Ακολουθήστε μας

Εθνικά Θέματα

Τα ελληνοτουρκικά, ο εκσυγχρονισμός και η θεωρία του κατευνασμού

Δημοσιεύτηκε

στις

Του Γιώργου Ρακκά

Η θεωρία του «κατευνασμού», που καλεί σε επώδυνο συμβιβασμό με συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο για την αποκατάσταση της ομαλότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, μπάζει και στα δυο της ισχυρά επιχειρήματα:

Πρώτον, ότι ο κατευνασμός είναι η μόνη βιώσιμη πολιτική που μπορεί ρεαλιστικά να κάμψει την τουρκική επιθετικότητα.

Δεύτερον, ότι η εγκατάλειψη πολιτικών κατευνασμού και η υιοθέτηση πολιτικών αποτροπής απειλεί την Ελλάδα όχι μόνον με μια δεινή ήττα, δοσμένου του αρνητικότατου συσχετισμού ισχύος, αλλά και με μια τεράστια οικονομική και κοινωνική οπισθοδρόμηση: Ενώ έχουμε καταφέρει μόλις να σωθούμε από τον ‘εθνολαϊκισμό’, ισχυρίζονται, και στην αφετηρία μιας πορείας ανάκαμψης εντός της ευρωζώνης, θα ήταν ολέθριο να εμπλακούμε στο σπιράλ ενός γεωπολιτικού ανταγωνισμού, γιατί αυτός θα ματαιώσει κάθε απόπειρα ουσιαστικού εκσυγχρονισμού του κράτους και της οικονομίας που είναι αναγκαίος για να σφραγίσει η Ελλάδα την έξοδό της από την κρίση.

Για το πρώτο όλοι το έχουν καταλάβει: Η πολιτεία της Τουρκίας σε όλα της τα μέτωπα αποδεικνύει ότι η κλιμάκωση είναι στρατηγική της επιλογή, ο δε κατευνασμός την ισχυροποιεί ακόμα περισσότερο, αντί να την μετριάζει. Η Τουρκία προσέρχεται σήμερα στην παγκόσμια σκακιέρα με την πιο ευρεία αναθεωρητική ατζέντα, επικαλούμενη επιχειρήματα ‘ζωτικού χώρου’ για μια τεράστια έκταση που ξεκινάει από την Κεντρική Ασία, περνάει από την Μέση Ανατολή, και εκτεινόμενη σε όλη την θαλάσσια έκταση της Αν. Μεσογείου φτάνει μέχρι την Λιβύη. Τέτοια ευρεία ατζέντα αναθεώρησης έχει να υπάρξει στην διεθνή σκηνή από τον Χίτλερ, ένας παραλληλισμός που δεν είναι σχήμα λόγου, αλλά διατηρεί υπαρκτές αναλογίες. Η περιγραφή και μόνο των αξιώσεων που εγείρει η Τουρκία προς πάσα κατεύθυνση, και έναντι όλων των γειτόνων της, αρκεί και μόνο για να αποδείξει το ασύστατο των κατευναστικών προσδοκιών.

Σε ό,τι αφορά στον εκσυγχρονισμό της χώρας, τώρα, της ανόρθωσης του κράτους, της αποκατάστασης της οικοινομίας κ.ο.κ. η ιστορική πορεία της χώρας αναποδογυρίζει τα όσα ισχυρίζεται η κατευναστική θεωρία. Γιατί στην Ελλάδα, οι εκσυγχρονιστικές προσπάθειες που θα στεφθούν από επιτυχία, θα είναι εκείνες που θα ταυτιστούν με την πατριωτική συσπείρωση της κοινωνίας, την αντιμετώπιση του τουρκικού επεκτατισμού, και την ανάγκη για εθνική αποκατάσταση. Εκσυγχρονισμός και πατριωτισμός, δηλαδή δεν αντιδιαστέλλονται, αλλά ο ένας είναι προϋπόθεση του άλλου.

