Του James Stavridis

Ο Mike Turner, πρόεδρος της Επιτροπής Πληροφοριών της Βουλής των Αντιπροσώπων, προειδοποιεί ότι οι ΗΠΑ “υπνοβατούν σχετικά με μια διεθνή κρίση” αγνοώντας την πρόθεση της Ρωσίας να τοποθετήσει πυρηνικά όπλα στο διάστημα και να χρησιμοποιήσει ηλεκτρομαγνητικό παλμό για να απενεργοποιήσει τους δορυφόρους που στηρίζουν τις δυνατότητες πληροφοριών, πλοήγησης και μάχης. Έχει δίκιο να ανησυχεί ότι αυτή η απειλή – αν και δεν υπάρχει ακόμη σε πρακτική μορφή – αποτελεί σοβαρή πρόκληση για τη Δύση. Υπάρχει όμως μια ακόμη πιο ευάλωτη αχίλλειος πτέρνα που απειλεί το παγκόσμιο εμπόριο, την παγκόσμια στρατιωτική ετοιμότητα και εφοδιαστική αλυσίδα και το ίδιο το διαδίκτυο: το εξαιρετικά ευάλωτο σύμπλεγμα υποθαλάσσιων καλωδίων που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της παγκόσμιας συνδεσιμότητας.

Πόσο μεγάλη είναι η απειλή για τα υποθαλάσσια καλώδια και τι πρέπει να κάνουμε για αυτό;

Σε μια έκθεση που δημοσιεύτηκε στις αρχές αυτής της εβδομάδας από την ιδιαίτερα αξιόλογη και αμερόληπτη Policy Exchange του Ηνωμένου Βασιλείου, τα τρωτά σημεία παρουσιάζονται ανατριχιαστικά ξεκάθαρα. Η νέα έκθεση, την οποία έχω υποστηρίξει και συστήσει σε αξιωματούχους στις ΗΠΑ, αποτελεί συνέχεια μιας ανάλυσης του 2017, την οποία συνυπέγραψε ο νυν πρωθυπουργός της Βρετανίας, Ρίσι Σουνάκ.

Η νέα έκθεση εκθέτει με σαφήνεια τα γεγονότα: Σε παγκόσμιο επίπεδο, πραγματοποιούνται καθημερινά χρηματοοικονομικές συναλλαγές, εμπορικές πληρωμές και συναλλαγές αξίας άνω των 10 τρισ. δολαρίων. Πάνω από το 95% των παγκόσμιων επικοινωνιών μεταφέρεται από ένα δίκτυο περίπου 500 καλωδίων που διασχίζουν τις επτά θάλασσες. Όπως αναφέρει η έκθεση του 2017, “τα υποθαλάσσια καλώδια βγαίνουν στην ξηρά σε λίγες μόνο απομακρυσμένες, παράκτιες τοποθεσίες … και συχνά έχουν ελάχιστη προστασία. Οι περισσότεροι Αμερικανοί πιστεύουν ότι το διαδίκτυο υποστηρίζεται από δορυφόρους στο διάστημα. Λάθος – είναι μια σχετικά μικρή ποσότητα καλωδίων στον βυθό της θάλασσας που στηρίζει το σύστημα”.

Όπως αναφέρει ο πρώην επικεφαλής του βρετανικού υπουργείου Άμυνας, ο Αρχιπτέραρχος Stuart William Peach, στον πρόλογο της νέας έκθεσης, “η Μόσχα έχει ήδη αρχίσει να εξετάζει τις υποθαλάσσιες υποδομές του Ατλαντικού ως το αδύναμο σημείο της εθνικής μας ασφάλειας”. Και συνεχίζει επισημαίνοντας ότι “ανατολικότερα, η Κίνα ενισχύει την υποθαλάσσια άμυνά της ως μέρος της ευρύτερης φιλοδοξίας της να γίνει μια μεγάλη στρατιωτική δύναμη”. Άλλα κράτη, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν και της Βόρειας Κορέας, βελτιώνουν τις υποθαλάσσιες στρατιωτικές τους ικανότητες με τρόπους που θα μπορούσαν να απειλήσουν αυτή την κρίσιμη υποδομή.

Πριν από μια δεκαετία, ανησυχούσα πολύ περισσότερο για την τρομοκρατία. Ως στρατιωτικός διοικητής του ΝΑΤΟ, διηύθυνα τις εκτιμήσεις για το κατά πόσον η Αλ Κάιντα και παρόμοιες οργανώσεις θα μπορούσαν να διαταράξουν την παγκόσμια οικονομία επιτιθέμενοι στα καλώδια, και η εστίασή μας ήταν η χερσαία πλευρά του ζητήματος. Θεωρούσαμε απίθανο ότι οι τρομοκρατικές ομάδες θα μπορούσαν να επιτεθούν στον βυθό της θάλασσας.

Αλλά σήμερα, με την επιστροφή του επικίνδυνου ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων μεταξύ των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ρωσίας, ολόκληρη η δομή του συστήματος βρίσκεται σε κίνδυνο. Ειδικότερα, τα ρωσικά υποβρύχια (και ορισμένα από τα “ερευνητικά” σκάφη επιφανείας τους που στην πραγματικότητα είναι κατασκοπευτικά πλοία) έχουν πιθανώς τη δυνατότητα να κατεβαίνουν σε πολύ βαθιά τμήματα των καλωδίων και να τα διαταράσουν – είτε καταστρέφοντάς τα είτε χειραγωγώντας τα δεδομένα. (Στο μυθιστόρημά μου, 2034: Ένα μυθιστόρημα για τον επόμενο παγκόσμιο πόλεμο, η Ρωσία κυνηγά τα υποθαλάσσια καλώδια σε μια κρίσιμη στιγμή σε έναν εν εξελίξει πόλεμο μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας).

