Καθώς κατά πάγια παράδοση η στήλη αυτή δεν απουσιάζει ποτέ από τη θέση της, ακόμη και κατά την περίοδο των θερινών διακοπών, σκέφθηκα να αναφερθώ με σειρά άρθρων εκτός επικαιρότητας στο πάντοτε επίκαιρο αλλά και κινδυνεύον όραμα της Ενωμένης Ευρώπης.
Υπενθυμίζω ότι κατά την προεκλογική περίοδο αλλά και μετά τις ευρωεκλογές ελάχιστα ασχοληθήκαμε με αυτό, εξ ου και οι επικίνδυνες για πολλούς εκπλήξεις από τα αποτελέσματα και την τεράστια αποχή. Ο καλός συνάδελφος, φίλος και γείτονας Γιώργος Ρωμαίος σχολίαζε στο άρθρο του της 14ης Ιουνίου: «Θα τρίζουν τα κόκαλα των ιδρυτών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) και των οραματιστών της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης… Οι διάδοχοί τους πολιτικοί ηγέτες όλων των κρατών-μελών και όλων των φιλοευρωπαϊκών κομμάτων “μίκρυναν” την Ευρώπη στα όρια των εθνικών κρατών και ενταφίασαν τη μοναδική ευκαιρία να πληροφορηθούν οι λαοί ποια είναι η ρότα του ευρωπαϊκού σκάφους, που συνεχώς ενισχύεται με ετερόκλητα πληρώματα» . Αλήθεια, πόσοι από τους επιζώντες παλαιότερους θυμούνται και πόσοι από τους νεότερους ξέρουν ποια υπήρξε η αφετηρία του οράματος της Ενωμένης Ευρώπης και σε ποιες αξίες προβλέφθηκε να στηρίζεται;
Και πρώτα πώς ξεκίνησε η ιδέα για την Ενωση της Ευρώπης. Στον αυτοκράτορα των Φράγκων Καρλομάγνο αποδίδουν με πάθος και ιδιοτελή φανατισμό οι ηγεμονεύουσες της ΕΕ Γαλλία και Γερμανία την πρώτη προσπάθεια δημιουργίας της Ενιαίας Ευρώπης, που επιδιώχθηκε πότε με το ξίφος και πότε με τη διπλωματία. Οπως ακριβώς και η προηγηθείσα Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Με μόνη ίσως διαφορά το ότι η συνεκτική δύναμη της καρλομάγνειας αυτοκρατορίας ήταν η χριστιανική θρησκεία. Το 800 μ.Χ. ο Κάρολος Α΄ ή Καρλομάγνος στέφθηκε από τον Πάπα αυτοκράτορας των Φράγκων και της Ευρώπης. Επρόκειτο για εφήμερη προσπάθεια, η οποία άλλωστε επετεύχθη κυρίως με τη βία, με ποταμούς αίματος και τρομοκρατικές πράξεις και πολύ λιγότερη συναίνεση. Στη νεότερη εποχή προβάλλουν ως κορυφαίοι ευρωπαϊστές κυρίως ο Βίκτωρ Ουγκό, ο Αριστίντ Μπριάν και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ.
Εμείς οι Ελληνες με βασικό χαρακτηριστικό τον γραικυλισμό και από φόβο μήπως κακοχαρακτηριστούμε ως Ελληναράδες αγνοούμε ότι ο πρώτος ευρωπαίος πολιτικός που πρότεινε την ένωση της Ευρώπης ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας. Την εισηγήθηκε ως υπουργός Εξωτερικών της Τσαρικής Ρωσίας στο περίφημο συνέδριο της Βιέννης το 1815 μετά την ήττα του Ναπολέοντα. Με βάση την Ιερά Συμμαχία τους οι τότε συμμαχικές δυνάμεις χάραξαν σύνορα, αναγνώρισαν κράτη και ρύθμισαν τις σφαίρες επιρροής τους. Το να αποκρύπτουν σήμερα τον ρόλο του Καποδίστρια οι Δυτικοευρωπαίοι κατανοείται, έστω και αν δεν συγχωρείται. Βλέπετε, ο προτείνων ήταν Ρώσος και Ελληνας. Το να τον αγνοούν όμως και οι Ελληνες δείχνει πόσο η ιστορία μας και οι αντιλήψεις μας προσδιορίζονται από ξένες επιρροές και συμφέροντα και πόσο περιφρονούμε εαυτούς και την πολυχιλιετή και γεμάτη προσφορά ιστορία του γένους και του τόπου μας (πολύτιμη η σχετική τεκμηριωμένη έρευνα της αείμνηστης ιστορικού Ελένης Κούκου, καθώς και του Αλέξανδρου Δεσποτόπουλου). Ας σημειωθεί ότι ο Καποδίστριας εκπόνησε το ομοσπονδιακό σύνταγμα της Ελβετίας μετά την απελευθέρωσή της από τα στρατεύματα κατοχής του Ναπολέοντα και αυτό αποτέλεσε κατά κάποιον τρόπο το πρότυπο του σχεδίου της Συνταγματικής Συνθήκης, που έστω και κολοβή συμφωνήθηκε πρόσφατα από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ. Οι Ελβετοί πάντως τιμούν τον Καποδίστρια με δύο αγάλματά του στη Ζυρίχη και στη Γενεύη, αν θυμάμαι καλά. Εμείς, ως γνωστόν, τον δολοφονήσαμε στο Ναύπλιο και διαπομπεύουμε την εν Αθήναις προτομή του παρέχοντας σχετικό άσυλο και ατιμωρησία στις βέβηλες και αδίστακτες ορδές αναρχικών που καθημερινά καταστρέφουν, χλευάζουν, τρομοκρατούν, ληστεύουν και δολοφονούν.
Η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης προέκυψε αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως διέξοδος στους ως τότε συνεχείς πολέμους μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Σκέφθηκαν: Αντί να αλληλοσφαζόμαστε για το ποιος θα έχει περισσότερο ζωτικό χώρο, οικονομικό όφελος και κυριαρχική ισχύ, γιατί να μην ενώσουμε τις χώρες μας και να εναρμονίσουμε από κοινού τα συμφέροντά μας; Ετσι συνεργαζόμενοι να επιτύχουμε όλοι μαζί μια ισχυρή οικονομικά και πολιτικά παρουσία και πορεία στην παγκόσμια σκηνή, ήταν το σκεπτικό τους. Απόλυτα σωστό. Και δικαιώθηκε. Διότι έκτοτε η Ευρώπη ζει μιαν αδιατάρακτη περίοδο ειρήνης και σταθερά αυξανόμενης ευημερίας, έστω και με διακυμάνσεις.
Την ιδέα τη διατύπωσε ως πολιτική πρόταση ο γάλλος διανοητής Ζαν Μονέ, την υιοθέτησε και την προώθησε ο τότε γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν (και όχι Ρόμπερτ Σούμαν όπως κατά κανόνα αναφέρεται μολονότι Γάλλος, καθώς οι αμαθέστατοι αγνοούν ότι ο Ρόμπερτ Σούμαν υπήρξε ένας από τους κορυφαίους γερμανούς συνθέτες κλασικής μουσικής). Υλοποιήθηκε ως πρώτος πυρήνας της με την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινοπραξίας Ανθρακα και Χάλυβα στις 18 Απριλίου 1951. Ιδρυτικά μέλη ήταν η Γαλλία, η Ιταλία, η Γερμανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο. Εξι χώρες. Η επιτυχία του εγχειρήματος της κοινοπραξίας αυτής οδήγησε ύστερα από έξι χρόνια στην ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, της άλλοτε πασίγνωστης ΕΟΚ ή Κοινής Αγοράς. Η σχετική Συνθήκη της Ρώμης υπογράφηκε στις 25 Μαρτίου 1957.
Πόσοι όμως ξέρουν σήμερα ότι η εφαρμογή της ιδέας της Ενωμένης Ευρώπης ήταν αποτέλεσμα σχετικών πιέσεων, αν όχι απαιτήσεως των Ηνωμένων Πολιτειών; Γι΄ αυτό το γεγονός και άλλα άγνωστα και μάλλον «απαγορευμένης» αναφοράς την επόμενη Κυριακή.
