Χωριανόπουλος Άγγελος

Οι πολίτες του Λιβάνου διαμαρτύρονται για την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης, της διαφθοράς και των νέων φορολογικών μέτρων της κυβέρνησης από τις 17 Οκτωβρίου 2019. Ως αποτέλεσμα των μαζικών διαδηλώσεων, ο Πρωθυπουργός Saad al Hariri παραιτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. Η λιβανική λίρα έχει πληγεί σκληρά και μειώνεται κατά 50 τοις εκατό από την 1η Ιανουαρίου. Το υπουργικό συμβούλιο του Πρωθυπουργού Χασάν Ντιάμπ έχει δηλώσει την πίστη του στο ΔΝΤ και υπέβαλε σχέδιο ανάκαμψης, ελπίζοντας να περιορίσει την ελεύθερη πτώση της οικονομίας. Ωστόσο, πολλοί οικονομικοί ειδικοί πιστεύουν ότι το ΔΝΤ θα απορρίψει το σχέδιο λόγω της αποτυχίας του Λιβάνου να ολοκληρώσει την προηγούμενη συμφωνία. Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας αποτελεί μόνο ένα μέρος του προβλήματος, καθώς οι διαδηλωτές ζήτησαν αναθεώρηση του λιβανικού θρησκευτικού πολιτικού συστήματος. Η συμφωνία Του Ταΐφ του 1989, η οποία έθεσε τέλος στον Εμφύλιο Πόλεμο του Λιβάνου, θεσμοθέτησε τον εθνικό και σεκταριστικό διαχωρισμό στο Λίβανο. Οι όροι της συμφωνίας ήταν ένα θέμα ταμπού στο εσωτερικό, αλλά τώρα είναι ανοιχτά ένα αντικείμενο σκληρής κριτικής μεταξύ των πολιτών και των διάφορων φυλετικών ομάδων.

Η νέα γενιά απορρίπτει πλήρως οποιαδήποτε λύση παρθεί από τους σημερινούς πολιτικούς και τα υπάρχοντα κόμματα του Λιβάνου· πολλοί αισθάνονται ότι ο πολλαπλασιασμός της ιρανικής επιρροής έχει μετατρέψει το κράτος σε στρατηγική σκακιέρα έναντι του Ισραήλ και πηγή για τις πολιτικές της Τεχεράνης για τη Συρία. Οι διαδηλωτές φωνάζουν για την πτώση του καθεστώτος καθώς τα αιτήματα για την παραίτηση του Χασάν Ντιάμπ και του Μισέλ Αούν επαναλαμβάνονται όλο και περισσότερο με κάθε μέρα που περνά. Οι διαδηλωτές θέλουν να δουν ένα τεχνοκρατικό καθεστώς που σχηματίζεται από νέα πρόσωπα τα οποία θα  είναι καλά μορφωμένα, ικανά και δεν έχουν καμία σχέση με “κανένα” πολιτικό κόμμα.

Το κράτος είναι τόσο διχασμένο που ακόμη και οι πιο βασικές επενδύσεις για υποδομές και δημόσιες υπηρεσίες κοινής ωφέλειας δεν μπορούν να ολοκληρωθούν, καθώς απαιτεί συναίνεση όλων των ομάδων στο λιβανικό κοινοβούλιο – κάτι που αποτελεί ένα άπιαστο κατόρθωμα τελευταία. Ως εκ τούτου, το κοινοβούλιο του Λιβάνου απέχει πολύ από την επίλυση των προβλημάτων της χώρας και φαίνεται το καταλληλότερο για την δημιουργία ενός νέου κόμματος που θα αντιπροσωπεύει τα αιτήματα του λαού εντός των πολιτικών κύκλων. 

