Την άποψη, ότι η θυσία του Ευαγόρα Παληκαρίδη (14/3/1957) πρέπει να γίνει σύμβολο για την απελευθέρωση της Κύπρου εξέφρασε το «Σωματείο Δράσης Νίκος Καπετανίδης», το οποίο τον Σεπτέμβριο του 2022 τίμησε και τους δύο Εθνομάρτυρες του Πόντου και Κύπρου σε μεγαλοπρεπή εκδήλωση που πραγματοποίησε στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.

” Η θυσία του Εθνομάρτυρα Ευαγόρα Παλληκαρίδη σύμβολο αγώνα για την απελευθέρωση της Κύπρου από την Τουρκική Κατοχή “.

Σήμερα ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης θα ήταν 85 ετών.

Η Εθνική του συνείδηση του υπέδειξε να τον θυμόμαστε ακμαίο, νέο, ωραίο, ποιητή και μαχητή στο άνθος της νιότης του .

Επέλεξε συνειδητά την αιχμαλωσία παρά την φυγή.

Όπως είπε στον ιερέα που τον λειτούργησε πριν την αγχόνη απαντώντας στην λογική του ερώτηση γιατί” ενώ μπορούσε να διαφύγει με τους φίλους από την παγίδα των Άγγλων προτίμησε να μείνει σταθερός και να συλληφθεί”:

” Δεν ήθελα οι Άγγλοι να με νομίσουν δειλό”

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης σε ηλικία 19 ετών ως ήρωας της ΕΟΚΑ στάθηκε γενναία τόσο στο εδώλιο του Άγγλου δικαστή όσο και στην αγχόνη, θυμίζοντας σε όλους τους Έλληνες του Πόντου τον Εθνομάρτυρα Νίκο Καπετανίδη που τα ίδια έπραξε εμπρός στον Τούρκο δικαστή στην Αμάσεια και αμέσως μετά στην αγχόνη.

Και οι δύο έπεσαν για την τιμή της Ελλάδας και της Λευτεριάς.

Το σωματείο Δράσης Νίκος Καπετανίδης τίμησε τον Σεπτέμβριο στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και τους δύο Εθνομάρτυρες του Πόντου και Κύπρου με την Κυπριακή Εστία Βορείου Ελλάδος,τον Δήμο Θεσσαλονίκης και του Συλλόγου Ευαγόρα Παλληκαρίδη από την Πάφο.

Τον Νίκο Καπετανίδη και Ευαγόρα Παλληκαρίδη.

Ενώνοντας την κοινή προσπάθεια των Ελλήνων σε Πόντο και Κύπρο για Ένωση με την Ελλάδα.

Στην εκδήλωση μας είχαμε κεντρικό ομιλητή τον σημερινό πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη ο οποίος και ο ίδιος κατάγεται από την Πάφο πατρίδα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη.

Του δηλώσαμε και τότε και το επαναλαμβάνουμε και τώρα ότι του έχει δοθεί ένα ιστορικό φορτίο που ο ίδιος ανέδειξε με την συγκλονιστική του ομιλία στην Θεσσαλονίκη.

Ελπίζουμε ότι οι θυσίες όλων των Μαρτύρων του Γένους μας θα δικαιωθούν.

Σήμερα κλίνουμε το γόνυ στην μνήμη του Βαγορή», αναφέρει η ανακοίνωση του σωματείου, η οποία καταλήγει με δύο φράσεις που χαρακτηρίζουν τους δύο εθνομάρτυρες:

” Θα πάρω μιαν ανηφοριά”..

Ζήτω η Ελλάς».

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝΝ Ο ΕΥΑΓΟΡΑΣ ΠΑΛΗΚΑΡΙΔΗΣ

Ο Ευαγόρας Παληκαρίδης ήταν μόλις 17 ετών, όταν εγκατέλειψε το σχολείο και εντάχθηκε στις αντάρτικες ομάδες της ΕΟΚΑ που μάχνονταν για την απελευθέρωση της Κύπρου από τον αγγλικό ζυγό και την ένωσή του νησιού με την Ελλάδα. Στις 17 Νοεμβρίου 1955 οι μαθητές του Γυμνασίου συγκεντρώθηκαν και προετοίμαζαν μια διαδήλωση από τις γνωστές που οργάνωνε η ΑΝΕ (Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ) ως αντιπερισπασμό. Οι στρατιώτες είχαν διαταγή να πυροβολήσουν αδιάκριτα τους διαδηλωτές. Ο Ευαγόρας συλλαμβάνεται και οδηγείται στο δικαστήριο με την κατηγορία ότι συμμετείχε παράνομα σε οχλαγωγίες. Ο Ευαγόρας δεν παραδέχτηκε την κατηγορία και η δίκη αναβλήθηκε για τις 6 Δεκεμβρίου. Ήταν η αρχή του τέλους. Μια μέρα πριν τη δίκη, μπαίνει κρυφά στο σχολείο και αφήνει στην έδρα ένα σημείωμα:

Παλιοί συμμαθηταί,

Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ.

Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια

να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.

Θ΄ αφήσω αδέλφια συγγενείς, τη μάνα, τον πατέρα

μεσ΄ τα λαγκάδια πέρα και στις βουνοπλαγιές.

Ψάχνοντας για τη Λευτεριά θα ΄χω παρέα μόνη

κατάλευκο το χιόνι, βουνά και ρεματιές.

Τώρα κι αν είναι χειμωνιά, θα ΄ρθει το καλοκαίρι

Τη Λευτεριά να φέρει σε πόλεις και χωριά.

Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια

να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.

Τα σκαλοπάτια θ΄ ανεβώ, θα μπω σ΄ ενα παλάτι,

το ξέρω θαν απάτη, δεν θαν αληθινό.

Μεσ΄ το παλάτι θα γυρνώ ώσπου να βρω τον θρόνο,

βασίλισσα μια μόνο να κάθεται σ΄ αυτό.

Κόρη πανώρια θα της πω, άνοιξε τα φτερά σου

και πάρε με κοντά σου, μονάχα αυτό ζητώ.

Γειά σας παλιοί συμμαθηταί. Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει για να βρει ένα χαμένο αδελφό, ένα παλιό του φίλο, ας πάρει μιαν ανηφοριά ας πάρει μονοπάτια να βρει τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Με την ελευθερία μαζί, μπορεί να βρει και μένα. Αν ζω, θα μ΄ βρει εκεί.

Ευαγόρας Παλληκαρίδης

Στις 18 Δεκεμβρίου 1956 μαζί με άλλους 2 συναγωνιστές του μετέφεραν όπλα και τρόφιμα από τη Λυσό. Ξαφνικά βρέθηκαν αντιμέτωποι με αγγλική περίπολο. Οι 2 συναγωνιστές του Ευαγόρα κατάφεραν να διαφύγουν, αλλά ο ίδιος συνελήφθη. Στην κατοχή του είχε ένα οπλοπολυβόλο Μπρεν γρασαρισμένο. Ήταν συνεπώς ανέτοιμο για να χρησιμοποιηθεί. Επίσης κουβαλούσε 3 γεμιστήρες γεμάτες.

Κατηγορήθηκε για κατοχή και διακίνηση οπλισμού και μεταφέρθηκε στη Λευκωσία και η δίκη ορίζεται για τις 25 Φεβρουαρίου. Στη δίκη του ο Παλληκαρίδης δεν άφησε περιθώρια στους δικηγόρους του να τον υπερασπιστούν, αφού παρά τις αντιρρήσεις τους παραδέχθηκε την ενοχή του:

Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο.

Την επόμενη μέρα της καταδίκης του Παλληκαρίδη, οι μαθητές του Γυμνασίου Πάφου απείχαν από τα μαθήματά τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας και έστειλαν τηλεγράφημα στον Χάρτινγκ, με το οποίο του ζητούσαν να απονεμηθεί χάρη στον Ευαγόρα. Όλος ο κόσμος αρχίζει μια προσπάθεια να σώσει τον νεαρό μαθητή. Η Ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να αποτρέψει την εκτέλεσή του. Η Κυπριακή αδελφότητα Αθηνών ζητά προσωπική παρέμβαση του βασιλιά Παύλου. Η Βουλή των Ελλήνων στέλνει τηλεγραφήματα προς την Βουλή των Κοινοτήτων και τα Ηνωμένα Έθνη. Ο Αρχιεπίσκοπος Δωρόθεος, ο Χωρεπίσκοπος Σαλαμίνος Γεννάδιος, ο δήμαρχος Λευκωσίας κ. Δέρβης, 40 Εργατικοί Άγγλοι βουλευτές, συντεχνίες, ο Αρχιεπίσκοπος Νοτίου Αφρικής Νικόδημος, ο Αμερικανός Γερουσιαστής Fulton, απλοί πολίτες προσπαθούν να ματαιώσουν αυτή την εκτέλεση. Ο Χάρτινγκ όμως και η Αγγλική διπλωματία απορρίπτει την απονομή χάριτος.

Ο Ευαγόρας στο τελευταίο γράμμα του δηλώνει:

Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί.

Απαγχονίστηκε στις 14 Μαρτίου 1957, σε ηλικία μόλις 19 ετών. Ήταν ο νεαρότερος αλλά και ο τελευταίος αγωνιστής που απαγχονίστηκε από τους Άγγλους. Ο τάφος του βρίσκεται στα Φυλακισμένα Μνήματα στη Λευκωσία.

