Ακολουθήστε μας

Εθνικά Θέματα

Γεώργιος Καστριώτης ή Σκεντέρμπεης: Ο εθνικός ήρωας των Αλβανών που έγινε εφιάλτης των Οθωμανών

Δημοσιεύτηκε

στις

Ο αήττητος ηγεμόνας – Η ζωή και οι αγώνες του Γ. Καστριώτη – Ο δικέφαλος αετός – Οι βιογραφίες του Γ. Καστριώτη – Οι διάφορες απόψεις για την καταγωγή του

Στην κεντρική πλατεία των Τιράνων, πρωτεύουσας της Αλβανίας, δεσπόζει ο εντυπωσιακός ανδριάντας ενός αγέρωχου έφιππου πολεμιστή.
Ο πολεμιστής έχει τον χαρακτηριστικό μεσαιωνικό εξοπλισμό, με θώρακα, σπαθί και περικεφαλαία, η οποία είναι διακοσμημένη με το κεφάλι ενός αρσενικού ζαρκαδιού, συμβολισμός που παραπέμπει στη δράση του σε ορεινά μέρη. Η επιγραφή στη βάση του ανδριάντα, γραμμένη στα αλβανικά, δίνει την πληροφορία ότι πρόκειται για τον GJERGJ KASTRIOTI – SKENDERBEU ο οποίος έδρασε τον 15ο αιώνα και θεωρείται σήμερα εθνικός ήρωας των Αλβανών.

Ποιος ήταν ο Γεώργιος Καστριώτης;

Ο Γεώργιος Καστριώτης γεννήθηκε το 1404 ή το 1405, σύμφωνα με την πιθανότερη εκδοχή κοντά στο Δυρράχιο. Ήταν ο νεότερος, τέταρτος κατά σειρά, γιος του Ιωάννη Καστριώτη (που οι Αλβανοί μετέτρεψαν το όνομά του σε Γκιόν Καστριότι). Η μητέρα του ήταν μάλλον σλαβικής καταγωγής και ονομαζόταν Βοϊσάβα (Vojsava).

Ο πατέρας του, σύμφωνα με τον Athony Bryer (1997), ήταν γκέγκικης καταγωγής. Θυμίζουμε ότι οι Γκέγκηδες, είναι αλβανική φυλή που κατοικεί στο βόρειο τμήμα της γειτονικής χώρας.

Ο μεσαιωνικός ιστορικός συγγραφέας “Σίλβιος Αινείας”, ο μετέπειτα Πάπας της Ρώμης Πίος ο Β’ (1405 – 1464), που ήταν σύγχρονος του Καστριώτη και είχε τη δυνατότητα να συλλέξει σπάνια πληροφοριακά στοιχεία, επιβεβαιώνει ότι ο Καστριώτες ήταν Έλληνες, Μακεδόνες και κατάγονταν από την περιοχή της Ημαθίας. Ο παππούς του Κωνσταντίνος Καστριώτης, που πέθανε το 1390, αναφέρεται ότι ήταν άρχοντας της Βέροιας και της Καστοριάς. Μάλιστα σύμφωνα με μία εκδοχή, το επώνυμο Καστριώτης < Καστ(ο)ριώτης, με παραφθορά.

Πάντως, η λέξη καστρίτης και καστριώτης, δηλώνει αυτόν που βρίσκεται ή κατοικεί σε κάστρο. Στο μνημειώδες “Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας 1100 – 1169”, του αείμνηστου Εμμανουήλ Κριαρά, υπάρχει η λέξη Καστριώτης και σημαίνει τον κάτοικο του Καστριού της Πελοποννήσου (Αρκαδίας ή Λακωνίας, δεν διευκρινίζεται) (από το “Χρονικόν περί των Τούρκων Σουλτάνων”, Γ. Θ. Ζώρας, 1958).
Ας μην ξεχνάμε τέλος και το Αργυρόκαστρο, γνωστό και ως “Κάστρο”, στον ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου.

Θα μπορούσε το επώνυμο Καστριώτης, να προέρχεται από το (Αργυρο)καστριώτης (ή Αργυροκαστρίτης).
Μάλιστα, με το επώνυμο Αργυροκαστρίτης, αναφέρονται τουλάχιστον έξι αγωνιστές του 1821.
Γιατί όμως αναφέρεται, κυρίως σε νεότερες πηγές και, φυσικά, από τους Αλβανούς ως Skenderbeu (Σκεντέρμπεης);

Ο Τίτος Γιοχάλας, στο εξαιρετικό σύγγραμμά του “Γεώργιος Καστριώτης – Ο Σκεντέρμπεης”, γράφει χαρακτηριστικά.
“Ο Μ. Παπαϊωάννου, υποστηρίζει ότι “Γεώργιος Καστριώτης είναι το όνομα που έδωσε ο ελληνικός μεγαλοϊδεατισμός του 19ου αιώνα στον αλβανικής καταγωγής Σκεντέρμπεη…”, εις Χ. Περραιβού, Ιστορία Πάργας και Σουλίου, Αθήνα 1956, σ. 59.
Παρά ταύτα το Καστριώτης αποτελεί επώνυμον του Σκεντέρμπεη, με το οποίον τον αναφέρει και ο σύγχρονος περίπου αυτού και πρώτος βιογράφος του ιερεύς εκ Σκόδρας της Β. Αλβανίας ,Marinus Barletins. Εκτός τούτου είναι γνωστόν εκ της αλληλογραφίας του Σκεντέρμπεη ότι ούτος υπεγράφετο και Georgius Castrioctus ή Castrioto…

Δέον επίσης να σημειωθεί ότι η προσωνυμία Σκεντέρμπεης (Iskender – bey, Αλέξανδρος – μπέης) εδόθη τιμητικώς υπό των Τούρκων όχι μόνον εις τον Γ. Καστριώτην αλλά και εις τον Μάξιμον Grnogevic, εξάδελφον του Γ. Καστριώτου, υιόν του πρίγκιπος του Μαυροβουνίου Γεωργίου. Ο Μάξιμος Grnojevic, ο οποίος ασπασθείς τον μωαμεθανισμόν, εξουσίαζεν από του έτους 1514 το Μαυροβούνιον έλαβεν υπό των Τούρκων την προσωνυμίαν Σκεντέρμπεης λόγω των εξαιρετικών στρατιωτικών του προσόντων…”.