Η συνάντηση του Πρωθυπουργού του Λιβάνου Σαάντ αλ Χαρίρι και του προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Ασάντ το 2009 ήταν ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της πρωτοποριακής περιφερειακής πολιτικής του Ερντογάν ακριβώς πριν από την Αραβική Άνοιξη. Η επέμβαση του συριακού καθεστώτος Μπαάθ στις εσωτερικές υποθέσεις του Λιβάνου ήταν πάντα ο κύριος λόγος αστάθειας. Αυτή η επαφή μπορεί να απετέλεσε ορόσημο, αλλά η Αραβική Άνοιξη απομάκρυνε τις ελπίδες αυτές.

Το λόμπι των Αρμενίων που εγκαταστάθηκε στο Λίβανο μετά τα γεγονότα του 1915 στην Τουρκία είναι ένας κρίσιμος λόγος για τον οποίο η Άγκυρα δεν μπορεί να αναπτύξει ισχυρές εμπορικές και πολιτικές σχέσεις με τη Βηρυτό όπως και άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής. Ο Λίβανος αποτελεί ελκυστική αγορά για την Τουρκία, καθώς η χώρα εξαρτάται από ξένα προϊόντα λόγω της αδύναμης εγχώριας παραγωγής. Οι τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες, οι οποίες είναι έμπειρες και έχουν ισχυρή παρουσία στην περιοχή έχουν μείνει σχετικά παραγκωνισμένες μέχρι σήμερα στην ανοικοδόμηση των υποδομών του Λιβάνου. Επίσης, οι τουρκικοί τομείς τροφίμων, μηχανημάτων και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, οι οποίοι μπορούν να ανταποκριθούν στις εγχώριες απαιτήσεις της λιβανικής αγοράς σε ανταγωνιστικούς όρους και τιμές, υποεκπροσωπούνται.

Τα τουρκικά εμπορικά σήματα απολαμβάνουν ένα ισχυρό μερίδιο στις αγορές της Μέσης Ανατολής πριν από την Αραβική Άνοιξη, καθώς τα συχνά ταξίδια του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε κράτη του Κόλπου με αντιπροσωπείες που σχηματίστηκαν από διπλωμάτες και επιχειρηματίες άνοιξαν δρόμους για αυξημένη συνεργασία. Αυτή η επίθεση γοητείας, η οποία υποστηρίχθηκε επίσης από μια πλημμύρα τουρκικών τηλεοπτικών εκπομπών, όχι μόνο είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της εισροής συναλλάγματος, αλλά δημιούργησε επίσης αυξανόμενο ενδιαφέρον για αραβικά έθνη προς την Τουρκία και τον πολιτισμό της. Αν και η Τουρκία δεν μπορεί επί του παρόντος να επεκτείνει την οικονομική στήριξη στον Λίβανο λόγω της δικής της οικονομικής επιβράδυνσης, ο Ερντογάν και το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών έχουν ένα σχέδιο και ξέρουν πώς να μετατρέψουν αυτή την κρίση σε ευκαιρία. Η Άγκυρα έχει ήδη λάβει μικρά μέτρα στέλνοντας ιατρικό εξοπλισμό και επισιτιστική βοήθεια για να βοηθήσει τη Βηρυτό να καταπολεμήσει την πανδημία COVID-19 και η Τουρκική Υπηρεσία Συνεργασίας και Συντονισμού (TIKA) εργάζεται επίσης στο Λίβανο για τον εντοπισμό των ειδικών αναγκών του λιβανικού λαού. Αυτή η αλληλεγγύη μπορεί να είναι μικρή, αλλά ίσως είναι μία σημαντική αρχή για μία νέα τουρκική επεκτατική πολιτική.

