Ακολουθήστε μας

Εθνικά Θέματα

Περί «φασισμού», «ναζισμού» και «ρατσισμού» της ΕΟΚΑ

Δημοσιεύτηκε

στις

Χωρίς δημόσιους εορτασμούς και εμβατήρια, αλλά νοερά, εορτάστηκε φέτος η επέτειος της έναρξης της κυπριακής επανάστασης, μέσα στην αλλόκοτη σιωπή των μέτρων προστασίας κατά της παγκόσμιας επιδημίας του κορωνοϊού. Παρά ταύτα, δεν έλειψε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η ανακύκλωση των τετριμμένων ψιθύρων και λασπολογιών από τους γνωστούς κύκλους που επιμένουν να παρουσιάζουν την ΕΟΚΑ περίπου ως ένα «φασιστικό», «ναζιστικό» και «ρατσιστικό» κίνημα. Βεβαίως, πλην κάποιων περιθωριακών περιπτώσεων που υιοθετούν πλήρως την τουρκική και την τουρκοκυπριακή προπαγάνδα για την ΕΟΚΑ, κανένας σοβαρός σχολιαστής δεν μπορεί να το ισχυριστεί αυτό δημόσια.

 

Ωστόσο, ο επί δεκαετίες αναπαραγόμενος ψίθυρος σκοπό έχει να καθιερωθεί στα μυαλά των ανθρώπων, ειδικά αυτών που δεν έχουν επαρκή γνώση της ιστορίας. Ευελπιστούν πως αυτό που δεν μπορεί να πράξει η ιστορική έρευνα, να επιβληθεί στις συνειδήσεις μέσα από την προπαγάνδα. Για διάφορους λόγους, κάποιοι από αφέλεια και κάποιοι με βαθύτερο στόχο να ροκανίσουν τα πολιτικά θεμέλια που οδήγησαν στην ίδια την ύπαρξη του Κυπριακού Κράτους, προσπαθούν να μηδενίσουν το ηθικό πλεονέκτημα της ΕΟΚΑ. «Χρήσιμοι ηλίθιοι» της όλης ψυχολογικής επιχείρησης και μερικοί ακροδεξιοί, οι οποίοι αν ήξεραν την ιστορία της ΕΟΚΑ δεν θα υιοθετούσαν ξένους εθνοφυλετισμούς.

Με αφορμή τα 65 χρόνια από την έναρξη του ηρωικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Κυπρίων για Ένωση με την Ελλάδα, θα παραθέσουμε συνοπτικά μερικά ενδεικτικά γεγονότα που καταρρίπτουν τα παραμύθια και εκθέτουν αυτούς που τα σκαρφίζονται.

Συνταγματάρχης & Αρχιεπίσκοπος

Επικεφαλής του κυπριακού ενωτικού αγώνα ήταν ο Συνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας «Διγενής» και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ο μεν ως στρατιωτικός Αρχηγός, ο δε ως πολιτικο-θρησκευτικός ηγέτης της Εθναρχούσας Εκκλησίας της Κύπρου. Και οι δύο, και λόγω θέσεως, ο ένας στρατιωτικός και ο άλλος ιεράρχης, αλλά βεβαίως και εκ πεποιθήσεως, ανήκαν στην εθνικόφρονα Δεξιά.

Ωστόσο, αυτοί ήταν που ταύτισαν τον αγώνα για την Ένωση με την Ελλάδα με το δικαίωμα της Αυτοδιάθεσης. Ένα σύνθημα-σημαία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και βασική θέση για την χειραφέτηση όλων εκείνων των λαών που παρά την φρίκη του ιμπεριαλισμού του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, βρίσκονταν ακόμη υπό αποικιακό έλεγχο. Με άλλα λόγια, το προοδευτικό αυτό σύνθημα εκφράστηκε πιο αποτελεσματικά από τους εκπροσώπους ενός από τους παλαιότερους θεσμούς του ελλαδικού κράτους, του Ελληνικού Στρατού, και του αρχαιότερου οργανωμένου θεσμού της Κύπρου, της Εκκλησίας.

