Σχόλιο: Για να ξεκαθαρίσουμε σε γενικές γραμμές το πολιτικό σκηνικό που επικρατεί την συγκεκριμένη χρονική περίοδο στην Τουρκία, αξίζει να επισημάνουμε πως χωρίζεται στους Ερντογανικούς-Νατοϊκούς με κύριους ηγέτες τα μέλη του Πολεμικού Ναυτικού και του Στρατού Ξηράς (βοήθησαν τον Ερντογάν στο πραξικόπημα) και στην αντίπαλη πλευρά τους Ευρασιατιστές (πολεμική αεροπορία) που θέλουν μία Τουρκία πλησίον της Μόσχας και γεωοικονομικά ενωμένη με την αναδυόμενη Κίνα (εξού και οι επισκέψεις στην Ρωσία για αγορά su-35, su-37, su-57 και κοινό βαλλιστικό πρόγραμμα με την Κίνα). Μία Τουρκία στην μετά-Ερντογάν εποχή πλησίον του ΝΑΤΟ, υπό την ηγεσία του Ακάρ και του επιτελείου του, ενδέχεται σύμφωνα με δημοσιεύματα, να ακολουθήσει φιλονατοϊκή πολιτική με σκοπό την ανάσχεση Κίνας-Ρωσίας, αποθηκεύοντας τους S-400 και μπαίνοντας ξανά στον πρόγραμμα αγοράς F-35 υπό ειδικό καθεστώς πώλησης, παρόμοιο με αυτό του Πακιστάν.
Μετάφραση-Σχόλιο: Χωριανόπουλος Άγγελος
πηγή: www.ahvalnews-com
Tου Yavuz Baydar
Σαφή μηνύματα στέλνονται στην Άγκυρα στην Άγκυρα: Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει προθεσμία να επανεξετάσει τις δραστηριότητες σεισμικής έρευνας της Τουρκίας που η Ελλάδα θεωρεί ως παραβίαση στο θαλάσσιο έδαφός της και να διακόψει τις στρατιωτικές ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο μέχρι τις 23 Σεπτεμβρίου, ημερομηνία διεξαγωγής της συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Έχει επίσης καταστεί σαφές ότι η ΕΕ προετοιμάζει σχέδιο κυρώσεων σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει τις σημερινές της δραστηριότητες, εν μέσω συνεχόμενων εντάσεων με την Ελλάδα.
Η Ουάσινγκτον φαίνεται να συμφωνεί. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Πομπέο μετέφερε το μήνυμα ότι ο μόνος τρόπος για να ξεκινήσουν οι συνομιλίες αποκλιμακώσεως μεταξύ των δύο χωρών είναι εάν τουρκικά πλοία υποχωρήσουν στην υποπεριοχή και η Ελλάδα ακολουθήσει το παράδειγμά της. Και οι δύο ναυτικές δυνάμεις που πλέουν στην περιοχή αυτής της διένεξης σπαταλούν ενέργεια και χρήματα· κοστίζει στην Ελλάδα περίπου 3-4 εκατομμύρια ευρώ την ημέρα, σύμφωνα με Έλληνα συνάδελφο.
Αλλά, η Τουρκία είναι αυτή η οποία βρίσκεται πλέον με την πλάτη στον τοίχο. Ολόκληρος ο Αραβικός Σύνδεσμος άφησε την κυβέρνησή του στην τύχη της, κατηγορώντας την κυβέρνηση Ερντογάν ως επεκτατική στη Μέση Ανατολή και απαίτησε από τα στρατεύματά του να αποσυρθούν από τη Συρία, το Ιράκ και τη Λιβύη.
Με το Ισραήλ, δεν έχει απομείνει κανένα στίγμα πολιτισμένου διαλόγου.
Η σημερινή δομή εξουσίας στην Άγκυρα – ένα περίεργο μείγμα ισλαμιστών, μεταμφιεσμένων τζιχαντιστών, σκληροπυρηνικών Ευρασιατιστών, υπερεθνικιστικών, ενός μεγάλου μέρους στρατιωτικών και πολιτικών οπορτουνιστών – βιώνει ένα παράξενο μάθημα: Όσο περισσότερο αμφισβητούν το διεθνές δίκαιο και την παγκόσμια τάξη, τόσο πιο απομονωμένοι γίνονται. Τα προβλήματα της Τουρκίας απορρέουν από τη μέθοδο του Ερντογάν για την άσκηση πολιτικής. Η συνολική χορογραφία του βασίστηκε στο να πάρει όλους τους κρατικούς θεσμούς υπό τον προσωπικό του έλεγχο, μέσω της εκκαθάρισης του προσωπικού – μεγάλο μέρος του – και στην αντικατάστασή τους με εξαιρετικά κομματικά, πιστά και αποκλεισμένα μέλη του προσωπικού.