Οι λησμονημένες αξίες της ΕΕ
Πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι στην ένωση της Ευρώπης έπαιξε ρόλο κυρίως η σχετική βούληση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής;
Οι Αμερικανοί πίεσαν για την ένωση για δύο κυρίως λόγους:
α) διότι πλήρωσαν πολύ ακριβά σε αίμα και χρήμα την αλληλοσφαγή των Ευρωπαίων καθώς χρειάστηκε να παρέμβουν στρατιωτικά και στον Α΄ και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η σωτήρια επέμβασή τους χρειάστηκε δύο φορές για να βάλουν τέλος στην ευρωπαϊκή αιματοχυσία και στην παρ΄ ολίγον κυριαρχία της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας σε ολόκληρη τη Γηραιά Ηπειρο. Και
β) διότι ήδη την πρόσκαιρη συμμαχία των Δυτικών Συμμάχων με τη Σοβιετική Ενωση κατά του Αξονα διαδέχθηκε πολύ σύντομα ο Ψυχρός Πόλεμος και η παγκόσμια ιμπεριαλιστική αναμέτρηση μεταξύ των δύο πυρηνικών υπερδυνάμεων. Οι ΗΠΑ ενθάρρυναν πιεστικά τους Ευρωπαίους να ενωθούν για να εμποδιστεί η περαιτέρω διείσδυση της σοβιετικής κυριαρχίας σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Και το πέτυχαν οικονομικά με το Σχέδιο Μάρσαλ που οδήγησε στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και στρατιωτικά με το ΝΑΤΟ, την ατλαντική συμμαχία. Ισως αυτός είναι και ο κύριος λόγος που οι ΗΠΑ έχουν αποφασιστική(;) άποψη στα ευρωπαϊκά πράγματα και περίπου υπαγορεύουν τις σχετικές εξελίξεις. Ακριβώς γι΄ αυτό και ο νέος παράκλητος των «προοδευτικών» δυνάμεων, χαρισματικός πάντως και ευεργετικά τολμηρός (προς το παρόν) πρόεδρος Ομπάμα προωθεί (απαιτεί) την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ.
Ενα άλλο θεμελιώδες στοιχείο που επιμελώς αποσιωπάται από τους αναλυτές της διαδικασίας προς την ολοκλήρωση του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι το σε ποιες αρχές και αξίες βάσισαν την πρωτοβουλία τους οι ιδρυτές της. Να τους θυμηθούμε:
πρώτα πρώτα οι γάλλοι συντηρητικοί πολιτικοί Μονέ και Σουμάν, βαθύτατα πιστοί χριστιανοί, και φυσικά ο γάλλος ηγέτης στρατηγός Ντε Γκωλ, ο οποίος είχε ως σύμβολό του τον γνωστό σταυρό της Ιωάννας της Λωρραίνης (Ζαν ντ΄ Αρκ). Ηταν επίσης οι χριστιανοδημοκράτες ηγέτες της Γερμανίας Κόνραντ Αντενάουερ και της Ιταλίας Ντε Γκάσπερι, καθώς και ο φανατικός καθολικός βέλγος σοσιαλιστής Ανρί Σπάακ. Είχε προηγηθεί αμέσως μετά τον πόλεμο η ιστορική πρώτη συνάντηση των ηγετών της Γαλλίας και της Γερμανίας Ντε Γκωλ και Αντενάουερ. Τότε με οδηγό τη χριστιανική αγάπη προς τον πλησίον και το «αγαπάτε και τους εχθρούς υμών» επικύρωσαν τη συμφιλίωση των δύο παραδοσιακά εχθρικών χωρών στον περίφημο καθεδρικό ναό της Ρεμς στη Γαλλία, όπου και προσευχήθηκαν από κοινού.
Οι ιδρυτές της Ευρωπαϊκής Ενωσης διακήρυσσαν ότι το όραμά τους για την ενωμένη Ευρώπη στηρίζεται στις αξίες της χριστιανικής πίστης (συμφιλίωση, ειρηνική συνύπαρξη, αγάπη προς τον πλησίον, αλληλεγγύη). Τότε οι περισσότεροι ευρωπαίοι σοσιαλιστές και φυσικά οι κομμουνιστές αλλά και οι ακροδεξιοί απέρριπταν αυτό το όραμα. Οι κομμουνιστές και οι ακροδεξιοί το απορρίπτουν και σήμερα. Και φυσικά οι φονταμενταλιστές άθεοι της Ευρώπης κάθε κόμματος που, όπως και οι παρηκμασμένοι Βυζαντινοί, προτιμούσαν το μουσουλμανικό φέσι από τη χριστιανική τιάρα. Σε αυτό οι Αμερικανοί, βαθύτατα θρησκευόμενοι, γενικώς δεν διαφωνούν. Αφού απορρίπτετε τον χριστιανισμό, συμφωνούμε με τον εξισλαμισμό σας. Αρκεί να πιστεύετε σε κάποια θρησκεία. Σ΄ αυτό θα συμβάλει αποφασιστικά και η Τουρκία, που απαιτούμε να εντάξετε στην ΕΕ, μας λένε.
Θα προσθέσω και κάτι πολύ σημαντικό, που έχει επιμελώς αγνοηθεί από τη μνήμη της ιστορίας και νομίζω ότι δεν αναφέρεται πια σε κανένα επίσημο κείμενο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Υπάρχει γενικά η εντύπωση ότι ο γνωστός κύκλος με τα αστέρια στη σημαία της άλλοτε ΕΟΚ και σήμερα Ευρωπαϊκής Ενωσης αντιστοιχεί προς τον αριθμό των κρατών-μελών της, όπως συμβαίνει με την αστερόεσσα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Πρόκειται για πλάνη αφού τα αστέρια της ευρωπαϊκής σημαίας είναι 12, ενώ η ΕΟΚ ξεκίνησε με έξι κράτη-μέλη και σήμερα αριθμεί 27. Η αλήθεια είναι ότι εκείνοι που σχεδίασαν τη σημαία και που οριστικοποιήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1955 την εμπνεύστηκαν από την Αποκάλυψη του ευαγγελιστή Ιωάννη και συγκεκριμένα από τη φράση: «Και σημείον μέγα ώφθη εν τω ουρανώ. Γυνή περιβεβλημένη τον ήλιον και η σελήνη υποκάτω των πόδων αυτής, και επί της κεφαλής αυτής στέφανος αστέρων δώδεκα, και εν γαστρί έχουσα, και κράζει ωδίνουσα και βασανιζομένη τεκείν».
Ο καθηγητής της Φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Π. Τζαμαλίκος, ο οποίος ερεύνησε επιμελώς το θέμα, υπενθυμίζει: «Η λογική και ο συμβολισμός της ευρωπαϊκής σημαίας δεν είναι άλλος από εκείνη των πιστών χριστιανών που οραματίστηκαν την Ενωση και υπογραμμίζει τον θρησκευτικό χαρακτήρα και το κοινό πολιτιστικό υπόβαθρο των κρατών που συνέστησαν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα». Ο τότε ιρλανδός πρόεδρος των υπουργών Εξωτερικών του Συμβουλίου της Ευρώπης Liam Cosgrave υψώνοντας τη σημαία αυτή στο Στρασβούργο στις 13.12.1955 είπε: «Το 12 είναι το σύμβολο της πληρότητας και της απλότητας, έτσι όπως πρέπει να είναι η ενότητα των λαών μας. Να κυματίζει επί μακρόν, ελεύθερα και ειρηνικά, με την ευλογία του Θεού». Και όπως σχολιάζει ο καθηγητής Τζαμαλίκος, «ήταν η εποχή που οι ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες αναφέρονταν στον Θεό. Σε αντίθεση με το σήμερα, όπου στον Θεό αναφέρονται μόνο οι αγιατολάχ, οι Ταλιμπάν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Στην Ευρώπη ο Θεός είναι απαγορευμένος από τον δημόσιο πολιτικό λόγο» (περιοδικό «Πανεπιστημιούπολη», Θεσσαλονίκη, 2003). Αλλά θα συνεχίσουμε.
