Εκτενές άρθρο της Handeslblatt αναλύει τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ από τη μια μεριά και Ευρωπαϊκής Ένωσης από την άλλη. Σύμφωνα με την γερμανική εφημερίδα,  αν υπάρχει ακόμα κάτι σαν διακομματική συναίνεση στις ΗΠΑ, αυτή αφορά την προστατευτική εμπορική πολιτική.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει δρομολογήσει ένα κεντρικό μέσο για την επίτευξη αυτών των στόχων. Φέρει τον εξίσου παραπλανητικό και ευτελιστικό τίτλο “Νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA)”. Πίσω από αυτό υπάρχουν επιδοτήσεις αξίας 370 δισεκατομμυρίων δολαρίων, οι οποίες, ωστόσο, συνδέονται με όρους προστατευτισμού.

Οι κανονισμοί δεν προβλέπουν μόνο επιδοτήσεις για πράσινες εταιρείες στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών και του υδρογόνου. Προβλέπει επίσης ότι τα προϊόντα και τα πρωτογενή προϊόντα πρέπει να προέρχονται από την παραγωγή των ΗΠΑ. Πρώτα η Αμερική, με άλλα λόγια, σχολιάζει η Handelsblatt.

Τώρα, που o καγκελάριος κατά την πρόσφατη περιοδεία της στην Ασία προσπαθούσε να σφυρηλατήσει νέες συμμαχίες ελεύθερου εμπορίου προκειμένου να μειώσει και την εξάρτηση της γερμανικής οικονομίας από την Κίνα, κλιμακώνεται η σύγκρουση με τον σημαντικότερο σύμμαχο, τις ΗΠΑ;

1. Φόβος της αποβιομηχάνισης: η Ευρώπη σε επιφυλακή

Η Ευρώπη ήδη οπλίζεται, τουλάχιστον ρητορικά: Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ ζητά μια “ισχυρή απάντηση”. Ο Γάλλος ομόλογός του κάνει λόγο ακόμη και για “αντεπίθεση” και ζητεί καταγγελία στον ΠΟΕ. Ειδικά για τη Γερμανία, το διακύβευμα είναι υψηλό: κατά τα τρία πρώτα τρίμηνα του τρέχοντος έτους, οι ΗΠΑ ήταν και πάλι μακράν ο πρώτος εξαγωγικός προορισμός της Γερμανίας με όγκο 115 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Οι οικονομολόγοι έχουν θορυβηθεί. “Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται τώρα ο διατλαντικός οικονομικός χώρος είναι ένας αγώνας επιδοτήσεων ή ακόμη και ένας νέος γύρος μέτρων αποκλεισμού”, προειδοποιεί ο Στέφαν Κόοτς, διευθυντής του Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Οικονομία.

Ο Γκάμπριελ Φελμπεμάγιερ, επικεφαλής του Αυστριακού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών, βλέπει μια “παρατεταμένη διαμάχη μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ, που θυμίζει το αιώνιο ζήτημα των επιδοτήσεων στην κατασκευή αεροσκαφών Airbus εναντίον Boeing”. “Στη χειρότερη περίπτωση, έχουμε έναν αγώνα επιδοτήσεων που δύσκολα μπορεί να εκδικαστεί ενώπιον ενός δυσλειτουργικού ΠΟΕ”, δήλωσε ο Φελμπεμάγιερ.

Και ο διευθυντής του IW, Μίκαελ Χούτερ, προειδοποιεί επίσης για μια γρήγορη αντίδραση της ΕΕ: “Το κατά πόσον μια αντεπίθεση έχει νόημα μπορεί να αξιολογηθεί ως αμφισβητήσιμο από την άποψη της εμπορικής πολιτικής, δεδομένου ότι οι πωλήσεις αμερικανικών αυτοκινήτων που δεν κατασκευάζονται στην ΕΕ είναι χαμηλές”. “Μακάρι να είχαμε μια TTIP!” λέει κάπως απογοητευμένος ο Χούτερ.

Η πρωτοβουλία για μια διατλαντική ζώνη ελεύθερου εμπορίου που ξεκίνησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα είχε αποτύχει, κυρίως λόγω των γερμανικών φόβων για το αμερικανικό χλωριωμένο κοτόπουλο, και είχε ως στόχο να αποτρέψει ακριβώς τέτοια προστατευτικά αντανακλαστικά όπως υπάρχουν σήμερα στις ΗΠΑ.

