Της Paula Gürtler

Η τεχνητή νοημοσύνη θα διαμορφώσει σίγουρα το μακρινό μας μέλλον, αλλά ήδη διαμορφώνει την κοινωνία μας σήμερα. Η ύπαρξη κανονισμών είναι ζωτικής σημασίας, αλλά πρέπει επίσης να διαμορφώσουμε την καινοτομία ώστε να ταιριάζει με τις φιλοδοξίες μας. Για να πετύχει, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη φύση αυτής της τεχνολογίας.

Φαίνεται εύκολο να διατυπωθεί το επιχείρημα ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια τεχνολογία μετασχηματισμού και ότι αναπόφευκτα προκαλεί αλλαγές. Θα αλλάξει (και αλλάζει ήδη) τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζουμε προϊόντα, διαγιγνώσκουμε ασθένειες, αναλαμβάνουμε δημιουργική εργασία, καθώς και πώς λαμβάνουμε πληροφορίες και ποιες πληροφορίες μπορούμε να δούμε.

Ένας τέτοιος μετασχηματισμός που καθοδηγείται από την τεχνητή νοημοσύνη θα ερχόταν ακριβώς την κατάλληλη στιγμή – η κοινωνία μας το έχει απόλυτη ανάγκη. Χάνουμε όλους τους διεθνείς στόχους για το κλίμα, ο αυταρχισμός αυξάνεται και οι βίαιες συγκρούσεις υπάρχουν παντού. Μέσα σε όλες αυτές τις κρίσεις, βρίσκουμε αξιοσημείωτα βήματα στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και εναποθέτουμε μεγάλες ελπίδες σε αυτό.

Όταν ονειρευόμαστε τη μετασχηματιστική δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης, παραβλέπουμε ωστόσο ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι προϊόν ενός συγκεκριμένου πλαισίου και συγκεκριμένων κοινοτήτων. Η φιλοσοφία της τεχνολογίας μας διδάσκει ότι “η τεχνολογία είναι μια κοινωνία που γίνεται ανθεκτική”.

Το AI δεν αποτελεί εξαίρεση.

Αναπαράγει την κοινωνία και τις δομές εξουσίας της: “Εκείνος που τη δημιουργεί” αποφασίζει “για τι” και “πώς”. Η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει τις δημοκρατικές μας διαδικασίες, τη δυναμική εξουσίας, τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις και τις κοινωνικές δομές. Σε αυτό αναφέρονται οι άνθρωποι όταν λένε ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι “πολιτική”.

Το AI δημιουργεί επίσης ανθεκτικότητα με άλλο τρόπο. Για παράδειγμα, πολλά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης βασίζονται στην ταξινόμηση αντικειμένων (συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων). Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η πράξη της ταξινόμησης δημιουργεί κατηγορίες και τις διατηρεί με την πάροδο του χρόνου κάνοντας τα αντικείμενα να ταιριάζουν σε αυτές τις κατηγορίες αντί να επιτρέπει την ποικιλομορφία ή την ασυνέχεια. Τα σημερινά συστήματα AI χρησιμοποιούν δεδομένα του παρελθόντος για να μάθουν μοτίβα και να προβλέψουν απαντήσεις με βάση τέτοιες ταξινομήσεις. Βασιζόμενοι σε δεδομένα του παρελθόντος, ευνοούν πρώτα την εξάρτηση από τη διαδρομή, δηλαδή την ανθεκτικότητα. και δεύτερον, ανάλογα με τα δεδομένα του παρελθόντος που χρησιμοποιούνται, ένα “συγκεκριμένο παρελθόν” και παρόν μπορούν να διαιωνιστούν.

Δεδομένου ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι πολιτική και έχει αυτό το αποτέλεσμα ανθεκτικότητας, είναι σημαντικό να ελέγχουμε οτιδήποτε γίνεται ανθεκτικό. Θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το αποτέλεσμα ανθεκτικότητας ως μοχλό για να εργαστούμε προς στόχους όπως η βιωσιμότητα, η ισότητα και η δικαιοσύνη.

