Του ΜΑΡΙΟΥ ΕΥΡΥΒΙΑΔΗ
Μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών υφίσταται ένας ακατάλυτος ατλαντικός ομφάλιος λώρος. Είναι ένας λώρος εξάρτησης σε πολλαπλά ζητήματα, με εξέχον αυτό της ασφάλειας. Ο λώρος δημιουργήθηκε με το Δόγμα Τρούμαν του 1947, με την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ το 1952 και τις κατά καιρούς διμερείς στρατιωτικές συμφωνίες μεταξύ των δύο κρατών, η τελευταία των οποίων συνομολογήθηκε πρόσφατα.
Οι ΗΠΑ είχαν αντίστοιχες «ομφαλικές» συμφωνίες με τα λοιπά αρχικά μέλη του ΝΑΤΟ (12 το 1949 συν 2 το 1952) που προέκυπταν, όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας, από το Δόγμα Τρούμαν, την Ατλαντική Συμμαχία του ΝΑΤΟ, διμερείς συμφωνίες, αλλά και την απόφαση αριθμός 68 του 1950 του αμερικανικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (NSC-68).
Το Δόγμα Τρούμαν, που φαινομενικά διακηρύχθηκε για να διασφαλιστεί η Ελλάδα από την απειλή του σοβιετικού κομμουνισμού, ήταν στην ουσία μία παγκόσμιας εμβέλειας διακήρυξη για την ανάσχεση και απομόνωση της Σοβιετικής Ένωσης. Το ΝΑΤΟ υπήρξε το αμερικανικό εργαλείο περιφερειακής αποτροπής στην ατλαντική Ευρώπη και την ολίγον τι «ατλαντική» Μεσόγειο. (Παρεμπιπτόντως, τη Μεσόγειο οι Αμερικανοί από το 1947 μέχρι σήμερα δεν την αντιλαμβάνονταν ως θάλασσα, αλλά ως αυτοκινητόδρομο (highway) για την προβολή αμερικανικής ισχύος «βαθιά στην καρδιά της Ευρασίας και της Αφρικής», κατά τον Forest Sherman, Vice Chief, of Naval Operations, US Navy, 1947. Όχι τυχαία ο 6ος Αμερικανικός Στόλος αναπτύχθηκε στη Μεσόγειο το 1946). Ως προς το NSC-68, αυτό ήταν ένα κατ’ εξοχήν στρατηγικό κείμενο για την κατίσχυση της Σοβιετικής Ένωσης και την εγκατάσταση της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ, ψυχροπολεμικά και μεταψυχροπολεμικά.
Σε αντάλλαγμα της αποδοχής της ηγεμονίας του ατλαντικού χώρου, οι ΗΠΑ παρείχαν ασφάλεια στους Ατλαντικούς τους συμμάχους, ένα γεγονός που βοήθησε τα μέγιστα να «ορθοποδήσει» η Ελλάδα μετά τις καταστροφές του ναζιστικού και εμφυλίου πολέμου.
Με την πάροδο του χρόνου όλες οι παλιές χώρες του ΝΑΤΟ αυτονομήθηκαν σε ζωτικά για αυτές ζητήματα που αφορούσαν στην εδαφική τους ακεραιότητα και κυριαρχία. Αναπόφευκτα παρέμειναν σε μια σχέση εξάρτησης από τις ΗΠΑ, αλλά όχι σε ζωτικά για αυτούς ζητήματα. Κάποιες χώρες, όπως η Γαλλία, προχώρησαν ακόμη και στην απόκτηση πυρηνικών όπλων. Οι υπόλοιπες έφτιαξαν πολεμικές βιομηχανίες, αναπτύχθηκαν, οικονομικά, επιστημονικά και τεχνολογικά, με το σκεπτικό πως έχουν αυτόνομα εθνικά συμφέροντα που πρέπει να υπερασπιστούν, χωρίς την αρωγή –και κρίσιμα χωρίς τους όρους– της Ουάσινγκτον. Όλες το έπραξαν, εκτός από την Ελλάδα. Παρέμεινε με δική της επιλογή εξαρτημένη, διότι έτσι βολευόταν η οικονομικά βουλιμική και ετερόφωτη ελίτ της χώρας.