Το πιο κατεστραμμένο είναι το προπύργιο του παραδοσιακά σεβαστού τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, όπου η θεσμική λογική, ο πολιτισμένος τρόπος λειτουργίας και η μνήμη σχεδόν 160 ετών ρυθμικής διπλωματικής δραστηριότητας έχουν σχεδόν εξατμιστεί. Σήμερα, τα ανακοινωθέντα και οι δηλώσεις του υπουργείου δεν είναι τίποτα περισσότερο από κείμενα αγενούς, θορυβώδους απειλών, βίαιων διακηρύξεων και δαιμονοποίησης κυβερνήσεων που διαφωνούν με την Τουρκία του Ερντογάν.
Το ερώτημα στο μυαλό όλων είναι δύσκολο, ειδικά εντός της ΕΕ: Η κυβέρνηση του Ερντογάν θα “υποχωρήσει” στη διαμάχη για την ανατολική Μεσόγειο;
Μέχρι στιγμής, το τακτικό παιχνίδι που έθεσε ο Τούρκος πρόεδρος ήταν να δημιουργήσει όσο το δυνατόν πιο μεγάλη σφήνα εντός της ΕΕ, καθώς και του ΝΑΤΟ. Δοκίμασε τις δυνάμεις του με τη Λιβύη – αλλά χωρίς απτή επιτυχία. Η Ιταλία ενήργησε ταλαντευόμενη, η Μάλτα φάνηκε να κάνει ζιγκ-ζαγκ, αλλά όταν το MED7 συνεδρίασε πρόσφατα στην Κορσική, όλα φαίνονταν και πάλι ενωμένα σε μια κοινή αντίληψη ότι οι δυναμικές ενέργειες της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο ήταν απαράδεκτες και πρέπει να πάψουν να λαμβάνουν οποιαδήποτε υποστήριξη από δυτικά κράτη.
Τώρα, ο Ερντογάν μπορεί μόνο να ελπίζει στις μεσολαβούσες προσπάθειες της Γερμανίας για τερματισμό της διαφωνίας με την Ελλάδα. Ωστόσο, κατέστη σαφές ότι, προκειμένου να μην δημιουργηθεί επικίνδυνο προηγούμενο για τη Ρωσία –τα μάτια της οποίας είναι ανοιχτά στα κράτη της Βαλτικής– η καγκελάριος Angela Merkel αποφάσισε να σεβαστεί τη Συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία απαιτεί κοινή υπεράσπιση των συνόρων και των εδαφών της ΕΕ.
Αυτό θέτει τον Erdoğan σε μια πολύ επισφαλή θέση. Μπορεί να έχει καταλάβει ότι δεν μπορεί να τεντώνει πλέον τις διχαστικές τακτικές του με την ΕΕ, ειδικά δεδομένου ότι το Παρίσι φαίνεται να έχει αποφασίσει για μια νέα στρατηγική για την Τουρκία: να ενώνει τα μέλη εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ ενάντια σε μια απειλή για τη σταθερότητα της περιοχής.
Μερικοί ξένοι αφέντες είναι αλλεργικοί στην δυναμική στάση του Μακρόν απέναντι στον Ερντογάν, ο οποίος προφανώς αντιλαμβάνεται την έλλειψη ηγεσίας του ΝΑΤΟ και παλεύει να δημιουργήσει μία ηγέτιδα Γαλλία (όλοι γνωρίζουν ότι η Μέση Ανατολή και η ανατολική Μεσόγειος δεν έχουν την πολυτέλεια οποιουδήποτε κενού). Αντικειμενικά, αυτό κάνει η Γαλλία, όσο επικίνδυνη και αν είναι. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι οι σημερινοί επικριτές του Μακρόν δεν βλέπουν το κύριο σφάλμα στις εντελώς ακανόνιστες επιλογές του προέδρου της Αμερικής, Ντόναλντ Τραμπ.
Στην περίπτωση οποιασδήποτε ορθολογικής ανάλυσης αιτίου-αποτελέσματος στην περιοχή, δεν υπάρχει αμφιβολία για το ποιος είναι ο ελέφαντας στην αίθουσα: η Τουρκία, ή μάλλον το κέντρο εξουσίας της, ο ίδιος ο Erdoğan. Οι περισσότεροι Δυτικοευρωπαίοι το γνωρίζουν, αλλά μιλούν μόνο “γύρω από αυτό”.
