Ακολουθήστε μας

Εθνικά Θέματα

Είναι οι Σκοπιανοί Μακεδόνες;

Δημοσιεύτηκε

στις

Ιωάννης Αμπατζόγλου

Ωστόσο, το μακεδονικό βασίλειο επεκτάθηκε πολύ περισσότερο από τα γεωγραφικά όρια της Μακεδονίας. Για παράδειγμα, ο έβδομος κατά σειρά βασιλιάς, ο Αλέξανδρος Α’ κατέκτησε περιοχές ανατολικά, δυτικά αλλά και βόρεια του βασιλείου που παρέλαβε από τον πατέρα του Αμύντα Α’.

Δέκατος έκτος βασιλιάς μετά τον Αλέξανδρο Α’, ο Φίλιππος Β’ επέκτεινε το μακεδονικό βασίλειο ακόμα περισσότερο αφού μεταξύ των άλλων κινήθηκε και βορειότερα προσαρτώντας την Πελαγονία και την Παιονία -φτάνοντας περίπου μέχρι το μέσον του σημερινού κράτους των Σκοπίων- για να συνεχίσει ο Μέγας Αλέξανδρος τις κατακτήσεις με τις οποίες έφτασε μέχρι τις Ινδίες.

Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου οι στρατηγοί του διαμοιράστηκαν την αχανή αυτοκρατορία που δημιούργησε και με αυτόν τον τρόπο προέκυψαν τα ελληνιστικά βασίλεια.

Ένα από αυτά τα βασίλεια ήταν και το μακεδονικό βασίλειο το οποίο κατείχε έκταση πολύ μεγαλύτερη από τα όρια της Μακεδονίας. Ακολούθησε η κατάλυση του μακεδονικού βασιλείου από τους Ρωμαίους, η δημιουργία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και στη συνέχεια της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας δηλαδή του Βυζαντίου.

Από τον 4ο μ.Χ. αιώνα, η Μακεδονία άρχισε να δέχεται επιθέσεις από διάφορους λαούς. Τον 4ο αιώνα εισέβαλαν οι Βησιγότθοι, ενώ τον 6ο και 7ο αιώνα οι Άβαροι, οι Ούννοι και οι Σλάβοι. Τον 11ο αιώνα εισέβαλαν οι Νορμανδοί, τον 13ο αιώνα οι Φράγκοι και τον 14ο αιώνα οι Σέρβοι και οι Τούρκοι.

Αυτοί οι τελευταίοι έμελλε να μείνουν στην περιοχή μέχρι το 1912. Τελικά, η Μακεδονία απελευθερώθηκε, μετά όμως από σκληρούς αγώνες, όπως ήταν ο Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908) και οι δύο βαλκανικοί πόλεμοι (1912, 1913) με τους οποίους εκδιώχθηκαν οι Τούρκοι (1912) και οι Βούλγαροι (1913) κατακτητές. Με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913 η Μακεδονία ενσωματώθηκε στη μητέρα Ελλάδα.

Σε όλη αυτή την ιστορική περίοδο φυσικά υπήρξαν μετακινήσεις και Ελλήνων. Έτσι, Μακεδόνες εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές -κυρίως πέριξ της Μακεδονίας- και ήρθαν σε επαφή με άλλους λαούς που εντωμεταξύ βρέθηκαν εκεί. Αυτοί οι Μακεδόνες είτε διατήρησαν την ελληνικότητά τους είτε αφομοιώθηκαν από τους λαούς αυτούς και σταδιακά απώλεσαν την ελληνική τους συνείδηση (π.χ. Σερμησιάνοι1).

Σημαντικό ρόλο ώστε να μην αποκοπούν από τον ελληνισμό -όσοι τελικά διατήρησαν την ελληνικότητά τους- αποτέλεσε η διατήρηση της ελληνικής γλώσσας αλλά και της ορθόδοξης πίστης τους. Χωρίς αυτό να είναι απόλυτο, μιας και υπάρχουν περιπτώσεις Ελλήνων άλλων περιοχών, όπως οι τουρκόφωνοι Έλληνες της Μικράς Ασίας (Μπαφραλήδες, Καραμανλήδες κ.λπ.), οι οποίοι ενώ απώλεσαν την ελληνική γλώσσα ωστόσο διατήρησαν την ορθόδοξη πίστη και την ελληνική συνείδησή τους. Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν και για κάποιους που αλλαξοπίστησαν μεν, διατήρησαν την ελληνικότητά τους δε (νησιώτες Έλληνες Καθολικοί).