Στην αφετηρία του προηγούμενου αιώνα, η Ελλάδα είχε να αντιμετωπίσει τα τραγικά αποτελέσματα μιας οικονομικής χρεωκοπίας, και μιας γεωπολιτικής καταστροφής –η πτώχευση του 1896 και ο πόλεμος του 1897. Η ανοδική πορεία που θα επιτρέψει στην χώρα να ξεφύγει από τις καθηλωτικές τους συνέπειες, ξεκινάει με την επανάσταση στο Γουδί το 1909, η οποία θα πυροδοτήσει το εκσυγχρονιστικό άλμα της χώρας που θα βγάλει την χώρα νικηφόρα από τους Βαλκανικούς πολέμους. Μια προσπάθεια σε κλίμα εθνικής ομοψυχίας, με τον Βενιζέλο να συνεργάζεται άριστα με τον τότε βασιλιά Γεώργιο, και τους υπουργούς του να εφαρμόζουν ένα πρόγραμμα ταχείας ανόρθωσης του κράτους, της οικονομίας των ενόπλων δυνάμεων, που θα πετύχει στο να υπερβεί η χώρα πολλές από τις θεσμικές παθογένειες που καθ’ όλη την διάρκεια του ελεύθερου βίου μας στον 19ο αιώνα, θα φαντάζουν άρρηκτα δεμένης με την εθνική μας ύπαρξη. Αυτήν την προσπάθεια, δεν μπορούμε να την νοήσουμε ξέχωρα από την Μεγάλη Ιδέα, που αρχικώς, και μέχρι τον Διχασμό του 1915, υπήρξε η κινητήριος δύναμη της εθνικής ομοψυχίας.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σήμερα. Η προηγούμενη κυβέρνηση, απέδειξε ότι η ‘γραμμή Καμμένου’, ένας πατριωτισμός δεμένος με τις αξίες του παλιού πολιτικού κόσμου, τις πελατειακές σχέσεις, τον κρατισμό, την εργαλειοποίηση του διχασμού ως στυλοβάτη της κομματοκρατίας και την πατριδοκαπηλία, όχι μόνον δεν είναι σε θέση να υπερασπιστεί την ακεραιότητα της χώρας αλλά, αντίθετα, την θέτει σε κίνδυνο.

Από την άλλη, πλευρά, η εκσυγχρονιστική απόπειρα του Κωνσταντίνου Σημίτη, υπήρξε εξαιρετικά αντιφατική, και εν τέλει έθεσε τις βάσεις για την χρεοκοπία του 2009, επειδή ακριβώς ταυτίστηκε με τις μεταεθνικές αυταπάτες που συνόδευσαν την παγκοσμιοποίηση στην πρώτη της, μονοπολική φάση, και πολώθηκε εναντίον του πατριωτισμού διασύροντας και κατασυκοφαντώντας τον ως εθνικισμό: Φτάσαμε έτσι στο παράδοξο μιας Ελλάδας, που αυτοδιαφημίζεται ως ‘ισχυρή Ελλάδα’ ενώ την ίδια στιγμή γινόταν ολοένα και πιο παρασιτική, με την παραγωγική βάση, την δημογραφία, τις ένοπλες δυνάμεις, και την εθνική στρατηγική της να εγκαταλείπονται.

Τι αποδεικνύει αυτή η εμπειρία; Ότι σε αντίθεση με την γερμανική κοινωνία, η ελληνική κοινωνία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ως αυτοσκοπό τον εκσυγχρονισμό, την αποτελεσματικότητα του κράτους και της οικονομίας. Δεν μπορεί καν να δημιουργήσει μιαν κανονικότητα στον δημόσιο της χώρο. Αντίθετα, όλοι οι συλλογικοί δείκτες καταρρέουν, τα δημόσια αγαθά απαξιώνονται, εγκαταλείπονται ακόμα και αυτός ο δημόσιος χώρος, που βουλιάζει σε μια αισθητική άρνησης και καταστροφής. Αντίθετα, αυτό που σώζει την Ελλάδα, και κάποτε μεταμορφώνεται από πεδίο συγκρουόμενων ιδιωτικών συμφερόντων σε πραγματική κοινωνία, είναι η εθνική ομοψυχία έναντι μιας κάποιας υπαρξιακής απειλής.

Η αντιστασιακή υφή της νεοελληνικής κοινωνίας, που περιέγραφε ο Νικόλαος Σβορώνος σε αυτό ακριβώς συνίσταται· δεν πρόκειται για μια πανηγυρική διαπίστωση, όπως συνήθως προσλαμβάνεται, αλλά για μια «κατάρα» που την κατατρέχει σε όλο το νεώτερό της βίο, και που την ευθύνη γι’ αυτήν δεν την έχουν μόνο οι εξωτερικοί συσχετισμοί οι οποίοι της θέτουν διαρκώς υπαρξιακά ζητήματα, αλλά και ο εσωτερικός της τρόπος: Θεσμίζεται, δηλαδή, η κοινωνία όχι αφ’ εαυτής, αλλά, δια της αντιστάσεως, που σημαίνει ότι αν εγκαταλείψει την τελευταία, αποσυντίθεται.

