Κλαίλια Τομπόλη – Θεοδούλου   

Πριν αρκετά χρόνια, προτού καν εξετασθεί η πιθανότητα έναρξης ερευνών για την ανακάλυψη φυσικού αερίου στον υποθαλάσσιο χώρο γύρω από την Κύπρο, είχα προσκληθεί από φίλους σε γεύμα Ροταριανών σε γνωστό ξενοδοχείο της Λευκωσίας, στο οποίο ομιλητής ήταν ο τότε Αμερικανός πρέσβης –δεν θυμούμαι το όνομά του– με θέμα τις σχέσεις Κύπρου και Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.
Την ίδια εποχή, κυκλοφορούσε η φήμη ότι μπορεί να υπήρχε φυσικό αέριο στον υποθαλάσσιο χώρο νοτίως της Κύπρου. Δεν ξέρω πώς μου ήλθε η ιδέα, ούτε και την προκάλεσε οτιδήποτε από το περιεχόμενο της ομιλίας του εν λόγω πρέσβη, απλώς, όταν ο ίδιος κάλεσε τους παρευρισκομένους στο γεύμα να υποβάλουν, αν επιθυμούσαν, ερωτήσεις, σήκωσα το χέρι μου και τον ρώτησα, κατά πόσο η πιθανή ανακάλυψη φυσικού αερίου κάτω από την υφαλοκρηπίδα μας, όπως εφημολογείτο, θα αποτελούσε, κατά τη γνώμη του, «ευχή ή κατάρα» για την Κύπρο. Είχε τότε προηγηθεί, βλέπετε, και ο Πόλεμος του Κόλπου το 1990-91, για την εκμετάλλευση των πετρελαίων στην περιοχή και, υποσυνείδητα, το γεγονός αυτό μου προκάλεσε ορισμένους συνειρμούς, αναφορικά με τους κυοφορούμενους κινδύνους από την τυχόν επαλήθευση μιας τέτοιας φήμης.

Η ερώτησή μου προκάλεσε γέλια στο ακροατήριο, σ’ αντίθεση με τον πρέσβη, ο οποίος με κάθε σοβαρότητα απάντησε ότι εξαρτάτο από εμάς να μετατρέψουμε μια τέτοια ανακάλυψη σε ευχή, αρκεί, όταν έλθει η ώρα, να χειρισθούμε το όλο θέμα με σύνεση και προσοχή (wisely and with caution)!