Η πρώτη προκήρυξη

Από την πρώτη προκήρυξη τα ξημερώματα της 1ης Απριλίου 1955, ο Διγενής διαχωρίζει την θέση της ΕΟΚΑ από τον φασισμό και τον ναζισμό: «Διεθνείς διπλωμάται, ατενίσατε το έργον σας. Είναι αίσχος εν εικοστώ αιώνι, οι λαοί να χύνουν το αίμα των διά να αποκτήσουν τη λευτεριά των, το θείον αυτό δώρον, για το οποίον και εμείς επολεμήσαμεν παρά το πλευρόν των λαών σας και για το οποίον σεις τουλάχιστον διατείνεσθε ότι επολεμήσατε εναντίον του ναζισμού και του φασισμού».

Και στην πορεία της κορύφωσης του αγώνα, οι εορταστικές διαδηλώσεις των Κυπρίων για το ΟΧΙ της μεταξικής Ελλάδας έναντι της φασιστικής Ιταλίας που γίνονταν ανησυχούσαν τους Βρετανούς. Για παράδειγμα, σε μια αναφορά τους του 1957, οι Βρετανοί ανησυχούν πως κατά τους εορτασμούς της «ελληνικής αντίστασης στην φασιστική Ιταλία κατά τον Β’ Π.Π.» οι Κύπριοι θα γίνονταν «δεκτικοί στην προπαγάνδα κατά τη διάρκεια των λειτουργιών στην Εκκλησία».

Άλλωστε, κατά την διάρκεια του αγώνα είναι οι Άγγλοι που χαρακτηρίζονται ως «ναζί» και τα βρετανικά κρατητήρια με τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Τουρκοκύπριοι

Δεν υπήρχε ειδικός «ρατσισμός» κατά των Τουρκοκυπρίων από την ΕΟΚΑ. Σε φυλλάδιο που κυκλοφόρησε στους μαχαλάδες, γραμμένο μάλιστα στα τουρκικά, από τον Ιούλιο του 1955, ο Διγενής τόνιζε στους Τουρκοκύπριους ότι ο Αγώνας δεν στρέφεται εναντίον τους αλλά των Βρετανών. Τους διαβεβαίωνε πως η ΕΟΚΑ τους θεωρούσε γνήσιους φίλους και συμμάχους και πως οι προθέσεις της έναντί τους είναι αγνές και φιλικές και δεν θα γίνουν ανεκτές συμπεριφορές που θα έθεταν σε κίνδυνο την ζωή, την αξιοπρέπεια και την περιουσία τους. Στο μέτρο που ήταν δυνατόν απέφευγαν την στοχοποίηση Τουρκοκυπρίων υπαλλήλων της αποικιοκρατικής διοίκησης. Αυτό άλλαξε όταν συστηματικά πλέον οι Τουρκοκύπριοι εντάσσονται στις βρετανικές αστυνομικές δομές που τους έφεραν αντιμέτωπους με την ΕΟΚΑ, με αποτέλεσμα οι σχέσεις να πάρουν τον κατήφορο.

Αυτό έγινε όταν η ηγεσία τους και η ΤΜΤ υιοθετούν το «Taksim», που προϋπέθετε εθνοκάθαρση, αφού δεν ήθελαν ως «απομεινάρια της τουρκικής κυριαρχίας» να «εξουσιάζονται» από τους «Ρωμιούς», τους «πρώην σκλάβους» τους.

Αφρική

Το περί γενικού «ρατσισμού» αφήγημα είναι ιδιαίτερα γελοίο. Και οι δύο Κύπριοι ηγέτες της ΕΟΚΑ έχαιραν εκτίμησης μεταξύ των μη-ευρωπαϊκών, μη-λευκών εθνών.