Άρα, ο πατριωτισμός, και συγκεκριμένα η επί των ελληνοτουρκικών σχέσεων αποτροπή, δεν είναι παράγοντας ανάσχεσης της εκσυγχρονιστικής προσπάθειας, αλλά ο κινητήρας της πραγματοποίησής της. Λένε και λένε εδώ και είκοσι χρόνια οι του σημιτικού εκσυγχρονισμού, ότι οι μεταρρυθμίσεις απαιτούν ‘συναίνεση’, ωστόσο και οι δυο όροι παραμένουν κούφιο γράμμα και πουκάμισο αδειανό, επειδή ακριβώς δεν έχουν εθνική, συλλογική φόρτιση: Για ποιο ακριβώς πράγμα συναίνεση και μεταρρυθμίσεις; Η μόνη ρεαλιστική απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι «για να αποτρέψουμε την τουρκική απειλή, και να εξασφαλίσουμε τον ελεύθερο βίο του ελληνισμού μέσα στον 21ο αιώνα».

Μόνο τότε, ο εκσυγχρονισμός θα πάψει να είναι ευφυολόγημα μεταξύ των ελίτ, στο Κολωνάκι, και θα γίνει πανεθνική υπόθεση. Άρα, οι θιασώτες του κατευνασμού έχουν άδικο, και τους εκθέτουν τα ίδια τους τα υποτίθεται ισχυρά επιχειρήματα…

Εκδήλωση Άρδην: «Ελλάδα – Τουρκία: Η ώρα της Αλήθειας»

Το Άρδην διοργανώνει την Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2019 στις 19.30

εκδήλωση με θέμα:

«Ελλάδα – Τουρκία: Η ώρα της Αλήθειας»

Θα μιλήσουν:

Γιώργος Καραμπελιάς, συγγραφέας

Βασίλειος Μαρτζούκος, αντιναύαρχος ε.α. – πρόεδρος ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ

Άγγελος Συρίγος, βουλευτής

Συντονιστής: Νίκος Ντάσιος

στον χώρο πολιτικής και πολιτισμού, «Ρήγας Βελεστινλής», Ξενοφώντος 4, 6ος όροφος

Ιράν

Στρατηγικό πλεονέκτημα για την Ελληνική και Κυπριακή Δημοκρατία

Πλέον το γεωπολιτικό αποτύπωμα ενισχύεται και οι συγκυρίες είναι ευνοϊκές

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Γράφει ο Μάριος Πουλίκκας

Η “Κυπριακή Δημοκρατία”, όπως ορίζεται από τις Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου του 1959, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ.

* Οι Τούρκοι οικειοθελώς αποχώρησαν το 1964, απέσυραν την Αναγνώριση τους προς αυτήν και έκτοτε όχι μόνο δεν αναίρεσαν την απόφαση τους, αλλά έβαλαν και την ταφόπλακα της συμμετοχής τους στην “Κυπριακή Δημοκρατία των Συμφωνιών Ζυρίχης Λονδίνου 1959” (και άρα και στην ύπαρξη της) με την Παράνομη Τουρκική Εισβολή, Εθνοκάθαρση και Κατοχή το 1974.

* Το 1964 και παρόλο που οι Έλληνες κρατούσαμε κυνηγετικά όπλα και οι Τούρκοι σύγχρονα για την εποχή στρατιωτικά τυφέκια, καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία το ένοπλο πραξικόπημα τους.

* Με το Ψήφισμα 186/64, του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, η Κυπριακή Δημοκρατία ΧΩΡΙΣ τους Τουρκοκύπριους, είναι η ΜΟΝΗ Αναγνωρισμένη Αρχή στο νησί.

* Η “Κυπριακή Δημοκρατία του 1964” με όλες τις (τύπου Απαρτχάιντ) “Δικοινοτικές Πρόνοιες” σε αχρησία, είναι ένα ΕΝΤΕΛΩΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ Κράτος από αυτό που προνοούσαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου του 1959.