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι απλώς να συνειδητοποιήσουμε πόσο ευάλωτα έχουν γίνει αυτά τα υποβρύχια συστήματα επικοινωνίας. Στη Δύση, πρέπει να διεξάγουμε περισσότερες έρευνες που να μελετούν τις ιδιαιτερότητες των τρωτών σημείων και να κατανοήσουμε πού βρίσκονται τα πιο αδύναμα σημεία. Μια ματιά σε έναν χάρτη του συστήματος στην έκθεση του Ηνωμένου Βασιλείου δείχνει γρήγορα ένα σύμπλεγμα τέτοιων σημείων (όπως μεταξύ τεράστιων οικονομιών όπως οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση ή οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία), δίνοντας μια ιδέα για το πού θα μπορούσαν να χτυπήσουν οι αντίπαλοι. Ο πόλεμος στο βυθό έρχεται.

Πρέπει επίσης να ενισχύσουμετην τεχνολογία που εφαρμόζουμε για την προστασία των καλωδίων. Ενώ είναι αρκετά καλά μονωμένα με στρώματα διαφόρων προστατευτικών καλυμμάτων, θα μπορούσαν να προστατευτούν περαιτέρω με νέους τύπους υλικών. Ομοίως, θα πρέπει να τοποθετήσουμε απόρρητα “σκοτεινά καλώδια”, τα οποία δεν χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση αλλά θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν σε περίπτωση επίθεσης στο κύριο δίκτυο.

Θα πρέπει επίσης να διερευνήσουμε τις στρατηγικές συμπίεσης δεδομένων που θα επιτρέψουν, με την πάροδο του χρόνου, τη μεγαλύτερη χρήση διαστημικών εναλλακτικών λύσεων. Με πρωτοποριακά συστήματα μετάδοσης θα ήταν δυνατόν να χρησιμοποιηθούν και ατμοσφαιρικά συστήματα μεγάλων αποστάσεων- τα αερόπλοια θα μπορούσαν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο. Το θέμα είναι ότι πρέπει να διερευνήσουμε τις εναλλακτικές λύσεις.

Τόσο από επιθετική όσο και από αμυντική πλευρά, πρέπει να επενδύσουμε στον πόλεμο στο βυθό. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να βελτιώσουμε τα δικά μας υποθαλάσσια συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών υποβρυχίων και των νέων κατηγοριών υποθαλάσσιων μη επανδρωμένων οχημάτων που μπορούν να αντιμετωπίσουν τα εχθρικά σκάφη. Θα πρέπει επίσης να ενισχύσουμε την αποτροπή, καθώς θα είμαστε σε θέση να θέσουμε σε κίνδυνο καλώδια σημαντικά για την Κίνα και τη Ρωσία. Αυτό θα πρέπει να γίνει σε πλήρη συνεργασία με τους εταίρους μας: ΝΑΤΟ, Ιαπωνία, Νότια Κορέα και άλλα προηγμένα ναυτικά κράτη. Θα πρέπει επίσης να κάνουμε συλλογικά πιο προηγμένη χαρτογράφηση του βυθού, από την οποία μόνο το 20% έχει γίνει σε υψηλή ανάλυση.

Τέλος, όπως συμβαίνει με τα πυρηνικά όπλα και τις γενικές θαλάσσιες επιχειρήσεις, υπάρχει ένας πιθανός ρόλος για μέτρα ελέγχου των εξοπλισμών. Δεδομένου του πόσο κρίσιμα είναι αυτά τα συστήματα για τη συνολική παγκόσμια οικονομία, είναι πιθανό ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα θα μπορούσαν να φτιάξουν πρωτόκολλα που να απαγορεύουν την παρέμβαση στα καλωδιακά δίκτυα. Ίσως υπάρχουν περισσότερα περιθώρια συμβιβασμού σε αυτό το μέτωπο απ’ ό,τι στα πυρηνικά όπλα, δεδομένης της επέκτασης του οπλοστασίου της Κίνας.

Ένας ατυχής αντίκτυπος της αποσύνδεσης της Ρωσίας από το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα (δικαίως, δεδομένης της παράνομης εισβολής στην Ουκρανία) είναι ότι υπάρχουν πολύ λιγότερα κίνητρα για τη Μόσχα να συγκρατηθεί. Αλλά ίσως με την πάροδο του χρόνου, η παγκόσμια πίεση για την προστασία των συστημάτων που επιτρέπουν την άνθηση του εμπορίου θα μπορούσε να ασκηθεί ακόμη και σε κράτη-παρίες όπως η Ρωσία, η Βόρεια Κορέα και το Ιράν.

Όπως έγραψα στην έκθεση του 2017, “δεν είναι οι δορυφόροι στον ουρανό, αλλά οι σωλήνες στον βυθό του ωκεανού που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της παγκόσμιας οικονομίας”. Ακόμη και καθώς μαθαίνουμε περισσότερα για τις μελλοντικές προθέσεις και δυνατότητες της Ρωσίας στο διάστημα, θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι έχουμε τωρινές αδυναμίες στον υποθαλάσσιο χώρο που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Πηγή: Bloomberg