Τον Σεπτέμβριο του 1959, ο Υπουργός Δημοσίων Έργων της Γκάνα, Krobo Edusei, επισκέπτεται τον Στρατηγό Γρίβα στην Αθήνα. Ο Edusei έγινε υπουργός τον Νοέμβριο του 1957. Πρωτοστάτησε στο αντιαποικιακό κίνημα της Γκάνας, ακτιβιστής της πανάρχαιας φυλής των Ασάντι και στέλεχος του σοσιαλιστικού Εθνικού Κόμματος του Λαού. Η εφημερίδα «Ελευθερία» (12/09/1959) γράφει για την συνάντησή του με τον Αρχηγό της ΕΟΚΑ: «Ο κ. υπουργός χαιρετών τον στρατηγόν είπεν ότι ήτο επιθυμία της κυβερνήσεως και του λαού της χώρας του να επισκεφθή τον ακαταμάχητον αγωνιστήν της ελευθερίας Διγενή και να εκφράση τον θαυμασμόν δια τα κατορθώματά του. Ο στρατηγός απαντών εξέφρασε την συγκίνησίν του δια την τιμήν ταύτην, παρεκάλεσε τον κ. υπουργόν να διαβιβάση στην κυβέρνησιν και τον λαόν της χώρας του τας ευχαριστίας του και τα θερμότατα συγχαρητήριά του διότι ο λαός της Γκάνα κατόπιν αγώνων επέτυχε την ελευθερίαν του και διατύπωσε την ευχήν όπως δια της κοινής συνεργασίας όλοι οι υπόδουλοι λαοί επιτύχουν το ύψιστον αγαθόν της ελευθερίας. Τέλος παρεκάλεσε τον κ. υπουργόν να διαβιβάση προς τον πρωθυπουργόν της χώρας του τον πλεόν φιλικόν χαιρετισμόν του».

Πρωθυπουργός ήταν ο Δρ. Kwame Nkrumah, ένας από τους ηγέτες της ανεξαρτησίας της Γκάνα, ιδρυτικό στέλεχος της Αφρικανικής Ένωσης και του κινήματος των Αδεσμεύτων και οραματιστής του Παναφρικανισμού, βραβευθείς και με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν.

Με αυτό διατηρούσε άριστες σχέσεις και ο Μακάριος, και ο ίδιος εκ των ηγετών του Κινήματος των Αδεσμεύτων, ο μόνος Ευρωπαίος, μαζί με τον Στρατάρχη Τίτο της Γιουγκοσλαβίας, σε ένα κίνημα των νέων κρατών της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής.

Το ιεραποστολικό έργο του Μακαρίου στην Αφρική είναι πασίγνωστο. Είχε εξαιρετικές σχέσεις με τον Mzee Jomo Kenyatta της Κένυας, εκ των ηγετών του απελευθερωτικού κινήματος των Mau Mau, στο οποίο εντάχθηκαν και πολλοί Αφρικανοί Ορθόδοξοι. Ιδιαίτερες σχέσεις είχε και με τον Αυτοκράτορα Χαϊλέ Σελασιέ A’ της Αιθιοπίας, αυτόν που θα ανακηρύξουν «μεσσία» οι απανταχού ρασταφαριανοί. Η Αιθιοπία είναι η μόνη αφρικανική χώρα που δεν κατάφεραν να κατακτήσουν οι αποικιοκράτες.

Άραβες

Μετά την αγγλογαλλική επίθεση στο Σουέζ, μεταξύ 1956-57, όταν Πρόεδρος ήταν ο Gamal Abdel Nasser, η ΕΟΚΑ έδειξε την αλληλεγγύη της με επιθέσεις κατά βρετανικών αεροσκαφών, ενέδρες και κλοπή οπλισμού από Γάλλους στρατιώτες που στάθμευαν στην Κύπρο. Ο Πρόεδρος της Αιγύπτου ανταπέδωσε την στήριξη όταν το 1964 έστειλε οπλισμό στους Ελληνοκύπριους που μάχονταν την ΤΜΤ.

Όταν οι Βρετανοί έστειλαν τον Μιχαλάκη Καραολή της ΕΟΚΑ στην κρεμάλα, ο Αλγερινός νομπελίστας και αναρχικός φιλόσοφος Albert Camus ζήτησε από την Βασίλισσα Ελισάβετ να του δώσει χάρη. Και στην πρώτη δικοινοτική κυπριακή βουλή, ήταν οι Κύπριοι βουλευτές της ΕΟΚΑ που αρνούνταν να καταδικάσουν τους Αλγερινούς του FLN, σε αντίθεση με τους Τουρκοκύπριους.