Το απερίσκεπτο ξεχείλωμα της ΕΕ
Συνεχίζω για τρίτη Κυριακή το εν πολλοίς άγνωστο οδοιπορικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης από το ξεκίνημα έως σήμερα, καθώς θεωρώ ότι είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε τι ήταν όταν ορθώς ενταχθήκαμε και πώς βαθμιαία μεταλλάσσεται σε πρωτόγνωρο μεν μόρφωμα, που όμως έχει ή επιδιώκει να έχει τα χαρακτηριστικά μιας αυτοκρατορίας. Ηδη τα συγκρουόμενα ηγεμονικά συμφέροντα αλλοιώνουν μέχρις αφανισμού το αρχικό όραμα και καθιστούν προβληματική την ολοκλήρωσή του.
Στο ξεκίνημά της η Ευρωπαϊκή Ενωση απαρτιζόταν από έξι χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Βέλγιο και Λουξεμβούργο). Η Βρετανία, η οποία δεν ήθελε να επιτύχει το εγχείρημα, επί χρόνια μποϊκοτάριζε με ποικίλους τρόπους την Κοινότητα. Τελικά φοβούμενη μήπως μείνει εκτός του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, αλλά και για να μπορέσει να το κατευθύνει κατά τα συμφέροντά της, αλλά και τα αντίστοιχα των Ηνωμένων Πολιτειών (άλλοτε αποικία της, αλλά και πρόθυμος συνεργός στις στρατηγικές της φιλοδοξίες), αποφάσισε το 1973 να ενταχθεί στην ΕΟΚ μαζί με τη Δανία και την Ιρλανδία. Στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα των εννέα πια εντάχθηκε το 1981 και η Ελλάδα ως δέκατο μέλος.
Μετά πέντε χρόνια, το 1986, η ΕΟΚ διευρύνθηκε ακόμη περισσότερο με την ένταξη της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Μετά 10 χρόνια, το 1996, τρεις ακόμη χώρες (Αυστρία, Σουηδία και Φινλανδία) συγκρότησαν την ΕΟΚ των «15», ενώ με τη Δυτική Γερμανία ενώνεται και η Ανατολική για να αναδείξουν από κοινού την Ομοσπονδιακή Γερμανία στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή χώρα σε πληθυσμό και την πρώτη ευρωπαϊκή οικονομική δύναμη.
Ηδη η ασταμάτητη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης παίρνει πια ηπειρωτικές διαστάσεις. Αποκτά το 1999 ενιαίο νόμισμα, που το υιοθετούν 11 χώρες, μαζί με την Ελλάδα, και παίρνει άλλη υφή και προσανατολισμό. Γίνεται πολύ μεγάλη. Με πλήθος από αρκετά ετερόκλητους λαούς, δυσκίνητη, με τεράστιες ανισότητες, πολυδιάστατη, με πολυέξοδη και σπάταλη γραφειοκρατία και με αδυναμία λήψεως ομόφωνων αποφάσεων. Η κατάσταση επιδεινώνεται καθώς αποφασίζεται και η περαιτέρω διεύρυνσή της με την ένταξη 10 ακόμη χωρών (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχία, Μάλτα και Κύπρος). Μετά τρία χρόνια εντάσσονται η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Ετσι ο κολοσσός αυτός αντιμετωπίζει πια πλήθος δυσλειτουργιών και αδιεξόδων. Είναι δύσκολες έως αδύνατες οι αποφάσεις του, τεράστια τα συγκρουόμενα συμφέροντα και βαθιές οι ανισότητες.
Ως μόνη διέξοδος θεωρήθηκε η έγκριση μιας Συνταγματικής Συνθήκης που θα δεσμεύει ως Καταστατικός Χάρτης όλες τις χώρες-μέλη και θα προωθεί πέραν της οικονομικής και την πολιτική ένωση, που εξακολουθεί να μην υφίσταται. Το λεγόμενο Σύνταγμα εν τούτοις δεν εγκρίθηκε από όλες τις χώρες. Στη Γαλλία και στην Ολλανδία αποδοκιμάστηκε με δημοψήφισμα, ενώ η Βρετανία, παρά την ειδική ευνοϊκή μεταχείρισή της, αρνείται στην ουσία να το αποδεχθεί, μολονότι το είχε προσυπογράψει η κυβέρνησή της. Επίσης θεωρείται βέβαιο ότι αν γίνει δημοψήφισμα στη Βρετανία το Σύνταγμα θα απορριφθεί με μεγάλη πλειοψηφία. Η παταγώδης αποτυχία των Εργατικών στις ευρωεκλογές και η σχεδόν βέβαιη ανάδειξη κυβερνήσεως συντηρητικών στις προσεχείς εθνικές εκλογές συνεπάγεται δημοψήφισμα και βέβαιη απόρριψη και της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης και εκ νέου απόρριψη του ευρώ.
Για να αποτραπεί ο κίνδυνος παράλυσης και το ενδεχόμενο διάλυσης οι 27 χώρες υιοθέτησαν το 2007 αντί του Συντάγματος μια Μεταρρυθμιστική Συνθήκη, γνωστή σήμερα ως Συνθήκη της Λισαβόνας, που όμως θα εφαρμόζεται περίπου «α λα καρτ». Και αυτό γιατί έγιναν δεκτές σχεδόν όλες οι απαιτήσεις ορισμένων χωρών για τις οποίες άλλα θα ισχύουν. Ελπίζεται πάντως ότι, έστω και κολοβή, συνεχίζεται η πορεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά χωρίς εμβάθυνση και συνοχή και με άγνωστο μέλλον, ιδίως τώρα με την παγκόσμια οικονομική κρίση. Ηδη έχει κατ΄ αρχάς εγκριθεί περαιτέρω διεύρυνσή της με την Τουρκία και ορισμένες άλλες μικρές βαλκανικές χώρες, αλλά με ένταση και αμφισβητήσεις. Ο γάλλος πρόεδρος Σαρκοζί αρνείται π.χ. να δεχθεί τη συμμετοχή της Τουρκίας. Το ίδιο και η καγκελάριος Μέρκελ.
Ενώ οι κυριαρχούντες άθεοι του διαφωτισμού και οι πρώην κομμουνιστές, μαζί με τους μαρξίζοντες σοσιαλιστές, αρνούνται κάθε αναφορά στις χριστιανικές αξίες, πάνω στις οποίες εν τούτοις θεμελιώθηκε η Ευρωπαϊκή Ενωση. Ετσι διευκολύνεται με κάθε τρόπο ο εξισλαμισμός της, ώστε να μην έχει τον χαρακτήρα χριστιανικής λέσχης. Η εμμονή του νέου αμερικανού προέδρου στην ένταξη της Τουρκίας είναι αμφίβολο ότι δεν θα ικανοποιηθεί από τους προς το παρόν απορρίπτοντες την ουσιαστική αυτοκτονία της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Θα υπενθυμίσω και θα υπογραμμίσω το θεμελιώδες στοιχείο το οποίο συνιστούσε την ελκτική δύναμη για την ένωση: την ισότητα μεγάλων και μικρών στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα· την ομοφωνία. Με τη διεύρυνσή της η ομοφωνία καθίσταται εκ των πραγμάτων αδύνατη. Ετσι η απλή ή αυξημένη πλειοψηφία τείνει να επικρατήσει παντού. Αναπόφευκτα, αντί ενιαίου χώρου, δημιουργούνται μπλοκ κρατών με κοινά συμφέροντα ή ιστορικές παραδόσεις. Παράλληλα οι μεγάλες χώρες τείνουν να αγνοούν το συμφέρον και τις ευαισθησίες των μικρών. Αυτό ήδη το αντιληφθήκαμε οδυνηρά στην περίπτωση της Κύπρου. Ετσι το ισχύον ακόμη βέτο της δεν προβάλλεται, επειδή υπάρχει φόβος ότι θα αγνοηθεί, ενώ η Ελλάδα σε πολλά θέματα θεωρείται ήδη δεύτερης κατηγορίας συγγενής. Και οι θλιβεροί συμβιβασμοί μας ακολουθούν ο ένας τον άλλον. Ηδη έχει τεθεί έντονα το ερώτημα: Ποια είναι τα όρια της Ευρώπης; Αλλά γι΄ αυτά την επόμενη Κυριακή.