Αλλά και στο βιβλίο “The History of George Kastriot”, που εκδόθηκε στο Λονδίνο το 1594, αναφέρεται ως “…Έλλην πρίγκηψ που ηγεμόνευσε στην Ήπειρο…”.
Παραθέτουμε και το σχετικό αγγλικό κείμενο;
“…George Castriot… Surnamed Scanderbeg by the Turks, among when it was his lot to dwell many years, was the youngest son of a Grecian prince named John Castriot, who reigned in Eripe, a country lying on the Gulf of Venice, and now called Albania”… The family of Castriot had its origin in Macedonia, and anciently ruled over Epire with renown…”. Δηλαδή:

«Ο Γεώργιος Καστριώτης…. Επονομάσθηκε Σκεντέρμπεης από τους Τούρκους, ανάμεσα στους οποίους ήταν η μοίρα του (ήταν γραφτό) να ζήσει για πολλά χρόνια, ήταν ο νεότερος γιος ενός Έλληνα πρίγκιπα που ονομαζόταν Ιωάννης Καστριώτης και βασίλευσε στην Ήπειρο, μια χώρα που βρίσκεται στον Κόλπο της Βενετίας και τώρα ονομάζεται Αλβανία… Η οικογένεια του Καστριώτη καταγόταν από τη Μακεδονία και πολύ παλιά (στην αρχαιότητα) κυβέρνησε την Ήπειρο με φήμη (δόξα)…»

Ύστερα από στρατιωτική ήττα του πατέρα του Ιωάννη σε πολεμική σύγκρουση με τους Οθωμανούς το 1428, παραδόθηκε ως όμηρος μαζί με τους τρεις μεγαλύτερους αδελφούς του στον σουλτάνο Μουράτ Β’.

Ο Γ. Καστριώτης και τα’ αδέλφια του, υποχρεώθηκαν να εξισλαμισθούν. Ωστόσο ο σουλτάνος Μουράτ Β’ (1404 – 1451), συνομήλικος του Γεώργιου, εντυπωσιάστηκε από την ευρωστία, τη γενναιότητα και την ευφυΐα του και ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την εκπαίδευσή του. Ο Καστριώτης διακρίθηκε ιδιαίτερα στην εκστρατεία εναντίον του ηγεμόνα της Καραμανίας, τον οποίο κατανίκησε.

Για τα πολεμικά του ανδραγαθήματα, τιμήθηκε από τον σουλτάνο με το τίτλο “Ισκεντέρ – μπέη”, δηλαδή “Αλέξανδρος άρχων (ή ηγεμών)”.
Ωστόσο, η διαδοχική δηλητηρίαση των δύο μεγαλύτερων αδελφών του (ο τρίτος μάλλον έγινε μοναχός στο Σινά) και ο ύποπτος θάνατος του πατέρα του (1439) οδήγησαν τον Γ. Καστριώτη να αναζητήσει συμμαχίες, προκειμένου να ξεφύγει από τους Τούρκους.

Η κατάλληλη στιγμή παρουσιάστηκε το καλοκαίρι του 1443 στη Νίσα του Κοσσυφοπεδίου, στη διάρκεια μάχης του οθωμανικού στρατού (επικεφαλής της αριστερής πτέρυγας του οποίου ήταν ο ίδιος ο Καστριώτης εναντίον στρατεύματος Ούγγρων, Βοσνίων και Σέρβων υπό την ηγεσία του περίφημου Ούγγρου Ιωάννη Ουνυάδη, των βυζαντινών συγγραφέων.

Στη μάχη αυτή, ο Καστριώτης αποσπάσθηκε από τα οθωμανικά στρατεύματα και επικεφαλής μικρής στρατιωτικής ομάδας από Ηπειρώτες διέφυγε στην Κρούγια (Kruje), όπου κατόρθωσε να καταλάβει το πατρογονικό του κάστρο, που ήταν πολύ καλά οχυρωμένο, παραπλανώντας με ευφυή τρόπο την οθωμανική φρουρά του.
Η Κρούγια βρίσκεται 20 χιλιόμετρα βόρεια από τα Τίρανα.
Επειδή κάποιοι θα πουν ότι πρόκειται για πανάρχαια αλβανική πόλη και δεν υπήρχε σ’ αυτή ελληνική παρουσία ας δούμε τι γράφει η Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ – ΛΑΡΟΥΣ – ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ (τόμος 36, 1989).
“Η πόλη είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας ελληνικής Εριβοίας. Όπως είναι επάνω σε απόκρημνο βράχο, ελέγχει όλες τις γύρω πεδιάδες. Στις πεδιάδες αυτές “κατώπτευσαν αλλήλους” οι Ρωμαίοι Καίσαρ και Πομπήιος πριν από τη μάχη που συνήψαν μεταξύ τους στα Φάρσαλα. Κατά τον 13ο αιώνα το φρούριο της πόλης παραδόθηκε στον αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Γ’ Δούκα Βατάτζη (1222 – 1254) από τον δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β’ Άγγελο τον Κομνηνό.
(Να θυμίσουμε ότι στην περίοδο της ακμής του το Δεσποτάτο της Ηπείρου έφτανε προς βορρά ως το σημερινό Μαυροβούνιο).

Αργότερα, ο Κάρολος Τόπιας, ο οποίος κατείχε την περιοχή μεταξύ Τιράνων και Δυρραχίου, οχύρωσε και πάλι το κάστρο της πόλης…”.
Έτσι ο Καστριώτης ξεκίνησε την επανάσταση εναντίον των Οθωμανών. Στις 28 Νοεμβρίου 1443, κήρυξε στην Κρούγια την ίδρυση του “Ελεύθερου Πριγκιπάτου της Ηπείρου” και ύψωσε στην ακρόπολή της το λάβαρο των Καστριώτηδων, την εικόνα ενός δικέφαλου αετού της άμμου. Σήμερα, ο δικέφαλος αετός του Καστριώτη αποτελεί εθνικό έμβλημα της Αλβανίας και, ειδικά τα τελευταία χρόνια (μετά την εμφάνιση του UCK) , έχει ταυτιστεί με τον αλβανικό μεγαλοϊδεατισμό και γι’ αυτό ο σχηματισμός του από κάποιους/κάποιες (π.χ. Άντι Λίλα, ποδοσφαιριστής του ΠΑΣ Γιάννενα, Ελένη Φουρέιρα πριν λίγες μέρες), προκαλεί μεγάλες αντιδράσεις στη χώρα μας.

Οι Οθωμανοί έκαναν δεκαπέντε και πλέον εκστρατείες εναντίον του Καστριώτη, συχνά με επικεφαλής τους ίδιους τους σουλτάνους και χιλιάδες στρατιώτες αλλά δεν κατάφεραν ποτέ να τον νικήσουν.

Σε όλα αυτά τα χρόνια, ο Καστριώτης προσπάθησε να συμμαχήσει με τον Πάπα, τη Βενετία, τη Ραγούζα (σήμ. Ντουμπρόβνικ) και διάφορους δυτικούς ηγεμόνες χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Τον Μάιο του 1444, στην πόλη Lezhe (Λισσός, Lissus, Alessio), συγκεντρώθηκαν ηγεμόνες από την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου που ήταν επικεφαλής εξεγέρσεων εναντίον των Οθωμανών, όπως οι Γεώργιος Αριανίτης, Ανδρέας Νώπιας, Γ. Μπαλσάς, Νικόλας Ντουγκαγκίν, Θεόδωρος Κορόνας – Μουζάκας κ.ά. Τότε ιδρύθηκε η “Ηπειρωτική Ένωση”, που κατά τους Αλβανούς ιστορικούς ονομάζεται “Λίγκα του Αλέσιο” (“The League of Lezhe”) ή “Αλβανικός Σύνδεσμος” και αντιπροσωπεύει, σύμφωνα με αυτούς, την πρώτη προσπάθεια σχηματισμού ενός αλβανικού εθνικού κράτους (Kristo Frasheri: Gjergj Kastrioti Skenderbeu: jeta dhe vepra και Stefanad Pollo – Arben Puto: “History of Albania”).

