένα Έθνη και οι εν δυνάμει μεσολαβητές δεν είναι πρόθυμοι να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Έχουν κουραστεί από την αδυναμία, όπως την αντιλαμβάνονται, των πλευρών στην Κύπρο να διαμορφώσουν ένα κοινό όραμα για το μέλλον του νησιού, αλλά και από την επιμονή της Τουρκίας να διατηρήσει ενεργό ρόλο στα πολιτικά και οικονομικά πράγματα της Κύπρου. Θα πρέπει, επομένως, οι δύο ηγέτες, αλλά και η τουρκική κυβέρνηση να πείσουν για τη σοβαρότητα των προθέσεών τους τον διεθνή παράγοντα, ώστε να ασχοληθεί ξανά με το πρόβλημα.

Και η Γαλλία στο παιχνίδι
Πολιτικοί παρατηρητές αναφέρουν ότι από τη στιγμή που άρχισε να υλοποιείται το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, με την εμπλοκή και της γαλλικής πετρελαϊκής εταιρείας Total, το Παρίσι άρχισε να εμπλέκεται στο Κυπριακό με μεγαλύτερη ζέση σε σύγκριση με το παρελθόν. Αλλά και η κυπριακή Κυβέρνηση ενήργησε με τρόπο, ώστε να προσελκύσει τη γαλλική κρατική εταιρεία στην ΑΟΖ. Την περασμένη Τρίτη ο υπουργός Ενέργειας ανακοίνωσε την εκχώρηση των δικαιωμάτων του τεμαχίου 7 στην κοινοπραξία της Total με την ιταλική Εni.
Επιπλέον, οι δύο εταιρείες κολοσσοί έχουν συμφωνήσει να ερευνήσουν και να εκμεταλλευθούν από κοινού τα περισσότερα τεμάχια της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Ο «Φ» αντιλαμβάνεται πως η κυπριακή Kυβέρνηση υπολογίζει ιδιαίτερα στην αποφασιστικότητα της Γαλλίας να υποστηρίξει με δικά της πολεμικά πλοία τις γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, στις οποίες εμπλέκεται η Total. Μας αναφέρθηκε, μάλιστα, ότι το Παρίσι δεν δίστασε να στείλει γαλλικές φρεγάτες στην περιοχή για να συνοδεύουν γεωτρύπανο της εταιρείας, που επιχειρούσε σε συνεργασία με την Εni στα κυπριακά νερά. Σε εκείνη την περίπτωση, η Τουρκία δεν αντέδρασε, μολονότι η γεώτρηση γινόταν στον στόχο Καλυψώ, του τεμαχίου 6, μέρος του οποίου επιδιώκει να «γκριζάρει» η Τουρκία. Αντίθετα, όταν το ίδιο γεωτρύπανο μετακινήθηκε σε στόχο του τεμαχίου 3, τα δικαιώματα του οποίου είχε τότε η Εni με την κορεατική Cogas, η Τουρκία έστειλε πολεμικά που υποχρέωσαν το πλοίο γεωτρύπανο να αποχωρήσει άπρακτο.


Ελληνοκυπριακές ανησυχίες
Η ελληνοκυπριακή πλευρά τονίζει διαρκώς στους ξένους συνομιλητές της τη διακαή επιθυμία για σύγκληση μιας νέας πενταμερούς διάσκεψης για την Κύπρο. Ταυτόχρονα, καθιστά σαφές ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα προσέλθει σε άτυπες συναντήσεις με τον Μουσταφά Ακιντζί και σε τριμερή με τον Γενικό Γραμματέα, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία εξακολουθεί να επιχειρεί με πλωτά γεωτρύπανα στην κυπριακή ΑΟΖ. Κυβερνητική πηγή, όμως, υπογράμμισε στον «Φ» πως ο Πρόεδρος δεν προτίθεται να συμμετάσχει σε νέα πενταμερή, ακόμα και άτυπη, όσο τα γεωτρύπανα Φατίχ, Γιαβούζ, αλλά και τα ερευνητικά σκάφη της Άγκυρας παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ανασταλτικός παράγοντας για τη Λευκωσία και, κυρίως, την Αθήνα θα είναι η υλοποίηση των απειλών της Άγκυρας να στείλει ερευνητικό σκάφος για υδρογονάνθρακες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, στη θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου. Σε μια τέτοια περίπτωση, δεν μπορεί να αποκλειστεί θερμό επεισόδιο, γεγονός που ακυρώνει την όποια συμμετοχή Ελλάδας και Κύπρου σε πενταμερή. Μας επισημάνθηκε, πάντως, ότι η Λευκωσία αντιλαμβάνεται πως μπορεί να δεχθεί ασφυκτική πίεση για να συζητήσει ζητήματα φυσικού αερίου, ή ακόμα και άνοιγμα της Αμμοχώστου υπό τ/κ διοίκηση.
Τέλος, κυβερνητική πηγή έθεσε και ζήτημα για τον κ. Ακιντζί. Πόσο αξιόπιστος συνομιλητής μπορεί να είναι, διερωτήθηκε ο συνομιλητής μας, όταν η Τουρκία μπορεί ανά πάσα στιγμή να τον ακυρώσει; Επίσης πώς μπορεί ο Πρόεδρος να βασιστεί σε λεγόμενά του για την Αμμόχωστο, όταν ο ίδιος ο Τουρκοκύπριος ηγέτης αναγνωρίζει ότι το όλο θέμα δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητές του.