Και εδώ μπαίνει στην ιστορία η Βασίλισσα Ελισσάβετ!

Τον ίδιο καιρό στο Βρετανικό Κοινοβούλιο γίνονταν έντονες συζητήσεις για τερματισμό της θανατικής ποινής γι΄αυτό και στο διάστημα από τις 10 Αυγούστου 1955 μέχρι τις 23 Ιουλίου 1957, είχαν ανασταλεί όλες οι εκτελέσεις στη Βρετανία καθώς είχε ψηφιστεί με πλειοψηφία στη Βουλή η κατάργηση της θανατικής ποινής. Στις 21.3.1957 μπήκε σε εφαρμογή το Homecide Act 1957, το οποίο ήταν ένας νόμος για την τροποποίηση της τιμωρίας για φόνο κτλ…

Στις 22 Φεβρουαρίου 1957 ο Υπουργός Αποικιών, όταν ρωτήθηκε στη Βουλή ποια βήματα προτίθετο να προτείνει για τον τερματισμό της θανατικής ποινής και στις αποικίες υπό το φως της απόφασης της Βουλής για τερματισμό ή την αναστολή της, απάντησε: «Οι τοπικοί νόμοι και πρακτικές είναι ευθύνη των αποικιακών κυβερνήσεων». Και ότι η κυβέρνησης της Αυτής Μεγαλειότητας θα κρατούσε ενήμερες τις κυβερνήσεις (αποικιακές) για όποια απόφαση έπαιρνε για το θέμα.

Διαμαρτυρίες Βρετανών πολιτών

Δεκάδες υπήρξαν, τότε οι επιστολές διαμαρτυρίας Βρετανών πολιτών προς την βρετανική κυβέρνηση και το Παλάτι, για την απόφαση απαγχονισμού του 18χρονου Ευαγόρα Παλληκαρίδη που το μόνο του «αμάρτημα» ήταν η κατοχή όπλου. Όπως και οι εκκλήσεις και τηλεγραφήματα Ελλήνων της Κύπρου, αποδημίας της Ελλάδας, Αμερικανών πολιτικών αλλά και Βρετανών, τόσο πριν τον απαγχονισμό όσο και μετά.

Τηλεγραφήματα προς το Παλάτι

Να σημειωθεί ότι όλες οι επιστολές λήφθηκαν αλλά αγνοήθηκαν. Συγκεκριμένη η περίπτωση τηλεγραφήματος προς την Αυτής Μεγαλειότητα, Κυπρίων μαθητών (μάλλον πρόκειται για την έκκληση 400 μαθητών Γυμνασίου Κερύνειας). Ιδού τι γράφει χειρόγραφη αναφορά σε έγγραφο Γραφείου Αποικιών ενημερώνοντας τον αξιωματούχο κ. Neale.

«Προς κ. Νιλ

Κάποιος από το τηλεφωνικό κέντρο του Παλατιού Μπάκιγχαμ τηλεφώνησε κατά τα μεσάνυχτα με οδηγίες να μου διαβάσει το κείμενο επιστολής/τηλεγραφήματος προς την Βασίλισσα, που παραδόθηκε στη Λευκωσία στις 1725. «Κύπριοι μαθητές σας κάνουν έκκληση με την ελπίδα ότι θα διατάξετε την αναστολή της εκτέλεσης του νεαρού Παλληκαρίδη. Θα απαγχονιστεί αύριο το πρωί. Ενεργήστε αμέσως για χάρη της ειρήνης στην Κύπρο.» Ο άνθρωπος στο τηλέφωνο δεν είχε ειδικές οδηγίες ως προς το τι να κάνουμε με το τηλεγράφημα. Δεν είπα τίποτα στο Private Office για το μήνυμα αυτό. 13.3..1957».

Δικηγόροι του Παλληκαρίδη

Οι δικηγόροι του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, Φοίβος Κληρίδης και Λέλλος Δημητριάδης, έστειλαν τηλεγράφημα προς την Βασίλισσα , το οποίο φέρει σφραγίδα παραλαβής από το Παλάτι 13.3.1957 στο οποίο έλεγαν:

«Εκ μέρους του Ευαγόρα Παλληκαρίδη και του πατέρα του, o οποίος για χρόνια υπηρέτησε πιστά ως αστυνομικός και της μητέρας του, κάνουμε τελευταία έκκληση στην Μεγαλειότητά σας να μην απαγχονιστεί στις Κεντρικές Φυλακές στις 14.3.1957. Ήταν ένοχος μόνο για κατοχή όπλου δίχως σφαίρες και παραδόθηκε δίχως αντίσταση, παρακαλούμε την Μεγαλειότητά σας να εισηγηθείτε έλεος (mercy) ».