Από τον γάμο του με την Ντόνικα, κόρη του Γεωργίου Αριανίτη Θώπια Κομνηνού. Που ‘εγινε σε ορθόδοξη εκκλησία το 1451, απέκτησε ένα γιο, τον Ιωάννη Β’.
Ο Γεώργιος Καστριώτης πέθανε από ελονοσία στο Αλέσιο (Lezhe), στις 17 Ιανουαρίου 1468.

Οι μάχες του Καστριώτη

Όπως αναφέραμε, ο Γ. Καστριώτης συγκρούστηκε τουλάχιστον 15 φορές με τις οθωμανικές δυνάμεις. Η πρώτη σημαντική μάχη και νίκη του, ήταν αυτή στο Τορβιόλο, μεταξύ Πόγραδετς και Ελβασάν.

Έπειτα από τον θρίαμβό του, έσπευσαν να ενταχθούν στις τάξεις του στρατού του και άλλοι ανεξάρτητοι Βαλκάνιοι πολεμιστές (Σέρβοι, Μαυροβούνιοι και Βούλγαροι).

Στις 10 Οκτωβρίου 1445, παγίδευσε μια ισχυρή οθωμανική στρατιά υπό τον Φιρούζ – Πασά, που την αποτελούσαν 20.000 ιππείς. Αυτό έγινε στα στενά του Πρίζεν, στη συμβολή των ποταμών Μάτ(ι) και Δρίνου.
Η στρατιά των Οθωμανών, εξοντώθηκε ολοκληρωτικά.

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1446, εγκλώβισε μια άλλη οθωμανική στρατιά υπό τον Μουσταφά Πασά, στην πεδιάδα της πόλης Οτονέτα. Μετά από αιφνιδιαστική νυχτερινή επιχείρηση του Καστριώτη στο εχθρικό στρατόπεδο, 5.000 Οθωμανοί σφαγιάστηκαν ενώ οι υπόλοιποι διασκορπίσθηκαν πανικόβλητοι.
Η Βενετία, επειδή ο Καστριώτης δεν δήλωσε υποταγή (“φόρου υποτελής”), έστειλε εναντίον του (1448), 14.000 άνδρες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν μισθοφόροι Αλβανοί και συγκεκριμένα Γκέγκηδες “Μιρδίτες”, δηλαδή Χριστιανοί του καθολικού δόγματος.

Η αποφασιστική μάχη δόθηκε κοντά στο Σκούταρι.

Ο στρατός του Καστριώτη θριάμβευσε. 2.000 αντίπαλοι σκοτώθηκαν και άλλοι τόσοι αιχμαλωτίστηκαν.
Δείχνοντας μεγαλοψυχία, ο Σκεντέρμπεης τους άφησε ελεύθερους.

Στη συνέχεια κατευθύνθηκε προς την Κρούγια, την οποία πολιορκούσαν οι Οθωμανοί. Η φρουρά της πόλης, με επικεφαλής τον “Κόντη” Ουρανό, έκανε έξοδο και τους εγκλώβισε. Τελικά 5.000 Οθωμανοί, ανάμεσά τους και ο αρχηγός τους Μουσταφά – Πασά, σκοτώθηκαν. Το 1450, 100.000 άνδρες με επικεφαλής τον Μωάμεθ Β’ (τον “Πορθητή”), επιτέθηκαν στην Κρούγια αλλά δεν μπόρεσαν να την καταλάβουν. 20.000 ήταν οι νεκροί τους. Γράφει σχετικά ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης:
“Οι Ηπειρώτες υπερασπιστές δείξανε μια πρωτοφανή γενναιότητα, ενώ ο Γ. Καστριώτης ήταν πάντα παρών όπου και αν χρειαζόταν η βοήθειά του”.

Το 1457, νέα τουρκική στρατιά 800.000 πεζών και 15.000 ιππέων, με επικεφαλής τον Γαζή Εβρενός Πασά, επιτέθηκε εναντίον του Καστριώτη. Αν και εγκαταλείφθηκε από πολλούς συναγωνιστές του, ο Καστριώτης εκμεταλλεύτηκε την ευφορία των Οθωμανών από την κατάληψη της οχυρής ακρόπολης Μοδρίτσα και τους συνέτριψε (7 Σεπτεμβρίου 1457), στην πεδιάδα της Αλμπουλένης (κοντά στην Κρούγια).

Από το 1460 ως το 1464, ο Καστριώτης υπέγραψε Συνθήκη Ειρήνης με τους Οθωμανούς.
Νέες επιτυχίες σημείωσε ο Καστριώτης το 1465 στη μάχη της Βαχαλίας, ενώ ο ίδιος ο Μωάμεθ Β’, με 30.000 άνδρες επιτέθηκε εναντίον της Κρούγια, χωρίς αποτέλεσμα, το 1466. Ο μόνος Οθωμανός που κατάφερε να νικήσει τον Καστριώτη, ήταν ο Ισάκ – Μπέης (των Σκοπίων) κατά την πολιορκία του Βερατίου.

Οι βιογραφίες του Γ. Καστριώτη

Ο Γ. Καστριώτης, ήδη από τις αρχές του 16ου αιώνα ενέπνευσε πολλούς συγγραφείς. Έχουν γραφτεί τόσες πολλές βιογραφίες του, ώστε ο G. Petrovitch να συντάξει σε ειδική μονογραφία, τη βιβλιογραφία του (1967).
Το πρώτο έργο για τον Καστριώτη, γράφτηκε από τον ιερέα από τη Σκόδρα Marinus Barletius (αλβανικά Μαρίνο Μπαρλέτι) γύρω στο 1508 και τυπώθηκε στη Ρώμη. Ακολούθησαν πολλά ακόμα. Αναφέρουμε ενδεικτικά: M. Camille Paganel, “Histoire de Scanderbeg on Turks et Chretiens” (1855), R.P. Duponcet ,”Histoire de Scanderbeg Roy d’ Albanie” (1709), “Le Grand Castrioto d’ Albanie Histoire” (ανώνυμου συγγραφέα), Παρίσι 1779 κ.ά.
Πρόσφατο είναι το έργο του Ελβετού ιστορικού Olive Jens Schmitt για τον Καστριώτη. Η μετάφραση του βιβλίου του στην αλβανική γλώσσα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στη γειτονική χώρα, καθώς θεωρήθηκε ότι αμφισβητεί την αλβανική καταγωγή του Γ. Καστριώτη.