Ιρλανδοί και IRA

Ίσως η «ιρλανδική» πτυχή να ήταν και η μόνη με «επιχειρησιακές» διαστάσεις. Στις φυλακές του Wormwood Scrubs και του Wakefield, οι Κύπριοι «επικίνδυνοι τρομοκράτες» της ΕΟΚΑ συνάντησαν τους φυλακισμένους του IRA. Μαζί οργάνωσαν κοινή απόδραση απ’ όπου οι Κύπριοι θα συνενώνονται με τον IRA, στην οποία κατάφερε να δραπετεύσει ένας εκ των Ιρλανδών, ο Seamus Murphy.

Εκτός από τις βαθιές φιλίες που σφυρηλατήθηκαν μεταξύ τους, αντάλλαξαν αντάρτικη τεχνογνωσία και διδαχθέντα μαθήματα αλλά και ιστορικο-πολιτικές γνώσεις και απόψεις. Αξίζει να σημειωθεί πως στις εν λόγω φυλακές με τους Ιρλανδούς βρέθηκαν αγωνιστές που μέχρι το 1974 θα εκπροσωπήσουν όλο το ελληνοκυπριακό πολιτικό φάσμα (πλην ΑΚΕΛ). Εκεί θα γνωρίσουν και τους δύο μετέπειτα αρχηγούς των δύο παρακλαδιών του βορειοϊρλανδικού IRA, τον Cathal Goulding, που ήταν της μαρξιστικής-ρεπουμπλικανικής παράδοσης, και τον Seán Mac Stíofáin, που ήταν της καθολικής-ρεπουμπλικανικής παράδοσης.

Στις φυλακές θα γνωρίσουν επίσης τον κορυφαίο ατομικό επιστήμονα Klaus Fuchs, ο οποίος άλλαξε την μοίρα του Ψυχρού Πολέμου. Όπως μας επιβεβαίωσαν τόσον ο Ρένος Κυριακίδης, όσο και ο Γιώργος Σκοτεινός που βρέθηκαν μαζί του στις ίδιες φυλακές, πίστευε ειλικρινά στο δίκαιο του αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου για Ένωση, παρά το ότι ήταν ιδεολόγος κομμουνιστής (έγινε πράκτορας της KGB λόγω πεποιθήσεων και όχι από χρηματισμό).

Ανατολικό Στρατόπεδο

Οι ξένοι οπαδοί της ΕΟΚΑ όμως δεν περιορίζονταν στις χώρες της Δύσης και του Τρίτου Κόσμου και ο Klaus Fuchs πιο πάνω δεν ήταν μεμονωμένη περίπτωση ξένου κομμουνιστή που στήριζε την ΕΟΚΑ.

Σε επιστολή του προς τον Γρίβα το 1959, ο ηγέτης της επαναστατημένης Κούβας Fidel Castro, έγραφε: «Συνταγματάρχα, ο αγώνας σου με έχει γοητεύσει και μαζί χρησιμεύσει ως παράδειγμα και για την ελευθερία της δικής μου πατρίδας. Τα θερμά μου συγχαρητήρια. Εύχομαι να βασιλεύσει επιτέλους στον κόσμο Δημοκρατία και Δικαιοσύνη».

Στήριξη από την κομμουνιστική Κούβα υπήρξε και τον Δεκέμβριο του 1964 δια στόματος Ernesto Ché Guevara, όταν από του βήματος του ΟΗΕ συνεχάρη τον «ηρωικό λαό και την κυβέρνηση της Κύπρου» για την «προάσπιση της κυριαρχίας τους» έναντι της ΝΑΤΟϊκής Τουρκίας.

Ήταν η εποχή που κομμουνιστές συμμετείχαν στους ελληνοκυπριακούς παραστρατιωτικούς σχηματισμούς, το ΑΚΕΛ καλωσόριζε στην Κύπρο τον Διγενή και ψήφιζε στη Βουλή, μαζί με το Πατριωτικό Μέτωπο, υπέρ της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Τότε που ο Γρίβας με το ΓΕΕΘΑ μετεξέλισσαν την Εθνική Φρουρά σε κανονικό στρατό, απογαλακτίζοντάς την από την Αστυνομική Δύναμη Κύπρου, και ο βουλευτής της ΕΔΑ Μίκης Θεοδωράκης τής έγραφε τον «Ύμνο στην Εθνοφρουράν».