* Έγιναν σκληρές μάχες και η αντιμετώπιση της τουρκανταρσίας δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση.

* Η ψήφιση του 186/64 είναι ίσως η Μεγαλύτερη Διπλωματική ΝΙΚΗ που πετύχαμε ποτέ.

* Σήμερα (αν και εδαφικά κουτσουρεμένη) η “Κυπριακή Δημοκρατία του 186/64”, συνεχίζει να υπάρχει, να αναπτύσσεται και να αποτελεί το καταφύγιο των Ελλήνων της Κύπρου.

* Η πικρία και η απογοήτευση για τις Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου, ειδικά μετά από έναν τόσο όμορφο αγώνα όπως αυτόν της ΕΟΚΑ, είναι έντονα συναισθήματα που μας πνίγουν όλους. Δεν παύει όμως να ισχύει ότι εκείνη η Κυπριακή Δημοκρατία ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ και έχει αντικατασταθεί με κόπους και θυσίες, από την “Ελληνική Κυπριακή Δημοκρατία του 186/64”.

* ΠΛΕΟΝ, ΤΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΕΝΙΣΧΥΕΤΑΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΚΥΡΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΕΥΝΟΪΚΕΣ

* Δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την πλήρη ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ χωρίς υποσημειώσεις. Ούτε ΔΔΟ, ούτε καν “επιστροφή στην Κυπριακή Δημοκρατία” (που πολλοί προτείνουν, εννοώντας την “Κυπριακή Δημοκρατία των Συμφωνιών Ζυρίχης Λονδίνου 1959”). Δεν υπάρχει επιστροφή σε κάτι που ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ.

* ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ και καθολική εφαρμογή της ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΧΩΡΙΣ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΝΟΙΕΣ.
Αυτός πρέπει να είναι ο Στόχος.

Με σωστή προσέγγιση μπορεί να επιτευχθεί.

Οι Συγκυρίες είναι ΥΠΕΡ ΜΑΣ.

* Παλαιότερα, οι Αμερικανοί προσπαθούσαν πάντα να κρατούν “ίσες αποστάσεις” με τους Τούρκους για οτιδήποτε αφορούσε στην Κύπρο. Πλέον, ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ούτε τυπική συνεννόηση με το κατοχικό καθεστώς για θέματα συμμετοχής της Κύπρου στις επιχειρήσεις στην Μέση Ανατολή.

* Οι Γερουσιαστές Jerry Moran, Susan Collins, John Boozman και John Cornyn, συναντήθηκαν το πρωί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο πλαίσιο της κοινής βούλησης για περαιτέρω ανάπτυξη και ενδυνάμωση των στρατηγικής σημασίας διμερών σχέσεων Κύπρου – ΗΠΑ. 🇨🇾🇺🇸

* Κατά τη συνάντηση, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Κυπριακή Δημοκρατία, τόσο με την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας όσο και με την παροχή διευκολύνσεων για τον ασφαλή επαναπατρισμό υπηκόων διαφόρων χωρών που εγκαταλείπουν την περιοχή.

* Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε, επίσης, στη σημασία και το υψηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και ΗΠΑ, ειδικά μετά τη Συμφωνία που συνομολογήθηκε τον περασμένο Ιούνιο, για θεσμοθέτηση Στρατηγικού Διαλόγου ανάμεσα στις δυο χώρες.

Για τέλος, αφήνω τα λόγια του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ: “In Israel, in order to be realist, you must believe in miracles” -David Ben-Gurion

Πόσο ταιριάζουν και στην περίπτωση μας.

Συνέχεια ανάγνωσης

Δημογραφικό

Indemography: Η γήρανση του πληθυσμού μας

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Περιγραφή: Tα Ηνωμένα Έθνη έχουν θεσπίσει από το 1990, την πρώτη Οκτωβρίου σαν Διεθνή Ημέρα της Ηλικιωμένων. Η ημέρα αυτή είναι και μια ευκαιρία στις ανεπτυγμένες κυρίως χώρες όπου το πλήθος και το ειδικό βάρος της ηλικιακής αυτής ομάδας αυξάνεται ταχύτατα, να ενσκήψουν στα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει και, ταυτόχρονα, και στις προκλήσεις που θέτει η δημογραφική γήρανση. Πολλά δε από τα ερωτήματα που τίθενται στις χώρες αυτές είναι κοινά, όπως: ποιες είναι οι συνέργειες για μια ολοκληρωμένη κα συντονισμένη πολιτική, που, εκτός των άλλων, θα επιτρέψει στους ηλικιωμένους να έχουν μια υγιή και ενεργή γήρανση; ποιες οι πολλαπλές προκλήσεις που θέτει η μη αναστρέψιμη μεσοπρόθεσμα δημογραφική αυτή γήρανσης;

