Παγκόσμιοι και περιφερειακοί ανασχηματισμοί, στη γεωπολιτική σκακιέρα , την οικονομία, τους αγωγούς, τα δίκτυα μεταφορών και τις κοινωνίες .

Μία μεγάλη συζήτηση στις “Αντιθέσεις”, με τα επιφαινόμενα και τις επιδράσεις τους σε Ουκρανία- Μέση Ανατολή- Ευρασία και Ανατολική Μεσόγειο και τις παγκόσμιες αναταράξεις από τον Αρκτικό κύκλο έως την Άπω Ανατολή και την Αμερικανική ήπειρο.

Το δόγμα των σχέσεων ισχύος Τράμπ , το σύμπλοκο ΗΠΑ-Ρωσία – Κίνα , η Ινδία και η αμήχανη Ευρώπη…

Η οικονομία πολέμου , το αφήγημα της Ευρωπαϊκής Άμυνας και η εισδοχή της Τουρκίας στην αμυντική πολιτική της Ευρώπης.

Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και το αιματηρό υπόδειγμα σε Συρία και Γάζα, για την Ανατολική Μεσόγειο.

Οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις , η αναζήτηση εθνικής στρατηγικής και οι ραγδαίες εξελίξεις στο Κυπριακό ως θέμα πενταμερούς, από υπόθεση εισβολής και Κατοχής.

Η απουσία κουλτούρας ασφάλειας και η ανυπαρξία πολιτικής βάθους στις θαλάσσιες ζώνες και την στρατηγική προσαρμογής της Ελλάδας, στις παγκόσμιες γεωπολιτικές ανατροπές.

Στο στούντιο των “Αντιθέσεων” ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος Αντιστράτηγος ε.α // γεωπολιτικός-γεωστρατηγικός αναλυτής.

Στην εκπομπή καταθέτουν την οπτική τους οι :

Γιώργος Αϋφαντής , πρέσβης ε.τ.

Ελπίδα Τσαμπουράκη , Περιβαλλοντολόγος MSc, γεωπόνος , ειδική στην επίδραση της ανθρώπινης δραστηριότητας στο Περιβάλλον

και ο Πάρις Καρβουνόπουλος , Δημοσιογράφος και επικεφαλής του militaire.gr, ιστότοπου με εξειδίκευση στα εθνικά θέματα, θέματα άμυνας και ασφάλειας

📺 “ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ” με τον Γιώργο Σαχίνη στην ΚΡΗΤΗ TV

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η Τουρκία, η οποία δεν αρκείται σε ρόλο περιφερειακής δύναμης, ακολουθεί μια αναθεωρητική πολιτική. Το ζητούμενο για την Άγκυρα είναι να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο σημερινό άναρχο πολυπολικό διεθνές σύστημα. Ο Πρόεδρος Ερντογάν και άλλοι Τούρκοι αξιωματούχοι συστηματικά κάνουν λόγο για τη Γαλάζια Πατρίδα και τα σύνορα της καρδιάς τους. Ασφαλώς η πολιτική αυτή εμπεριέχει προεκτάσεις και για το Κυπριακό. Και ενώ στην Κύπρο υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις για το εθνικό ζήτημα είναι απαραίτητο να λαμβάνονται υπ΄ όψιν οι τουρκικές επιδιώξεις. Υπογραμμίζω συναφώς ότι καμιά σοβαρή απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί από οποιαδήποτε τουρκοκυπριακή ηγεσία χωρίς την Άγκυρα.

Πριν το 1974 θα ήταν δυνατό να καταλήξουμε σε μια διευθέτηση στη βάση ενός ενιαίου κράτους αλλά με αναλλοίωτο το σύστημα εγγυήσεων. Η αποσταθεροποίηση όμως με αποκορύφωμα το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου 1974 έδωσαν μοναδική ευκαιρία στην Τουρκία να εισβάλει στην Κύπρο. Υπήρξε τεράστια ανοχή από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία έναντι των τουρκικών ενεργειών ενώ ούτε και η Ελλάδα αντέδρασε. Η Κύπρος είχε προδοθεί και αφεθεί μόνη.