Εκτός, ίσως, από τους Γάλλους. Ο Patrick Wintour του Guardian το επισημαίνει αυτό σε μια πρόσφατα δημοσιευμένη ανάλυση ειδήσεων, στην οποία παραθέτει τον Jacques Attali, σύμβουλο του πρώην Γάλλου Προέδρου François Mitterrand, οποίος είπε:
“Πρέπει να ακούσουμε τι λέει η Τουρκία, να το πάρουμε πολύ σοβαρά και να είμαστε έτοιμοι να δράσουμε με κάθε τρόπο. Αν οι προκάτοχοί μας είχαν πάρει στα σοβαρά τις ομιλίες του Φύρερ από το 1933 έως το 1936, θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει αυτό το τέρας από τη συσσώρευση των μέσων για να κάνει αυτό που έκανε.”
Ο Γουίντουρ επικαλείται επίσης τον Γάλλο απεσταλμένο των Ηνωμένων Εθνών Ζεράρ Αρούντ, ο οποίος πρόσφατα τοποθέτησε τα περιφερειακά πρότυπα ισχύος της Τουρκίας σε ένα ιστορικό πλαίσιο: “Η Ρωσία, η Κίνα και η Τουρκία είναι ρεβιζιονιστικές δυνάμεις που δεν δέχονται ένα status quo βασισμένο σε μια παγκόσμια τάξη που καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τη Δύση το 1945 και το 1991. Αισθάνονται ενθαρρυμένοι από μια νέα παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων και από την πολιτική των ΗΠΑ. Πού θα σταματήσουν; Τι πρέπει να κάνουν οι Ευρωπαίοι;”
Η τελευταία ερώτηση που θέτει είναι στην πραγματικότητα η καρδιά του διλήμματος. Αν ο Ερντογάν καταφέρει να μετατρέψει την Τουρκία – με τη θεσμική καταστροφή της σε κοινή θέα και την ατίθαση συμπεριφορά ως το ύφος της – σε ένα αδίστακτο κράτος και υπό το σύνθημα του Turco-Ισλαμιστικού «μεγαλείου», ποια διδάγματα που αντλήθηκαν από τη δεκαετία του 1930 θα πρέπει να εφαρμόσουμε σε ένα τέτοιο σενάριο; Χρειαζόμαστε έναν άλλο Φρανκενστάιν, ρωτάνε ορισμένοι, να κατεδαφίζει τις εύθραυστες δημοκρατικές και νομικές δομές της ΕΕ και πέραν αυτής, εξάγοντας τον τζιχάντ στο εσωτερικό των τουρκικών μεταναστευτικών τμημάτων και κινητοποιώντας διακριτικά μια καταστροφική πορεία κατά της Ευρώπης;
Η Γαλλία φαίνεται να βρήκε μια απάντηση· άλλοι είτε αγωνίζονται είτε επιλέγουν να παραμείνουν σε μια επικίνδυνη αδιαφορία. Ή, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, παραμένουν κολλημένοι στην παλιομοδίτικη σκέψη ότι τα συμφέροντα των χρηματοπιστωτικών, αμυντικών και ενεργειακών εταιρειών θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα, ανεξάρτητα από το πόσο απειλητικός γίνεται ο δεσποτισμός του Erdoğan.
Αλλά, θα ρωτούσαμε, είμαστε πραγματικά τόσο κοντά στον πόλεμο;
Ναι και όχι. Αυτό που βλέπουμε στη Μεσόγειο είναι μια αντιπαράθεση μεταξύ μιας ομάδας δημοκρατιών και μη δημοκρατιών – με την Τουρκία στην ηγεσία της κλιμάκωσης, ακολουθούμενη από την Αίγυπτο, την Ελλάδα και τη Γαλλία ως αντιδραστικές δυνάμεις. Αυτή η άποψη δεν προσφέρει πολλές ελπίδες για αποκλιμάκωση.
Σε αντίθεση με ό, τι υποστηρίζεται στο τελευταίο τεύχος του The Economist, ο Erdoğan δεν χαίρει πλέον υψηλής εκτίμησης, ούτε καν εντός του ισλαμικού κόσμου, διότι έχει καταστεί σαφές ότι “μεγαλείο” δεν μπορεί ποτέ να επιτευχθεί με μια αποτυχημένη οικονομία. Είναι μόνος πλέον. Όσον αφορά την “εξωτερική” υποστήριξη, ή ακόμα και την κατανόηση, τα χέρια του είναι δεμένα.