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η διεθνής αυτή ημέρα πέρασε σχεδόν απαρατήρητη -και όχι μόνον από τα ΜΜΕ- παρόλο που η γήρανση προβληματίζει ιδιαίτερα καθώς ενώ ο συνολικός πληθυσμός μας αυξήθηκε κατά 39% ανάμεσα στις αρχές της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας και σήμερα, οι 65 ετών και άνω αυξήθηκαν 4,6 φορές (από 520 χιλ. σε 2,4 εκατομμύρια) ενώ οι 85 ετών και άνω πολλαπλασιάστηκαν επι 20 (600 χιλ. σήμερα έναντι 30 μόλις χιλ. το 1951).

Η ραγδαία αυτή αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων αναδεικνύει, εκτός των άλλων, και τη σημασία της προαγωγής της υγείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Δεν είναι έτσι τυχαίο ότι το 2024 το κεντρικό θέμα της Διεθνούς Ημέρας των Η.Ε είναι «Γήρανση με αξιοπρέπεια: η σημασία της ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους παγκοσμίως». Τα θέματα αυτά, συνήθως απουσιάζουν στη χώρα μας από τον δημόσιο διάλογο για τη γήρανση και τις προκλήσεις που αυτή θέτει, ένα διάλογο που μονοπωλείται από τους οικονομολόγους οι οποίοι δίδουν έμφαση στις αρνητικές συνέπειες που απορρέουν από την αυξανόμενη αναλογία των ηλικιωμένων (περιορισμένες δυνατότητες προσαρμογής στις νέες συνθήκες, μειωμένη κινητικότητα, δυσκολία απόκτησης νέων γνώσεων, ακαμψία στην αγορά της εργασίας κ.λπ.) ενώ επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στην επάγωγη της δημογραφικής γήρανσης ταχύτατη ανάπτυξη των δαπανών που αφορούν, κυρίως, τις συντάξεις και την υγεία/ περίθαλψη των ηλικιωμένων σε συνδυασμό με την μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας. Οι σχέσεις όμως είναι πλέον περίπλοκες απ’ ό,τι συνήθως παρουσιάζονται καθώς υπεισέρχονται τρεις συνιστώσες: η δημογραφική, η οικονομική, και η κοινωνικο-πολιτική (θεσμική). Η τελευταία αυτή διάσταση είναι σχεδόν απούσα στον δημόσιο διάλογο και σε αυτήν αναφερόμαστε συνοπτικά στο δεύτερο μέρος του σύντομου αυτού άρθρου.

Γράφει ο Βύρων Κοτζαμάνης

Tα Ηνωμένα Έθνη έχουν θεσπίσει από το 1990, την πρώτη Οκτωβρίου σαν Διεθνή Ημέρα της Ηλικιωμένων, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη σημασία που αποδίδεται στην ηλικιακή αυτή ομάδα από την διεθνή κοινότητα. Η ημέρα αυτή είναι και μια ευκαιρία στις ανεπτυγμένες κυρίως χώρες όπου το πλήθος και το ειδικό βάρος της ηλικιακής αυτής ομάδας αυξάνεται ταχύτατα, να ενσκήψουν στα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει και, ταυτόχρονα, και στις προκλήσεις που θέτει η δημογραφική γήρανση, μια γήρανση που οφείλεται τόσο στη συρρίκνωση της γονιμότητας των μεταπολεμικών γενεών όσο και στην αύξηση των προσδόκιμων ζωής μας. Πολλά δε από τα ερωτήματα που τίθενται στις χώρες αυτές είναι κοινά, όπως: ποιες είναι οι συνέργειες για μια ολοκληρωμένη κα συντονισμένη πολιτική, που, εκτός των άλλων, θα επιτρέψει στους ηλικιωμένους να έχουν μια υγιή και ενεργή γήρανση; ποιες οι πολλαπλές προκλήσεις που θέτει η μη αναστρέψιμη μεσοπρόθεσμα αυτή γήρανση;