Πάντως γεγονός είναι ότι η θρησκευτική πίστη αποτέλεσε ισχυρότερο στοιχείο για τη διατήρηση της ελληνικότητας σε σχέση με τη γλώσσα. Τελικά, υπήρξαν Μακεδόνες οι οποίοι αναμείχθηκαν με άλλους λαούς και έχασαν την ελληνική τους συνείδηση. Φυσικά, οι απόγονοι αυτών των ανθρώπων δεν θεωρούν ότι είναι Έλληνες.

Ας έρθουμε τώρα στους Σκοπιανούς. Οι Σκοπιανοί είναι ένας λαός ο οποίος μιλάει μια σλαβική γλώσσα. Συγκεκριμένα η σκοπιανή γλώσσα είναι βουλγαροσερβική, μάλιστα είναι περισσότερο βουλγαρική και λιγότερο σερβική, σε κάθε περίπτωση όμως είναι μια σλαβική γλώσσα. Επίσης, οι Σκοπιανοί ως λαός διεκδικούν σχεδόν όλη την ιστορική κληρονομιά των Βουλγάρων όπως είναι για παράδειγμα τα σημαντικά πρόσωπα της βουλγαρικής ιστορίας (ο Βούλγαρος βασιλιάς Σαμουήλ, ο Βούλγαρος επαναστάτης Γκότσε Ντέλτσεφ κ.λπ.).

Η ιστορία τους λοιπόν είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία των Σλάβων και ειδικότερα των Βουλγάρων. Σε κάθε περίπτωση, οι Σκοπιανοί ακόμα «και εάν είναι γηγενείς Μακεδόνες, έχασαν το νήμα της Ιστορίας δύο φορές, μία με τον εκσλαβισμό τους και μια ακόμη φορά με την ταύτισή τους με το Βουλγαρικό βασίλειο»2.

Οι Σκοπιανοί όμως ισχυρίζονται ότι είναι Μακεδόνες. Σε σκοπιανούς κύκλους είναι πολύ δημοφιλής η θεωρία ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες δεν ήταν Έλληνες. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, στην αρχαία Μακεδονία υπήρχε ελληνική διοίκηση η οποία κυβερνούσε έναν μη ελληνικό λαό. Στο επιχείρημα ότι όλες οι επιγραφές που έχουν βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή είναι στην ελληνική γλώσσα, απαντούν ότι αυτές οι επιγραφές δεν εκφράζουν τον απλό λαό αλλά μία ελίτ που διοικούσε και επομένως δεν αποτελούν απόδειξη της ελληνικότητας του απλού λαού της Μακεδονίας.

Για τους Σκοπιανούς που υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία, ο λαός των αρχαίων Μακεδόνων δεν μιλούσε την ελληνική γλώσσα και επομένως δεν ήταν Έλληνες.

Το 1986, έγινε μια ανακάλυψη στην Πέλλα, η οποία θα συντελούσε σημαντικά στο να αποδειχθεί ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες μιλούσαν ελληνικά. Εκεί λοιπόν, μέσα σε έναν τάφο του αρχαίου νεκροταφείου, βρέθηκε μια εγχάρακτη επιγραφή σε μολύβδινο έλασμα, ένας κατάδεσμος όπως λέγεται, ο οποίος χρονολογήθηκε μεταξύ του 380 και 350 π.Χ.3. Οι κατάδεσμοι περιείχαν μαγικά λόγια με σκοπό να «δέσουν» κάποιον με μάγια.

Στην περίπτωση αυτού του κατάδεσμου ο σκοπός ήταν ερωτικός. Η επιγραφή αυτή είναι πολύ σημαντική και παρέχει στοιχεία που δεν μας δίνουν άλλου είδους επιγραφές. Για παράδειγμα, οι επιγραφές σε αγγεία δεν αποτελούν πάντα απόδειξη της καθομιλουμένης γλώσσας της περιοχής όπου βρέθηκαν, επειδή αυτά μπορεί να έχουν μεταφερθεί από αλλού. Επίσης, επιγραφές σε μνημεία, τάφους, ή κατάλογοι κύριων ονομάτων δεν αποτελούν απόδειξη της διαλέκτου μιας περιοχής επειδή αυτά είναι επίσημα κείμενα και πιθανόν να ακολουθούν την επίσημη γλώσσα της διοίκησης της συγκεκριμένης περιοχής και όχι την διάλεκτο του απλού λαού. Αντίθετα, οι κατάδεσμοι γράφονταν στις τοπικές διαλέκτους, αφού προέρχονταν από λαϊκούς ανθρώπους.