Ανάμεσα στ’ άλλα, ο Καστριώτης έγινε και ήρωας μελοδραμάτων: “Scanderbeg, Drama per Musica, in Firenze 1717”, μουσική A.Vivaldi σε λιμπρέτο Α. Salvi, “Un Opera Musicale Francese del Settecent su Scanderbeg” (μουσική: F. Rebel – A. Francoeur), λιμπρέτο των A. Houdar De la Motte και J. De la Serre.
Η πρώτη ελληνική βιογραφία του Γ. Καστριώτη, τυπώθηκε στη Μόσχα το 1812, με τίτλο “Επιτομή της Ιστορίας Γεωργίου του Καστριώτου του Επονομασθέντος Σκεντέρμπεη Βασιλέως της Αλβανίας Μεταφρασθείσα εκ του Γαλλικού, μετά Προσθήκης του Γενεαλογικού Καταλόγου των Οθωμανών Σουλτάνων Συνερανισθέντος παρά του Σοφοτάτου Αρχιεπισκόπου Ευγενίου του Βουλγάρεως” (τίτλος σιδηρόδρομος και μάλιστα υπερσιβηρικός!).

Πρόκειται για μετάφραση στα ελληνικά πρωτότυπου έργου από τα γαλλικά. Ο μεταφραστής της “Επιτομής” δεν αναφέρει για ποιο έργο πρόκειται. Η “Επιτομή” είχε μεγάλη απήχηση στην Ελλάδα. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, γράφει στα “Απομνημονεύματά” του: “…τα βιβλία που εδιάβαζα συχνά ήταν η Ιστορία της Ελλάδας, η Ιστορία του Αριστομένη και η Ιστορία του Σκεντέρμπεη.

«Ανέγνωσα ,έλεγε, τον βίον του Σκεντέρμπεη, εσυλλογούμην τα έργα του, δενεκλείσθη ποτέ εις την Κρόγια», έγραφε επίσης ο «Γέρος του Μοριά».
Η “Επιτομή” μεταφράστηκε στα ρωσικά, τα ρουμανικά και τα ιταλικά, από τον Ανδρέα Παπαδόπουλο – Βρεττό (1820), ο οποίος πρόσθεσε εκτενή εισαγωγή για τη φιλολογία περί Σκεντέρμπεη, καθώς και Επίμετρο για την εγκατάσταση των Αλβανών στο βασίλειο των δύο Σικελιών.
Η δεύτερη ελληνική βιογραφία του Γ. Καστριώτη, γράφτηκε από τον Ν. Δραγούμη (1861), με τίτλο “Ιστορία Γεωργίου Καστριώτου του Επιλεγόμενου Σκεντέρμπεη, επεξεργασθείσα κατά Παγανέλ”. Το έργο αυτό γνώρισε μεγάλη επιτυχία και επηρέασε βαθιά το ελληνικό αναγνωστικό κοινό του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, αλλά και των αρχών του 20ου αιώνα.

Μια σύντομη βιογραφία του Γ. Καστριώτη, έγραψε ο Κ. Παπαρρηγόπουλος, στην εφημερίδα “Εστία” (4/1/1876), με τίτλο «Γεώργιος Καστριώτης Σκεντέρμπεης».
Η τέταρτη ελληνική βιογραφία του Γ. Καστριώτη γράφτηκε από κάποιον ανώνυμο στην εφημερίδα “Η Φωνή της Αλβανίας” (1880) με τίτλο “Ιστορία του Σκεντέρμπεη. Εκδότης της εφημερίδας ήταν ο Α. Κουλουριώτης. Το 1895, στην εφημερίδα “Νέα Ημέρα” που εκδιδόταν στην Τεργέστη δημοσιεύθηκε βιογραφία του Σκεντέρμπεη με τίτλο «Γεώργιος Καστριώτης».
Αποτελεί σύνοψη του έργου του J. Pisco που διετέλεσε πρόξενος της Αυστροουγγαρίας στα Γιάννενα, με τίτλο “Scanderbeg. Historiche Studie”, που πρωτοεκδόθηκε στη Βιέννη το 1894.

Η τελευταία ελληνική βιογραφία του Γ. Καστριώτη δημοσιεύθηκε το 1904 στη σειρά της “Πατριωτικής Βιβλιοθήκης”, φυλλάδιο 30 σελίδων με τίτλο “Γεώργιος Καστριώτης ο Σκενδέρμπεης”. Φυσικά, ειδικά τον 19ο αιώνα εκδόθηκαν πολλά λογοτεχνικά έργα στην ελληνική γλώσσα για τον Γ. Καστριώτη.
Εντύπωση προκαλεί η έλλειψη δημοτικών τραγουδιών για τον Καστριώτη στην Αλβανία, κάτι που επισημαίνεται τόσο από Αλβανούς όσο και από Έλληνες.
Ο Τίτος Γιοχάλας γράφει σχετικά: “Περίεργον είναι ότι ενώ εγράφοντο ποιήματα περί του Σκεντέρμπεη εις πλείστας χώρας της Ευρώπης, μόνον εις την Αλβανίαν ηγνοείτο ο ήρως! Μόλις το έτος 1898 ετυπώθη το πρώτον ποιητικόν έργον δια τον Σκεντέρμπεην υπό του N. Frasheri, “Istori e Skenderbeut, Bukuregt 1898″…”.

Η καταγωγή του Γ. Καστριώτη (Σκεντέρμπεη)

Πρόκειται για ένα πολυσυζητημένο θέμα. Ας δούμε μερικά στοιχεία, ελπίζοντας ότι οι αναγνώστες του protothema.gr θα βγάλουν τα συμπεράσματά τους.
Στη σφραγίδα του Γ. Καστριώτη, απεικονίζεται “Βυζαντινός” δικέφαλος αετός, ο οποίος έχει κάτω από τα νύχια του λύκο ή τσακάλι, ενώ υπάρχει και κυκλική επιγραφή με συντμήσεις: “ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΛΕΩ ΘΥ, ΑΥΤ. ΡΩΜ, Ο ΜΕΓ. ΑΥΘ ΤΟΥΡΚ ΑΛΒ. ΣΕΡΒ. Κ. ΒΟΥΛΓΑΡ.” Δηλαδή:
“ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ, ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΡΩΜΑΙΩΝ, Ο ΜΕΓΑΣ ΑΥΘΕΝΤΗΣ ΤΟΥΡΚΩΝ, ΑΛΒΑΝΩΝ ΣΕΡΒΩΝ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ”

Επίσης, ο Καστριώτης απαντώντας σε υβριστική επιστολή του πρίγκιπα του Τάραντα Πικινίνου, έγραφε:
“Οι προπάτορες ημών ήσαν Ηπειρώται, εκ των οποίων ηγέρθη εκείνος ο Πύρρος, του οποίου την ορμήν μόλις οι Ρωμαίοι εδυνήθησαν ν’ αντικρούσουν…”.
Ο Γάλλος M. Paganel έγραψε ότι ο Γ. Καστριώτης “είναι ο τελευταίος αντιπρόσωπος των ηρώων της Αρχαίας Ελλάδος και ο πλέον διαπρεπής πρόδρομος των ηρώων της Νεοτέρας Ελλάδος…”.