Στις Βρυξέλλες, επίσης, το σοκ για τον εγωισμό της κυβέρνησης Μπάιντεν είναι βαθύ. Ένα απλό συνεδριακό ξενοδοχείο στην ευρωπαϊκή συνοικία την περασμένη Παρασκευή: ο επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ, Βάλντις Ντομπρόβσκις συναντάται με τους υπουργούς Οικονομίας των συντηρητικών κρατών μελών της ΕΕ για πρωινό. Ο Ντομπρόβσκις σπάνια συγκινείται, είναι ένας νηφάλιος πραγματιστής. Αλλά αυτή τη μέρα κάνει ξεκάθαρη την απογοήτευσή του.

Έχει καλή σχέση με την Κάθριν Τάι, την εμπορική αντιπρόσωπο των ΗΠΑ, η οποία είναι “πολύ καλή”, λέει. Αλλά δεν αποφασίζει μόνη της. Τα υπουργεία Οικονομικών και Ενέργειας εμπλέκονται επίσης – και είναι λιγότερο φιλικά με τους Ευρωπαίους.

Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, ο Ντομπρόβσκις θεωρεί απίθανη μια λύση στη διαμάχη για τις επιδοτήσεις. Οι Αμερικανοί θα μπορούσαν ίσως να προσφέρουν μια χειρονομία, αλλά “τίποτα που θα έλυνε το πρόβλημα”. Μετά από περίπου 45 λεπτά, η πρωινή συνάντηση των υπουργών διαλύεται. Η απογοήτευση εξαπλώνεται.

Η λέξη “εμπορικός πόλεμος” έχει προ πολλού πάψει να εμφανίζεται μόνο σε πίσω δωμάτια. “Θέλω να αποφύγω πάση θυσία έναν εμπορικό πόλεμο”, δήλωσε η Ολλανδή υπουργός Λίζε Σράινερμάχερ κατά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες την Παρασκευή. Κανείς δεν θα ωφεληθεί από αυτό. Ο Ιρλανδός ομόλογός της Λέο Βαραντκάρ δήλωσε ότι τόσο ένας εμπορικός πόλεμος όσο και ένας αγώνας επιδοτήσεων θα έβλαπτε τη χώρα του. 

Τι γίνεται τώρα; Μια ευρωπαϊκή καταγγελία στον ΠΟΕ; “Αυτό δεν είναι ασυνήθιστο ακόμη και μεταξύ συμμάχων”, λέει ο Μπερντ Λάνγκε  (SPD), πρόεδρος της επιτροπής εμπορίου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα: μια ρήτρα “Αγοράστε Αμερικανικά”, όπως θεσπίστηκε από τις ΗΠΑ, είναι σχεδόν αδιανόητη στην Ευρώπη.

Έτσι, οι αμερικανικές επιδοτήσεις θα παραμείνουν στις ΗΠΑ, ενώ οι Ευρωπαίοι θα χρηματοδοτούν τη δημιουργία αξίας σε όλο τον κόσμο. “Δεν μπορούμε να βγάλουμε τα ίδια όργανα από το κουτί με τους Αμερικανούς”, λέει ο Λάνγκε. “Αυτό θα αφαιρούσε άλλη μια πέτρα από τα θεμέλια του ΠΟΕ”. 

Οι ΗΠΑ παραβιάζουν δύο κανόνες: Πρώτον, η απαγόρευση ότι “τα εγχώρια εμπορεύματα έχουν προτεραιότητα έναντι των εισαγόμενων εμπορευμάτων”. Αυτό λέει το άρθρο 3 της Συμφωνίας για τις επιδοτήσεις και τα αντισταθμιστικά μέτρα, αλλά αυτό ακριβώς κάνουν οι ΗΠΑ με τις ρήτρες “Buy American” της IRA. 

Και δεύτερον, η απαγόρευση του μάλλον ευνοούμενου κράτους στο άρθρο 1 της συνθήκης GATT. Σύμφωνα με αυτό, τα εμπορικά πλεονεκτήματα που χορηγούνται σε μια χώρα πρέπει να χορηγούνται και σε άλλες χώρες. Ωστόσο, στον ΔΣΕ υπάρχει προτιμησιακή μεταχείριση για τον Καναδά και το Μεξικό, η οποία δεν ισχύει για την ΕΕ. 