Το τηλεγράφημα προς την Βασίλισσα, όμως, έρχεται σε αντίθεση με την πρόθεση των δικηγόρων του όπως την εξέφρασαν, κατά την έναρξη της δίκης στις 25 Φεβρουαρίου 1957 ενώπιον του Δικαστή B. V. Shaw, J.:

«κ. Κληρίδης: Καθώς ο κατηγορούμενος αποφάσισε να παραδεχθεί ενοχή, και η μόνη καταδίκη είναι ο θάνατος, δεν υπάρχουν περιθώρια να παρακαλέσουμε οποιαδήποτε επιείκεια εκ μέρους του κατηγορουμένου. Ζητώ την άδεια του συναδέλφου μου, κ. Δημητριάδη και εμού να αποχωρήσουμε.»

«κ. Δημητριάδης: Συμφωνώ με τον κ. Κληρίδη. Συμβουλεύσαμε τον κατηγορούμενο και τους συγγενείς του ότι δεν έχει άμυνα έναντι του νόμου. Ζητήσαμε από τον κατηγορούμενο αν μας ήθελε να πούμε κάτι εκ μέρους του, και είπε ότι θα δήλωνε ένοχος, και ότι δεν πρέπει να εμφανιστούμε στο Δικαστήριο, καθώς θα πει ότι θέλει ο ίδιος…. Δεν ξέρω πώς να παρακαλέσω για επιείκεια γιατί μόνο μία ποινή προνοείται. Πριν ξεκινήσει η υπόθεση είχαμε μια μάλλον άτυπη συζήτηση με τον δημόσιο κατήγορο ο οποίος συμφώνησε ότι θα έλεγε ορισμένα πράγματα τα οποία μπορούσαν να θεωρηθούν ως επιείκεια όταν θα αναφερθεί το θέμα».

«Δικαστήριο: Κατά τη κρίση μου οι Δικηγόροι που εμφανίζονται για τον Κατηγορούμενο δεν πρέπει να αποσυρθούν με τη δικαιολογία ότι ο Κατηγορούμενος έχει παραδεχθεί ενοχή».

«Σημείωση: Αμφότεροι Δικηγόροι δέχθηκαν την απόφαση».

Στις 28 Φεβρουαρίου 1957 οι Δικηγόροι του Ε. Παλληκαρίδη έγραψαν στον Κυβερνήτη ζητώντας την επιείκειά του, τονίζοντας ότι το αδίκημα έλαβε χώρα μετά τους νέους κανονισμούς Έκτακτης Ανάγκης και όντως μεγάλο αδίκημα εντούτοις βάση του Κανονικού Νόμου, ο Παλληκαρίδης δεν θα καταδικαζόταν ποτέ εις θάνατο. Και ότι τα Royal Instructions του 1925 παραχωρούσαν κάποια ελαστικότητα να αποφευγόταν η θανατική ποινή…

Aneurin Bevan

O τότε Εργατικός βουλευτής και Σκιώδης Υπ. Αποικιών Aneurin Bevan, ο οποίος ήταν άρρωστος, είχε ζητήσει από την γραμματέα του να μεταφέρει το μήνυμα στον Υπ. Αποικιών ότι τον «παρακαλούσε να σταματήσει την εκτέλεση του Ε. Παλληκαρίδη – δεν μπορούσε να φέρει καλό αντιθέτως θα έκανε μεγάλο κακό». Το μήνυμα δόθηκε στον Υπ. Αποικιών, ενημερώθηκε η γραμματέας του, αλλά το θέμα έμεινε εκεί…

Αμερικανοί πολιτικοί James G. Fulton

Στις 28 Φεβρουαρίου 1957 έμεινε ιστορική η ομιλία του Αμερικανού βουλευτή James G. Fulton από την Πενσυλβανία στη Βουλή των Αντιπροσώπων υπέρ του Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Στις 13 Μαρτίου 1957, ένας Γερουσιαστής και τέσσερεις βουλευτές (Αμερικανοί) επικοινώνησαν με Βρετανούς αξιωματούχους υπέρ του Παλληκαρίδη. Και πήραν την παγωμένη απάντηση ότι «αυτό είναι ένα θέμα της διαδικασίας της δικαιοσύνης»…

Πατέρας Παλληκαρίδη

Παράκληση/επιστολή χειρόγραφη του πατέρα του Παλληκαρίδη Μιλτιάδη Θεοδώρου, προς τον Κυβερνήτη Σερ Χιού Φούτ 28.2.1957 για την σωτηρία του παιδιού του. Ο Μ. Θεοδώρου είχε υπηρετήσει και αστυνομικός για πολλά χρόνια.