Ο Marinus Barletius, σύγχρονός του, γράφει ότι ήταν “πρίγκιπας Ηπειρωτών” (Epirotarum Principis). Ο Clement C. Moore θεωρούσε (19ος αι.) ότι ο πατέρας του Ιωάννης ήταν Έλληνας Ηπειρώτης .
Ο Α. Πετρίδης έγραφε (1876) ότι ο Γ. Καστριώτης ήταν Έλληνας. Ο Μ. Δήμιτσας ότι ήταν Αλβανός (1876) και ο Α. Μηλιαράκης ότι ήταν εξαλβανισμένος Έλληνας ή Ελληνοαλβανός.
Ο Κ. Παπαρρηγόπουλος, θεωρούσε αρχικά ότι ο Γ. Καστριώτης ήταν Έλληνας. Αργότερα, επηρεασμένος από έρευνες του K. Hopf, έγραφε ότι ήταν Σλάβος.
Στην τελευταία έκδοση της “Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους”, ο Π. Καρολίδης παρουσιάζει τον Καστριώτη ως Αλβανό…

Επίλογος

Όπως και να’ χει, ο Γ. Καστριώτης (Σκεντέρμπεης), ήταν μια ηρωική μορφή, που δεν ηττήθηκε ποτέ από τους Οθωμανούς. Χάρη σ’ αυτόν καθυστέρησε η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, ενώ αν είχε καταφέρει να συνεργαστεί με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, όπως επιθυμούσε, σίγουρα ο ρους της ιστορίας θα ήταν διαφορετικός…

Δυστυχώς η βοήθεια από τη Δύση που τόσο περίμενε δεν έφθασε ποτέ. Τα 20.000 δουκάτα που του έδωσε ο Πάπας, αρκούσαν μόνο για την πληρωμή 20 (!) στρατιωτών του στα 25 χρόνια των αγώνων του, ενώ κάποιοι Καταλανοί πολεμιστές οι οποίοι στάλθηκαν να τον βοηθήσουν, πιθανότατα δεν πήραν μέρος σε καμία μάχη.

Ο Σκεντέρμπεης απέτρεψε τους Οθωμανούς από επίθεση στην Ιταλία κάτι που αν γινόταν, όπως φαίνεται κι από τη μάχη του Οτράντο (1480), θα σήμαινε το τέλος της χριστιανικής Ευρώπης… Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Μωάμεθ Β’ ,όταν έμαθε τον θάνατο του Καστριώτη: «Η Ασία και η Ευρώπη είναι επιτέλους δικές μου. Αλίμονο στη Χριστιανοσύνη!

Έχασε το ξίφος και την ασπίδα της!»

Η σφραγίδα του Γεώργιου Καστριώτη,την αυθεντικότητα της οποίας αποδέχονται και οι Αλβανοί. Βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο της Δανίας,στην Κοπεγχάγη.

ΠΗΓΕΣ:
ΤΙΤΟΣ Π. ΓΙΟΧΑΛΑΣ, “ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ Ο ΣΚΕΝΤΕΡΜΠΕΗΣ”, εκδ. ΔΩΔΩΝΗ, Αθήνα – Γιάννενα, 1994.
Δημήτριος Ε. Ευαγγελίδης: “Η Καταγωγή των Αλβανών και οι Αρβανιτόφωνοι Έλληνες”, εκδ. Ινφογνώμων, 2010
ΒΑΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, “ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, η συνεχιζόμενη ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ”, εκδ. Ε. ΡΗΓΑ. Γρηγόρης Νικηφ. Κοσσυβάκης, “ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΣ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ”, ΚΑΔΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 2002.
Πηγή: Himara.gr | Ειδήσεις απ’ την Βόρειο Ήπειρο

Ιράν

Στρατηγικό πλεονέκτημα για την Ελληνική και Κυπριακή Δημοκρατία

Πλέον το γεωπολιτικό αποτύπωμα ενισχύεται και οι συγκυρίες είναι ευνοϊκές

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Γράφει ο Μάριος Πουλίκκας

Η “Κυπριακή Δημοκρατία”, όπως ορίζεται από τις Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου του 1959, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ.

* Οι Τούρκοι οικειοθελώς αποχώρησαν το 1964, απέσυραν την Αναγνώριση τους προς αυτήν και έκτοτε όχι μόνο δεν αναίρεσαν την απόφαση τους, αλλά έβαλαν και την ταφόπλακα της συμμετοχής τους στην “Κυπριακή Δημοκρατία των Συμφωνιών Ζυρίχης Λονδίνου 1959” (και άρα και στην ύπαρξη της) με την Παράνομη Τουρκική Εισβολή, Εθνοκάθαρση και Κατοχή το 1974.

* Το 1964 και παρόλο που οι Έλληνες κρατούσαμε κυνηγετικά όπλα και οι Τούρκοι σύγχρονα για την εποχή στρατιωτικά τυφέκια, καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία το ένοπλο πραξικόπημα τους.

* Με το Ψήφισμα 186/64, του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, η Κυπριακή Δημοκρατία ΧΩΡΙΣ τους Τουρκοκύπριους, είναι η ΜΟΝΗ Αναγνωρισμένη Αρχή στο νησί.

* Η “Κυπριακή Δημοκρατία του 1964” με όλες τις (τύπου Απαρτχάιντ) “Δικοινοτικές Πρόνοιες” σε αχρησία, είναι ένα ΕΝΤΕΛΩΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ Κράτος από αυτό που προνοούσαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου του 1959.

* Έγιναν σκληρές μάχες και η αντιμετώπιση της τουρκανταρσίας δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση.

* Η ψήφιση του 186/64 είναι ίσως η Μεγαλύτερη Διπλωματική ΝΙΚΗ που πετύχαμε ποτέ.

* Σήμερα (αν και εδαφικά κουτσουρεμένη) η “Κυπριακή Δημοκρατία του 186/64”, συνεχίζει να υπάρχει, να αναπτύσσεται και να αποτελεί το καταφύγιο των Ελλήνων της Κύπρου.

* Η πικρία και η απογοήτευση για τις Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου, ειδικά μετά από έναν τόσο όμορφο αγώνα όπως αυτόν της ΕΟΚΑ, είναι έντονα συναισθήματα που μας πνίγουν όλους. Δεν παύει όμως να ισχύει ότι εκείνη η Κυπριακή Δημοκρατία ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ και έχει αντικατασταθεί με κόπους και θυσίες, από την “Ελληνική Κυπριακή Δημοκρατία του 186/64”.