Ναι, είναι γεγονός πως καμία από τις άλλες 12 ΝΑΤΟϊκές χώρες δεν είχε απέναντί της μια ΝΑΤΟϊκή και επιδρομική Τουρκία. Η τελευταία οργάνωσε το 1955 το κρατικό πογκρόμ στην Πόλη έναντι των δικών της πολιτών ελληνικής καταγωγής και το συνέχισε το 1964, όταν άρχισε να αμφισβητεί και την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο, αρχικά μέσα στο ΝΑΤΟ. Και δεν το έκανε λόγω Κύπρου, όπως δημόσια και γραπτά –αλλά πολύ αργοπορημένα– παραδέχθηκε ο «πρύτανης» των ελληνοτουρκικών σχέσεων Βύρων Θεοδωρόπουλος το 2005. Το έκανε διότι είχε επεκτατικές βλέψεις κατά της Ελλάδας.
Έγινε τότε, το 1964, μια προσπάθεια αυτονόμησης της Ελλάδας σε ζωτικά ζητήματα, σε συνυφασμό με την κυπρο-ελληνική μεραρχία στην Κύπρο κ.λπ. – που όχι μόνο γρήγορα εγκαταλείφθηκε, αλλά και που άρχισε να λειτουργεί ως μοχλός πίεσης κατά της Ελλάδας και της Κύπρου. Έγιναν πολλά και επαίσχυντα τότε για τα οποία ελάχιστα έχουν δημοσιοποιηθεί. Και η Ελλάδα ως συνέπεια μπήκε στον επταετή γύψο. Η επίσης επαίσχυντη χουντική επταετία «τσιμέντωσε» τον ομφάλιο λώρο της εξάρτησης με την Ουάσινγκτον. Και όχι μόνο. Οι Αμερικανοί τους έπεισαν τους χουντικούς να φοβούνται τους Τούρκους. Οι γελοίοι συνταγματάρχες –«η καλύτερη κυβέρνηση από την εποχή του Περικλή» τούς αποκαλούσαν οι Αμερικανοί και αυτοί κόρδωναν– ευτέλισαν τον ελληνικό στρατό, κατόπιν τον ευνούχισαν και μετά τον πρόδωσαν στην Κύπρο.
Ίσως το χειρότερο με τα σημερινά δεδομένα είναι πως με το πρόσχημα του δημοκρατικού, τάχατες, έλεγχου, πολιτικοποίησαν τις Ένοπλες Δυνάμεις και τους αφαίρεσαν την ικανότητα αντιμετώπισης της βουλιμικής Τουρκίας. Το αποτέλεσμα ήταν η σημιτική ανικανότητα και η απώλεια των Ιμίων το 1996.
Μπορούσε η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης να αποκόψει τον ομφάλιο λώρο εξάρτησης σε ζωτικά ζητήματα από τις ΗΠΑ; Ναι, μπορούσε να οικοδομήσει μια αξιόπιστη αποτρεπτική πολιτική που θα ήταν σεβαστή πρωτίστως από την Τουρκία και τις ΗΠΑ.
Θα το υποστηρίξω αυτό με δύο παραδείγματα:
- Σε αρχείο ευπατρίδη (που δυστυχώς απεβίωσε το 2016) υπάρχει τεκμηρίωση μιας απίστευτης ιστορίας-προδοσίας, με στοιχεία, ποσά εκατομμυρίων και αποδέκτες –κόμμα, κομματικούς και ιδιώτες– αναφορικά με την ακύρωση συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και της General Dynamics για τη δημιουργία περιφερειακού εργοστασίου για κατασκευή του μαχητικού αεροπλάνου F-16 στην Ελλάδα. Η συμφωνία είχε υπογραφεί το 1978 από τον υπουργό Άμυνας Ευάγγελο Αβέρωφ και η General Dynamics ήταν δεσμευμένη σιδεροκέφαλα. Τότε όμως είχαμε την πτώση του Σάχη της Περσίας, τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν και την προώθηση της Τουρκίας σαν οπλίτη των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Ήταν η εφαρμογή του Δόγματος Wohlstetter για την Τουρκία, με πρωταγωνιστή τον τουρκόπληκτο Richard Perle στο Πεντάγωνο. Ο Perle ήθελε την ακύρωση της ελληνικής συμφωνίας και τη δημιουργία του εργοστασίου στην Τουρκία. Η σύμβαση, όμως, δεν έσπαζε χωρίς τη συναίνεση της Ελλάδας. Ο Αβέρωφ δεν συναινούσε. Δέχθηκε, όμως, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ηγέτης του ΠΑΣΟΚ. Ακολούθησε και η αγορά του αιώνα των ελληνικών F-16, με το ΠΑΣΟΚικό φαγοπότι να κορυφώνεται.