Οι κάτοικοι χωρίου Άγιος Δημητριανός Πάφου

Με ενυπόγραφη παράκληση ημερ. 10.3.1957, 21 κάτοικοι του χωριού ζήτησαν από τον Κυβερνήτη όπως δοθεί χάρη στον Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Κανείς δεν εισακούστηκε…

Βρετανός Διευθυντής σχολείου

Στις 15 Μαρτίου 1957 ο διευθυντής στο Lindisfarne College , Denbighshire, Edward Daws, με επιστολή του στον Πρωθυπουργό διαμαρτυρήθηκε για τον απαγχονισμό του Ε. Παλληκαρίδη, ενός αγοριού (έγραψε) 18 χρόνων, μόνο και μόνο γιατί βρέθηκε με κατοχή όπλου. «’Εχω μεγάλο αριθμό παλαιών μαθητών που υπηρετούν στη Κύπρο και είμαι σίγουρος συμφωνούν μαζί μου ότι αυτή η υπόθεση ήταν υπόθεση αναστολής». Και τόνισε ότι δεν θα ξαναψήφιζε Συντηρητικούς μετά την πολιτική της Κυβέρνησης της Α.Μ των τελευταίων 4 μηνών…

John Jones – Ακριβώς τι είμαστε;

Ο John Jones από το Manchester έγραψε στις 16 Μαρτίου 1957 στον Υπ. Αποικιών Lennox-Boyd : «Σας γράφω καθώς δεν μπορώ να ξεπεράσω το τι συμβαίνει στην Κύπρο. Αυτό το τρομακτικό θέμα, απαγχονισμού ενός νεαρού 18 χρόνων για όπλο στη κατοχή του – Ακριβώς τι είμαστε (Just what are we?);»

«Θα έχουμε να λογοδοτήσουμε για τους θανάτους όλων αυτών…»

Ίσως, όμως η πλέον καυστική διαμαρτυρία προς τον Υπουργό Αποικιών ήταν του T. Thompson 14.3.1957 την ίδια μέρα του απαγχονισμού.

«Αγαπητέ Κύριε,

Με ποιο δικαίωμα αυτή η κυβέρνηση έχει την δύναμη ζωής ή θανάτου άλλων ανθρώπων. Είμαι ένας από εκείνους που βοήθησαν να συζητηθεί η κατάργηση της θανατικής ποινής στη δική μας χώρα, για να βλέπω ότι συνεχίζεται αυτή η πρακτική από εμάς στις χώρες όπου ο Άγγλος είναι ξένος. Απαιτώ να χρησιμοποιήσετε τις δυνάμεις σας να τερματιστεί αυτή η τόσο άθλια και βάρβαρη μεταχείριση λαών των οποίων το δικαίωμα κληρονομιάς είναι η ελευθερία. Ο Χριστός είπε « Όποιος παίρνει το σπαθί θα πεθάνει με το σπαθί». Θα έχουμε να λογοδοτήσουμε για τους θανάτους όλων αυτών για τους οποίους αυτό-επιβάλλαμε κρίση. Επομένως απαιτώ ξανά αυτή η τρέλα και δολοφονία να τερματιστεί».

«Ο γρηγορότερος τρόπος…»

Την ίδια μέρα και η κα Beryl Corke από το Surrey , έγραψε στον βουλευτή της μεταξύ άλλων:

« Συγκλονίστηκα και ντράπηκα διαβάζοντας στο News Chronicle 14.3.1957 ότι κρεμάστηκε ο πρώτος μαθητής 18 ετών για όπλο στη κατοχή του. Αν αυτό είναι παράδειγμα Βρετανικής Δικαιοσύνης στην Κύπρο, τότε να είμαστε σίγουροι ότι είναι ο γρηγορότερος τρόπος να ενωθεί ολόκληρος ο πληθυσμός στη Κύπρο με μίσος εναντίον μας… Ενώ εδώ πολιτικοί εργάζονται (και ορθά) για την κατάργηση της θανατικής ποινής…»

(Πηγή – Βρετανικό Εθνικό Αρχείο. Από μελέτη της γράφουσας από την αποδέσμευσή τους την δεκαετία του 1980…)

Ο Παλληκαρίδης δεν είχε κάνει έφεση – Μέχρι το τελευταίο λεπτό…

Δυστυχώς ο ήρωας Παλληκαρίδης δεν είχε κάνει έφεση. Αυτό θα πρέπει να ξεκαθαριστεί γιατί δίδεται λανθασμένη εντύπωση στο θέμα αυτό. Αν την είχε κάνει θα ξεκινούσε αναγκαστικά η διαδικασία της έφεσης και θα ανέμεναν μέχρι να βγει η απόφαση του Εφετείου και η περίοδος εκείνη με όλα όσα λάμβαναν χώρα στο Ηνωμένο Βασιλείου με τις προσπάθειες για κατάργηση της θανατικής ποινής, τη γενική κατακραυγή υπέρ του, θα γλύτωνε σίγουρα τον απαγχονισμό. Ακόμα, και σε περίπτωση που δεν είχε γίνει έφεση, όπως στην περίπτωσή του, η διαδικασία ήταν όπως περιμένουν (και έτσι έκαναν) μέχρι το τελευταίο λεπτό της περιόδου που παρείχετο για έφεση προτού δώσουν στην δημοσιότητα οποιεσδήποτε πληροφορίες για την εκτέλεση.