Αυτή η κατάσταση είναι πάρα πολύ επικίνδυνη. Στριμωγμένος, ο Ερντογάν μεταβαίνει τώρα σε μια διαφορετική φάση: ελπίζοντας σε μια παρορμητική στρατιωτική κίνηση από την Ελλάδα –ένα περιστατικό με τουρκικά πλοία, για παράδειγμα– που θα δημιουργήσει ένα πρόσχημα για να εξαπολύσει μια στρατιωτική απάντηση.
Ο Ερντογάν υπολογίζει ότι αυτό θα αντισταθμίσει την εξασθένιση της εγχώριας εικόνας του, θα συσσωρεύσει εκ νέου εξουσία γύρω από την προσωπικότητά του ως αρχιστράτηγος, θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της υποστήριξης της αξιωματικής αντιπολίτευσης (η οποία έχει ήδη δηλώσει ότι είναι «πίσω από την κυβέρνηση») και θα επαναφέρει τον βαθύτερο έλεγχό του στον στρατό. Ως εκ τούτου, είναι λογικό να μην αμβλύνει τις εντάσεις στην ανοικτή θάλασσα.
Ωστόσο, “ο έλεγχος του στρατού” είναι μια δύσκολη διάσταση. Είναι γνωστό ότι το πιο αδύναμο σημείο του Ερντογάν είναι η διαστρεβλωμένη αντίληψή του για τις παγκόσμιες υποθέσεις, οι περίπλοκες διεθνείς σχέσεις και ο τρόπος με τον οποίο η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας θα επιτύχει το “μεγαλείο”. Βλέπει όλα αυτά τα θέματα ως ένα απλό παιχνίδι πάλης, ένα είδος μάχης για “την επιβίωση του ισχυρότερου”.
Δεδομένης της χρονολογικής σειράς για το πώς η διαμάχη Ελλάδας-Τουρκίας αναζωπυρώθηκε ξαφνικά, υπάρχουν αρκετά δεδομένα και ισχυροί λόγοι να πιστεύουμε ότι ο Ερντογάν «πείστηκε» σε μεγάλο βαθμό από μια ομάδα αντινατοϊκών, αντιδυτικών ναυάρχων για το τολμηρό σχέδιό τους, το ναυτικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Εσωτερικά αποδυναμωμένος και άσχημα μελανιασμένος από τις ακανόνιστες κινήσεις του στη Συρία και αναμφισβήτητα στη Λιβύη, αποφάσισε να στοιχηματίσει στο δόγμα, παραβλέποντας τη διάσταση των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων με την Αθήνα. Ο βαθύτερος Ερντογάν σύρθηκε στα θυελλώδη νερά της “Γαλάζιας Πατρίδας”, μπορεί να βρέθηκε παγιδευμένος σε ένα ρεύμα το οποίο έχει όλο και λιγότερο υπό τον έλεγχό του.
Θα μπορούσε απλώς να οφείλεται στο γεγονός ότι ο πρόεδρος μπορεί να έχει εξαπατηθεί από ένα τμήμα του τουρκικού στρατού που μισεί βαθιά τις ισλαμιστικές του πολιτικές και έφτασε σε ένα σημείο όπου δεν έχει σχεδόν κανένα περιθώριο ελιγμών για «υποχώρηση». Αν το έκανε τώρα, θα έχανε ακόμη περισσότερο μέρος της κοινωνίας.
Σαν ποδηλάτης, πρέπει τώρα να πετάξει για να μην μπερδευτεί, αλλά το μονοπάτι είναι πολύ επικίνδυνο και εξαιρετικά επικίνδυνο για την Τουρκία. Σε περίπτωση μείζονος αποτυχίας, ο Ερντογάν μπορεί να μην έχει κανέναν να κατηγορήσει. Το τρέχον αδιέξοδο λέει: Ο Ερντογάν πλησιάζει την άκρη της άβυσσου και σέρνει ολόκληρη τη χώρα μαζί του. Εν τω μεταξύ, όλοι οι (πρώην;) σύμμαχοι της Τουρκίας στη Δύση, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, λαμβάνουν προφυλάξεις και επιλέγουν να περιμένουν πέρα από την προθεσμία της 23-24 Σεπτεμβρίου.
Όλοι γνωρίζουν ότι το παιχνίδι μπορεί να αλλάξει αν ο Joe Biden κερδίσει τις επερχόμενες εκλογές των ΗΠΑ. Τι γίνεται όμως αν δεν το κάνει; Λοιπόν, δεδομένου του φόβου της Δύσης για τη Ρωσία, πέρα από την Τουρκία, οι τρέχουσες «προφυλάξεις» στην ανατολική Μεσόγειο είναι αυτονόητες, έτσι δεν είναι;