Ωστόσο, κανείς στις Βρυξέλλες δεν πιστεύει ότι οι Αμερικανοί θα αλλάξουν ουσιαστικά τους νόμους τους. Οι ΗΠΑ δεν καταλαβαίνουν τον ενθουσιασμό, στην πραγματικότητα περίμεναν επαίνους για την ηλεκτρική τους επίθεση, σύμφωνα με την Επιτροπή. Στην τελευταία σύνοδο κορυφής για το κλίμα στην Αίγυπτο, ο Μπάιντεν ενθουσιάστηκε με τον “μεγαλύτερο, σημαντικότερο και πιο φιλόδοξο νόμο για το κλίμα όλων των εποχών”. Στην πραγματικότητα, οποιαδήποτε τροποποίηση του IRA θα πρέπει να περάσει και πάλι από το Κογκρέσο – και αυτό θα θεωρηθεί πλήγμα για τον Μπάιντεν, αφού η ενεργειακή μετάβαση είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της κυβέρνησής του.

Η κατάσταση θα είναι έτσι θολή όταν την επόμενη Τρίτη θα συνεδριάσει το Διατλαντικό Συμβούλιο Εμπορίου και Τεχνολογίας, το κεντρικό όργανο για τις ευρωαμερικανικές ανταλλαγές σε εμπορικά θέματα.

Ένα προσχέδιο της τελικής δήλωσης, το οποίο περιήλθε στην κατοχή της Handelsblatt, δείχνει ότι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι απέχουν πολύ από τις αρχικές τους αξιώσεις: Η εξαγγελία για τη διαμόρφωση των “κανόνων του παιχνιδιού για την οικονομία του 21ου αιώνα” έχει συρρικνωθεί στην πράξη σε μια συμφωνία σχετικά με τη μορφή και τις τεχνικές προδιαγραφές των βυσμάτων φόρτισης για τα ηλεκτρικά φορτηγά οχήματα. Στη συνάντηση που είχε στο πρωινό του με τους υπουργούς Οικονομικών, ο Επίτροπος Εμπορίου κ. Dombrovskis παραδέχθηκε: Η TTC “επισκιάζεται” από τη διαμάχη για τις επιδοτήσεις.

Υπάρχει ακόμα ελπίδα: Στην πραγματικότητα, οι ΗΠΑ θέλουν να επιδοτήσουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα με την πλειονότητα των αμερικανικών πρωτογενών προϊόντων και πρώτων υλών στην αλλαγή του έτους. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, κανένας από τους ευρωπαίους κατασκευαστές δεν έχει ανταποκριθεί στην απαίτηση αυτή. Επομένως, είναι πιθανό οι επιδοτήσεις να μην χορηγηθούν πριν από το 2024. “Αυτό θα μας έδινε περισσότερο χρόνο”, δήλωσε πρόσφατα ο Ντομπρόβσκις στην Handelsblatt.

Αλλά χρόνος για τι; Για τις ευρωπαϊκές εταιρείες να μεταφέρουν πραγματικά τις αλυσίδες αξίας τους στην Αμερική – όπως θα ήθελε η αμερικανική κυβέρνηση, αλλά η ΕΕ θέλει στην πραγματικότητα να το αποτρέψει με κάθε κόστος;

2. Πνεύμα αισιοδοξίας στην Αμερική

Έτσι, τα σημάδια δείχνουν σύγκρουση, ενώ η Αμερική προσαρμόζεται ήδη στο νέο βιομηχανικό κόσμο. Όπου κι αν κοιτάξει κανείς στις ΗΠΑ, σχεδόν παντού επικρατεί μια ατμόσφαιρα αισιοδοξίας στον κλάδο της πράσινης τεχνολογίας. Η Μέρι Μπάρα, διευθύνουσα σύμβουλος της General Motors, κάνει λόγο για μια “νέα εποχή τεχνολογικής καινοτομίας”. 

Και το χρήμα περισσεύει, είτε πρόκειται για εργοστάσια γραφίτη και λιθίου, είτε για διυλιστήρια κοβαλτίου, είτε για γιγαντιαία εργοστάσια μπαταριών. Για παράδειγμα, η παραγωγή μπαταριών έχει αυξηθεί κατά 700% από τότε που ανέλαβε καθήκοντα ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, σύμφωνα με μελέτη της Ομοσπονδιακής Τράπεζας του Ντάλας.