Η ημερομηνία λήξης της περιόδου για έφεση στην περίπτωση Παλληκαρίδη είχε λήξει στις 6 Μαρτίου 1957. Στις 7 Μαρτίου 1957 το Supreme Court στη Λευκωσία έστειλε 7 αντίγραφα της δικογραφίας και το ιατρικό δελτίο του Ε. Παλληκαρίδη στον Κυβερνήτη μαζί με τις Royal Instructions της 10ης Μαρτίου, 1925 για να αποφασίσει. Η έκθεση του Δικαστή της υπόθεσης, Justice Shaw, είχε ήδη σταλεί στον Κυβερνήτη. Όλα αυτά για να αποφασίσει ο Κυβερνήτης για τη ζωή ή θάνατο του 19χρονου Παλληκαρίδη…

Επιστολή Κενυατών προς τον Πρίγκιπα William

Με τους εορτασμούς για τα 70χρονα της Βασίλισσας, οι Κενυάτες, όπως έγραψε στις 6.5.2022 η βρετανική εφημερίδα Independent, πέραν των 100,000 υπέγραψαν petition, προς την Βρετανική βασιλική οικογένεια ζητώντας μια απολογία και αποζημιώσεις για τις βαρβαρότητες εναντίον τους κατά την αποικιακή περίοδο. Το 2021 έξι αξιωματούχοι του ΟΗΕ έγραψαν στην βρετανική κυβέρνηση εκφράζοντας τις ανησυχίες τους για την αποτυχία της να δώσει αποτελεσματική θεραπεία στο θέμα αυτό.

Τώρα, πρόσθεσε η εφημερίδα, καλούν τον Πρίγκιπα William με επιστολή τους προς αυτόν να υποστηρίξει τις προσπάθειές των να εξασφαλίσουν δικαιοσύνη, καθώς το Φόρειν ΄Οφις συνεχίζει να αρνείται να τους συναντήσει. Προφανώς η υπόθεση των Κενυατών δεν έκλεισε με τις περιορισμένες αποζημιώσεις και τη μισο-απολογία της το 2013. Τότε είχε δώσει £2,600 σε 5,200 περίπου Κενυάτες, αλλά δεν αποτέλεσε κλείσιμο της υπόθεσης… Σχετικό δημοσίευμα της Βουλευτού Claudia Webbe για το Ανατολικό Leicester.

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΠΕΤΑΝΙΔΗΣ

Το έργο, η αυτοθυσία και το τέλος του δημοσιογράφου και εκδότη, Νίκου Καπετανίδη, τον ανέδειξαν σε έναν από τους μεγαλύτερους εθνομάρτυρες. Η φυσιογνωμία του συνεχίζει να συγκινεί μέχρι και σήμερα, αφού αποτελεί φωτεινό σύμβολο, όχι μόνο για τους Πόντιους αλλά και για όσους δεν έχουν καταγωγή από τη Μαύρη Θάλασσα.

Γεννήθηκε το 1889 στη Ριζούντα του Πόντου, σπούδασε σε ένα από τα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της εποχής, το Φροντιστήριο Τραπεζούντας, το οποίο αποκαλούσαν «Φάρο της Ανατολής». Ο Νίκος Καπετανίδης υπέγραφε αρχικά κείμενά του ως «Σίσυφος» και αργότερα ως «Σπύρος Φωτεινός». Όταν εισήχθη επαγγελματικά στο χώρο μέσω του περιοδικού του Φίλωνα Κτενίδη «Επιθεώρησις», άρχισε να υπογράφει κανονικά, ενώ στα έξι τελευταία από τα 24 τεύχη ανέλαβε τη διεύθυνση, λόγω αναχώρησης του Κτενίδη για σπουδές.