Πρέσβης Κίνας

Κλείνουμε με το τουΐτ του Πρέσβη της Κίνας Huang Xingyuan για την επέτειο της 1ης Απριλίου: «Πολλά μαθήματα μπορούν να διδαχθούν από τον απελευθερωτικό αγώνα 1955-59 που οδήγησε στην δημιουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στις ώρες της κρίσης για το έθνος, ο αγώνας της ΕΟΚΑ έδειξε τον δρόμο της αντοχής, της αποφασιστικότητας, της εθνικής αξιοπρέπειας και της τιμής». Τη δήλωση συνοδεύει φωτογραφία από τα Φυλακισμένα Μνήματα όπου προβάλλει πάνω από τους τάφους των ηρώων η φράση «του ανδρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δεν λογιέται».

Δρ. Λάμπρος Γ. Καούλλας
*Αστυνομικές Σπουδές, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Δημοσιεύθηκε στην «Σημερινή» της Κυριακής.

www.sigmalive.com 

Ιράν

Στρατηγικό πλεονέκτημα για την Ελληνική και Κυπριακή Δημοκρατία

Πλέον το γεωπολιτικό αποτύπωμα ενισχύεται και οι συγκυρίες είναι ευνοϊκές

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Γράφει ο Μάριος Πουλίκκας

Η “Κυπριακή Δημοκρατία”, όπως ορίζεται από τις Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου του 1959, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ.

* Οι Τούρκοι οικειοθελώς αποχώρησαν το 1964, απέσυραν την Αναγνώριση τους προς αυτήν και έκτοτε όχι μόνο δεν αναίρεσαν την απόφαση τους, αλλά έβαλαν και την ταφόπλακα της συμμετοχής τους στην “Κυπριακή Δημοκρατία των Συμφωνιών Ζυρίχης Λονδίνου 1959” (και άρα και στην ύπαρξη της) με την Παράνομη Τουρκική Εισβολή, Εθνοκάθαρση και Κατοχή το 1974.

* Το 1964 και παρόλο που οι Έλληνες κρατούσαμε κυνηγετικά όπλα και οι Τούρκοι σύγχρονα για την εποχή στρατιωτικά τυφέκια, καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία το ένοπλο πραξικόπημα τους.

* Με το Ψήφισμα 186/64, του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, η Κυπριακή Δημοκρατία ΧΩΡΙΣ τους Τουρκοκύπριους, είναι η ΜΟΝΗ Αναγνωρισμένη Αρχή στο νησί.

* Η “Κυπριακή Δημοκρατία του 1964” με όλες τις (τύπου Απαρτχάιντ) “Δικοινοτικές Πρόνοιες” σε αχρησία, είναι ένα ΕΝΤΕΛΩΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ Κράτος από αυτό που προνοούσαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου του 1959.

* Έγιναν σκληρές μάχες και η αντιμετώπιση της τουρκανταρσίας δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση.

* Η ψήφιση του 186/64 είναι ίσως η Μεγαλύτερη Διπλωματική ΝΙΚΗ που πετύχαμε ποτέ.

* Σήμερα (αν και εδαφικά κουτσουρεμένη) η “Κυπριακή Δημοκρατία του 186/64”, συνεχίζει να υπάρχει, να αναπτύσσεται και να αποτελεί το καταφύγιο των Ελλήνων της Κύπρου.

* Η πικρία και η απογοήτευση για τις Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου, ειδικά μετά από έναν τόσο όμορφο αγώνα όπως αυτόν της ΕΟΚΑ, είναι έντονα συναισθήματα που μας πνίγουν όλους. Δεν παύει όμως να ισχύει ότι εκείνη η Κυπριακή Δημοκρατία ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ και έχει αντικατασταθεί με κόπους και θυσίες, από την “Ελληνική Κυπριακή Δημοκρατία του 186/64”.