Σήμερα, μέσα σ’ όλο τον κυκεώνα και βαρύ κλίμα που δημιούργησαν με τις απειλές τους και τις παράνομες, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, ενέργειές τους οι Τούρκοι μέσα στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιδιώκοντας να καρπωθούν σημαντικό μέρος του φυσικού αερίου που της ανήκει, διερωτώμαι ποιος από τους ακόλουθους υποθετικούς χειρισμούς θα μπορούσε να είναι υπό τις περιστάσεις ο πιο συνετός και προσεκτικός από δικής μας πλευράς χειρισμός, δεδομένης της abinitio, από την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, «αδυναμίας» της μικρής μας χώρας σε θέματα άμυνας:
(α) Να υποχωρήσουμε, στις απειλές της Άγκυρας και να σταματήσουμε τις έρευνες και τους σχεδιασμούς για άντληση του ανευρεθέντος φυσικού αερίου, ανακαλώντας όλες τις άδειες που έχουμε εκδώσει για τον σκοπό αυτό στις κολοσσιαίες εταιρείες έρευνας ή/και άντλησης πετρελαιοειδών, διατρέχοντας έτσι τον κίνδυνο, μεταξύ άλλων, να καταβάλουμε τεράστιες αποζημιώσεις σ’ αυτές; Και ποια η απόδειξη ότι οι Τούρκοι δεν θα συνεχίσουν με τις παράνομες διεκδικήσεις τους τώρα που μυρίσθηκαν ψητό;
(β) Να προχωρήσουμε, άραγε, με τις εκδοθείσες άδειες, αφού πρώτα συμφωνήσουμε με το παράνομο καθεστώς των Τουρκοκυπρίων (υπό ποία ιδιότητα;) να καθιδρύσουμε, όπως οι ίδιοι απαιτούν, μια Κοινή Επιτροπή Διαχείρισης Υδρογονανθράκων (τι status θα έχει;) και να μοιραστούμε μαζί τους τον υποθαλάσσιο πλούτο της Κυπριακής Δημοκρατίας, πριν από τη λύση του κυπριακού προβλήματος, χάνοντας έτσι ένα ισχυρότατο διαπραγματευτικό χαρτί σε ενδεχόμενες νέες συνομιλίες για την επίλυση του άλυτου μέχρι τώρα προβλήματός μας και, ενδεχομένως, θέτοντας σε κίνδυνο την κρατική κυριαρχία μας, ακόμη και την κρατική μας υπόσταση;
(γ) Να επαναρχίσουμε, μήπως, τις διαπραγματεύσεις για τη λύση του κυπριακού προβλήματος, αποδεχόμενοι την τουρκική απαίτηση για συζήτηση του θέματος της κοινής διαχείρισης των υδρογονανθράκων μέσα στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων για επίλυση του κυπριακού προβλήματος και, παράλληλα, επιβάλλοντας κι εμείς ως όρους, μεταξύ άλλων, την αναγνώριση από την Τουρκία της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και την κατάργηση της αμφιβόλου ισχύος Συνθήκης Εγγυήσεως; Κι αν οι Τούρκοι δεν δεχθούν τους όρους μας;
(δ) Να διακινδυνεύσουμε και να προχωρήσουμε, τότε, με τις εκδοθείσες άδειες, αγνοώντας τις τουρκικές απειλές και πιστεύοντας πως οι επί του παρόντος συμμαχίες που έχουμε επιτύχει με γειτονικές χώρες, εύθραυστες συμμαχίες κατά τη γνώμη μου, μαζί με τη λεκτική υποστήριξη και την ενδεχομένως επιβολή στην Τουρκία πρόσκαιρων κυρώσεων αμφιβόλου αποτελέσματος, τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και από ορισμένους «στρατηγικούς εταίρους» μας, θα επενεργούσε και θα συνεχίσει να επενεργεί ως αποτελεσματική ασπίδα προστασίας μας σε περίπτωση περαιτέρω κλιμάκωσης ή/και πραγματοποίησης όλων των απειλών της Άγκυρας; Πάντως, από τη μια, οι μέχρι τώρα συμμαχίες και κυρώσεις δεν φαίνεται να πτοούν την Τουρκία και, από την άλλη, η τυχόν υιοθέτηση ενός τέτοιου χειρισμού, πιθανόν να δώσει αφορμή στην Τουρκία για νέα εισβολή στην κυπριακή επικράτεια.
(ε) Ή, μήπως, όσο ουτοπιστικός χειρισμός κι αν φαίνεται, να προχωρήσουμε με τις εκδοθείσες άδειες, περιφρονώντας τις τουρκικές απειλές, έχοντας αυτή τη φορά στο πλευρό μας την Ελλάδα, απαλλαγμένη κατ’ ευχήν από το «Καραμανλικό σύνδρομο», αφού πρώτα και οι δύο χώρες ενισχύσουμε την οικονομία και την άμυνά μας και βρούμε, όχι μόνον απλούς συμμάχους, αλλά προπαντός και ισχυρούς «συνεταίρους» στην εκμετάλλευση των αντλούμενων προϊόντων του υποθαλάσσιου πλούτου μας, χωρίς βεβαίως να παραιτούμεθα των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας; Σε τέτοια περίπτωση, οι συνεταίροι μας, προστατεύοντας τα δικά τους συμφέροντα, θα προστατεύουν παράλληλα και τις δύο χώρες μας. Φυσικά, ο παρών χειρισμός προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, πλήρη σύμπνοια με την Ελλάδα και τον, κατά το δυνατό, αποκλεισμό οποιασδήποτε προδοσίας. 
Δεν είναι εύκολη η επιλογή οποιουδήποτε από τους ανωτέρω υποθετικούς χειρισμούς. Γι’ αυτό, καλό θα ήταν να ακουσθούν κι άλλες ιδέες, από ειδικότερους μάλιστα επί του θέματος, ώστε, στο μέτρο του δυνατού, να βοηθήσουμε τους πολιτικούς μας να μας βγάλουν από το παρόν άκρως επικίνδυνο αδιέξοδο, στο οποίο έχουμε ατυχώς περιέλθει, και να μετατρέψουμε την ανακάλυψη φυσικού αερίου σε ευχή αντί σε κατάρα για την ταλαίπωρη χώρα μας.

*Δικηγόρος, πρώην Εισαγγελέας της Δημοκρατίας
η-ταχ:c.a.theodoulou@cytanet.com.cy