* ΠΛΕΟΝ, ΤΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΕΝΙΣΧΥΕΤΑΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΚΥΡΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΕΥΝΟΪΚΕΣ

* Δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την πλήρη ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ χωρίς υποσημειώσεις. Ούτε ΔΔΟ, ούτε καν “επιστροφή στην Κυπριακή Δημοκρατία” (που πολλοί προτείνουν, εννοώντας την “Κυπριακή Δημοκρατία των Συμφωνιών Ζυρίχης Λονδίνου 1959”). Δεν υπάρχει επιστροφή σε κάτι που ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ.

* ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ και καθολική εφαρμογή της ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΧΩΡΙΣ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΝΟΙΕΣ.
Αυτός πρέπει να είναι ο Στόχος.

Με σωστή προσέγγιση μπορεί να επιτευχθεί.

Οι Συγκυρίες είναι ΥΠΕΡ ΜΑΣ.

* Παλαιότερα, οι Αμερικανοί προσπαθούσαν πάντα να κρατούν “ίσες αποστάσεις” με τους Τούρκους για οτιδήποτε αφορούσε στην Κύπρο. Πλέον, ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ούτε τυπική συνεννόηση με το κατοχικό καθεστώς για θέματα συμμετοχής της Κύπρου στις επιχειρήσεις στην Μέση Ανατολή.

* Οι Γερουσιαστές Jerry Moran, Susan Collins, John Boozman και John Cornyn, συναντήθηκαν το πρωί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο πλαίσιο της κοινής βούλησης για περαιτέρω ανάπτυξη και ενδυνάμωση των στρατηγικής σημασίας διμερών σχέσεων Κύπρου – ΗΠΑ. 🇨🇾🇺🇸

* Κατά τη συνάντηση, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Κυπριακή Δημοκρατία, τόσο με την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας όσο και με την παροχή διευκολύνσεων για τον ασφαλή επαναπατρισμό υπηκόων διαφόρων χωρών που εγκαταλείπουν την περιοχή.

* Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε, επίσης, στη σημασία και το υψηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και ΗΠΑ, ειδικά μετά τη Συμφωνία που συνομολογήθηκε τον περασμένο Ιούνιο, για θεσμοθέτηση Στρατηγικού Διαλόγου ανάμεσα στις δυο χώρες.

Για τέλος, αφήνω τα λόγια του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ: “In Israel, in order to be realist, you must believe in miracles” -David Ben-Gurion

Πόσο ταιριάζουν και στην περίπτωση μας.

Συνέχεια ανάγνωσης

Δημογραφικό

Indemography: Η γήρανση του πληθυσμού μας

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Περιγραφή: Tα Ηνωμένα Έθνη έχουν θεσπίσει από το 1990, την πρώτη Οκτωβρίου σαν Διεθνή Ημέρα της Ηλικιωμένων. Η ημέρα αυτή είναι και μια ευκαιρία στις ανεπτυγμένες κυρίως χώρες όπου το πλήθος και το ειδικό βάρος της ηλικιακής αυτής ομάδας αυξάνεται ταχύτατα, να ενσκήψουν στα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει και, ταυτόχρονα, και στις προκλήσεις που θέτει η δημογραφική γήρανση. Πολλά δε από τα ερωτήματα που τίθενται στις χώρες αυτές είναι κοινά, όπως: ποιες είναι οι συνέργειες για μια ολοκληρωμένη κα συντονισμένη πολιτική, που, εκτός των άλλων, θα επιτρέψει στους ηλικιωμένους να έχουν μια υγιή και ενεργή γήρανση; ποιες οι πολλαπλές προκλήσεις που θέτει η μη αναστρέψιμη μεσοπρόθεσμα δημογραφική αυτή γήρανσης;

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η διεθνής αυτή ημέρα πέρασε σχεδόν απαρατήρητη -και όχι μόνον από τα ΜΜΕ- παρόλο που η γήρανση προβληματίζει ιδιαίτερα καθώς ενώ ο συνολικός πληθυσμός μας αυξήθηκε κατά 39% ανάμεσα στις αρχές της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας και σήμερα, οι 65 ετών και άνω αυξήθηκαν 4,6 φορές (από 520 χιλ. σε 2,4 εκατομμύρια) ενώ οι 85 ετών και άνω πολλαπλασιάστηκαν επι 20 (600 χιλ. σήμερα έναντι 30 μόλις χιλ. το 1951).

Η ραγδαία αυτή αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων αναδεικνύει, εκτός των άλλων, και τη σημασία της προαγωγής της υγείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Δεν είναι έτσι τυχαίο ότι το 2024 το κεντρικό θέμα της Διεθνούς Ημέρας των Η.Ε είναι «Γήρανση με αξιοπρέπεια: η σημασία της ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους παγκοσμίως». Τα θέματα αυτά, συνήθως απουσιάζουν στη χώρα μας από τον δημόσιο διάλογο για τη γήρανση και τις προκλήσεις που αυτή θέτει, ένα διάλογο που μονοπωλείται από τους οικονομολόγους οι οποίοι δίδουν έμφαση στις αρνητικές συνέπειες που απορρέουν από την αυξανόμενη αναλογία των ηλικιωμένων (περιορισμένες δυνατότητες προσαρμογής στις νέες συνθήκες, μειωμένη κινητικότητα, δυσκολία απόκτησης νέων γνώσεων, ακαμψία στην αγορά της εργασίας κ.λπ.) ενώ επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στην επάγωγη της δημογραφικής γήρανσης ταχύτατη ανάπτυξη των δαπανών που αφορούν, κυρίως, τις συντάξεις και την υγεία/ περίθαλψη των ηλικιωμένων σε συνδυασμό με την μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας. Οι σχέσεις όμως είναι πλέον περίπλοκες απ’ ό,τι συνήθως παρουσιάζονται καθώς υπεισέρχονται τρεις συνιστώσες: η δημογραφική, η οικονομική, και η κοινωνικο-πολιτική (θεσμική). Η τελευταία αυτή διάσταση είναι σχεδόν απούσα στον δημόσιο διάλογο και σε αυτήν αναφερόμαστε συνοπτικά στο δεύτερο μέρος του σύντομου αυτού άρθρου.