* ΠΛΕΟΝ, ΤΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΕΝΙΣΧΥΕΤΑΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΚΥΡΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΕΥΝΟΪΚΕΣ

* Δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την πλήρη ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ χωρίς υποσημειώσεις. Ούτε ΔΔΟ, ούτε καν “επιστροφή στην Κυπριακή Δημοκρατία” (που πολλοί προτείνουν, εννοώντας την “Κυπριακή Δημοκρατία των Συμφωνιών Ζυρίχης Λονδίνου 1959”). Δεν υπάρχει επιστροφή σε κάτι που ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ.

* ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ και καθολική εφαρμογή της ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΧΩΡΙΣ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΝΟΙΕΣ.
Αυτός πρέπει να είναι ο Στόχος.

Με σωστή προσέγγιση μπορεί να επιτευχθεί.

Οι Συγκυρίες είναι ΥΠΕΡ ΜΑΣ.

* Παλαιότερα, οι Αμερικανοί προσπαθούσαν πάντα να κρατούν “ίσες αποστάσεις” με τους Τούρκους για οτιδήποτε αφορούσε στην Κύπρο. Πλέον, ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ούτε τυπική συνεννόηση με το κατοχικό καθεστώς για θέματα συμμετοχής της Κύπρου στις επιχειρήσεις στην Μέση Ανατολή.

* Οι Γερουσιαστές Jerry Moran, Susan Collins, John Boozman και John Cornyn, συναντήθηκαν το πρωί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο πλαίσιο της κοινής βούλησης για περαιτέρω ανάπτυξη και ενδυνάμωση των στρατηγικής σημασίας διμερών σχέσεων Κύπρου – ΗΠΑ. 🇨🇾🇺🇸

* Κατά τη συνάντηση, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Κυπριακή Δημοκρατία, τόσο με την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας όσο και με την παροχή διευκολύνσεων για τον ασφαλή επαναπατρισμό υπηκόων διαφόρων χωρών που εγκαταλείπουν την περιοχή.

* Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε, επίσης, στη σημασία και το υψηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και ΗΠΑ, ειδικά μετά τη Συμφωνία που συνομολογήθηκε τον περασμένο Ιούνιο, για θεσμοθέτηση Στρατηγικού Διαλόγου ανάμεσα στις δυο χώρες.

Για τέλος, αφήνω τα λόγια του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ: “In Israel, in order to be realist, you must believe in miracles” -David Ben-Gurion

Πόσο ταιριάζουν και στην περίπτωση μας.

Συνέχεια ανάγνωσης

Δημογραφικό

Indemography: Η γήρανση του πληθυσμού μας

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Περιγραφή: Tα Ηνωμένα Έθνη έχουν θεσπίσει από το 1990, την πρώτη Οκτωβρίου σαν Διεθνή Ημέρα της Ηλικιωμένων. Η ημέρα αυτή είναι και μια ευκαιρία στις ανεπτυγμένες κυρίως χώρες όπου το πλήθος και το ειδικό βάρος της ηλικιακής αυτής ομάδας αυξάνεται ταχύτατα, να ενσκήψουν στα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει και, ταυτόχρονα, και στις προκλήσεις που θέτει η δημογραφική γήρανση. Πολλά δε από τα ερωτήματα που τίθενται στις χώρες αυτές είναι κοινά, όπως: ποιες είναι οι συνέργειες για μια ολοκληρωμένη κα συντονισμένη πολιτική, που, εκτός των άλλων, θα επιτρέψει στους ηλικιωμένους να έχουν μια υγιή και ενεργή γήρανση; ποιες οι πολλαπλές προκλήσεις που θέτει η μη αναστρέψιμη μεσοπρόθεσμα δημογραφική αυτή γήρανσης;

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η διεθνής αυτή ημέρα πέρασε σχεδόν απαρατήρητη -και όχι μόνον από τα ΜΜΕ- παρόλο που η γήρανση προβληματίζει ιδιαίτερα καθώς ενώ ο συνολικός πληθυσμός μας αυξήθηκε κατά 39% ανάμεσα στις αρχές της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας και σήμερα, οι 65 ετών και άνω αυξήθηκαν 4,6 φορές (από 520 χιλ. σε 2,4 εκατομμύρια) ενώ οι 85 ετών και άνω πολλαπλασιάστηκαν επι 20 (600 χιλ. σήμερα έναντι 30 μόλις χιλ. το 1951).