Η επιγραφή αυτού του κατάδεσμου ανήκει σε τοπική διάλεκτο η οποία διέφερε από την επίσημη γλώσσα της διοίκησης της Μακεδονίας που ήταν η αττικοϊωνική κοινή. Έτσι, οι επιστήμονες -μέσω της φιλολογίας, της γλωσσολογίας, της ιστορίας και της αρχαιολογίας- κατέληξαν ότι στην αρχαιότητα στην περιοχή της Μακεδονίας μιλούνταν η μακεδονική διάλεκτος η οποία ήταν αρχαία ελληνική διάλεκτος και ανήκε στην ευρύτερη ομάδα των δωρικών διαλέκτων. Έτσι, το επιχείρημα των Σκοπιανών, ότι η αρχαία μακεδονική διάλεκτος δεν ήταν ελληνική, πάει περίπατο.

Με αυτόν τον τρόπο το αφήγημά τους ακυρώνεται. Αυτοί ωστόσο, συνεχίζουν να υποστηρίζουν με σθένος ότι είναι Μακεδόνες και ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες δεν ήταν Έλληνες.

Τελικά, οι ίδιοι οι Σκοπιανοί θα πρέπει να διαλέξουν τι θεωρούν ότι είναι. Σλαβόφωνοι Μακεδόνες δηλαδή σλαβόφωνοι Έλληνες ή σλαβόφωνοι μη Έλληνες; Εάν επιλέξουν ότι είναι σλαβόφωνοι Έλληνες, τότε δεν μένει παρά να το δηλώσουν επίσημα και να ξεκινήσουν την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας -όπως έκαναν οι τουρκόφωνοι ελληνικοί πληθυσμοί που ήρθαν στην Ελλάδα από τη Μικρά Ασία- ώστε να ενσωματωθούν πλήρως στο ελληνικό έθνος.

Σε αντίθετη περίπτωση -εάν δηλαδή θεωρούν ότι είναι σλαβόφωνοι Μακεδόνες αλλά όχι Έλληνες- νομοτελειακά θα βουλιάξουν μέσα στη λάσπη της απάτης του ψευδομακεδονισμού τους. Φυσικά, ευθύνη για αυτή την απάτη δεν φέρουν μόνον οι ψευτομακεδόνες Σκοπιανοί αλλά και οι χώρες που τους στηρίζουν, όπως επίσης και οι εγχώριοι πεμπτοφαλαγγίτες, οι δικοί μας, οι Νενέκοι. Ειδικά για αυτούς τους τελευταίους η Νέμεση θα είναι αμείλικτη.

1.Ομιλία του Αρχιμ. Ειρ. Δεληδήμου με τίτλο «Μακεδονία-Σερμησιάνοι», 21 Δεκεμβρίου 2018, https://www.youtube.com/watch?v=LwCA8yt-tgY.

2.Ι. Σαΐνης, Μακεντόν Ορτοντόξ…, εφημ. Πρωϊνός Λόγος, Ιωάννινα, 15 Μαρτίου 2019.

3.Εμμ. Βουτυράς, Ένας διαλεκτικός κατάδεσμος από την Πέλλα, Ελληνική Διαλεκτολογία III, εκδ. Αφοί Κυριακίδη, 1993, σ. 43-48.

4.Αρχαία Μακεδονία: Γλώσσα, ιστορία, πολιτισμός, εκδ. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012, σ. 7-78.

*Ο Ιωάννης Αμπατζόγλου είναι Ακτινοφυσικός Ιατρικής, διδάκτωρ του Ιατρικού Τμήματος του ΔΠΘ και Επιστημονικά Υπεύθυνος του Τμήματος Ιατρικής Φυσικής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης.

Ιράν

Στρατηγικό πλεονέκτημα για την Ελληνική και Κυπριακή Δημοκρατία

Πλέον το γεωπολιτικό αποτύπωμα ενισχύεται και οι συγκυρίες είναι ευνοϊκές

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Γράφει ο Μάριος Πουλίκκας

Η “Κυπριακή Δημοκρατία”, όπως ορίζεται από τις Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου του 1959, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ.

* Οι Τούρκοι οικειοθελώς αποχώρησαν το 1964, απέσυραν την Αναγνώριση τους προς αυτήν και έκτοτε όχι μόνο δεν αναίρεσαν την απόφαση τους, αλλά έβαλαν και την ταφόπλακα της συμμετοχής τους στην “Κυπριακή Δημοκρατία των Συμφωνιών Ζυρίχης Λονδίνου 1959” (και άρα και στην ύπαρξη της) με την Παράνομη Τουρκική Εισβολή, Εθνοκάθαρση και Κατοχή το 1974.