Μετά την ολοκλήρωση του δεύτερου Αττίλα η Κύπρος ήταν σε μια κατάσταση shock και σύγχυσης. Αρχές Νοεμβρίου του 1974 ο Προεδρεύων Γλαύκος Κληρίδης σε ομιλία του στη Γκαλερί Αργώ τόνισε ότι η μόνη εφικτή λύση ήταν μια διπεριφερειακή δικοινοτική ομοσπονδία. Υπήρχαν παραινέσεις για την τοποθέτηση αυτή προς τον Κληρίδη από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γερμανία και την Ελλάδα. Θεωρώ ότι η τοποθέτηση αυτή χωρίς οποιαδήποτε ανταλλάγματα ήταν λανθασμένη.

Στη σύσκεψη των Αθηνών 30/11-1/12/1974 ελλαδική και κυπριακή ηγεσία απεδέχθηκαν την ομοσπονδία χωρίς να είναι πλήρως κατανοητό το τι συνεπαγόταν αυτή η υποχώρηση. Ούτε υπήρχε επαρκής γνώση για τα διάφορα πολιτεύματα ομοσπονδίας. Και ενώ το 1974 αυτό θα μπορούσε να ήταν κατανοητό είναι αδιανόητο σήμερα να υφίστανται βασικά ελλείμματα γνώσεων στο πολιτικό επίπεδο για τα ζητήματα αυτά.

Στις 12 Φεβρουαρίου 1977 ο Πρόεδρος Μακάριος κατέληξε σε συμφωνία υψηλού επιπέδου με τον Ντενκτάς για μια δικοινοτική ομοσπονδία σε γεωγραφική βάση. Ο Μακάριος, όπως και ο Κληρίδης, είχε πάρει υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν. Έτσι στην ομιλία του στις 20 Ιουλίου 1977, η οποία ήταν και η τελευταία του πολιτική πράξη, διακήρυξε την αναγκαιότητα ενός μακροχρόνιου αγώνα. Πριν τη συμφωνία υψηλού επιπέδου ο Μακάριος έπρεπε να είχε ζητήσει ανταλλάγματα, όπως η επιστροφή των Βαρωσίων.

Ο μακροχρόνιος αγώνας δεν διεξήχθη ποτέ. Αντίθετα ακολούθησαν πολλές ελληνοκυπριακές υποχωρήσεις χωρίς όμως την κατάληξη σε οποιαδήποτε διευθέτηση. Και τούτο ως αποτέλεσμα του τουρκικού μαξιμαλισμού. Ο Κυπριανού και ο Παπαδόπουλος προσπάθησαν να καταλήξουν σε ένα έντιμο συμβιβασμό στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με το σωστό περιεχόμενο. Αυτό δεν κατέστη δυνατό. Τη φιλοσοφία αυτή ακολούθησε εσχάτως και ο Αναστασιάδης παρά το γεγονός ότι το 2004 ήταν υπέρμαχος του Σχεδίου Ανάν.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών το διαπραγματευτικό πλαίσιο μετατοπίσθηκε προς τις θέσεις της τουρκικής πλευράς. Αυτό ήταν αποτέλεσμα του ανισοζυγίου δυνάμεων καθώς και της σύγχυσης και απουσίας αξιοποίησης εξιδεικευμένης γνώσης για τα συναφή ζητήματα από την ελληνοκυπριακή πλευρά.

Μετά το 2020 η Τουρκία διακηρύττει ότι επιζητεί δύο κράτη. Σε ένα συμβιβασμό θα απαιτήσει εγγυήσεις, διζωνικότητα, πολιτική ισότητα, νέο συνεταιρισμό, νομιμοποίηση των εποίκων και αποδοχή των τετελεσμένων σε σχέση με το περιουσιακό. Αμετάθετος στόχος της Άγκυρας ο στρατηγικός έλεγχος της Μεγαλονήσου στα πλαίσια μιας χαλαρής ομοσπονδίας ή μιας συνομοσπονδίας. Η δική μας πλευρά εξακολουθεί να είναι σε σύγχυση. Άλλοι επιζητούν ενιαίο κράτος, άλλοι οποιαδήποτε λύση και μια μερίδα διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία με το σωστό περιεχόμενο το οποίο μέχρι σήμερα παραμένει πολιτικά αδιευκρίνιστο. Μια άλλη μερίδα θεωρεί ότι με τα υφιστάμενα δεδομένα τα δύο κράτη είναι το λιγότερο κακό. Τέλος αρκετοί συμπατριώτες μας θεωρούν ότι το status quo είναι υπό τις περιστάσεις η προτιμητέα τοποθέτηση.