Η ραγδαία αυτή αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων αναδεικνύει, εκτός των άλλων, και τη σημασία της προαγωγής της υγείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Δεν είναι έτσι τυχαίο ότι το 2024 το κεντρικό θέμα της Διεθνούς Ημέρας των Η.Ε είναι «Γήρανση με αξιοπρέπεια: η σημασία της ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους παγκοσμίως». Τα θέματα αυτά, συνήθως απουσιάζουν στη χώρα μας από τον δημόσιο διάλογο για τη γήρανση και τις προκλήσεις που αυτή θέτει, ένα διάλογο που μονοπωλείται από τους οικονομολόγους οι οποίοι δίδουν έμφαση στις αρνητικές συνέπειες που απορρέουν από την αυξανόμενη αναλογία των ηλικιωμένων (περιορισμένες δυνατότητες προσαρμογής στις νέες συνθήκες, μειωμένη κινητικότητα, δυσκολία απόκτησης νέων γνώσεων, ακαμψία στην αγορά της εργασίας κ.λπ.) ενώ επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στην επάγωγη της δημογραφικής γήρανσης ταχύτατη ανάπτυξη των δαπανών που αφορούν, κυρίως, τις συντάξεις και την υγεία/ περίθαλψη των ηλικιωμένων σε συνδυασμό με την μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας. Οι σχέσεις όμως είναι πλέον περίπλοκες απ’ ό,τι συνήθως παρουσιάζονται καθώς υπεισέρχονται τρεις συνιστώσες: η δημογραφική, η οικονομική, και η κοινωνικο-πολιτική (θεσμική). Η τελευταία αυτή διάσταση είναι σχεδόν απούσα στον δημόσιο διάλογο και σε αυτήν αναφερόμαστε συνοπτικά στο δεύτερο μέρος του σύντομου αυτού άρθρου.

Γράφει ο Βύρων Κοτζαμάνης

Tα Ηνωμένα Έθνη έχουν θεσπίσει από το 1990, την πρώτη Οκτωβρίου σαν Διεθνή Ημέρα της Ηλικιωμένων, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη σημασία που αποδίδεται στην ηλικιακή αυτή ομάδα από την διεθνή κοινότητα. Η ημέρα αυτή είναι και μια ευκαιρία στις ανεπτυγμένες κυρίως χώρες όπου το πλήθος και το ειδικό βάρος της ηλικιακής αυτής ομάδας αυξάνεται ταχύτατα, να ενσκήψουν στα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει και, ταυτόχρονα, και στις προκλήσεις που θέτει η δημογραφική γήρανση, μια γήρανση που οφείλεται τόσο στη συρρίκνωση της γονιμότητας των μεταπολεμικών γενεών όσο και στην αύξηση των προσδόκιμων ζωής μας. Πολλά δε από τα ερωτήματα που τίθενται στις χώρες αυτές είναι κοινά, όπως: ποιες είναι οι συνέργειες για μια ολοκληρωμένη κα συντονισμένη πολιτική, που, εκτός των άλλων, θα επιτρέψει στους ηλικιωμένους να έχουν μια υγιή και ενεργή γήρανση; ποιες οι πολλαπλές προκλήσεις που θέτει η μη αναστρέψιμη μεσοπρόθεσμα αυτή γήρανση;

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η διεθνής αυτή ημέρα έχει περάσει σχεδόν απαρατήρητη παρόλο που η γήρανση μας προβληματίζει ιδιαίτερα καθώς, ενώ ο συνολικός πληθυσμός μας αυξήθηκε κατά 39% ανάμεσα στις αρχές της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας και σήμερα, οι 65 ετών και άνω αυξήθηκαν 4,6 φορές (από 520 χιλ. σε 2,4 εκατομμύρια) ενώ οι 85 ετών και άνω πολλαπλασιάστηκαν επι 20 (600 χιλ. σήμερα έναντι 30 μόλις χιλ. το 1951). Η Ελλάδα έχοντας το 23% του πληθυσμού της 65 ετών και άνω εντάσσεται έτσι στις πλέον γερασμένες χώρες της Ε.Ε ενώ θα παραμείνει στην ομάδα αυτή και τις τρείς επόμενες δεκαετίες. Χαρακτηρίζεται ταυτόχρονα όμως και από έντονες χωρικές διαφοροποιήσεις καθώς το ποσοστό των 65 ετών και άνω κυμαίνεται από 12,6% (ελάχιστο, Π.Ε Μυκόνου) έως 33,9 % (μέγιστο, Π.Ε Ευρυτανίας), ενώ το ποσοστό των 85 και άνω στον πληθυσμό των ηλικιωμένων αυξάνεται ταχύτατα (6% το 1951 αλλά 16% το 2023). Οδεύουμε, επομένως, προς έναν εκρηκτικό συνδυασμό «γήρανσης» και