Ποια είναι τα όρια της Ευρώπης;
Μα ποια είναι επιτέλους τα όρια της Ευρώπης και με ποια κριτήρια θεωρείται μια χώρα ευρωπαϊκή; Το ερώτημα απασχολεί κάθε σοβαρό μελετητή του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι αλλά ελάχιστα την πολιτική ηγεσία των 27 χωρών. Οι νέοι στρατηγικοί προσανατολισμοί της υπερδύναμης, η παγκοσμιοποίηση, το ενεργειακό πρόβλημα, η εκ νέου διεκδίκηση ρόλου υπερδύναμης από τη Ρωσία και η πρωτόγνωρη οικονομική κρίση έχουν αλλάξει ριζικά το σκηνικό και σκιάζουν ακόμη περισσότερο το μέλλον της Ευρώπης. Είναι σαφέστερο τώρα ότι θα πρέπει επιτέλους να απαντηθεί το ερώτημα που θέτει πια ευθέως ο νέος δυναμικός ηγέτης της Γαλλίας Σαρκοζί: Ποια είναι η Ευρώπη και ποια τα όριά της;
Οσο κι αν φαίνεται περίεργο, όχι μόνο δεν υπάρχει σαφής ορισμός της Ευρώπης, αλλά αποφεύγεται όπως από τον Διάβολο το λιβάνι ακόμη και κάθε σχετική συζήτηση.
Εξ όσων γνωρίζω σε καμία συνθήκη, σε κανένα επίσημο κείμενο της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν προσδιορίζεται ποια είναι η Ευρώπη. Στο άρθρο 1 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ενωση αναφέρεται ως στόχος της η στενότερη ένωση των λαών της Ευρώπης, αλλά δεν προσδιορίζεται ποιοι είναι οι λαοί της Ευρώπης. Το ίδιο αναπάντητη παραμένει η σχετική απορία και από το περίφημο Σχέδιο Συντάγματος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στο άρθρο 1 του Σχεδίου αναφέρεται: «Με βάση τη βούληση των πολιτών και των κρατών της Ευρώπης να οικοδομήσουντο κοινό μέλλον τους, το παρόν Σύνταγμα ιδρύει την Ευρωπαϊκή Ενωση». Και πιο κάτω προσθέτει: «Η Ενωση είναι ανοικτή σε όλα τα ευρωπαϊκάκράτη, που σέβονται τις αξίες της και δεσμεύονται να τις προάγουν από κοινού». Παραμένει όμως και πάλι αναπάντητο το ερώτημα: «Ποια είναι τα ευρωπαϊκά κράτη;». Φαίνεται να θεωρείται αυτονόητη η απάντηση. Κι όμως στην πραγματικότητα οι συντάκτες των νεότερων συνθηκών βρίσκονται σε αμηχανία και προτιμούν να αποφεύγουν να γίνουν σαφείς. Κυρίως για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας και στρατηγικών επιδιώξεων.
Αν ετίθετο σε οποιονδήποτε απλό πολίτη το ερώτημα ποιες είναι οι ευρωπαϊκές χώρες, η απάντηση θα ήταν πιθανότατα ότι είναι εκείνες που βρίσκονται στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Ωστόσο ο γεωγραφικός προσδιορισμός της Ευρώπης, αυτονόητος πριν από λίγα χρόνια, σήμερα απορρίπτεται από τους επίσημους εκφραστές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και από τους περισσότερους δεδηλωμένους υπέρμαχους της Ενωμένης Ευρώπης. Αντίθετα, η έννοια της Ευρώπης τείνει βαθμιαία να ταυτιστεί με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Αλλά και αυτή η απάντηση είναι αβάσιμη, αφού υπάρχουν αναμφίβολα ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Νορβηγία, η Ελβετία, η Ισλανδία και οι περισσότερες Βαλκανικές, που γεωγραφικά ανήκουν στην Ευρώπη αλλά δεν είναι μέλη της ΕΕ.
Γίνεται επίσης δεκτό ότι γεωγραφικά μη ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Τουρκία, είναι ευπρόσδεκτες ως μέλη της ΕΕ. Ακριβώς γι΄ αυτό απορρίπτονται ως στοιχείο της ευρωπαϊκής ταυτότητας και τα γεωγραφικά όρια και τα κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Γι΄ αυτό προβάλλεται η πολυπολιτισμικότητα, όχι ως αποδοχή και προστασία της διαφορετικότητας, αλλά ως απόρριψη της κυρίαρχης ευρωπαϊκής ταυτότητας. Απορρίπτεται ακόμη και η Ιστορία. Αλλά αν θεωρήσουμε ως Ευρώπη αυτή την Ευρωπαϊκή Ενωση, πρόκειται για μια ιδιότυπη συνένωση κρατών και λαών, που ξεκίνησε και τείνει να ολοκληρωθεί ως ενιαία αγορά, που λειτουργεί με βάση τους κανόνες της ελεύθερης οικονομίας και του ελεύθερου ανταγωνισμού, ως χώρος ελευθερίας, ασφάλειας, δικαιοσύνης, χωρίς εσωτερικά σύνορα. Αλλά αν αρκούν τα προαναφερθέντα, η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης τείνει να μην έχει όρια. Αφού έτσι μπορεί ή και οφείλει να περιλάβει στους κόλπους της και κάθε άλλη εκτός αυτής χώρα που υιοθετεί ή δηλώνει ότι υιοθετεί, σέβεται και εφαρμόζει ή δέχεται να εφαρμόσει στην πράξη αυτό το κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό μοντέλο. Αρα είναι μια έννοια ρευστή, η οποία έκτοτε συνεχώς διευρύνεται, χωρίς να μπορεί κανείς να αρνηθεί την ένταξη σε αυτήν απροσδιορίστου αριθμού χωρών. Οχι μόνο εκείνων που από αιώνων απαρτίζουν την ευρωπαϊκή ήπειρο αλλά και χωρών εκτός αυτής. Αρκεί αυτές να καλύπτουν τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις.
Ετσι εξηγείται το γιατί γίνεται αποδεκτή ως μέλος της ΕΕ και η Τουρκία, μολονότι είναι ασιατική χώρα. Για τον ίδιο λόγο έχει υποβάλει υποψηφιότητα το Μαρόκο. Απολύτως εύλογη είναι η αντίστοιχη φιλοδοξία της Ουκρανίας, της Γεωργίας, της Αρμενίας και- γιατί όχι;της Ρωσίας, αν και όποτε αυτή εκδηλωθεί.
Θεωρητικά, ακόμη και η Αυστραλία μπορεί να ζητήσει να γίνει μέλος της ΕΕ. Γιατί με βάση τα προαναφερθέντα κοινά οικονομικά και πολιτικά χαρακτηριστικά και η Αυστραλία, αλλά επίσης οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Νέα Ζηλανδία θα μπορούσαν να διεκδικήσουν την ένταξή τους στην ΕΕ. Πολύ περισσότερο μάλιστα καθώς έχουν εποικιστεί κυρίως από Ευρωπαίους και με τα ίδια περίπου πολιτικοοικονομικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την έννοια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και ασφαλώς πολύ περισσότερο από όσο η Τουρκία, το Μαρόκο ή και το Ισραήλ. Μια τέτοια σκέψη κανείς εξ όσων γνωρίζω δεν υιοθετεί, μολονότι προς τα εκεί κατατείνει η Ευρωπαϊκή Ενωση. Και αυτό από τη στιγμή που ως βασικό χαρακτηριστικό της καθορίζεται πια η αποδοχή μόνο των οικονομικών, πολιτικών και ορισμένων ανθρωπιστικών αξιών που τη διέπουν. Αυτονόητες όμως είναι και οι ενστάσεις που υπαγορεύουν η γεωγραφία, η ιστορία, ακόμη και η χαρτογραφία, αλλά κυρίως η πολιτιστική ταυτότητα της Ευρώπης.