* Το 1964 και παρόλο που οι Έλληνες κρατούσαμε κυνηγετικά όπλα και οι Τούρκοι σύγχρονα για την εποχή στρατιωτικά τυφέκια, καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία το ένοπλο πραξικόπημα τους.

* Με το Ψήφισμα 186/64, του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, η Κυπριακή Δημοκρατία ΧΩΡΙΣ τους Τουρκοκύπριους, είναι η ΜΟΝΗ Αναγνωρισμένη Αρχή στο νησί.

* Η “Κυπριακή Δημοκρατία του 1964” με όλες τις (τύπου Απαρτχάιντ) “Δικοινοτικές Πρόνοιες” σε αχρησία, είναι ένα ΕΝΤΕΛΩΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ Κράτος από αυτό που προνοούσαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου του 1959.

* Έγιναν σκληρές μάχες και η αντιμετώπιση της τουρκανταρσίας δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση.

* Η ψήφιση του 186/64 είναι ίσως η Μεγαλύτερη Διπλωματική ΝΙΚΗ που πετύχαμε ποτέ.

* Σήμερα (αν και εδαφικά κουτσουρεμένη) η “Κυπριακή Δημοκρατία του 186/64”, συνεχίζει να υπάρχει, να αναπτύσσεται και να αποτελεί το καταφύγιο των Ελλήνων της Κύπρου.

* Η πικρία και η απογοήτευση για τις Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου, ειδικά μετά από έναν τόσο όμορφο αγώνα όπως αυτόν της ΕΟΚΑ, είναι έντονα συναισθήματα που μας πνίγουν όλους. Δεν παύει όμως να ισχύει ότι εκείνη η Κυπριακή Δημοκρατία ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ και έχει αντικατασταθεί με κόπους και θυσίες, από την “Ελληνική Κυπριακή Δημοκρατία του 186/64”.

* ΠΛΕΟΝ, ΤΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΕΝΙΣΧΥΕΤΑΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΚΥΡΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΕΥΝΟΪΚΕΣ

* Δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την πλήρη ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ χωρίς υποσημειώσεις. Ούτε ΔΔΟ, ούτε καν “επιστροφή στην Κυπριακή Δημοκρατία” (που πολλοί προτείνουν, εννοώντας την “Κυπριακή Δημοκρατία των Συμφωνιών Ζυρίχης Λονδίνου 1959”). Δεν υπάρχει επιστροφή σε κάτι που ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ.

* ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ και καθολική εφαρμογή της ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΧΩΡΙΣ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΝΟΙΕΣ.
Αυτός πρέπει να είναι ο Στόχος.

Με σωστή προσέγγιση μπορεί να επιτευχθεί.

Οι Συγκυρίες είναι ΥΠΕΡ ΜΑΣ.

* Παλαιότερα, οι Αμερικανοί προσπαθούσαν πάντα να κρατούν “ίσες αποστάσεις” με τους Τούρκους για οτιδήποτε αφορούσε στην Κύπρο. Πλέον, ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ούτε τυπική συνεννόηση με το κατοχικό καθεστώς για θέματα συμμετοχής της Κύπρου στις επιχειρήσεις στην Μέση Ανατολή.

* Οι Γερουσιαστές Jerry Moran, Susan Collins, John Boozman και John Cornyn, συναντήθηκαν το πρωί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο πλαίσιο της κοινής βούλησης για περαιτέρω ανάπτυξη και ενδυνάμωση των στρατηγικής σημασίας διμερών σχέσεων Κύπρου – ΗΠΑ. 🇨🇾🇺🇸

* Κατά τη συνάντηση, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Κυπριακή Δημοκρατία, τόσο με την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας όσο και με την παροχή διευκολύνσεων για τον ασφαλή επαναπατρισμό υπηκόων διαφόρων χωρών που εγκαταλείπουν την περιοχή.

* Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε, επίσης, στη σημασία και το υψηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και ΗΠΑ, ειδικά μετά τη Συμφωνία που συνομολογήθηκε τον περασμένο Ιούνιο, για θεσμοθέτηση Στρατηγικού Διαλόγου ανάμεσα στις δυο χώρες.

Για τέλος, αφήνω τα λόγια του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ: “In Israel, in order to be realist, you must believe in miracles” -David Ben-Gurion

Πόσο ταιριάζουν και στην περίπτωση μας.