Το γεγονός είναι ότι η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία φοβάται αρνητικές συνέπειες βραχυπρόθεσμα. Για παράδειγμα, ο νέος επικεφαλής της VW Βόρειας Αμερικής, Πάμπλο Ντι Σι, ζήτησε περισσότερο χρόνο εκ μέρους των αυτοκινητοβιομηχανιών. Ειδικότερα, οι σχεδιαζόμενες προδιαγραφές σχετικά με την προέλευση των πρώτων υλών για τις μπαταρίες των ηλεκτρονικών αυτοκινήτων δεν μπορούν να τηρηθούν βραχυπρόθεσμα.

“Δεν νομίζω ότι μπορείτε να μετασχηματίσετε την παραγωγή και την εξόρυξη ορυκτών μέσα στα επόμενα δύο με τρία χρόνια”, δήλωσε ο Ντι Σι στην Handelsblatt. “Δεν μπορείτε να αντικαταστήσετε τις πηγές από το Κονγκό, την Κίνα και άλλες χώρες μέσα σε δύο έως τρία χρόνια”. Το IRA είναι ένα “σημαντικό έργο”, δήλωσε ο επικεφαλής της VW North America. “Αλλά ο μετασχηματισμός της αυτοκινητοβιομηχανίας πρέπει να γίνει βήμα προς βήμα στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που έχει προγραμματιστεί έως το 2030”.

Η Autos Drive America, η ένωση που εκπροσωπεί την BMW, τη VW, τη Mercedes-Benz και άλλους ξένους κατασκευαστές στις ΗΠΑ, ζητά επίσης αλλαγή. “Χρειαζόμαστε περισσότερη ευελιξία στην τελική συναρμολόγηση στη Βόρεια Αμερική και στον ορισμό μιας συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου”, δήλωσε η επικεφαλής της ένωσης Τζένιφερ Σαφαβιάν στην Handelsblatt. “Ο κύριος στόχος είναι: μην το κάνετε τόσο δύσκολο για τους καταναλωτές και ας βγάλουμε περισσότερα ηλεκτρικά οχήματα στους δρόμους”, απηύθυνε έκκληση στην κυβέρνηση των ΗΠΑ. 

Τρία εμπόδια για τους κατασκευαστές αυτοκινήτων

Η ισχύουσα έκπτωση φόρου για τα ηλεκτρικά οχήματα ύψους 7500 δολαρίων, που έχει σχεδιαστεί για να προσελκύσει τους καταναλωτές να τα αγοράσουν, θα συμπληρωθεί με κίνητρα – αλλά μόνο εάν τα μοντέλα συναρμολογούνται στις ΗΠΑ και οι μπαταρίες είναι κυρίως “made in America”. Οι κατασκευαστές αυτοκινήτων αντιμετωπίζουν τρία εμπόδια: 

-Τελική συναρμολόγηση: Τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα θα είναι επιλέξιμα για την πλήρη επιδότηση μόνο εάν συναρμολογηθούν στις ΗΠΑ. Αυτό αποκλείει πολλές εισαγωγές από την ΕΕ, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, ενώ επωφελούνται αμερικανικές εταιρείες όπως η Tesla και η GM.

-Αλυσίδες εφοδιασμού: Οι συνιστώσες δεν πρέπει να προέρχονται από τους γεωπολιτικούς εχθρούς της Αμερικής, ιδίως την Κίνα, αλλά και τη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν. Μέχρι στιγμής δεν είναι σαφές πόσο αυστηρά ερμηνεύουν οι ΗΠΑ αυτόν τον κανόνα. Ο νόμος αναφέρει μόνο “ξένες οντότητες που προκαλούν ανησυχία”. 

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάιντεν στοχεύει να κλείσει τις γραμμές του με τον κατασκευαστικό τομέα, τις εταιρείες εξόρυξης και τα συνδικάτα – επίσης επειδή βρίσκονται σε στρατηγικά σημαντικές πολιτείες όπως η Πενσυλβάνια ή το Οχάιο.

Γνωρίζει ότι πολλές ενώσεις του μεταποιητικού τομέα τον υποστηρίζουν. Ο Scott Paul, πρόεδρος της Alliance for American Manufacturing, κάλεσε την ΕΕ στο Twitter να δημιουργήσει τα δικά της κίνητρα αγοράς αντί να “αποδυναμώνει τις προσπάθειές μας”. Και οι ενώσεις εξόρυξης επιθυμούν εδώ και καιρό πρώτες ύλες όπως το νικέλιο, το λίθιο και ο χαλκός να εξορύσσονται κυρίως στις ΗΠΑ.