Όταν εξετάζουμε πιο βαθιά το “AI για τι”, “AI από ποιον” και “AI για ποιον”, καταλαβαίνουμε πλήρως ότι το AI είναι πολιτικό και απαιτεί πολιτική βούληση και δράση για να γίνει η μετασχηματιστική τεχνολογία που χρειαζόμαστε. Θα πρέπει να το λάβουμε υπόψη κατά τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής προσέγγισης για την αριστεία στην τεχνητή νοημοσύνη.

AI για τι; Δίνοντας προτεραιότητα στην κοινωνική και περιβαλλοντική ευημερία

Η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρεται για μυριάδες περιπτώσεις χρήσης, συμπεριλαμβανομένων αμιγώς εμπορικών ή στρατιωτικών. Επί του παρόντος, η τεχνητή νοημοσύνη δεν χρησιμοποιείται συνήθως για τη βιωσιμότητα, την οικοδόμηση της ειρήνης ή την ενίσχυση της δημοκρατίας. Αντιθέτως…

Η εμπλοκή της τεχνητής νοημοσύνης τις τελευταίες δεκαετίες με τα συμφέροντα των ιδιωτικών εταιρειών να διατηρήσουν την κερδοφορία τους χρησιμοποιώντας δεδομένα για τη βελτίωση των προϊόντων και των επιχειρηματικών μοντέλων τους έχει δώσει προτεραιότητα στην εμπορευματοποίηση για κέρδη έναντι της ανθρώπινης αυτονομίας και βιωσιμότητας. Η Ουκρανία έχει μετατραπεί σε πεδίο δοκιμών για στρατιωτική τεχνητή νοημοσύνη που επιταχύνει τον ρυθμό του πολέμου. Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για να επηρεάσει την εκλογική συμπεριφορά ή να υπονομεύσει τα δημοκρατικά οικοσυστήματα πληροφοριών δεν είναι μυστικό. Στην Κίνα, η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται ακόμη και για να στηρίξει την εξουσία του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Θα πρέπει να διατεθούν κρατικοί πόροι για την τόνωση της καινοτομίας της τεχνητής νοημοσύνης στην ΕΕ, ώστε να διασφαλιστεί ότι το “για αυτό” ευθυγραμμίζεται με τα δημόσια συμφέροντα. Επειδή η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη βιωσιμότητα, την οικοδόμηση της ειρήνης και την ενίσχυση της δημοκρατίας – χρειάζεται απλώς πολιτική βούληση για να γίνει αυτό.

AI από ποιον; Δημιουργία ίσων ευκαιριών για την οικοδόμηση του μέλλοντος της τεχνητής νοημοσύνης

Εκτός από τον αντίκτυπό της στη δημοκρατία, η ίδια η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει αναπτυχθεί πολύ δημοκρατικά. Επί του παρόντος, οι κύριοι παράγοντες της τεχνητής νοημοσύνης είναι λίγοι (μη ευρωπαϊκοί) γίγαντες της τεχνολογίας. Η συγκέντρωση της αγοράς ισοδυναμεί με έλλειψη ανταγωνισμού, μειονέκτημα μικρότερων παραγόντων, εδραίωσης των σημερινών δομών εξουσίας και επιδείνωσης άλλων διαφορών.

Εξετάζοντας αυτούς που διαμορφώνουν την καινοτομία της τεχνητής νοημοσύνης αποκαλύπτουμε ένα άλλο πολιτικό πρόβλημα – την ανισότητα των φύλων. Δεν είναι μυστικό ότι η επιστήμη των υπολογιστών είναι ένας ανδροκρατούμενος τομέας. Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόλις το 25 % όλων των φοιτητών  και μόνο το 19 % της αγοράς εργασίας. Αν δούμε πώς κατανέμεται η χρηματοδότηση επιχειρηματικού κεφαλαίου (VC) ανά φύλο, η εικόνα είναι ακόμη πιο ζοφερή. Μεταξύ 2012-2022, ομάδες ιδρυτών αποκλειστικά από άνδρες στο Ηνωμένο Βασίλειο συγκέντρωσαν το 80 % του συνολικού κεφαλαίου που επένδυσαν στην τεχνητή νοημοσύνη. Μόνο ένα ανεπαρκές 0,3 % συγκεντρώθηκε από τις γυναίκες.