Συνέχεια ανάγνωσης

Δημογραφικό

Indemography: Η γήρανση του πληθυσμού μας

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Περιγραφή: Tα Ηνωμένα Έθνη έχουν θεσπίσει από το 1990, την πρώτη Οκτωβρίου σαν Διεθνή Ημέρα της Ηλικιωμένων. Η ημέρα αυτή είναι και μια ευκαιρία στις ανεπτυγμένες κυρίως χώρες όπου το πλήθος και το ειδικό βάρος της ηλικιακής αυτής ομάδας αυξάνεται ταχύτατα, να ενσκήψουν στα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει και, ταυτόχρονα, και στις προκλήσεις που θέτει η δημογραφική γήρανση. Πολλά δε από τα ερωτήματα που τίθενται στις χώρες αυτές είναι κοινά, όπως: ποιες είναι οι συνέργειες για μια ολοκληρωμένη κα συντονισμένη πολιτική, που, εκτός των άλλων, θα επιτρέψει στους ηλικιωμένους να έχουν μια υγιή και ενεργή γήρανση; ποιες οι πολλαπλές προκλήσεις που θέτει η μη αναστρέψιμη μεσοπρόθεσμα δημογραφική αυτή γήρανσης;

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η διεθνής αυτή ημέρα πέρασε σχεδόν απαρατήρητη -και όχι μόνον από τα ΜΜΕ- παρόλο που η γήρανση προβληματίζει ιδιαίτερα καθώς ενώ ο συνολικός πληθυσμός μας αυξήθηκε κατά 39% ανάμεσα στις αρχές της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας και σήμερα, οι 65 ετών και άνω αυξήθηκαν 4,6 φορές (από 520 χιλ. σε 2,4 εκατομμύρια) ενώ οι 85 ετών και άνω πολλαπλασιάστηκαν επι 20 (600 χιλ. σήμερα έναντι 30 μόλις χιλ. το 1951).

Η ραγδαία αυτή αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων αναδεικνύει, εκτός των άλλων, και τη σημασία της προαγωγής της υγείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Δεν είναι έτσι τυχαίο ότι το 2024 το κεντρικό θέμα της Διεθνούς Ημέρας των Η.Ε είναι «Γήρανση με αξιοπρέπεια: η σημασία της ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους παγκοσμίως». Τα θέματα αυτά, συνήθως απουσιάζουν στη χώρα μας από τον δημόσιο διάλογο για τη γήρανση και τις προκλήσεις που αυτή θέτει, ένα διάλογο που μονοπωλείται από τους οικονομολόγους οι οποίοι δίδουν έμφαση στις αρνητικές συνέπειες που απορρέουν από την αυξανόμενη αναλογία των ηλικιωμένων (περιορισμένες δυνατότητες προσαρμογής στις νέες συνθήκες, μειωμένη κινητικότητα, δυσκολία απόκτησης νέων γνώσεων, ακαμψία στην αγορά της εργασίας κ.λπ.) ενώ επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στην επάγωγη της δημογραφικής γήρανσης ταχύτατη ανάπτυξη των δαπανών που αφορούν, κυρίως, τις συντάξεις και την υγεία/ περίθαλψη των ηλικιωμένων σε συνδυασμό με την μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας. Οι σχέσεις όμως είναι πλέον περίπλοκες απ’ ό,τι συνήθως παρουσιάζονται καθώς υπεισέρχονται τρεις συνιστώσες: η δημογραφική, η οικονομική, και η κοινωνικο-πολιτική (θεσμική). Η τελευταία αυτή διάσταση είναι σχεδόν απούσα στον δημόσιο διάλογο και σε αυτήν αναφερόμαστε συνοπτικά στο δεύτερο μέρος του σύντομου αυτού άρθρου.

Γράφει ο Βύρων Κοτζαμάνης

Tα Ηνωμένα Έθνη έχουν θεσπίσει από το 1990, την πρώτη Οκτωβρίου σαν Διεθνή Ημέρα της Ηλικιωμένων, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη σημασία που αποδίδεται στην ηλικιακή αυτή ομάδα από την διεθνή κοινότητα. Η ημέρα αυτή είναι και μια ευκαιρία στις ανεπτυγμένες κυρίως χώρες όπου το πλήθος και το ειδικό βάρος της ηλικιακής αυτής ομάδας αυξάνεται ταχύτατα, να ενσκήψουν στα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει και, ταυτόχρονα, και στις προκλήσεις που θέτει η δημογραφική γήρανση, μια γήρανση που οφείλεται τόσο στη συρρίκνωση της γονιμότητας των μεταπολεμικών γενεών όσο και στην αύξηση των προσδόκιμων ζωής μας. Πολλά δε από τα ερωτήματα που τίθενται στις χώρες αυτές είναι κοινά, όπως: ποιες είναι οι συνέργειες για μια ολοκληρωμένη κα συντονισμένη πολιτική, που, εκτός των άλλων, θα επιτρέψει στους ηλικιωμένους να έχουν μια υγιή και ενεργή γήρανση; ποιες οι πολλαπλές προκλήσεις που θέτει η μη αναστρέψιμη μεσοπρόθεσμα αυτή γήρανση;