Αλλά περί αυτών την επόμενη Κυριακή.
Ο χριστιανισμός και η ΕΕ
Η Ιστορία θέλει την Ευρώπη να έχει αφετηρία την ελληνική μυθολογία και βάση τις πολιτικές και πολιτιστικές αξίες που πήγασαν από την αρχαία Ελλάδα και την αρχαία Ρώμη. Αυτά τα δύο συστήματα αξιών και κανόνων εμπλουτίσθηκαν και συνδιαμορφώθηκαν υπό την καταλυτική επήρεια της χριστιανικής θρησκείας, που κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή κυρίως ήπειρο και στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, με ενοποιητικό κρίκο την Αναγέννηση. Ας θυμηθούμε ότι ο Απόστολος Παύλος διδάσκοντας τον χριστιανισμό στο μεγαλύτερο μέρος τού τότε γνωστού κόσμου επονομάστηκε Απόστολος των Εθνών. Αλλωστε και ο διαφωτισμός, με καθυστέρηση αιώνων, βασίσθηκε στις θεμελιώδεις αρχές και αξίες του χριστιανισμού, όπως διακηρύχθηκαν από τον Απόστολο Παύλο, έστω και αν πολύ βολικά το λησμονούν αυτό οι «προοδευτικοί» πολέμιοι της καθοριστικής χριστιανικής συμβολής στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Μολονότι ακόμη και ο άθεος Βολταίρος αναγνώρισε τον χριστιανικό χαρακτήρα της Ευρώπης.
Νομίζω ότι η αγνόηση της πολιτιστικής και ανθρωπιστικής διάστασης και των συνεκτικών δεσμών, που δημιούργησε η χριστιανική θρησκεία στον γεωγραφικό χώρο της Ευρώπης, απ΄ όπου διαδόθηκε σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη αυτό που ονομάζεται δυτικός πολιτισμός, συνιστά ανεπίτρεπτη αγνόηση της Ιστορίας ή προσέγγισή της με παρωπίδες. Από τον φόβο του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, ο οποίος βαρύνεται και με πλήθος εγκλημάτων (που όμως και αυτά συνθέτουν την Ιστορία της Ευρώπης και σφράγισαν τον πολιτισμό της), καταλήγουμε στον αθεϊστικό φονταμενταλισμό: πρόκειται για κληρονομιά εν μέρει και του καταρρεύσαντος μαρξιστικού προτύπου δικτατορικής διακυβέρνησης, η οποία ποικιλότροπα στηρίχθηκε από την «προοδευτική» αριστερή διανόηση της Δυτικής Ευρώπης και εξακολουθεί ακόμη να επηρεάζει αποφασιστικά. Ο αθεϊστικός φονταμενταλισμός είναι αυτός κυρίως που υπαγορεύει την αγνόηση του ρόλου της χριστιανικής θρησκείας στη διαμόρφωση και επικράτηση του δυτικού πολιτισμού. Ο εβραίος διανοούμενος, καθηγητής Weiler, αντιτείνει: «Είναιόντως γελοίο να μην αναγνωρίζεταιο χριστιανισμός ως ένα εξόχως σημαντικόστοιχείο στον καθορισμό τού τι εννοούμε ως ευρωπαϊκή ταυτότητα στο καλό και στο κακό της, στην τέχνη,στη λογοτεχνία, στη μουσική και στη γλώσσα, ακόμη και στην πολιτική κουλτούρα μας».
Αρα η πολιτιστική ταυτότητα της Ευρώπης, όπως προκύπτει από τις ρίζες της, την Ιστορία και το ανθρωπιστικό περιεχόμενό της είναι απόρροια του χριστιανισμού ως κυρίαρχης θρησκείας του γεωγραφικού αυτού χώρου. Και γι΄ αυτό δεν νοείται να μη συνιστά και αυτή βασικό στοιχείο, που θα πρέπει να λαμβάνεται υπ΄ όψιν κατά τον καθορισμό των ορίων της Ευρώπης μαζί φυσικά με τη γεωγραφία. Το να αναγνωρίζεται σθεναρά ότι δεν θα πρέπει να προσδιορισθούν για την Ευρωπαϊκή Ενωση σύνορα, πλην εκείνων που επιβάλλουν το κοινοτικό κεκτημένο και οι θεμελιώδεις ανθρωπιστικές και δημοκρατικές αρχές, οδηγεί βαθμιαία σε μια πλανητική Ευρώπη, η οποία λογικά δεν μπορεί να υπάρξει, αφού θα πάψει να είναι Ευρώπη. Γιατί Ευρώπη χωρίς πολιτιστική ταυτότητα δεν νοείται, το δε πολυπολιτισμικό υποκατάστατο, εν ονόματι του οποίου απορρίπτεται η χριστιανική πηγή του ευρωπαϊκού και κατά προέκταση του δυτικού πολιτισμού, είναι παραίτηση από την έννοια της Ευρώπης.
Συνεπώς είναι επείγουσα ανάγκη να προσδιορισθούν επιτέλους τα όριά της, με βάση τα προαναφερθέντα και κυρίως το όραμα των ιδρυτών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οπως είχε τονισθεί προ ετών σε σχετική ημερίδα στις Βρυξέλλες η Ευρώπη δεν μπορεί να στρέφεται κατά της ταυτότητάς της. Δεν μπορεί να στρέφεται κατά του εαυτού της. Αυτό υποστήριξε με σθένος ο φινλανδός ευρωβουλευτής κ. Αρι Βατάνεν, ενώ ο ευρωβουλευτής της Μάλτας κ. Φένεκ υποστήριξε: «Ο χριστιανισμός μάς έκανε Ευρωπαίους. Αλλιώς θα ήμαστε μουσουλμανικές χώρες, όπως και οι χώρες της Βόρειας Αφρικής». Το Ισλάμ το επιδίωξε προ αιώνων δύο φορές διά του ξίφους, ανεπιτυχώς. Τώρα το επιδιώκει με την ένταξη της Τουρκίας.
Είναι γνωστή η ένσταση. Η Ευρώπη δεν είναι χριστιανική λέσχη. Ασφαλώς δεν είναι κλειστή λέσχη μόνο για χριστιανούς. Δεν μπορεί όμως να απεκδυθεί της πολιτιστικής ταυτότητάς της, που ταυτίζεται εν πολλοίς με τον χριστιανισμό. Σε αυτήν καταφεύγουν από κάθε άλλη περιοχή διωκόμενοι ή πενόμενοι μετανάστες, με άλλη θρησκευτική πίστη και πολιτιστική ταυτότητα, και γίνονται δεκτοί ως ευρωπαίοι συμπολίτες, με την προϋπόθεση ότι σέβονται τις αξίες, τους νόμους και την ισότητα όλων, κάτι όμως που δεν είναι αυτονόητο για πολλούς αλλόθρησκους.