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η διεθνής αυτή ημέρα έχει περάσει σχεδόν απαρατήρητη παρόλο που η γήρανση μας προβληματίζει ιδιαίτερα καθώς, ενώ ο συνολικός πληθυσμός μας αυξήθηκε κατά 39% ανάμεσα στις αρχές της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας και σήμερα, οι 65 ετών και άνω αυξήθηκαν 4,6 φορές (από 520 χιλ. σε 2,4 εκατομμύρια) ενώ οι 85 ετών και άνω πολλαπλασιάστηκαν επι 20 (600 χιλ. σήμερα έναντι 30 μόλις χιλ. το 1951). Η Ελλάδα έχοντας το 23% του πληθυσμού της 65 ετών και άνω εντάσσεται έτσι στις πλέον γερασμένες χώρες της Ε.Ε ενώ θα παραμείνει στην ομάδα αυτή και τις τρείς επόμενες δεκαετίες. Χαρακτηρίζεται ταυτόχρονα όμως και από έντονες χωρικές διαφοροποιήσεις καθώς το ποσοστό των 65 ετών και άνω κυμαίνεται από 12,6% (ελάχιστο, Π.Ε Μυκόνου) έως 33,9 % (μέγιστο, Π.Ε Ευρυτανίας), ενώ το ποσοστό των 85 και άνω στον πληθυσμό των ηλικιωμένων αυξάνεται ταχύτατα (6% το 1951 αλλά 16% το 2023). Οδεύουμε, επομένως, προς έναν εκρηκτικό συνδυασμό «γήρανσης» και

«υπεργηρίας» σε σχεδόν από 1 στις 4 Περιφερειακές Ενότητες της χώρας μας, με αποτέλεσμα σύντομα (πολύ πριν από το 2050) να έχουμε μια ομάδα όπου το 1/3 του πληθυσμού τους θα είναι 65 ετών και άνω, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 των ηλικιωμένων θα είναι «υπέργηροι». Λαμβάνοντάς υπόψη δε ότι στις μετά το 1970 γενεές έχουμε μείωση της γαμηλιότητας και αύξηση τόσο των διαζυγίων όσο και του ποσοστού αυτών που δεν αποκτήσουν παιδιά θα έχουμε ένα διαρκώς αυξανόμενο πλήθος ατόμων που θα βρεθεί μετά τα 65 του με πολύ λίγα άτομα στο στενό του οικογενειακού περιβάλλον.

Η αύξηση του πλήθους των ηλικιωμένων σε ένα φθίνοντα πληθυσμό δεν αποτελεί φυσικά μια ελληνική ιδιαιτερότητα, καθώς το αυτό ισχύει ήδη σήμερα σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες ενώ στην κατάσταση αυτή θα βρεθούν όλες σχεδόν τις αμέσως επόμενες δυο δεκαετίες. Καθώς δε η ραγδαία αυτή αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων αναδεικνύει, εκτός των άλλων, και τη σημασία της προαγωγής της υγείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής δεν είναι τυχαίο ότι το 2024 το κεντρικό θέμα της Διεθνούς Ημέρας των Η.Ε είναι «Γήρανση με αξιοπρέπεια: Η σημασία της ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους παγκοσμίως». Στο πλαίσιο αυτό, στη θα συζητηθούν οι πολιτικές, η νομοθεσία και οι πρακτικές που ενισχύουν τα συστήματα υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους, θα τονιστεί η επείγουσα ανάγκη για την επέκταση των ευκαιριών κατάρτισης και εκπαίδευσης στη γηριατρική και τη γεροντολογία ως και για την αντιμετώπιση της έλλειψης προσωπικού φροντίδας ενώ θα αναδειχθεί και η σημασία τόσο των ληπτών φροντίδας όσο και των φροντιστών τους.

Τα θέματα αυτά, συνήθως απουσιάζουν στη χώρα μας από τον δημόσιο διάλογο για τη γήρανση και τις προκλήσεις που αυτή θέτει. Οι οικονομολόγοι ειδικότερα που μονοπωλούν το πεδίο δίδουν έμφαση στις αρνητικές συνέπειες που απορρέουν από την αυξανόμενη αναλογία των ηλικιωμένων (περιορισμένες δυνατότητες προσαρμογής στις νέες συνθήκες, μειωμένη κινητικότητα, δυσκολία απόκτησης νέων γνώσεων, ακαμψία στην αγορά της εργασίας κ.λπ.) ενώ επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στην επάγωγη της δημογραφικής γήρανσης ταχύτατη ανάπτυξη των δαπανών που αφορούν, κυρίως, τις συντάξεις και την υγεία/ περίθαλψη των ηλικιωμένων σε συνδυασμό με την μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας.