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η διεθνής αυτή ημέρα έχει περάσει σχεδόν απαρατήρητη παρόλο που η γήρανση μας προβληματίζει ιδιαίτερα καθώς, ενώ ο συνολικός πληθυσμός μας αυξήθηκε κατά 39% ανάμεσα στις αρχές της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας και σήμερα, οι 65 ετών και άνω αυξήθηκαν 4,6 φορές (από 520 χιλ. σε 2,4 εκατομμύρια) ενώ οι 85 ετών και άνω πολλαπλασιάστηκαν επι 20 (600 χιλ. σήμερα έναντι 30 μόλις χιλ. το 1951). Η Ελλάδα έχοντας το 23% του πληθυσμού της 65 ετών και άνω εντάσσεται έτσι στις πλέον γερασμένες χώρες της Ε.Ε ενώ θα παραμείνει στην ομάδα αυτή και τις τρείς επόμενες δεκαετίες. Χαρακτηρίζεται ταυτόχρονα όμως και από έντονες χωρικές διαφοροποιήσεις καθώς το ποσοστό των 65 ετών και άνω κυμαίνεται από 12,6% (ελάχιστο, Π.Ε Μυκόνου) έως 33,9 % (μέγιστο, Π.Ε Ευρυτανίας), ενώ το ποσοστό των 85 και άνω στον πληθυσμό των ηλικιωμένων αυξάνεται ταχύτατα (6% το 1951 αλλά 16% το 2023). Οδεύουμε, επομένως, προς έναν εκρηκτικό συνδυασμό «γήρανσης» και

«υπεργηρίας» σε σχεδόν από 1 στις 4 Περιφερειακές Ενότητες της χώρας μας, με αποτέλεσμα σύντομα (πολύ πριν από το 2050) να έχουμε μια ομάδα όπου το 1/3 του πληθυσμού τους θα είναι 65 ετών και άνω, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 των ηλικιωμένων θα είναι «υπέργηροι». Λαμβάνοντάς υπόψη δε ότι στις μετά το 1970 γενεές έχουμε μείωση της γαμηλιότητας και αύξηση τόσο των διαζυγίων όσο και του ποσοστού αυτών που δεν αποκτήσουν παιδιά θα έχουμε ένα διαρκώς αυξανόμενο πλήθος ατόμων που θα βρεθεί μετά τα 65 του με πολύ λίγα άτομα στο στενό του οικογενειακού περιβάλλον.

Η αύξηση του πλήθους των ηλικιωμένων σε ένα φθίνοντα πληθυσμό δεν αποτελεί φυσικά μια ελληνική ιδιαιτερότητα, καθώς το αυτό ισχύει ήδη σήμερα σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες ενώ στην κατάσταση αυτή θα βρεθούν όλες σχεδόν τις αμέσως επόμενες δυο δεκαετίες. Καθώς δε η ραγδαία αυτή αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων αναδεικνύει, εκτός των άλλων, και τη σημασία της προαγωγής της υγείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής δεν είναι τυχαίο ότι το 2024 το κεντρικό θέμα της Διεθνούς Ημέρας των Η.Ε είναι «Γήρανση με αξιοπρέπεια: Η σημασία της ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους παγκοσμίως». Στο πλαίσιο αυτό, στη θα συζητηθούν οι πολιτικές, η νομοθεσία και οι πρακτικές που ενισχύουν τα συστήματα υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους, θα τονιστεί η επείγουσα ανάγκη για την επέκταση των ευκαιριών κατάρτισης και εκπαίδευσης στη γηριατρική και τη γεροντολογία ως και για την αντιμετώπιση της έλλειψης προσωπικού φροντίδας ενώ θα αναδειχθεί και η σημασία τόσο των ληπτών φροντίδας όσο και των φροντιστών τους.