Γράφει ο Βύρων Κοτζαμάνης

Tα Ηνωμένα Έθνη έχουν θεσπίσει από το 1990, την πρώτη Οκτωβρίου σαν Διεθνή Ημέρα της Ηλικιωμένων, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη σημασία που αποδίδεται στην ηλικιακή αυτή ομάδα από την διεθνή κοινότητα. Η ημέρα αυτή είναι και μια ευκαιρία στις ανεπτυγμένες κυρίως χώρες όπου το πλήθος και το ειδικό βάρος της ηλικιακής αυτής ομάδας αυξάνεται ταχύτατα, να ενσκήψουν στα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει και, ταυτόχρονα, και στις προκλήσεις που θέτει η δημογραφική γήρανση, μια γήρανση που οφείλεται τόσο στη συρρίκνωση της γονιμότητας των μεταπολεμικών γενεών όσο και στην αύξηση των προσδόκιμων ζωής μας. Πολλά δε από τα ερωτήματα που τίθενται στις χώρες αυτές είναι κοινά, όπως: ποιες είναι οι συνέργειες για μια ολοκληρωμένη κα συντονισμένη πολιτική, που, εκτός των άλλων, θα επιτρέψει στους ηλικιωμένους να έχουν μια υγιή και ενεργή γήρανση; ποιες οι πολλαπλές προκλήσεις που θέτει η μη αναστρέψιμη μεσοπρόθεσμα αυτή γήρανση;

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η διεθνής αυτή ημέρα έχει περάσει σχεδόν απαρατήρητη παρόλο που η γήρανση μας προβληματίζει ιδιαίτερα καθώς, ενώ ο συνολικός πληθυσμός μας αυξήθηκε κατά 39% ανάμεσα στις αρχές της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας και σήμερα, οι 65 ετών και άνω αυξήθηκαν 4,6 φορές (από 520 χιλ. σε 2,4 εκατομμύρια) ενώ οι 85 ετών και άνω πολλαπλασιάστηκαν επι 20 (600 χιλ. σήμερα έναντι 30 μόλις χιλ. το 1951). Η Ελλάδα έχοντας το 23% του πληθυσμού της 65 ετών και άνω εντάσσεται έτσι στις πλέον γερασμένες χώρες της Ε.Ε ενώ θα παραμείνει στην ομάδα αυτή και τις τρείς επόμενες δεκαετίες. Χαρακτηρίζεται ταυτόχρονα όμως και από έντονες χωρικές διαφοροποιήσεις καθώς το ποσοστό των 65 ετών και άνω κυμαίνεται από 12,6% (ελάχιστο, Π.Ε Μυκόνου) έως 33,9 % (μέγιστο, Π.Ε Ευρυτανίας), ενώ το ποσοστό των 85 και άνω στον πληθυσμό των ηλικιωμένων αυξάνεται ταχύτατα (6% το 1951 αλλά 16% το 2023). Οδεύουμε, επομένως, προς έναν εκρηκτικό συνδυασμό «γήρανσης» και

«υπεργηρίας» σε σχεδόν από 1 στις 4 Περιφερειακές Ενότητες της χώρας μας, με αποτέλεσμα σύντομα (πολύ πριν από το 2050) να έχουμε μια ομάδα όπου το 1/3 του πληθυσμού τους θα είναι 65 ετών και άνω, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 των ηλικιωμένων θα είναι «υπέργηροι». Λαμβάνοντάς υπόψη δε ότι στις μετά το 1970 γενεές έχουμε μείωση της γαμηλιότητας και αύξηση τόσο των διαζυγίων όσο και του ποσοστού αυτών που δεν αποκτήσουν παιδιά θα έχουμε ένα διαρκώς αυξανόμενο πλήθος ατόμων που θα βρεθεί μετά τα 65 του με πολύ λίγα άτομα στο στενό του οικογενειακού περιβάλλον.

Η αύξηση του πλήθους των ηλικιωμένων σε ένα φθίνοντα πληθυσμό δεν αποτελεί φυσικά μια ελληνική ιδιαιτερότητα, καθώς το αυτό ισχύει ήδη σήμερα σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες ενώ στην κατάσταση αυτή θα βρεθούν όλες σχεδόν τις αμέσως επόμενες δυο δεκαετίες. Καθώς δε η ραγδαία αυτή αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων αναδεικνύει, εκτός των άλλων, και τη σημασία της προαγωγής της υγείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής δεν είναι τυχαίο ότι το 2024 το κεντρικό θέμα της Διεθνούς Ημέρας των Η.Ε είναι «Γήρανση με αξιοπρέπεια: Η σημασία της ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους παγκοσμίως». Στο πλαίσιο αυτό, στη θα συζητηθούν οι πολιτικές, η νομοθεσία και οι πρακτικές που ενισχύουν τα συστήματα υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους, θα τονιστεί η επείγουσα ανάγκη για την επέκταση των ευκαιριών κατάρτισης και εκπαίδευσης στη γηριατρική και τη γεροντολογία ως και για την αντιμετώπιση της έλλειψης προσωπικού φροντίδας ενώ θα αναδειχθεί και η σημασία τόσο των ληπτών φροντίδας όσο και των φροντιστών τους.

Τα θέματα αυτά, συνήθως απουσιάζουν στη χώρα μας από τον δημόσιο διάλογο για τη γήρανση και τις προκλήσεις που αυτή θέτει. Οι οικονομολόγοι ειδικότερα που μονοπωλούν το πεδίο δίδουν έμφαση στις αρνητικές συνέπειες που απορρέουν από την αυξανόμενη αναλογία των ηλικιωμένων (περιορισμένες δυνατότητες προσαρμογής στις νέες συνθήκες, μειωμένη κινητικότητα, δυσκολία απόκτησης νέων γνώσεων, ακαμψία στην αγορά της εργασίας κ.λπ.) ενώ επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στην επάγωγη της δημογραφικής γήρανσης ταχύτατη ανάπτυξη των δαπανών που αφορούν, κυρίως, τις συντάξεις και την υγεία/ περίθαλψη των ηλικιωμένων σε συνδυασμό με την μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας.

Σε ένα πρώτο επίπεδο ανάλυσης βρισκόμαστε μπροστά σε μια σχετικά απλή σχέσης αιτίου- αιτιατού, όπου οι δαπάνες για τους ηλικιωμένους αποτελούν την εξαρτημένη μεταβλητή, η δε δημογραφική γήρανση συνιστά τον καθοριστικό παράγοντα εκτόξευσής τους στα ύψη. Όμως, οι σχέσεις είναι πλέον περίπλοκες απ’ ό,τι

συνήθως παρουσιάζονται καθώς υπεισέρχονται τρεις συνιστώσες: η δημογραφική, η οικονομική, και η κοινωνικο-πολιτική (θεσμική). Όσον αφορά την τελευταία αυτή διάσταση θα ισχυρισθούμε ότι οι ανεπτυγμένες κοινωνίες (της ελληνικής συμπεριλαμβανομένης) «κατασκεύασαν» εν πολλοίς τη γήρανσή τους: επιθυμώντας να την ταυτίσουν με μια περίοδο κατάκτησης της ελευθερίας σε βάρος των καταναγκασμών του χρόνου πέτυχαν τελικά να διευρύνουν την εξάρτηση των ηλικιωμένων στον οικονομικό, κοινωνικό και ιατρικό τομέα. Με τις πολιτικές δε που υιοθετήθηκαν και που θεωρητικά είχαν ως στόχο τη διεύρυνση της αυτονομίας των ηλικιωμένων, ενίσχυσαν την εξάρτησή τους, ορίζοντάς τους βασικά ως απλούς αποδέκτες υπηρεσιών και περιχαρακώνοντάς τους σε εξειδικευμένα δίκτυα κατανάλωσης, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται ως ομάδα που «επωφελείται» μονομερώς της μεταφοράς κοινωνικών πόρων. Ταυτίζοντας έτσι τη γήρανση με ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο τα άτομα επιβιώνουν εις «βάρος» της κοινωνίας έθεσαν ταυτόχρονα σε κίνηση τους μηχανισμούς που οδηγούν στην κοινωνική υποβάθμιση της ομάδα αυτής.