Σε ένα πρώτο επίπεδο ανάλυσης βρισκόμαστε μπροστά σε μια σχετικά απλή σχέσης αιτίου- αιτιατού, όπου οι δαπάνες για τους ηλικιωμένους αποτελούν την εξαρτημένη μεταβλητή, η δε δημογραφική γήρανση συνιστά τον καθοριστικό παράγοντα εκτόξευσής τους στα ύψη. Όμως, οι σχέσεις είναι πλέον περίπλοκες απ’ ό,τι

συνήθως παρουσιάζονται καθώς υπεισέρχονται τρεις συνιστώσες: η δημογραφική, η οικονομική, και η κοινωνικο-πολιτική (θεσμική). Όσον αφορά την τελευταία αυτή διάσταση θα ισχυρισθούμε ότι οι ανεπτυγμένες κοινωνίες (της ελληνικής συμπεριλαμβανομένης) «κατασκεύασαν» εν πολλοίς τη γήρανσή τους: επιθυμώντας να την ταυτίσουν με μια περίοδο κατάκτησης της ελευθερίας σε βάρος των καταναγκασμών του χρόνου πέτυχαν τελικά να διευρύνουν την εξάρτηση των ηλικιωμένων στον οικονομικό, κοινωνικό και ιατρικό τομέα. Με τις πολιτικές δε που υιοθετήθηκαν και που θεωρητικά είχαν ως στόχο τη διεύρυνση της αυτονομίας των ηλικιωμένων, ενίσχυσαν την εξάρτησή τους, ορίζοντάς τους βασικά ως απλούς αποδέκτες υπηρεσιών και περιχαρακώνοντάς τους σε εξειδικευμένα δίκτυα κατανάλωσης, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται ως ομάδα που «επωφελείται» μονομερώς της μεταφοράς κοινωνικών πόρων. Ταυτίζοντας έτσι τη γήρανση με ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο τα άτομα επιβιώνουν εις «βάρος» της κοινωνίας έθεσαν ταυτόχρονα σε κίνηση τους μηχανισμούς που οδηγούν στην κοινωνική υποβάθμιση της ομάδα αυτής.

Βρισκόμαστε πλέον και στη Ελλάδα – όπως και στις περισσότερες γηράσκουσες ανεπτυγμένες χώρες-, σε μια κρίσιμη καμπή, σε μια αβέβαιη μεταβατική περίοδο. Η μέλλουσα ιστορία της γήρανσής μας δεν έχει ακόμη γραφεί και οι κοινωνικοί φορείς διστάζουν να επιλέξουν ανάμεσα στα υπάρχοντα σενάρια, σενάρια που δεν έχουν ούτε την ίδια οικονομική και κοινωνική βαρύτητα, ούτε τις ίδιες πιθανότητες επαλήθευσης. Η χειρότερη επιλογή συνίσταται, κατά τη γνώμη μας, στον εγκλωβισμό της κοινωνίας μας στις υπάρχουσες δομές και μηχανισμούς λειτουργίας, στους παρόντες μηχανισμούς σύλληψης και θεώρησης των «προβλημάτων», στην εμμονή στα ισχύοντα συστήματα αφαίρεσης κοινωνικών πόρων και αναδιανομής. Η καλύτερη συνίσταται στη διεύρυνση των ηλικιακών συνόρων, στη δημιουργία εναλλακτικών επιλογών ανάμεσα στην εργασία, τον ελεύθερο χρόνο και την εκπαίδευση στη διάρκεια των διαδοχικών κύκλων της ζωής, στη μερική κατάργηση των τειχών που διαχωρίζουν την ενεργή από τη μη ενεργή ζωή, στην ανάδειξη και αξιοποίηση του τεραστίου αποθέματος δυνάμεων και πόρων που κατέχουν τα άτομα της αποκαλούμενης ευσχήμως «τρίτης» ή ακόμη και «τέταρτης» ηλικίας». Συνίσταται, επίσης, στη δόμηση νέων πολιτικών, στην «επανεφεύρεση» της γήρανσης και στην αναδόμηση των θεσμών, στην αλλαγή των νοοτροπιών, στην αναθεώρηση της οπτικής γωνίας σύλληψης και προσέγγισης του «προβλήματος» και, τέλος, στη δυναμική, οργανωμένη εμφάνιση στο προσκήνιο των άμεσα ενδιαφερομένων που θα πάψουν να αποτελούν μόνον στατιστικές κατηγορίες.