Τα θέματα αυτά, συνήθως απουσιάζουν στη χώρα μας από τον δημόσιο διάλογο για τη γήρανση και τις προκλήσεις που αυτή θέτει. Οι οικονομολόγοι ειδικότερα που μονοπωλούν το πεδίο δίδουν έμφαση στις αρνητικές συνέπειες που απορρέουν από την αυξανόμενη αναλογία των ηλικιωμένων (περιορισμένες δυνατότητες προσαρμογής στις νέες συνθήκες, μειωμένη κινητικότητα, δυσκολία απόκτησης νέων γνώσεων, ακαμψία στην αγορά της εργασίας κ.λπ.) ενώ επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στην επάγωγη της δημογραφικής γήρανσης ταχύτατη ανάπτυξη των δαπανών που αφορούν, κυρίως, τις συντάξεις και την υγεία/ περίθαλψη των ηλικιωμένων σε συνδυασμό με την μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας.

Σε ένα πρώτο επίπεδο ανάλυσης βρισκόμαστε μπροστά σε μια σχετικά απλή σχέσης αιτίου- αιτιατού, όπου οι δαπάνες για τους ηλικιωμένους αποτελούν την εξαρτημένη μεταβλητή, η δε δημογραφική γήρανση συνιστά τον καθοριστικό παράγοντα εκτόξευσής τους στα ύψη. Όμως, οι σχέσεις είναι πλέον περίπλοκες απ’ ό,τι

συνήθως παρουσιάζονται καθώς υπεισέρχονται τρεις συνιστώσες: η δημογραφική, η οικονομική, και η κοινωνικο-πολιτική (θεσμική). Όσον αφορά την τελευταία αυτή διάσταση θα ισχυρισθούμε ότι οι ανεπτυγμένες κοινωνίες (της ελληνικής συμπεριλαμβανομένης) «κατασκεύασαν» εν πολλοίς τη γήρανσή τους: επιθυμώντας να την ταυτίσουν με μια περίοδο κατάκτησης της ελευθερίας σε βάρος των καταναγκασμών του χρόνου πέτυχαν τελικά να διευρύνουν την εξάρτηση των ηλικιωμένων στον οικονομικό, κοινωνικό και ιατρικό τομέα. Με τις πολιτικές δε που υιοθετήθηκαν και που θεωρητικά είχαν ως στόχο τη διεύρυνση της αυτονομίας των ηλικιωμένων, ενίσχυσαν την εξάρτησή τους, ορίζοντάς τους βασικά ως απλούς αποδέκτες υπηρεσιών και περιχαρακώνοντάς τους σε εξειδικευμένα δίκτυα κατανάλωσης, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται ως ομάδα που «επωφελείται» μονομερώς της μεταφοράς κοινωνικών πόρων. Ταυτίζοντας έτσι τη γήρανση με ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο τα άτομα επιβιώνουν εις «βάρος» της κοινωνίας έθεσαν ταυτόχρονα σε κίνηση τους μηχανισμούς που οδηγούν στην κοινωνική υποβάθμιση της ομάδα αυτής.

Βρισκόμαστε πλέον και στη Ελλάδα – όπως και στις περισσότερες γηράσκουσες ανεπτυγμένες χώρες-, σε μια κρίσιμη καμπή, σε μια αβέβαιη μεταβατική περίοδο. Η μέλλουσα ιστορία της γήρανσής μας δεν έχει ακόμη γραφεί και οι κοινωνικοί φορείς διστάζουν να επιλέξουν ανάμεσα στα υπάρχοντα σενάρια, σενάρια που δεν έχουν ούτε την ίδια οικονομική και κοινωνική βαρύτητα, ούτε τις ίδιες πιθανότητες επαλήθευσης. Η χειρότερη επιλογή συνίσταται, κατά τη γνώμη μας, στον εγκλωβισμό της κοινωνίας μας στις υπάρχουσες δομές και μηχανισμούς λειτουργίας, στους παρόντες μηχανισμούς σύλληψης και θεώρησης των «προβλημάτων», στην εμμονή στα ισχύοντα συστήματα αφαίρεσης κοινωνικών πόρων και αναδιανομής. Η καλύτερη συνίσταται στη διεύρυνση των ηλικιακών συνόρων, στη δημιουργία εναλλακτικών επιλογών ανάμεσα στην εργασία, τον ελεύθερο χρόνο και την εκπαίδευση στη διάρκεια των διαδοχικών κύκλων της ζωής, στη μερική κατάργηση των τειχών που διαχωρίζουν την ενεργή από τη μη ενεργή ζωή, στην ανάδειξη και αξιοποίηση του τεραστίου αποθέματος δυνάμεων και πόρων που κατέχουν τα άτομα της αποκαλούμενης ευσχήμως «τρίτης» ή ακόμη και «τέταρτης» ηλικίας». Συνίσταται, επίσης, στη δόμηση νέων πολιτικών, στην «επανεφεύρεση» της γήρανσης και στην αναδόμηση των θεσμών, στην αλλαγή των νοοτροπιών, στην αναθεώρηση της οπτικής γωνίας σύλληψης και προσέγγισης του «προβλήματος» και, τέλος, στη δυναμική, οργανωμένη εμφάνιση στο προσκήνιο των άμεσα ενδιαφερομένων που θα πάψουν να αποτελούν μόνον στατιστικές κατηγορίες.