Η πολιτική του Νίκου Χριστοδουλίδη αποτελεί συνέχιση του τι έχει ακολουθηθεί μέχρι σήμερα. Δεν θεωρώ ότι μπορεί να οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα. Εάν οι πρωτοβουλίες του έχουν θετική κατάληξη ο ίδιος θα βρεθεί ενώπιον μεγαλύτερων διλημμάτων από τους προκατόχους του. Το ίδιο και ο λαός. Εν όψει της νέας πενταμερούς το καλύτερο που μπορεί να προκύψει είναι μια συμφωνία για διάνοιξη και άλλων οδοφραγμάτων.

Χωρίς τη διαφοροποίηση της πολιτικής της Τουρκίας είναι αδύνατο να προκύψει λύση η οποία να βελτιώνει το status quo για τους Ελληνοκύπριους. Επαναλαμβάνω ότι στόχος της τουρκικής πλευράς είναι η εξίσωση δύο κρατικών οντοτήτων στην Κύπρο και μια χαλαρή ομοσπονδία ή συνομοσπονδία. Σημειώνεται συναφώς ότι η Τουρκία σε διμερείς επαφές με διάφορες χώρες είναι εξαιρετικά αρνητική έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Λαμβάνοντας υπ΄ όψιν όλα τα δεδομένα επιβάλλεται μια νέα προσέγγιση. Είναι απαραίτητη η ιστορική αυτογνωσία, ο πραγματισμός και ο παραμερισμός των ψευδαισθήσεων. Καθοριστικής σημασίας είναι και η σωστή ανάγνωση του περιφερειακού και διεθνούς περιβάλλοντος το οποίο την τελευταία περίοδο έχει διαφοροποιηθεί σε σημαντικό βαθμό.

Ελάχιστος στόχος η προάσπιση της Κυπριακής Δημοκρατίας, της ελεύθερης Κύπρου και η μη επιδείνωση του status quo. Είναι σημαντικό να κατατεθούν κατευθυντήριες γραμμές για αναθεώρηση του Συντάγματος του 1960 με στόχο ένα κανονικό ομοσπονδιακό κράτος. Παράλληλα είναι σημαντική η κατάθεση εισηγήσεων για ΜΟΕ και άλλων μέτρων για συνεργασία στα πλαίσια μιας εξελικτικής διαδικασίας καθώς και της αρχής της αμοιβαιότητας. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι εκτός από δικαιώματα οι Τουρκοκύπριοι έχουν και υποχρεώσεις όπως όλοι οι πολίτες του νόμιμου κράτους. Σε όλα αυτά είναι επίσης σημαντική η εμπλοκή των τριών εγγυητριών δυνάμεων, της ΕΕ και των ΗΠΑ.

Ενώ θα έχουμε μια ξεκάθαρη πολιτική για το Κυπριακό είναι ταυτόχρονα επιβεβλημένη και η προβολή του ανάλογου αφηγήματος. Παράλληλα, είναι σημαντική η συνεχής αναβάθμιση όλων των συντελεστών ισχύος – άμυνα, δημογραφία, οικονομία, δίκτυο σχέσεων και κοινωνική συνοχή. Η Κύπρος θα πρέπει επίσης να αποκτήσει μια εθνική αστική τάξη και να μετεξελιχθεί σε ένα κράτος πρότυπο.

Ουκρανία, Γάζα, Συρία, Λιβύη: Τα τελευταία χρόνια, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν έχει επανειλημμένα τοποθετήσει τον εαυτό του στο επίκεντρο της παγκόσμιας πολιτικής ως μεσολαβητής ή επιτήδειος ουδέτερος.

Τις τελευταίες ημέρες μάλιστα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «κοσμεί» τα εξώφυλλα πολλών διεθνών περιοδικών: Στο βρετανικό «The Economist» και στο γαλλικό «Le Point», εμφανίστηκε δίπλα στον Ντόναλντ Τραμπ, τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Σι Τζινπίνγκ.