Ο Λίβανος είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας στην ανατολική Μεσόγειο, η οποία έχει καταστεί γεωπολιτική προτεραιότητα για την Τουρκία. Οι πρόσφατες ανακαλύψεις των πόρων υδρογονανθράκων κάτω από την λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου έχουν προκαλέσει εντάσεις μεταξύ των παράκτιων γειτόνων. Στις αρχές του 2019, το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Ελλάδα, η Ιορδανία, η Ιταλία, η Παλαιστίνη και οι Ελληνοκύπριοι σχημάτισαν το Φόρουμ Αερίου Ανατολικής Μεσογείου , αφήνοντας απομονωμένη την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους. Η Άγκυρα αντιτάχθηκε στην κίνηση αυτή υπογράφοντας θαλάσσια συμφωνία με την κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης, η οποία υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, δηλώνοντας έτσι αποκλειστική οικονομική ζώνη. Η ανατολική Μεσόγειος έχει πλέον πολωθεί πολιτικά.

Ο Λίβανος, ο οποίος υπήρξε παρατηρητής στην αναμέτρηση της ανατολικής Μεσογείου, θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανατροπή της ισορροπίας. Ενώ η κίνηση της Άγκυρας να οριοθετήσει την ΑΟΖ της στην ανατολική Μεσόγειο έχει χαλάσει τα σχέδια της Ελλάδας και του Ισραήλ για εξαγωγή μεσογειακού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω προτεινόμενου αγωγού, η Τουρκία αναζητά νέους εταίρους για να ενισχύσει τη θέση της στην πλούσια σε πόρους θάλασσα. Οι στενότερες σχέσεις με τον Λίβανο και η συνεργασία στην ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως μια win-win κατάσταση για την Άγκυρα και τη Βηρυτό, καθώς και οι δύο χώρες ελπίζουν να ενισχύσουν τις οικονομίες τους τα επόμενα χρόνια με πιθανές ανακαλύψεις πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Η τρέχουσα κρίση στον Λίβανο μπορεί να είναι μια ευκαιρία για την Τουρκία να ενισχύσει τη θέση της, να αναβιώσει τις ελπίδες του διαλόγου και να ξεκινήσει για άλλη μια φορά μια νέα εποχή εξομάλυνσης. Η Τουρκία επί του παρόντος δεν είναι αρκετά ισχυρή από οικονομική άποψη για να στείλει οικονομική βοήθεια στον Λίβανο, αλλά οι δυνατότητες της τουρκικής βιομηχανίας, η διπλωματική εμβέλεια της Άγκυρας και η βαθιά πολιτιστική και ιστορική επιρροή του τουρκικού κράτους είναι εξίσου ισχυρές και αποτελεσματικές με τα ίδια τα μετρητά στις μέρες μας.

Όπως βλέπουμε η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ σε θέματα ανάσχεσης του Ρωσικού, Ιρανικού και Κινεζικού επεκτατισμού παραμένει αδιάλλακτη. Μέσω της Τουρκίας οι Κινεζικές ενεργειακές επενδύσεις σε Συρία, Ιράκ, Λιβύη, Βόρεια Αφρική και Ευρασιατικά Βαλκάνια έχουν περιοριστεί με σημαντικό πλήγμα για τις κινεζικές ενεργειακές εταιρείες οι οποίες εξαρτώνται κατά 75% από εισαγωγή ενέργειας. Μέσω της Τουρκίας οι ΗΠΑ καταφέρνουν να απωθήσουν την επεκτατική πολιτική του Ιράν πλησίον των Ισραηλινών εδαφών, εντός της Υεμένης αλλά και εντός των Συριακών εμπορικών διαύλων που οδηγούν προς το Λίβανο-Μεσόγειο. Άξιο αναφοράς είναι πως η Άγκυρα μέσω του Αζερμπαϊτζάν επιδιώκει να διαταράξει τις σχέσεις Αρμενίας-Ρωσίας και να βάλει τους δεύτερους σε έναν ακόμα πόλεμο φθοράς για λογαριασμό του ΝΑΤΟ με σκοπό την ανάσχεση της Ρωσικής επιρροής στις περιοχές του Καυκάσου.

Με πληροφορίες από: www.geopolitics.com, www.bulgarianmilitary.com, www.ebssa.com, www.almasradnews.com

Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.