“Οι ΗΠΑ δεν έχουν την πολυτέλεια να αναθέτουν την εξόρυξη και την επεξεργασία σε ξένους ανταγωνιστές”, έγραψε η National Mining Association στο Υπουργείο Οικονομικών. Ο κλάδος πιέζει την κυβέρνηση των ΗΠΑ να παραμείνει σταθερή. Οποιαδήποτε άμβλυνση των προτεινόμενων κανόνων, υποστηρίζουν, θα δημιουργήσει νέα παραθυράκια μέσω των οποίων οι αυτοκινητοβιομηχανίες θα επεξεργάζονται τελικά ορυκτά από την Κίνα ή τη Ρωσία.

3. Στη “ζώνη των μπαταριών” βρίσκεται το μέλλον των ΗΠΑ

Οι πρωτοβουλίες του Μπάιντεν για το κλίμα έχουν αντίκτυπο – γεγονός που καθιστά ακόμη λιγότερο πιθανό να αλλάξει την τρέχουσα πορεία του. Το κύμα των πράσινων επενδύσεων αναζωογονεί την πρώην “ζώνη σκουριάς” των ΗΠΑ και τη μετατρέπει σε “ζώνη μπαταριών”. Μέχρι πρόσφατα, οι επενδύσεις πράσινης τεχνολογίας στις ΗΠΑ ήταν σποραδικές. Την περίοδο 2018-2020, για παράδειγμα, ανακοινώθηκαν μόλις έξι μεγάλα πράσινα έργα αξίας άνω των πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Από τις αρχές του 2021, ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 15, που αντιπροσωπεύουν επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτό προκύπτει από μελέτη της Ομοσπονδιακής Τράπεζας του Ντάλας. 

Μόνο κατά τους τρεις μήνες από την ψήφιση του IRA, 13 δισεκατομμύρια δολάρια εισέρρευσαν στην παραγωγή μπαταριών, πρώτων υλών και ηλεκτρονικών αυτοκινήτων – υπερδιπλάσια ποσά σε σχέση με τους τρεις προηγούμενους μήνες. Η μεταποίηση επωφελείται από την πράσινη έκρηξη, με περισσότερες από 640.000 νέες θέσεις εργασίας από τότε που ανέλαβε ο Μπάιντεν. 

Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι ο μετασχηματισμός της αυτοκινητοβιομηχανίας προς την ηλεκτρονική κινητικότητα δεν αποτελεί πλέον πολιτικά αμφιλεγόμενο θέμα στις ΗΠΑ σε μεγάλο βαθμό. Ακόμη και αν πολλοί Ρεπουμπλικάνοι αμφιβάλλουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι ανθρωπογενής – το ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι το μέλλον δεν αμφισβητείται. Ειδικά οι ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένων των γερμανικών, πέφτουν σε ανοιχτά αυτιά με τους Ρεπουμπλικάνους, καθώς τα περισσότερα εργοστάσιά τους βρίσκονται στις συντηρητικές νότιες πολιτείες. 

Η συμπάθεια εκδηλώνεται στο εργοστάσιο της BMW στο Σπάρτανμπεργκ με την εμφάνιση του γερουσιαστή Γκράχαμ. Ο σημαίνων Ρεπουμπλικανός μαριονέτα στο Κογκρέσο ήταν ενθουσιασμένος με την επένδυση από το Μόναχο: “Ο Θεός να ευλογεί την BMW! 

Και συνεχίζει: “Βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή της μεγαλύτερης αλλαγής στις μεταφορές εδώ και πολλές γενιές. Κάνει τον κόσμο καθαρότερο και ασφαλέστερο. Στην ηλεκτροδότηση, η Αμερική πρέπει να είναι ηγέτης και όχι οπαδός”, δήλωσε ο γερουσιαστής. “Ανυπομονώ για αυτή την πρόκληση!” 

Έτσι, δεν υπάρχει ίχνος απολιθωμένου φανταστικού πόνου στον Ρεπουμπλικανό βετεράνο. Αντιθέτως, ο Graham επανέλαβε τις ανησυχίες του Zipse για τον IRA. Σε περίπτωση που οι Ρεπουμπλικάνοι αποκτήσουν τον έλεγχο της Γερουσίας στις προσεχείς εκλογές, θα προγραμματίσει ακρόαση για την ηλεκτροδότηση, δήλωσε τότε ο Γκράχαμ στην Handelsblatt. Οι Ρεπουμπλικάνοι δεν θα κερδίσουν τελικά τη Γερουσία- ωστόσο, ελέγχουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων από τον Νοέμβριο. 