Αν οι Ευρωπαίοι και πολύ περισσότερο οι Ελληνες δεν προσαρμοστούν εγκαίρως στις κοσμογονικές μεταβολές που συντελούνται με μπροστάρη τον καλπασμό των τεχνολογικών ανακαλύψεων, τότε το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά και της Ελλάδας, ως μέλους της, φοβούμαι ότι δεν θα είναι ρόδινο και ελπιδοφόρο όπως το ελπίσαμε και το δρομολόγησαν οι θεμελιωτές της. Η πρόσφατη πρωτοφανής οικονομική κρίση και το αβέβαιο μέλλον της παγκόσμιας και ιδιαίτερα της ευρωπαϊκής οικονομίας, η αυξανόμενη ανεργία καθώς και το ασυγκράτητο κύμα των λαθρομεταναστών, που μαζί με τη διεκδίκηση του δικαιώματος επιβίωσης και ενός καλύτερου αύριο μεταφέρουν συχνά και τη φιλοδοξία να επιβάλουν βαθμιαία και την κυριαρχία της ισλαμικής θρησκείας στη θρησκευτικά αδιάφορη Ευρώπη, δεν επιτρέπουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας. Τα πρόσφατα γεγονότα στην Αθήνα από φανατικούς μουσουλμάνους που έχουν καταφύγει στην Ελλάδα προοιωνίζονται απρόβλεπτης εκτάσεως δεινά. Βεβαίως είναι απαράδεκτο να μη διευκολύνεται η ανέγερση ενός μεγάλου τεμένους για να προσεύχονται. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το θρησκευτικό τους «πιστεύω» μπορεί να γίνει ανεκτό να εκδηλώνεται με πράξεις μίσους κατά των άπιστων (χριστιανών και εβραίων).
Πηγή tovima.gr
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Δεν ανταποκρίνεται στους στόχους ενίσχυσης της, το πρόγραμμα για την Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανία, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, εκτιμά το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ).
Σε έκθεση που δημοσίευσε σήμερα, το ΕΕΣ ζητά αρτιότερο σχεδιασμό του προγράμματος για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία (EDIP) και καλύτερη ισορροπία μεταξύ των στόχων πολιτικής, του προτεινόμενου προϋπολογισμού και του χρονοδιαγράμματος. Η διαβούλευση με το ΕΕΣ επί της πρότασης, είναι υποχρεωτική.
Η ΕΕ, αντιμέτωπη με την επανεμφάνιση πολεμικών επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας στην Ευρώπη, έχει θέσει την άμυνα σε πολύ υψηλή θέση στην ατζέντα της. Η πρόταση EDIP προορίζεται ως το πρώτο βήμα για την εφαρμογή της ευρωπαϊκής βιομηχανικής στρατηγικής στον τομέα της άμυνας.
Στόχος είναι να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή βιομηχανική και τεχνολογική βάση στον τομέα της άμυνας (ΕΒΤΒΑ), ειδικότερα δε να διασφαλιστεί η έγκαιρη διαθεσιμότητα και προμήθεια αμυντικών προϊόντων. Παράλληλα επιδιώκεται η συμβολή στην ανάκαμψη, στην ανασυγκρότηση και στον εκσυγχρονισμό της αμυντικής ικανότητας της Ουκρανίας.
«Η νομοθετική πρόταση της ΕΕ για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητάς της, χρήζει αρτιότερου σχεδιασμού. Αναγκαία είναι επίσης η επίτευξη κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ των στόχων πολιτικής, του προτεινόμενου προϋπολογισμού και του σχετικού χρονοδιαγράμματος», δήλωσε ο Marek Opioła, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για τη γνώμη.
Το ΕΕΣ επισημαίνει τον κίνδυνο, το χρηματοδοτικό κονδύλιο που προτείνεται, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, να μην ανταποκρίνεται στις φιλοδοξίες του προγράμματος. Τονίζει ότι η Επιτροπή δεν αξιολόγησε το ύψος της ενωσιακής δημοσιονομικής στήριξης που απαιτείται για την υλοποίηση των προτεινόμενων μέσων πολιτικής.
Η στήριξη της Ουκρανίας
Όσον αφορά το μέσο στήριξης της Ουκρανίας, που περιλαμβάνεται στην πρόταση, το ΕΕΣ διαπιστώνει ότι δεν ορίζεται συγκεκριμένο χρηματοδοτικό κονδύλιο. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν να χρησιμοποιήσουν τα κέρδη που αποφέρει η επένδυση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων με σκοπό τη στήριξη της Ουκρανίας · ένα ποσοστό των εσόδων θα μπορούσε να διοχετευθεί στην Ουκρανίας. Ωστόσο, το ΕΕΣ εκτιμά ότι η αδυναμία πρόβλεψης, τόσο του ύψους της χρηματοδότησης από τη συγκεκριμένη πηγή, όσο και της διάρκειάς της, ενέχει κινδύνους.
Πηγή: ΑΜΠΕ
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Το… κοινό μυστικό εκατομμυρίων Ευρωπαίων έβγαλε σε δημόσια θέα ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, παραδίδοντας την ογκώδη –και πολύ σημαντική- έκθεση που του είχαν ζητήσει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για τις ενέργειες που θεωρούνται επείγουσες για να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε ένα περιβάλλον όπου ήδη η Κίνα και οι ΗΠΑ προηγούνται με διαφορά ασφαλείας.
Ο κ. Ντράγκι επέδειξε την ανάγκη που όλες οι κυβερνήσεις και όλα τα όργανα σχεδιασμού πολιτικών και λήψης απόφασης της ΕΕ ήδη γνώριζαν: Η Ένωση χρειάζεται μαζικές και επείγουσες –πρόσθετες- επενδύσεις εκατοντάδων δισεκατομμυρίων για να… πλησιάσει ξανά τις δύο υπερδυνάμεις στην τεχνολογία, την καινοτομία και την έρευνα.
Όπως επισημαίνεται από μεγάλα ευρωπαϊκά πρακτορεία, επί της ουσίας ο Μάριο Ντράγκι προειδοποίησε την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι βρίσκεται αντιμέτωπη με «υπαρξιακή πρόκληση» αν δεν στραφεί σε μεγάλες επενδύσεις και αν δεν επαναφέρει και δεν εφαρμόσει τον μοχλό ανάπτυξης μέσω «έκδοσης εργαλείων κοινού χρέους», ομολόγων, κλπ.
Ο κ. Ντράγκι παρέδωσε σε λιτή δημόσια τελετή την έκθεσή του στην πρόεδρο της Κομισιόν την περασμένη Δευτέρα. Σε γενικές γραμμές, επισημαίνει –προειδοποιεί- πως η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε οικονομική υστέρηση σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και θα πρέπει να συνεχίσει την κοινή έκδοση χρέους για τη βελτίωση της παραγωγικότητας αλλά και την ενίσχυση της ασφάλειάς της (αμυντικές δαπάνες).
Η Ένωση χρειάζεται κατά τον ίδιο πολύ περισσότερο συντονισμό στη βιομηχανική πολιτική, ταχύτερες αποφάσεις και μαζικές επενδύσεις, αν θέλει να συμβαδίσει στον οικονομικό τομέα με ανταγωνιστές όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα.
Μετά την επιτυχία του ιστορικού σχεδίου ανάκαμψης έπειτα από την πανδημία της Covid, η ΕΕ θα πρέπει «να συνεχίσει την έκδοση εργαλείων κοινού χρέους για την χρηματοδότηση κοινών προγραμμάτων επενδύσεων με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και της ασφάλειας της ΕΕ», σημειώνει στην εισαγωγή της 400σέλιδης έκθεσης ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, επισημαίνοντας το οικονομικό «χάσμα» που χωρίζει την Ευρώπη από τις ΗΠΑ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται επιπλέον επενδύσεις ύψους 750-800 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως — που αντιστοιχούν στο 5% του ΑΕΠ – , πολύ υψηλότερο του 1%-2% του Σχεδίου Μάρσαλ για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως επισημαίνει το Euronews.
170 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΕ 400 ΣΕΛΙΔΕΣ
«Οι ανάγκες για επενδύσεις είναι τεράστιες», προειδοποίησε ο Μάριο Ντράγκι κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στις Βρυξέλλες, παρουσία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Επιμένοντας ότι υπάρχει ανάγκη «δραστικής αλλαγής» στην ευρωπαϊκή προσέγγιση, παρουσίασε ορισμένες από τις «170 προτάσεις του».