Ο Ερντογάν περιέγραψε τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ ως έναν «σεβαστό φίλο» με τον οποίο ήθελε να τερματίσει τους πολυάριθμους πολέμους στην περιοχή. Σε αντάλλαγμα, ο Τραμπ επαίνεσε τον Ερντογάν ως έναν «πολύ έξυπνο» φίλο, τον οποίο σέβεται.

Η δραματική επίσκεψη πάντως του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, έδειξε πόσο απρόβλεπτος είναι ο Τραμπ. «Ευτυχώς, δεν ήταν ο Ερντογάν που καθόταν σε αυτή την καρέκλα αντί του Ζελένσκι», έγραψε στην ιστοσελίδα Yetkinreport ο Τούρκος δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν.

«Ο Ερντογάν δεν θέλει να επαναστατήσει εναντίον του Τραμπ», πιστεύει ο Τούρκος πολιτικός επιστήμονας Ιλχάν Ουζγκέλ, «σκιώδης» υπουργός Εξωτερικών στο κόμμα CHP της αξιωματικής αντιπολίτευσης. «Και προς το παρόν επιδεικνύει αυτοσυγκράτηση».

«Ομπρέλα» στον Ζελένσκι

Η Τουρκία πάντως δεν βρίσκεται  στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Ο Ερντογάν, ωστόσο, δεν έμεινε αδρανής, έβαλε τον Ζελένσκι να επισκεφθεί την Άγκυρα στις 18 Φεβρουαρίου, την ώρα που Αμερικανοί και Ρώσοι συζητούσαν στη Σαουδική Αραβία για την εξεύρεση λύσης στο Ουκρανικόν. Μια φωτογραφία έκανε τον γύρο του κόσμου με τον Ερντογάν να κρατά μια μεγάλη ομπρέλα πάνω από τον Ζελένσκι μπροστά από το παλάτι του.

Λίγες μέρες αργότερα, στη Διάσκεψη για την Ουκρανία στο Λονδίνο στις 2 Μαρτίου, προσκλήθηκε και η Τουρκία. Τελικά δεν πήγε ο Ερντογάν, αλλά μόνο ο υπουργός Εξωτερικών του, Χακάν Φιντάν. Μάλλον, για να μην προκσλέσει ούτε τον Τραμπ, ούτε τον Πούτιν. Μια πράξη εξισορρόπησης.

Ο Πούτιν δεν τον εμπιστεύεται

Ο Ρώσος Πρόεδρος είναι επί του παρόντος μάλλον επιφυλακτικός απέναντι στον Τούρκο ομόλογό του. Ο Πούτιν είχε προσκληθεί επανειλημμένα από τον Ερντογάν από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά επανειλημμένα ανέβαλε την επίσκεψή του στην Τουρκία.

Οι τηλεφωνικές συνομιλίες μεταξύ των δύο έχουν επίσης γίνει λιγότερο συχνές. Ρωσικά ΜΜΕ σχολιάζουν ότι ο Ερντογάν προσπαθεί να καθίσει σε δύο καρέκλες ταυτόχρονα, κάτι που δεν τα καταφέρνει. «Ήδη το περασμένο καλοκαίρι, η Μόσχα σηματοδότησε ξεκάθαρα ότι η Άγκυρα δεν ήταν επιλογή για αυτούς ως μεσολαβητής στη σύγκρουση της Ουκρανίας. Αλλά ο Ερντογάν το αγνοεί επίμονα», λέει ο Τούρκος , πρώην διπλωμάτης Αϊντίν Σεζέρ. «Λόγω των πολλών αλλαγών του φυσικά, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης προς αυτόν διεθνώς»/

«Σωτήρας» της Ευρώπης

Ο Ερντογάν αναγκάζεται πλέον να αναζητήσει νέο ρόλο. Καθώς βαθαίνουν οι ρήξεις μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, προσπαθεί να εμφανιστεί ως ο «σωτήρας» για την ασφάλεια της Ευρώπης. «Η ευρωπαϊκή ασφάλεια είναι αδιανόητη χωρίς την Τουρκία», ισχυρίστηκε πρόσφατα.