4. Θα επιτευχθεί συμφωνία της τελευταίας στιγμής; 

Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ της Janet Yellen έχει αναλάβει να εφαρμόσει το περίπλοκο σύνολο κανόνων μέχρι το τέλος του έτους – αλλά δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια ελιγμών. Η αμερικανική κυβέρνηση θα κινηθεί “στο πλαίσιο του νόμου που ψήφισε το Κογκρέσο”, τόνισε η Yellen στη σύνοδο κορυφής της G20. 

Επί του παρόντος, οι ενδιαφερόμενοι φορείς από την Ευρώπη, την Κορέα και την Ιαπωνία διερευνούν διαφορετικές δυνατότητες: Η περίοδος χάριτος και η σταδιακή εισαγωγή είναι μια παραλλαγή. Αυτό ακριβώς απαιτεί μια ομάδα γερουσιαστών και αντιπροσώπων σε έναν πρόσθετο νόμο, τον “Νόμο για τα προσιτά ηλεκτρικά οχήματα για την Αμερική”.

Η λύση της τελευταίας στιγμής θα επέτρεπε στους ξένους κατασκευαστές να προσαρμοστούν σταδιακά στις νέες απαιτήσεις – όπως ζητά ο επικεφαλής της VW North America, Πάμπλο Ντι Σι. Ωστόσο, θεωρείται απίθανο να περάσει η πρωτοβουλία. Ακόμη και η νέα ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων δεν μπορεί να ανατρέψει το νόμο. 

Μια άλλη δυνατότητα είναι να διευρυνθεί ο όρος “συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών” ώστε τα οχήματα της ΕΕ να είναι επίσης επιλέξιμα για τα ηλεκτρονικά κίνητρα. Επί του παρόντος, δεν υπάρχει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ.

Εάν δεν υπάρξει συμφωνία, αυτό θα είναι κακό για το παγκόσμιο εμπόριο. “Μια εμπορική διαμάχη για την πράσινη βιομηχανική πολιτική θα ήταν επιζήμια και θα περιόριζε σημαντικά τις ευκαιρίες για συνεργασία”, δήλωσε σε ανάλυση η Κίμπερλι Μποτράιτ, επικεφαλής του τμήματος βιώσιμου εμπορίου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.

Πρόσφατα, η ΕΕ εκφράστηκε πολύ έντονα. Η Επιτροπή της ΕΕ προειδοποίησε το Υπουργείο Οικονομικών για “οικονομική ζημία και απώλεια θέσεων εργασίας”, “στρεβλώσεις της αγοράς” και “επιβλαβή παγκόσμια κούρσα επιδοτήσεων σε βασικές τεχνολογίες”.

Ο φόβος των Ευρωπαίων για την αποβιομηχάνιση δεν είναι αβάσιμος. Η πράσινη έκρηξη στις ΗΠΑ, σε συνδυασμό με το χαμηλό ενεργειακό κόστος, θα μπορούσε να οδηγήσει πολλές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να μεταφέρουν την παραγωγή τους στις ΗΠΑ. Και πράγματι, ορισμένοι ξένοι κατασκευαστές επεκτείνουν την παραγωγή τους. Μόλις τον Οκτώβριο, η Hyundai ξεκίνησε την κατασκευή ενός ηλεκτρονικού εργοστασίου αξίας 5,5 δισεκατομμυρίων ευρώ στην πολιτεία της Γεωργίας.

Η ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία Honda και η νοτιοκορεατική εταιρεία κατασκευής μπαταριών LG Energy Solutions θέλουν να επενδύσουν 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια στην κατασκευή ενός εργοστασίου μπαταριών κοινής επιχείρησης στο Οχάιο. Η BMW εκσυγχρονίζει το εργοστάσιό της στις ΗΠΑ στο Σπάρτανμπουργκ της Νότιας Καρολίνας. Η VW είχε ανακοινώσει τον Αύγουστο ότι θα ενισχύσει τη συμμετοχή της στην τοπική εξόρυξη πρώτων υλών στη Βόρεια Αμερική. Ωστόσο, θα χρειαστούν χρόνια μέχρι να αποδώσουν οι αντίστοιχες πρωτοβουλίες εξόρυξης στον Καναδά. 

