Παρ’ όλες τις νίκες της αντιτρομοκρατικής πάλης που έχουν δώσει οι Ηνωμένες Πολιτείες ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος – και υπήρξαν πολλά επεισόδια σε αυτήν – δεν έχουμε βρει τον τρόπο να το εξοντώσουμε οριστικά.

Τρομοκρατική επίθεση με στόχο συναυλιακό χώρο στη Μόσχα στις 22 Μαρτίου κόστισε τη ζωή περισσότερους από 130 ανθρώπους και άφησε πίσω της εκατοντάδες βαριά τραυματισμένους. Χρησίμευσε ως η τελευταία θανατηφόρα υπενθύμιση ότι το Ισλαμικό Κράτος -και ιδιαίτερα το παράρτημά του στο Χορασάν, που δραστηριοποιείται σε Αφγανιστάν, Ιράν και Πακιστάν (ISIS-K)- παραμένει ισχυρή απειλή. Είναι ένα οδυνηρό μάθημα που έμαθαν Αφγανοί και Αμερικανοί τον Αύγουστο του 2021, όταν το ISIS-K διεξήγαγε σύνθετη επιχείρηση αυτοκτονίας που σκότωσε τουλάχιστον 170 Αφγανούς πολίτες και 13 Αμερικανούς στρατιωτικούς στην Καμπούλ, εν μέσω μιας χαοτικής αποχώρησης των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν.

Από την αρχή του νέου έτους, το ISIS-K έχει εξαπολύσει θανατηφόρες επιθέσεις στο Ιράν και την Τουρκία. Αρκετές συνωμοσίες του ISIS-K στην Ευρώπη έχουν αποσοβηθεί, με συλλήψεις σε Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία και Ολλανδία. Τέσσερις ημέρες μετά την επίθεση στη Μόσχα, το δίκτυο al-Battar που συνδέεται με το ISIS δημοσίευσε μήνυμα απειλώντας Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία και Βρετανία: “Ποιος είναι ο επόμενος;” Τόσο η Γαλλία όσο και η Ιταλία αναβάθμισαν έκτοτε τα επίπεδα τρομοκρατικής απειλής.

Για να μη φτάσει αυτή η απειλή έως την Αμερική και τους συμμάχους της, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αποτρέψουν η αντιτρομοκρατική τεχνογνωσία δύο δεκαετιών να ατροφήσει. Υπάρχουν και άλλες σοβαρές απειλές που αξίζουν την προσοχή της Ουάσιγκτον, συμπεριλαμβανομένου του κινεζικού τυχοδιωκτισμού και της πρόκλησης της τεχνητής νοημοσύνης. Για να διατηρηθούν όμως οι Αμερικανοί ασφαλείς, η αντιτρομοκρατική μάχη πρέπει να παραμείνει στρατηγική προτεραιότητα – και σε μέρη του κόσμου όπου δεν υπάρχει πλέον δυτικό αποτύπωμα.

Το Ισλαμικό Κράτος είναι πάνω απ’ όλα ανθεκτικό. Οι επιθετικές δυτικές στρατιωτικές εκστρατείες βοήθησαν στην εξάρθρωση του χαλιφάτου και τα τελευταία χρόνια έχουν περιορίσει σοβαρά τις επιχειρήσεις των μαχητών του ISIS. Αντί να εξαφανιστούν ωστόσο, συνέχισαν να κάνουν rebranding, να στρατολογούν νέους μαχητές και να σχεδιάζουν νέες επιθέσεις. Κάποιοι έχουν επανεμφανιστεί σε άλλες χώρες, καλύτερα εκπαιδευμένοι και καλυμμένοι. Κάποιοι έχουν πρόθεση να διαπράξουν τρομοκρατικές ενέργειες ταξιδεύοντας διασυνοριακά σε χώρες-στόχους.

Πώς μια ομάδα τζιχαντιστών που δρούσε από μια απομακρυσμένη περιοχή του Αφγανιστάν κατάφερε να επεκτείνει τα δίκτυά της και να αρχίσει να σχεδιάζει επιχειρήσεις με παγκόσμια εμβέλεια;

Μέρος της απάντησης είναι ότι αποχωρήσαμε. Πριν από την αποχώρηση των ΗΠΑ, το ISIS-K ήταν πολύ πιο περιορισμένο, ιδιαίτερα στη δυνατότητα του να εξαπολύει εξωτερικές επιθέσεις. Σε μια συμφωνία του 2020 μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των Ταλιμπάν που υπογράφηκε στο Κατάρ, οι Ταλιμπάν συμφώνησαν να εμποδίζουν τις τρομοκρατικές ομάδες να χρησιμοποιούν αφγανικό έδαφος για να απειλούν τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Σε αντάλλαγμα, η Ουάσιγκτον συμφώνησε να αποσύρει πλήρως τις δυνάμεις της από τη χώρα. Οι Ταλιμπάν και το ISIS-K είναι θανάσιμοι εχθροί και πολεμούν ο ένας τον άλλον από το 2015.

Έτσι, μολονότι οι Ταλιμπάν, ερχόμενοι στην εξουσία, μπορεί να είχαν σκοπό να πολεμήσουν το ISIS-K, η επιτυχία τους ήταν στην καλύτερη περίπτωση αμφισβητήσιμη. Οι μαχητές των Ταλιμπάν ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικοί αντάρτες, αλλά αποδεικνύονται πολύ λιγότερο αποτελεσματικοί στον νέο αντιτρομοκρατικό ρόλο τους. 