Η ιδέα της έκδοσης κοινού χρέους παραμένει πάντως κόκκινη γραμμή για πολλές χώρες της βόρειας Ευρώπης, με προεξάρχουσα την Γερμανία, που εξακολουθούν να φοβούνται ότι θα υπερχρεωθούν για να καλύψουν τις καθυστερήσεις των χωρών του ευρωπαϊκού νότου. Ήδη, λίγες ώρες μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης Ντράγκι, ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας, Κρίστιαν Λίντνερ δήλωσε πως η ΕΕ θα πρέπει να εργαστεί για την κινητοποίηση των αναπτυξιακών δυνάμεων του ιδιωτικού τομέα και όχι για περισσότερο δημόσιο δανεισμό.
“Ωστόσο, ο κοινός δανεισμός της ΕΕ δεν θα λύσει τα διαρθρωτικά προβλήματα”, δήλωσε ο Λίντνερ, προσθέτοντας ότι το κύριο πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη επιδοτήσεων, αλλά η γραφειοκρατία.
Ο Μάριο Ντράγκι αναγνωρίζει ότι αυτό το σχέδιο δεν είναι εφικτό, εκτός «αν συντρέξουν οι πολιτικές και θεσμικές συνθήκες», προσθέτει το Euronews.
Επισημαίνει την ανάγκη κινητοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων για την χρηματοδότηση της καινοτομίας, μέσω της δημιουργίας μίας πραγματικής «Ενωσης αγορών κεφαλαίων».
«Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα ανά κάτοικο έχει αυξηθεί σχεδόν επί δύο φορές στις Ηνωμένες Πολιτείες σε σχέση με την Ευρώπη από το 2000», προειδοποιεί ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην έκθεση αυτή, τη σύνταξη της οποίας υπενθυμίζουμε ζήτησε η πρόεδρος της Κομισιόν και προφανώς κάπως θα πρέπει να την αξιοποιήσει.
Τα πορίσματα της έκθεσης του Μάριο Ντράγκι προορίζονται να γίνουν πηγή έμπνευσης του έργου της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα πέντε προσεχή χρόνια.
Symbolbild zum Thema EU-Wirtschaft, Konjunkturrückgang, Rezession in der Eurozone
ΣΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΥΦΕΣΗ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πλήττεται από οικονομική στασιμότητα εδώ και ενάμισι χρόνο. Οι επιδόσεις της στην υπέρβαση της κρίσης που προκλήθηκε από την πανδημία ήταν χαμηλότερες σε σχέση με τις ΗΠΑ, όπως συνέβη και με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Η υστέρηση εξηγείται «κυρίως με τη μεγαλύτερη επιβράδυνση της παραγωγικότητας στην Ευρώπη» και αντιπροσωπεύει απειλή για το κοινωνικό της μοντέλο, προειδοποιεί ο Μάριο Ντράγκι.
«Αν η Ευρώπη δεν καταφέρει να γίνει παραγωγικότερη, θα είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε επιλογές. Δεν θα μπορούμε ταυτόχρονα να έχουμε ηγετική θέση στον τομέα των νέων τεχνολογιών, να είμαστε υπόδειγμα κλιματικής υπευθυνότητας και ανεξάρτητος παράγοντας στην διεθνή σκηνή. Δεν θα μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε το κοινωνικό μας μοντέλο. Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε προς τα κάτω ορισμένες έως και το σύνολο των φιλοδοξιών μας. Πρόκειται για μία υπαρξιακή πρόκληση».
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΥΛΩΝΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΝΤΡΑΓΚΙ
Οι προτάσεις τις οποίες καταγράφει στην έκθεσή του ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: την τόνωση της καινοτομίας και την κάλυψη του χάσματος που υπάρχει αυτή τη στιγμή με τις ΗΠΑ, τον συνδυασμό της απανθρακοποίησης της οικονομίας με την ανταγωνιστικότητα, και την αύξηση της ασφάλειας και τη μείωση των εξαρτήσεων.
Ειδικά για τη διασύνδεση της ανταγωνιστικότητας με την πράσινη μετάβαση, ο κ. Ντράγκι επεσήμανε πως η αγορά ενέργειας της ΕΕ λειτουργεί βάσει ενός σχεδιασμού (TargetModel) από την εποχή όπου στο ενεργειακό μείγμα κυριαρχούσαν το φυσικό αέριο και τα ορυκτά καύσιμα, κάτι που δεν ισχύει σήμερα, ενώ στην αγορά κυριαρχούν εδραιωμένα συμφέροντα, με αποτέλεσμα να μην αξιοποιούνται τα οφέλη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μεταξύ άλλων για μείωση των τιμών ενέργειας.
Τα κύρια ερωτήματα, κατά τον Μάριο Ντράγκι, είναι πώς θα χρηματοδοτηθούν οι τεράστιες επενδύσεις που χρειάζονται και πώς θα μπορέσουν οι 27 να συντονίσουν τις πολιτικές τους.
Όπως σημείωσε ο κ. Ντράγκι, η στρατηγική περιέχει 170 αναλυτικές προτάσεις, οι οποίες είναι αμέσως εφαρμόσιμες χάρη στο προβάδισμα της Ευρώπης όσον αφορά την ποιότητα της εκπαίδευσης, των συστημάτων υγείας και των συστημάτων κοινωνικής ευημερίας.
The flags of China and the European Union waving. International relations and diplomacy.
ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΗΠΑ
Όσον αφορά τους πυλώνες της στρατηγικής που προτείνει, ο κ. Ντράγκι σημείωσε κατ’ αρχήν πως πρέπει να κλείσει το χάσμα στην καινοτομία με τις ΗΠΑ, καθώς η Ευρώπη βρίσκεται σε μια «στατική βιομηχανική δομή» με εταιρίες μεσαίου μεγέθους στους ίδιους τομείς όπως πριν 20 χρόνια, τη στιγμή που οι ΗΠΑ έχουν μεταβεί στην ψηφιακή εποχή.
Υπενθύμισε πως από το 2008, το 30% των εταιριών με αξία πέραν του 1 δις ευρώ εγκατέλειψαν την ΕΕ, με τις πλείστες να πηγαίνουν στις ΗΠΑ. Η αδυναμία στον τομέα της τεχνολογίας, όπως είπε, περιορίζει παράλληλα και την καινοτομία σε παραδοσιακούς τομείς.
Σε σχέση με τον δεύτερο πυλώνα, τον συνδυασμό της ανταγωνιστικότητας με την πράσινη μετάβαση, ο κ. Ντράγκι σημείωσε πως η αγορά ενέργειας της ΕΕ σήμερα «είναι ακόμα σχεδιασμένη για μια εποχή όταν το φυσικό αέριο και τα ορυκτά καύσιμα ήταν τα σημαντικά στοιχεία του ενεργειακού μείγματος».
Το 2020, συνέχισε, το φυσικό αέριο καθόριζε τις τιμές της ενέργειας κατά το 60%, παρά το ότι αποτελούσε μόλις 20% του μείγματος, ενώ στην αγορά κυριαρχούν «εδραιωμένα συμφέροντα» και η ενέργεια αποτελούσε μηχανή εσόδων για τους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Το αποτέλεσμα, πρόσθεσε, είναι πως δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα οφέλη των ανανεώσιμων για τους καταναλωτές, και για αυτό «πρέπει να στοχεύσουμε στην αποσύνδεση» ώστε οι πολίτες να δουν τη διαφορά στους λογαριασμούς.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ υπογράμμισε την ανάγκη καθαρών τεχνολογιών και την αύξηση της παροχής πράσινης ενέργειας, κάτι που κάνουν με κίνητρα οι ΗΠΑ, τη στιγμή που η Κίνα ανταγωνίζεται την ΕΕ στην παραγωγή αυτών των τεχνολογιών.
Τρίτον, ο κ. Ντράγκι αναφέρθηκε στον πυλώνα των προτάσεων που αφορούν την αύξηση της ασφάλειας και τη μείωση των των εξαρτήσεων, μεταξύ άλλων μέσω εξωτερικής οικονομικής πολιτικής, συμφωνίες με χώρες κλειδιά και οικοδόμηση των δυνατοτήτων της αμυντικής βιομηχανίας.