5. Η ώρα του ρεαλισμού

Το διακύβευμα για τους Ευρωπαίους – και ιδιαίτερα για τη Γερμανία ως μεγάλη εμπορική δύναμη – είναι υψηλό. Το αποφασιστικό ερώτημα τώρα είναι: Πόσο ικανή για συγκρούσεις είναι μια Ευρώπη που εξαρτάται από τις ΗΠΑ από γεωπολιτική άποψη και από άποψη ασφάλειας όσο ήταν στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου;

Ο επικεφαλής του Ifo, Κλέμενς Φούεστ, πάντως, προειδοποιεί την Ευρώπη να μην ακολουθήσει τώρα μια συγκρουσιακή πορεία. “Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού περιέχει προστατευτικά στοιχεία που δεν είναι αποδεκτά από την ΕΕ. Ωστόσο, “δεν πρέπει ούτε να ξεκινήσουμε εμπορικό πόλεμο ούτε να μπούμε σε αγώνα επιδοτήσεων”.

Εξάλλου, η ΕΕ σκοπεύει επίσης να εισαγάγει μια προσαρμογή των συνόρων για το CO2, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως προστατευτικό μέτρο. “Δεδομένου ότι οι τριβές στο παγκόσμιο εμπόριο αυξάνονται ούτως ή άλλως, θα ήταν πολύ κακό αν οι ΗΠΑ και η ΕΕ άρχιζαν επίσης να αποσυνδέονται μεταξύ τους. Θα πρέπει να συμβεί το αντίθετο, μια απελευθέρωση του διατλαντικού εμπορίου”, λέει ο Φούεστ.

Ο διευθυντής IfW Κόοτς κάνει τον ακόλουθο υπολογισμό: Ο όγκος των 370 δισεκατομμυρίων δολαρίων του IRA που διανέμεται σε δέκα χρόνια σημαίνει λιγότερο από δύο χιλιοστά του χιλιοστού σε σχέση με την ετήσια οικονομική παραγωγή των ΗΠΑ. Μεταφερόμενο στη Γερμανία, αυτό θα ήταν λιγότερο από έξι δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. “Αλλά μόνο το επταετές πρόγραμμα “Επόμενη γενιά της ΕΕ” είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερο σε σχέση με την ετήσια οικονομική παραγωγή”.

Ένα πράγμα είναι σίγουρο: Ούτε οι εμπορικοί πόλεμοι ούτε οι αγώνες επιδοτήσεων είναι προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον κανενός από τους δύο διατλαντικούς εταίρους. Και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Μπάιντεν και ο πιθανός διάδοχός του δεν θα είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα των Αμερικανών φορολογουμένων για να επιδοτήσουν την ήδη ασύγκριτα υποστηριζόμενη από το κράτος παραγωγή της Κίνας. Από την άποψη των ΗΠΑ, το δόγμα αυτό θα ισχύει ακόμη πιο έντονα για τη Λαϊκή Δημοκρατία στο μέλλον: Πρώτα ο προστατευτισμός.

Στην πραγματικότητα, ακόμη και στην Ευρώπη, όπου πολλά δημόσια χρήματα ρέουν επίσης στη βιομηχανία ως ενισχύσεις, ακούγονται προσεκτικές φωνές που θα μπορούσαν να φανταστούν μια προσαρμογή των δικών τους κατευθυντήριων γραμμών για τις επιδοτήσεις κατά τα αμερικανικά πρότυπα. Ο Robert Habeck ζητά επίσης περισσότερη βιομηχανική πολιτική.

Ίσως μια μέρα συμφωνηθεί στο “Διατλαντικό Συμβούλιο Εμπορίου και Τεχνολογίας ότι οι αντίστοιχοι κανόνες θα πρέπει να είναι αμοιβαίοι” – τουλάχιστον αυτό έχει κατά νου ο Felbermayr. Αυτό θα σήμαινε ότι η προστιθέμενη αξία της ΕΕ θα πιστωνόταν για τα αυτοκίνητα που πωλούνται στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, και ότι η ΕΕ θα έκανε το ίδιο με την προστιθέμενη αξία των ΗΠΑ. Τουλάχιστον η διατλαντική εμπορική ειρήνη θα είχε και πάλι μια ευκαιρία.

capital.gr