Βρισκόμαστε πλέον και στη Ελλάδα – όπως και στις περισσότερες γηράσκουσες ανεπτυγμένες χώρες-, σε μια κρίσιμη καμπή, σε μια αβέβαιη μεταβατική περίοδο. Η μέλλουσα ιστορία της γήρανσής μας δεν έχει ακόμη γραφεί και οι κοινωνικοί φορείς διστάζουν να επιλέξουν ανάμεσα στα υπάρχοντα σενάρια, σενάρια που δεν έχουν ούτε την ίδια οικονομική και κοινωνική βαρύτητα, ούτε τις ίδιες πιθανότητες επαλήθευσης. Η χειρότερη επιλογή συνίσταται, κατά τη γνώμη μας, στον εγκλωβισμό της κοινωνίας μας στις υπάρχουσες δομές και μηχανισμούς λειτουργίας, στους παρόντες μηχανισμούς σύλληψης και θεώρησης των «προβλημάτων», στην εμμονή στα ισχύοντα συστήματα αφαίρεσης κοινωνικών πόρων και αναδιανομής. Η καλύτερη συνίσταται στη διεύρυνση των ηλικιακών συνόρων, στη δημιουργία εναλλακτικών επιλογών ανάμεσα στην εργασία, τον ελεύθερο χρόνο και την εκπαίδευση στη διάρκεια των διαδοχικών κύκλων της ζωής, στη μερική κατάργηση των τειχών που διαχωρίζουν την ενεργή από τη μη ενεργή ζωή, στην ανάδειξη και αξιοποίηση του τεραστίου αποθέματος δυνάμεων και πόρων που κατέχουν τα άτομα της αποκαλούμενης ευσχήμως «τρίτης» ή ακόμη και «τέταρτης» ηλικίας». Συνίσταται, επίσης, στη δόμηση νέων πολιτικών, στην «επανεφεύρεση» της γήρανσης και στην αναδόμηση των θεσμών, στην αλλαγή των νοοτροπιών, στην αναθεώρηση της οπτικής γωνίας σύλληψης και προσέγγισης του «προβλήματος» και, τέλος, στη δυναμική, οργανωμένη εμφάνιση στο προσκήνιο των άμεσα ενδιαφερομένων που θα πάψουν να αποτελούν μόνον στατιστικές κατηγορίες.

Η πρόκληση είναι παρούσα: Από τις λύσεις που θα δοθούν, θα κριθεί και στη χώρα μας αν ο κοινωνικός στιγματισμός, η περιθωριοποίηση των «ηλικιωμένων» -επάγωγο της έως σήμερα θεωρούμενης απουσίας

«συλλογικής χρησιμότητάς» τους- θα αρθεί, εάν το κοινωνικό ρολόι θα προλάβει το βιολογικό, εάν η ανισορροπία ανάμεσα στις δύο βασικές συνιστώσες της γήρανσης (κοινωνική /δημογραφική), είναι δυνατόν να ανατραπεί. Από τις επιλογές που θα γίνουν θα κριθεί επίσης, εάν «ευγενείς» δραστηριότητες (όπως η φροντίδα- θεραπεία) που θεωρούνται σήμερα ακόμη σε μεγάλο βαθμό ως μη «παραγωγικές» θα αποκτήσουν τη θέση που τους ανήκει, ώστε να δυναμιτίσουν την οικονομία του μέλλοντος σε συνδυασμό και με την αυξημένη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών για τους ηλικιακά μεγαλύτερους. Οι τρόποι προσαρμογής μας στη γήρανση ποικίλλουν φυσικά και είναι άμεση συνάρτηση των πολιτικών που θα υιοθετηθούν και του χρόνου που θα έχουμε από τη στιγμή που θα αποφασίσουμε να δράσουμε. Το ερώτημα δε που βάσιμα δύναται να τεθεί είναι εάν οι προαναφερθείσες αναδιαρθρώσεις και ανακατατάξεις μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς -εκτός των άλλων- αλλαγές στο παραγωγικό μας μοντέλο και στους τρόπους παραγωγής και διανομής του συλλογικού πλούτου, αλλαγές που απαιτούνται εξαιτίας -εκτός των άλλων- και των δημογραφικών μας εξελίξεων. Από την απάντηση στο ερώτημα αυτό θα κριθεί και εάν η συλλογική και διαγενεακή αλληλεγγύη που όλοι επικαλούνται είναι μύθος ή πραγματικότητα…

*Διευθυντής ερευνών, ΙΔΕΜ

Συνέχεια ανάγνωσης

Λαθρομετανάστευση

Creta Post: Νέο καραβάνι με… μετανάστες στην Γαύδο

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Άμεσα έγιναν αντιληπτοί και ενημερώθηκαν οι αρχές που ξεκίνησαν τον εντοπισμό και την συγκέντρωσή τους. Οι μετανάστες έχουν συγκεντρωθεί στο λιμάνι του Καραβέ 

Νέο καραβάνι με… μετανάστες εντοπίστηκε στην Γαύδο με τις αρχές να σημαίνουν «συναγερμό». Σύμφωνα με πληροφορίες του cretapost, οι δεκάδες μετανάστες έφτασαν με πλοιάριο στο νησί και κατέβηκαν στην παραλία «Ποταμός» και διασκορπίστηκαν.

Άμεσα έγιναν αντιληπτοί και ενημερώθηκαν οι αρχές που ξεκίνησαν τον εντοπισμό και την συγκέντρωσή τους.

Οι μετανάστες έχουν συγκεντρωθεί στο λιμάνι του Καραβέ ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η καταμέτρησή τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι θα μεταφερθούν με πλοίο της γραμμής στα Σφακιά ενώ στη συνέχεια με λεωφορεία θα μεταβούν στα Χανιά για την προσωρινή τους φιλοξενία.

Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι έρευνες των αρχών για τον εντοπισμό και την σύλληψη των διακινητών τους.

Συνέχεια ανάγνωσης

Ινφογνώμων

Infognomon Logo

Περιηγηθείτε στα κορυφαία βιβλία του βιβλιοπωλείου μας

Προβολή όλων

Δημοφιλή