Χρονογραφήματα του Καπετανίδη θα βρούμε στην εφημερίδα «Φάρος της Ανατολής, ενώ παρουσία του υπάρχει και στην «Ηχώ του Πόντου». Το 1917 εξέδωσε την εφημερίδα «Σάλπιγξ» η οποία κυκλοφορούσε καθ’ όλη τη διάρκεια της ρωσικής κατοχής (1916-1918). Τον Οκτώβριο του 1918 με την αποχώρηση των Ρώσων και την ανακατάληψη της Τραπεζούντας από τους Τούρκους, εξέδωσε την εφημερίδα «Εποχή», στην οποία για μία τριετία (1918-1921) η μαχητική του πένα έμελλε να αφήσει το ισχυρό αποτύπωμά της.

Ο Ψαθάς συνθέτει το πορτρέτο του

Τον χαρακτήρα του Καπετανίδη σκιαγραφεί στη «Γη του Πόντου» ένας από του πασίγνωστους πολυγραφότατους Έλληνες χρονογράφους, δημοσιογράφους και θεατρικούς συγγραφείς, ο Δημήτρης Ψαθάς, ο οποίος εργάστηκε δίπλα σε αυτόν τον Άγιο της δημοσιογραφίας.

«Ήταν ένας νέος άνθρωπος, ο Νίκος Καπετανίδης, όλος ζωή και δράση, βίαιος, ορμητικός στα άρθρα του, γεμάτος από φλόγα πατριωτική και όνειρα για μια ελεύθερη και ανεξάρτητη πατρίδα. Αγαπούσε με πάθος την Ελλάδα, είχε πολιτική τελείως αντίθετη με τους Σεράσηδες κι αντιμαχόταν με βιαιότητα τον «Φάρο της Ανατολής», αναφέρει.

Ο Καπετανίδης με θάρρος και αυταπάρνηση, έγραφε άφοβα για καθετί ελληνικό και καταδίκαζε, επωνύμως, τις θηριωδίες των Τούρκων εις βάρος των ελληνικών πληθυσμών. «Σαν δημοσιογράφος, ο εκδότης της «Εποχής», θεωρούσε χρέος του να μάχεται ανοιχτά για όλα τα εθνικά θέματα με όλο τον ενθουσιασμό και την ορμή ενός γενναίου πολεμιστή, υμνώντας ακούραστα την δόξα της Ελλάδας και κρίνοντας βίαια τους Τούρκους. Μπορεί μέσα στην Τραπεζούντα να υπήρχε ησυχία και αρκετή ασφάλεια των Ελλήνων, αλλά ήξερε πολύ καλά ο Καπετανίδης το τι γινόταν στα χωριά και δεν δίσταζε καθόλου να το γράφη, όπως βλέπει κανείς ξεφυλλίζοντας την «Εποχή» του», προσθέτει ο Ψαθάς που στη «Γη του Πόντου», σε αυτήν τη Βίβλο που περιγράφεται η γενοκτονία και ο ποντιακός ξεριζωμός, μεταφέρει αποσπασματικά κτηνωδίες που είδαν το φως της δημοσιότητας στην εφημερίδα του Καπετανίδη.

Ενώπιος ενωπίω με τον Τοπάλ Οσμάν

Ο ίδιος παρέμεινε ατρόμητος και χωρίς φόβο μπροστά στον κίνδυνο που τον περικύκλωνε. Η μοίρα του είχε προεξοφληθεί αλλά αυτός δεν πτοήθηκε ούτε κατά την επίσκεψη του αιμοσταγή σφαγέα του Πόντου, Τοπάλ Οσμάν, ο οποίος του έκανε συστάσεις και τον προέτρεψε να μην καταγράφει τα εγκλήματα εις βάρος της ανθρωπότητας που διέπραττε ως εκτελεστικό όργανο του Μουσταφά Κεμάλ με τη συμμορία του.

Εναντίον του δημίου του ελληνισμού από την Κερασούντα ο Καπετανίδης είχε πολλάκις καταφερθεί στα κείμενά του. «…Η κακούργος σπείρα η οποία ηδονικώς και με ανέκφραστον αγριότητα ερρόφησε το αίμα μας καθ’ όλην την διάρκειαν του πολέμου, οι λησταί οι οποίοι παντοιοτρόπως μας εξεγύμνωσαν, οι δολοφόνοι οι οποίοι εσκότωσαν τόσα διαλεκτά παλληκάρια μας, οι κτηνάνθρωποι οι οποίοι δεν μας άφησαν κορίτσια και τιμήν, όλοι, τέλος, οι αισχροί εταίροι της Καμόρας, οι οποίοι έσπειραν εις την Κερασούντα τον όλεθρον, την ατιμίαν και τον θάνατον, ασυστόλως και προκλητικώτατα εξακολουθούν να επιβάλλωνται ακόμη επί των ταλαιπώρων Ελλήνων, εξακολουθούν να απειλούν, εξοπλίζουν τους διαφόρους κακούργους και τρομοκρατούν τους ομογενείς», έγραφε μεταξύ άλλων, πολλών κατηγοριών.