Η πρόκληση είναι παρούσα: Από τις λύσεις που θα δοθούν, θα κριθεί και στη χώρα μας αν ο κοινωνικός στιγματισμός, η περιθωριοποίηση των «ηλικιωμένων» -επάγωγο της έως σήμερα θεωρούμενης απουσίας

«συλλογικής χρησιμότητάς» τους- θα αρθεί, εάν το κοινωνικό ρολόι θα προλάβει το βιολογικό, εάν η ανισορροπία ανάμεσα στις δύο βασικές συνιστώσες της γήρανσης (κοινωνική /δημογραφική), είναι δυνατόν να ανατραπεί. Από τις επιλογές που θα γίνουν θα κριθεί επίσης, εάν «ευγενείς» δραστηριότητες (όπως η φροντίδα- θεραπεία) που θεωρούνται σήμερα ακόμη σε μεγάλο βαθμό ως μη «παραγωγικές» θα αποκτήσουν τη θέση που τους ανήκει, ώστε να δυναμιτίσουν την οικονομία του μέλλοντος σε συνδυασμό και με την αυξημένη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών για τους ηλικιακά μεγαλύτερους. Οι τρόποι προσαρμογής μας στη γήρανση ποικίλλουν φυσικά και είναι άμεση συνάρτηση των πολιτικών που θα υιοθετηθούν και του χρόνου που θα έχουμε από τη στιγμή που θα αποφασίσουμε να δράσουμε. Το ερώτημα δε που βάσιμα δύναται να τεθεί είναι εάν οι προαναφερθείσες αναδιαρθρώσεις και ανακατατάξεις μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς -εκτός των άλλων- αλλαγές στο παραγωγικό μας μοντέλο και στους τρόπους παραγωγής και διανομής του συλλογικού πλούτου, αλλαγές που απαιτούνται εξαιτίας -εκτός των άλλων- και των δημογραφικών μας εξελίξεων. Από την απάντηση στο ερώτημα αυτό θα κριθεί και εάν η συλλογική και διαγενεακή αλληλεγγύη που όλοι επικαλούνται είναι μύθος ή πραγματικότητα…

*Διευθυντής ερευνών, ΙΔΕΜ

Συνέχεια ανάγνωσης

Λαθρομετανάστευση

Creta Post: Νέο καραβάνι με… μετανάστες στην Γαύδο

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Άμεσα έγιναν αντιληπτοί και ενημερώθηκαν οι αρχές που ξεκίνησαν τον εντοπισμό και την συγκέντρωσή τους. Οι μετανάστες έχουν συγκεντρωθεί στο λιμάνι του Καραβέ 

Νέο καραβάνι με… μετανάστες εντοπίστηκε στην Γαύδο με τις αρχές να σημαίνουν «συναγερμό». Σύμφωνα με πληροφορίες του cretapost, οι δεκάδες μετανάστες έφτασαν με πλοιάριο στο νησί και κατέβηκαν στην παραλία «Ποταμός» και διασκορπίστηκαν.

Άμεσα έγιναν αντιληπτοί και ενημερώθηκαν οι αρχές που ξεκίνησαν τον εντοπισμό και την συγκέντρωσή τους.

Οι μετανάστες έχουν συγκεντρωθεί στο λιμάνι του Καραβέ ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η καταμέτρησή τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι θα μεταφερθούν με πλοίο της γραμμής στα Σφακιά ενώ στη συνέχεια με λεωφορεία θα μεταβούν στα Χανιά για την προσωρινή τους φιλοξενία.

Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι έρευνες των αρχών για τον εντοπισμό και την σύλληψη των διακινητών τους.

Συνέχεια ανάγνωσης

Ινφογνώμων

Infognomon Logo

Περιηγηθείτε στα κορυφαία βιβλία του βιβλιοπωλείου μας

Προβολή όλων

Δημοφιλή