Αυτή η κατάσταση δεν θα διορθωθεί από μόνη της. Κατά τον καθορισμό δημόσιας χρηματοδότησης και πόρων θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η θετική δράση. Είναι ένα πράγμα η ενσωμάτωση ίσων ευκαιριών στο οικοσύστημα εμπιστοσύνης (οι Κατευθυντήριες γραμμές ηθικής για την αξιόπιστη τεχνητή νοημοσύνη και ο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη). Είναι εντελώς διαφορετικό να προσεγγίζεις προληπτικά μειονεκτούσες και λιγότερο εκπροσωπούμενες ομάδες για να τους προσφέρουμε πρόσβαση σε δημόσια χρηματοδότηση και ευκαιρίες.

AI για ποιον; Κοινή χρήση των πλεονεκτημάτων της τεχνητής νοημοσύνης παγκοσμίως

Καθώς οι δυτικές και οι κινεζικές εταιρείες επωφελούνται μαζικά από την έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης, η εκπαίδευση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης αναπαράγει γνωστά μοτίβα εξωτερικής ανάθεσης θέσεων εργασίας χαμηλής ποιότητας και εξαγωγής πόρων. Μια τέτοια κατάσταση έχει εμπνεύσει ακόμη και τον όρο “αποικιοκρατία δεδομένων”. Η επίδραση ανθεκτικότητας της τεχνητής νοημοσύνης στις παγκόσμιες δομές ισχύος μπορεί να είναι ακόμη πιο εμφανής από ό,τι για περιπτώσεις οικιακής χρήσης.

Οι τρέχουσες πρωτοβουλίες παγκόσμιας διακυβέρνησης, από τις συνόδους κορυφής για την ασφάλεια της τεχνητής νοημοσύνης έως τη Διαδικασία της Χιροσίμα για τη Τεχνητή Νοημοσύνη της G7, φαίνεται να ανησυχούν περισσότερο για την ασφάλεια και τη μακροπρόθεσμη τεχνητή νοημοσύνη παρά για την ευημερία των σημερινών και των μελλοντικών γενεών. Μόνο ο ΟΗΕ διατηρεί υπό έλεγχο αυτές τις επιπτώσεις (τουλάχιστον κατ’ αρχήν). Πρωτοβουλίες όπως το Παγκόσμιο Ψηφιακό Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών πρέπει να έχουν προτεραιότητα έναντι των ανταγωνιστικών φόρουμ που φιλοξενούν μόνο έθνη που ιστορικά βρίσκονταν στο νικητήριο άκρο των παγκόσμιων ανισοτήτων.

Μια φιλόδοξη προσέγγιση στο AI

Η πολιτική φύση της τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Πρέπει να αντιμετωπιστεί αναλόγως κατά τον σχεδιασμό της παγκόσμιας και της ΕΕ διακυβέρνησης τεχνητής νοημοσύνης και κατά την προώθηση της καινοτομίας σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα.

Αυτό σημαίνει επίσης ότι το πλαίσιο για το “αξιόπιστο AI” δεν είναι αρκετό επειδή δεν αντιμετωπίζει επαρκώς την πραγματική πολιτική της AI. Ευτυχώς, το οικοσύστημα αριστείας της τεχνητής νοημοσύνης της Ευρώπης δεν έχει ακόμη δημιουργηθεί, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να αναλάβουμε πολιτική δράση τώρα.

Αλλά το παράθυρο ευκαιρίας μπορεί να κλείνει. Η προσέγγισή μας στην τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να είναι ρητά πολιτική για να ξεκλειδώσει τη μετασχηματιστική της δύναμη και να διασφαλίσει ότι έχει σχεδιαστεί και αναπτυχθεί για να μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε την κοινωνία στην οποία θέλουμε να ζήσουμε για πολλά χρόνια ακόμα.

*Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου

Αναδημοσίευση από το capital.gr