Ο οιωνός του τέλους

or5fun1556805240936Μετά την επιβολή λογοκρισίας το 1920, ο Καπετανίδης γνώριζε πολύ καλά ότι έσφιγγε ο κλοιός γύρω του. Ήξερε ότι εξέθετε τον εαυτό του σε κινδύνους. «… Νοιώθω πως εσύ στο μέτωπο διατρέχεις λιγώτερους κινδύνους από μένα. Να ξέρης ότι δεν στέκεται γερά το κεφάλι στους ώμους μου. Μα αυτό δεν σημαίνει… Κυττάχτε να κάνετε καλά τη δουλειά σας και δεν πειράζει αν λείψουν και μερικά κεφάλια σαν το δικό μου. Χαλάλι για την πατρίδα», ανέφερε σε γράμμα-οιωνό, του τέλους που θα ερχόταν, προς τον Πόντιο γιατρό και αργότερα ιδρυτή και διευθυντή της «Ποντιακής Εστίας», Φίλωνα Κτενίδη, την εποχή που ο τελευταίος υπηρετούσε ως αξιωματικός του ελληνικού στρατού τη Μικρά Ασία.

Συνελήφθη το 1921 μετά από έρευνα στο σπίτι του όπου εντοπίστηκε επιστολή του Κωνσταντίνου Κωνσταντινίδη, του μεγάλου πατριώτη από τη Μασσαλία, ο οποίος αγωνιζόταν για τη δημιουργία ανεξάρτητου ποντιακού κράτους, μία καγορία που βάρυνε και αλλους 68 Έλληνες του Πόντου. Το τέλος του συγκλονίζει. Στη δίκη παρωδία που στήθηκε, όταν ο πρόεδρος του Δικαστηρίου Ανεξαρτησίας της Αμάσειας του απήγγειλε την κατηγορία, ο Καπετανίδης πετάχτηκε και αναφώνησε, πως δεν αγωνιζόταν μόνο για την ανεξαρτησία του Πόντου «αλλά και για την ένωσή του με την Ελλάδα».

Η κραυγή που ανατριχιάζει

Η καταδίκη του ήταν φυσικό επακόλουθο της στάσης του. Εκείνος όμως, όπως οι άγιοι που μαρτύρησαν, δεν λύγισε ούτε στις έσχατες ώρες της ζωής του. «Θα μάθετε από τους ολίγους που θα περισωθούν ότι μήτε το θάρρος μήτε η ψυχραιμία μ’ εγκατέλειψαν ως την τελευταία μου στιγμή… Εν τούτοις η ψυχή μου βαρύτατα πενθεί διότι σας αφήνω για πάντα… Τέτοιος θάνατος σαν τον δικό μου είναι ωραίος, δοξασμένος… Γι’ αυτό μη λυπηθήτε… Εσύ, μανούλα μου, εγκαρτέρησε. Ετίμησα τα στήθια σου και τ’ όνομά σου με τον θάνατό μου… Ο θάνατος είναι τιμή για όλους μας. Θαρσείτε και καρτερείτε, μια φορά κανείς πεθαίνει…», έγραφε στην οικογένειά του.

Απαγχονίστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1921 σε 32 χρονών. Η τελευταία του κραυγή πάνω στην αγχόνη προκαλεί ανατριχίλα. Φώναξε «Ζήτω η Ελλάς» πριν παραδώσει στον Δημιουργό του την ψυχή του, η οποία αναμένει σήμερα, από την Ορθόδοξη Εκκλησία, το στεφάνι της αγιοποίησής του, όπως του αξίζει, μαζί με όλες τις άλλες χιλιάδες ψυχές χριστιανών που μαρτύρησαν!

Ο Ψαθάς περιγράφει με χαρακτηριστικό τρόπο τον αντίκτυπο που είχε ο θάνατός του! «Η εκτέλεσή του όπως και των άλλων διαλεχτών Τραπεζουντίων, έκανε βαθύτατη αίσθηση ακόμα και στους Τούρκους της πόλης μας, σε τέτοιο σημείο μάλιστα, ώστε όταν ζητήθηκε απ’ τα δικαστήρια της Αμάσειας να σταλούν εκεί κι όσοι άλλοι είχαν εργαστεί για την ανεξαρτησία του Πόντου ή ήσαν απλώς ύποπτοι, οι τούρκικες αρχές απάντησαν: «Δεν έχομε εδώ άλλους επαναστάτας».

Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ότι όλα τα φύλλα της εφημερίδας «Εποχή» διέσωσε και μετέφερε στην Ελλάδα ο αδελφός του Νίκου Καπετανίδη, Κώστας. Σήμερα βρίσκονται στην κατοχή του Ιδρύματος «Παναγία Σουμελά».

Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.