Ακριβώς επειδή οι Ταλιμπάν είχαν κάποια επιτυχία στον περιορισμό των επιθέσεων του ISIS-K στο Αφγανιστάν, η ομάδα έχει εσκεμμένα εστιάσει τη δράση της σε μια ατζέντα “διεθνοποίησης”, συμπεριλαμβανομένης της μετατόπισης πόρων για τη δημιουργία ενός ισχυρού εξωτερικού δικτύου επιθέσεων. Το ISIS-K διατηρεί πια ένα τεράστιο δίκτυο εξτρεμιστών που μπορεί να αξιοποιήσει, εξαπλωμένο σε ασταθείς περιοχές όπως ο Καύκασος και η Κεντρική Ασία. Χιλιάδες κάτοικοι της Κεντρικής Ασίας έχουν ενταχθεί στο Ισλαμικό Κράτος, με πολλούς Ουζμπέκους και Τατζίκους να κατέχουν ηγετικές θέσεις. Μαχητές από την Κεντρική Ασία αποτελούν τώρα τη ραχοκοκαλιά των στελεχών εξωτερικών επιχειρήσεων του ISIS-K.

Με απλά λόγια: οι Ταλιμπάν δεν είναι σε θέση να περιορίσουν μόνοι τους την απειλή του ISIS-K. Η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της θα μπορούσαν να δεσμεύσουν το Κατάρ ή τους Σαουδάραβες ώστε να παράσχουν κίνητρα στους Ταλιμπάν για να αυξήσουν την πίεσή τους στο ISIS-K, να μοιραστούν πληροφορίες και, ίσως με τον καιρό, να αποχωρήσουν από την προηγούμενη δέσμευσή τους να υποστηρίζουν άνευ όρων την Αλ Κάιντα. Ίσως οι Ταλιμπάν νά έχουν μάθει κάτι από τη μοιραία άρνηση του Μουλά Ομάρ να παραδώσει τον Οσάμα Μπιν Λάντεν στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Ίσως και όχι.

Είτε έτσι είτε αλλιώς, δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε από τους Ταλιμπάν να αποτελέσουν αξιόπιστο αντιτρομοκρατικό εταίρο σε μια διεθνή προσπάθεια να νικηθεί το ISIS-K. Κάποιο επίπεδο συνεργασίας, ωστόσο, όσο μη ελκυστικό κι αν είναι, είναι απαραίτητο. Οι πληροφορίες από φυσικά πρόσωπα, τόσο κρίσιμη για την αντιτρομοκρατία, μπορούν να συγκεντρωθούν μόνο στο έδαφος. Χωρίς να έχει απομείνει αμερικανικό αποτύπωμα στη χώρα, τα αντιτρομοκρατικά συμφέροντα της Δύσης θα εξυπηρετούνταν καλύτερα με πληροφορίες που προέρχονται από τις επιχειρήσεις ασφάλειας και πληροφοριών των Ταλιμπάν που στρέφονται κατά του ISIS-K – αμοιβαίου εχθρού. Η συνεργασία θα πρέπει να παραμείνει περιορισμένη στην ανταλλαγή πληροφοριών και δεν θα πρέπει να επεκταθεί στην εκπαίδευση ή την παροχή εξοπλισμού.

Η ιστορία των υπηρεσιών πληροφοριών είναι γεμάτη με παραδείγματα γάμων ευκαιρίας μεταξύ αντίπαλων δυνάμεων για την ανταλλαγή πληροφοριών περί απειλών. Αν και ένας “σκιώδης πόλεμος” διεξάγεται μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες, η Ουάσινγκτον μοιράστηκε προειδοποιήσεις απειλών για μια επικείμενη τρομοκρατική επίθεση με τους Ιρανούς τον Ιανουάριο. Έκανε το ίδιο με τη Μόσχα νωρίτερα τον Μάρτιο, δύο εβδομάδες πριν από την επίθεση του ISIS-K.

Φυσικά, η επίτευξη οποιουδήποτε είδους συμφωνίας με τους Ταλιμπάν είναι μια βαθιά περίπλοκη και αμφιλεγόμενη προσπάθεια. Ακόμη και μια εξαιρετικά περιορισμένη σχέση με τους Ταλιμπάν θα ήταν δυσάρεστη και γεμάτη ηθικά διλήμματα, δεδομένου του ιστορικού του καθεστώτος τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έχει όμως εξεταστεί και παλαιότερα. Η δε εναλλακτική είναι χειρότερη: μια καταστροφική επίθεση σε Αμερικανούς στο εξωτερικό ή στο εσωτερικό.

*Ο Christopher P. Costa ήταν αξιωματικός πληροφοριών καριέρας, ειδικός βοηθός του προέδρου των ΗΠΑ και ανώτερος διευθυντής για την αντιτρομοκρατική στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας από το 2017 έως το 2018. Ο Colin P. Clarke είναι διευθυντής έρευνας στο Soufan Group, συμβουλευτικής πληροφοριών και ασφάλεια με έδρα τη Νέα Υόρκη.

© 2024 Διατίθεται από το “The New York Times Licensing Group”

capital.gr