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ
Μιλώντας στο πλαίσιο της συνέντευξης Τύπου, η κ. Φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε πως από τότε που ζήτησε τη συγκεκριμένη έκθεση από τον κ. Ντράγκι, πριν έναν χρόνο, το θέμα της ανταγωνιστικότητας έχει κερδίσει δυναμική στις συζητήσεις των κρατών μελών, με την ίδια να το αναδεικνύει στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές για τη δεύτερη θητεία της τις οποίες δημοσίευσε τον Ιούλιο ενόψει της έγκρισης της υποψηφιότητας της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στην παρέμβασή της, η κ. Φον ντερ Λάιεν εστίασε σε τρεις εισηγήσεις της έκθεσης που θεώρησε σημαντικές: την ανάγκη να προχωρήσουν η ψηφιακή και η πράσινη μετάβαση – καθώς οι βάσεις έχουν μπει – μέσω της στήριξης στη βιομηχανία, την ανάγκη για ενίσχυση των δεξιοτήτων των εργαζομένων που θα παράγουν και θα χειρίζονται νέες τεχνολογίες, και την ανάγκη η ΕΕ να είναι ανθεκτική ώστε να καταστεί ανταγωνιστική εστιάζοντας σε ζητήματα όπως την πρόσβαση σε κρίσιμες πρώτες ύλες, απαραίτητα εξαρτήματα ή διασύνδεση στον τομέα της ενέργειας.
Εξηγώντας τη φιλοσοφία της ογκώδους έκθεσης, ο κ. Ντράγκι σημείωσε πως αν και έχει ειπωθεί πολλές φορές πως η ανάπτυξη στην ΕΕ επιβραδύνεται, έως και πριν δύο χρόνια δεν θα γινόταν η σημερινή συζήτηση. Ωστόσο σήμερα, επεσήμανε, το παγκόσμιο εμπόριο έχει επίσης επιβραδυνθεί, η αγορά της Κίνας είναι λιγότερη ανοιχτή και μάλιστα ανταγωνίζεται την ΕΕ, η Ευρώπη έχει χάσει τη Ρωσία ως κύρια πηγή φτηνής ενέργειας, και πλέον πρέπει να επενδύσει στην άμυνα της για πρώτη φορά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στο παρελθόν, σημείωσε, η Ευρώπη μπορούσε να επενδύει στην αύξηση του πληθυσμού, ο οποίος αναμένεται να μειωθεί σταδιακά την επόμενη δεκαετία, τη στιγμή που η παραγωγικότητα παραμένει αδύναμη και οι φιλοδοξίες αυξάνονται, τόσο στον τομέα της κλιματικής αλλαγής όσο και στην άμυνα, παράλληλα με την ανάγκη να διατηρηθεί το μοντέλο κοινωνικής πρόνοιας της ηπείρου.
«Οι επενδύσεις που προϋποθέτουν όλα αυτά είναι τεράστιες» τόνισε, κάνοντας λόγο για ανάγκη αύξησης των επενδύσεων κατά 5% του ΑΕΠ, στα επίπεδα που καταγράφηκαν τελευταία φορά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Η ανάπτυξη, συνέχισε, είναι κρίσιμης σημασίας ώστε η ΕΕ να μπορεί να διασφαλίσει τις ιδρυτικές αξίες της ευημερίας, της ισότητας, της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ
Τον Μάρτιο του 2024, όταν οι Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και πόλεις συγκλονίζονταν από τον ξεσηκωμό των οργανωμένων γεωργοκτηνοτρόφων, απαιτώντας αλλαγές στις πολιτικές της ΕΕ για την πράσινη μετάβαση και την προστασία του περιβάλλοντος και τη διαφύλαξη των συμφερόντων των αγροτών έναντι του αθέμιτου ανταγωνισμού που υφίστανται από συναδέλφους τους σε τρίτες χώρες, όπου δεν εφαρμόζονται τα αυστηρά και δαπανηρά κριτήρια καταλληλότητας προϊόντων που επιβάλλονται στην ΕΕ, ο οικονομολόγος Γιάνης Βαρουφάκης είχε δημοσιεύσει ένα άρθρο στον ευρωπαϊκό Τύπο, το οποίο άγγιζε κάποια από τα θέματα που αγγίζει σήμερα και η έκθεση Ντράγκι.
Ο κ. Βαρουφάκης είχε γράψει μεταξύ άλλων σε εκείνο το άρθρο: «Επί πλέον, υπάρχουν δύο πρόσθετα προβλήματα που αγνοούνται εσκεμμένα. Το ένα είναι η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ, που οι Βρυξέλλες διατυμπανίζουν αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν. Παραδείγματος χάριν, στην Ολλανδία το κορυφαίο οικολογικό πρόβλημα είναι τα νιτρικά άλατα που δηλητηριάζουν δεκαετίες τώρα τον υδροφόρο ορίζοντα. Μετά από δεκαετίες που η κυβέρνηση έκανε τα στραβά μάτια, ξάφνου – υπό την πίεση των Βρυξελλών – απαίτησε από τους Ολλανδούς αγρότες να λύσουν το πρόβλημα με δικό τους κόστος, μεταξύ άλλων μέτρων, “θυσιάζοντας” μία στις τρεις αγελάδες.
Ακόμα πιο δυσεπίλυτο είναι το δεύτερο πρόβλημα που προκάλεσε η 15ετής οικονομική ύφεση που ακολούθησε το τραπεζικό Κραχ του 2008. Το αποτέλεσμα των πανευρωπαϊκών πολιτικών λιτότητας, που ήταν η βασική πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης αυτής, ήταν η κατάρρευση των επενδύσεων.
Τα αποτελέσματα αυτής της επιλογής είναι καταιγιστικά: Η επενδυτική απεργία ευθύνεται για τη σημερινή αποβιομηχάνιση της Γερμανίας και της Βόρειας Ιταλίας ταυτόχρονα.
Ολόκληρο το βιομηχανικό καρτέλ της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης αποδομείται και, έτσι, αδυνατεί να χρηματοδοτεί την Κοινή Αγροτική Πολιτική, όπως είχε συμφωνηθεί με τους τσιφλικάδες του Βορρά από την δεκαετία του ’50.
Παράλληλα, μένει με άδεια τα ταμεία η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ, με τα βάρη της να πέφτουν δυσανάλογα στους ώμους των αγροτών και των λαϊκών τάξεων.
Με άλλα λόγια», επισήμανε ο κ. Βαρουφάκης, «για τον ξεσηκωμό ακόμα και των πλουσιότερων Γερμανών και Ολλανδών μεγαλοαγροτών, που για πρώτη φορά συναγωνίζονται τους Έλληνες, Γάλλους και Ισπανούς συναδέλφους τους στις κινητοποιήσεις και στα μπλόκα, ευθύνεται ο ανόητος χειρισμός της αναπόφευκτης κρίσης του ευρώ».
Από το περιοδικό Insider
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Αλί Χαμενεΐ. Φωτ. Office of the Iranian Supreme Leader/WANA (West Asia News Agency) via REUTERS
Ανέφερε ότι «θρηνεί» για τον θάνατο του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα
Τις «ΗΠΑ και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες» που «ψευδώς υποστηρίζουν ότι φέρνουν ειρήνη και ηρεμία στην περιοχή» κατηγόρησε ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, για τις περιφερειακές εντάσεις στη Μέση Ανατολή, στις πρώτες του δηλώσεις μετά την πυραυλική επίθεση στο Ισραήλ.
Είπε ότι πρέπει να «χαθούν» από την περιοχή, ώστε οι χώρες της περιοχής να ζήσουν ειρηνικά.
Ανέφερε επίσης ότι «θρηνεί» για τον θάνατο του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα, αλλά δεν ανέβαλε το πρόγραμμά του επειδή το πένθος του Ιράν είναι μια «αναζωογονητική και κινητήρια δύναμη».
Η εντολή εκτόξευσης πυραύλων στο Ισραήλ την Τρίτη δόθηκε από τον ανώτατο ηγέτη της χώρας – ο οποίος παραμένει σε ασφαλή τοποθεσία, δήλωσε ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters.
Ναυτεμπορική
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