«Από την οπτική γωνία του Ερντογάν, αυτό είναι μια λογική συνέπεια, καθώς η Τουρκία γνωρίζει ότι έχει μια καλή θέση εκκίνησης στη διαδικασία προς μια νέα ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας, λέει ο Ούλριχ Σλίε, καθηγητής σε θέματα ασφάλειας και στρατηγικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Βόννης: «Βλέπουμε ότι η Τουρκία παίζει στο έπακρο το… χαρτί της και θα συνεχίσει να το κάνει καθώς η Ευρώπη αποδυναμώνεται».

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Φιντάν το είπε μάλιστα καθαρά  σε συνέντευξή του στους Financial Times. «Οι άλλοι εταίροι του ΝΑΤΟ δεν μπορούν πλέον να βασίζονται στα τυφλά στις ΗΠΑ. Το τζίνι είναι έξω από το μπουκάλι και δεν υπάρχει τρόπος να το ξαναβάλεις».

Θέλει κομμάτι της αμυντικής «πίτας»

Ο Ερντογάν επισημαίνει συνεχώς ότι η χώρα του διαθέτει αυτή τη στιγμή τον μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, μετά τις ΗΠΑ. Και τώρα θέλει να μπει στο τεράστιο πρόγραμμα επανεξοπλισμού της ΕΕ, ύψους 800 δισ. ευρώ. Επί χρόνι άλλωστε, ο Ερντογάν προωθεί την ανάπτυξη της δικής της αμυντικής βιομηχανίας.

Η Αγκυρα ήδη προχώρησε σε συνεργασία με τον ιταλικό αμυντικό κολοσσό Leonardo και τον περασμένο Δεκέμβριο η τουρκική εταιρεία Baykar κατασκευής drones   εξαγόρασε την Piaggio Aerospace, που κατασκευάζει αεροσκάφη και κινητήρες για στρατιωτικές και πολιτικές εφαρμογές.

« Ο Ερντογάν φαίνεται ότι θέλει να αρπάξει την ευκαιρία και προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την επιρροή του στις γεωπολιτικές εξελίξεις. Επανειλημμένα πιέζει πλέον για πλήρη ένταξη στην ΕΕ», τονίζουν στη Ναυτεμπορική, Ευρωπαίοι διπλωμάτες .

Τούρκοι δημοσιογράφοι με τους οποίους συνομιλήσαμε, αναφέρουν ότι η Κομισιόν συμφώνησε να συνεχίσει να συνεργάζεται με την Τουρκία. Αρχικά, αυτό πιθανότατα θα περιλαμβάνει διευκόλυνση της έκδοσης θεωρήσεων και διεύρυνση της τελωνειακής ένωσης – αντί για πλήρη ένταξη.

Οι κωλοτούμπες του Ερντογάν

Ο Ερντογάν έχει κάνει αρκετές «κωλοτούμπες»  στην εξωτερική πολιτική τα τελευταία χρόνια. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 προσανατολίστηκε προς την ΕΕ. Σύντομα, ωστόσο, αρκετά ευρωπαϊκά κράτη μπλόκαραν τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Έτσι η Τουρκία άλλαξε πορεία και προσπάθησε να αυξήσει την επιρροή της στον ισλαμικό κόσμο. Ο Ερντογάν ονειρευόταν και ονειρεύεται άλλωστε,  μια νέα Οθωμανική αυτοκρατορία. Η Αραβική Άνοιξη τροφοδότησε αυτές τις ιδέες. Το ισλαμικό-συντηρητικό ΑΚΡ του Ερντογάν υποστήριξε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους στην Αίγυπτο και τη Συρία και έβλεπε τον εαυτό του ως ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου.

Από το 2015, πάντως, ο Τούρκος πρόεδρος ακολουθεί μια σκληρή εθνικιστική πορεία και συνήψε εκλογική συμμαχία με το ακροδεξιό MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Ξεκίνησε μια επιθετική, νέο-Οθωμανική εξωτερική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο- χρησιμοποιώντας κυρίως στρατιωτικά μέσα και απειλές, που η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν «γευτεί».