Η δημιουργία του εργοστασίου της General Dynamics στην Τουρκία υπήρξε ο καταλυτικός παράγοντας για την ανάπτυξη της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας, με όλες τις στρατηγικές συνέπειες από τότε σε βάρος της Ελλάδας. Θα μπορούσε να συνέβαινε το αντίθετο.
- To άλλο παράδειγμα αφορά στη μετέπειτα αγορά πολεμικών αεροπλάνων, όταν επί Σημίτη αποφασίσθηκε να αγοραστούν επιπλέον F-16 και όχι F-15 ή ένας συνδυασμός τους. Τότε έγινε σφαγή, κυριολεκτικά, μεταξύ δύο φατριών του ΠΑΣΟΚ. Κέρδισε και «έφαγε» η φατρία των F-16. Οι στρατιωτικοί ήθελαν το στρατηγικό F-15 που ήταν μεν πιο ακριβό αλλά ικανό, αντίθετα με το F-16, να πλήξει παντού στην Τουρκία. Χάθηκε έτσι ένα στρατηγικό πλεονέκτημα που θα λειτουργούσε μέχρι σήμερα. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση και τη θεαματική ανάπτυξη της ισλαμιστικής Τουρκίας σε πολλαπλά επίπεδα ανέτρεψε την ισορροπία ισχύος καθιστώντας πλέον τη βουλιμία της Τουρκίας ανεξέλεγκτη.
ΚΑΜΙΑ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΗ
Καταληκτικά έχουμε διαδοχικές κυβερνήσεις –ακόμη και την «πρώτη φορά» Αριστερά– οι οποίες με επιλογές μιας ανεπαρκούς και διεφθαρμένης ελίτ, κομματικής αλλά και «επιχειρηματικής», δεν θέλησαν ποτέ να αποκόψουν τον ομφάλιο λώρο εξάρτησης από τις ΗΠΑ σε ζωτικά για τη χώρα συμφέροντα, όπως είναι η ασφάλεια του ελληνικού λαού.
Δεν θέλησαν ποτέ, όπως τα άλλα κράτη, να αυτονομηθούν στο μείζον ζήτημα της ασφάλειας. Και έτσι είχαμε πρόσφατα έναν ακόμη Πρωθυπουργό να επισκέπτεται σαν «γλάστρα» τον Λευκό Οίκο, προσπαθώντας να εκμαιεύσει μια λεκτική δήλωση υποστήριξης από τον Πλανητάρχη. Και ένα ολόκληρο υπουργείο Εξωτερικών –ένα, κατά τον Σεφέρη, «τετρομαγμένο υπουργείο»– να μην μπορεί να απαιτήσει και να επιβάλει συμμετοχή στο Βερολίνο στη διεθνή διάσκεψη για τη Λιβύη, εκεί όπου τρίτοι θα αποφασίσουν αν θα γίνει «κούρεμα», και πόσο, της ελληνικής επικράτειας. Και κρέμονται στην Αθήνα, από τον Λίβυο ηγέτη Χαφτάρ μήπως και σώσει αυτός την παρτίδα, που θα μπορούσε, αν τον στήριζαν πραγματικά, έστω και οικονομικά με κάποια εκατομμύρια. Που ακόμη και αυτό φοβούνται να πράξουν.