Η πρόκληση είναι παρούσα: Από τις λύσεις που θα δοθούν, θα κριθεί και στη χώρα μας αν ο κοινωνικός στιγματισμός, η περιθωριοποίηση των «ηλικιωμένων» -επάγωγο της έως σήμερα θεωρούμενης απουσίας

«συλλογικής χρησιμότητάς» τους- θα αρθεί, εάν το κοινωνικό ρολόι θα προλάβει το βιολογικό, εάν η ανισορροπία ανάμεσα στις δύο βασικές συνιστώσες της γήρανσης (κοινωνική /δημογραφική), είναι δυνατόν να ανατραπεί. Από τις επιλογές που θα γίνουν θα κριθεί επίσης, εάν «ευγενείς» δραστηριότητες (όπως η φροντίδα- θεραπεία) που θεωρούνται σήμερα ακόμη σε μεγάλο βαθμό ως μη «παραγωγικές» θα αποκτήσουν τη θέση που τους ανήκει, ώστε να δυναμιτίσουν την οικονομία του μέλλοντος σε συνδυασμό και με την αυξημένη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών για τους ηλικιακά μεγαλύτερους. Οι τρόποι προσαρμογής μας στη γήρανση ποικίλλουν φυσικά και είναι άμεση συνάρτηση των πολιτικών που θα υιοθετηθούν και του χρόνου που θα έχουμε από τη στιγμή που θα αποφασίσουμε να δράσουμε. Το ερώτημα δε που βάσιμα δύναται να τεθεί είναι εάν οι προαναφερθείσες αναδιαρθρώσεις και ανακατατάξεις μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς -εκτός των άλλων- αλλαγές στο παραγωγικό μας μοντέλο και στους τρόπους παραγωγής και διανομής του συλλογικού πλούτου, αλλαγές που απαιτούνται εξαιτίας -εκτός των άλλων- και των δημογραφικών μας εξελίξεων. Από την απάντηση στο ερώτημα αυτό θα κριθεί και εάν η συλλογική και διαγενεακή αλληλεγγύη που όλοι επικαλούνται είναι μύθος ή πραγματικότητα…

*Διευθυντής ερευνών, ΙΔΕΜ

Συνέχεια ανάγνωσης

Λαθρομετανάστευση

Creta Post: Νέο καραβάνι με… μετανάστες στην Γαύδο

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Άμεσα έγιναν αντιληπτοί και ενημερώθηκαν οι αρχές που ξεκίνησαν τον εντοπισμό και την συγκέντρωσή τους. Οι μετανάστες έχουν συγκεντρωθεί στο λιμάνι του Καραβέ 

Νέο καραβάνι με… μετανάστες εντοπίστηκε στην Γαύδο με τις αρχές να σημαίνουν «συναγερμό». Σύμφωνα με πληροφορίες του cretapost, οι δεκάδες μετανάστες έφτασαν με πλοιάριο στο νησί και κατέβηκαν στην παραλία «Ποταμός» και διασκορπίστηκαν.

Άμεσα έγιναν αντιληπτοί και ενημερώθηκαν οι αρχές που ξεκίνησαν τον εντοπισμό και την συγκέντρωσή τους.

Οι μετανάστες έχουν συγκεντρωθεί στο λιμάνι του Καραβέ ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η καταμέτρησή τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι θα μεταφερθούν με πλοίο της γραμμής στα Σφακιά ενώ στη συνέχεια με λεωφορεία θα μεταβούν στα Χανιά για την προσωρινή τους φιλοξενία.

Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι έρευνες των αρχών για τον εντοπισμό και την σύλληψη των διακινητών τους.

Συνέχεια ανάγνωσης

Ινφογνώμων

Infognomon Logo

Περιηγηθείτε στα κορυφαία βιβλία του βιβλιοπωλείου μας

Προβολή όλων

Δημοφιλή