«υπεργηρίας» σε σχεδόν από 1 στις 4 Περιφερειακές Ενότητες της χώρας μας, με αποτέλεσμα σύντομα (πολύ πριν από το 2050) να έχουμε μια ομάδα όπου το 1/3 του πληθυσμού τους θα είναι 65 ετών και άνω, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 των ηλικιωμένων θα είναι «υπέργηροι». Λαμβάνοντάς υπόψη δε ότι στις μετά το 1970 γενεές έχουμε μείωση της γαμηλιότητας και αύξηση τόσο των διαζυγίων όσο και του ποσοστού αυτών που δεν αποκτήσουν παιδιά θα έχουμε ένα διαρκώς αυξανόμενο πλήθος ατόμων που θα βρεθεί μετά τα 65 του με πολύ λίγα άτομα στο στενό του οικογενειακού περιβάλλον.

Η αύξηση του πλήθους των ηλικιωμένων σε ένα φθίνοντα πληθυσμό δεν αποτελεί φυσικά μια ελληνική ιδιαιτερότητα, καθώς το αυτό ισχύει ήδη σήμερα σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες ενώ στην κατάσταση αυτή θα βρεθούν όλες σχεδόν τις αμέσως επόμενες δυο δεκαετίες. Καθώς δε η ραγδαία αυτή αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων αναδεικνύει, εκτός των άλλων, και τη σημασία της προαγωγής της υγείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής δεν είναι τυχαίο ότι το 2024 το κεντρικό θέμα της Διεθνούς Ημέρας των Η.Ε είναι «Γήρανση με αξιοπρέπεια: Η σημασία της ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους παγκοσμίως». Στο πλαίσιο αυτό, στη θα συζητηθούν οι πολιτικές, η νομοθεσία και οι πρακτικές που ενισχύουν τα συστήματα υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους, θα τονιστεί η επείγουσα ανάγκη για την επέκταση των ευκαιριών κατάρτισης και εκπαίδευσης στη γηριατρική και τη γεροντολογία ως και για την αντιμετώπιση της έλλειψης προσωπικού φροντίδας ενώ θα αναδειχθεί και η σημασία τόσο των ληπτών φροντίδας όσο και των φροντιστών τους.

Τα θέματα αυτά, συνήθως απουσιάζουν στη χώρα μας από τον δημόσιο διάλογο για τη γήρανση και τις προκλήσεις που αυτή θέτει. Οι οικονομολόγοι ειδικότερα που μονοπωλούν το πεδίο δίδουν έμφαση στις αρνητικές συνέπειες που απορρέουν από την αυξανόμενη αναλογία των ηλικιωμένων (περιορισμένες δυνατότητες προσαρμογής στις νέες συνθήκες, μειωμένη κινητικότητα, δυσκολία απόκτησης νέων γνώσεων, ακαμψία στην αγορά της εργασίας κ.λπ.) ενώ επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στην επάγωγη της δημογραφικής γήρανσης ταχύτατη ανάπτυξη των δαπανών που αφορούν, κυρίως, τις συντάξεις και την υγεία/ περίθαλψη των ηλικιωμένων σε συνδυασμό με την μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας.

Σε ένα πρώτο επίπεδο ανάλυσης βρισκόμαστε μπροστά σε μια σχετικά απλή σχέσης αιτίου- αιτιατού, όπου οι δαπάνες για τους ηλικιωμένους αποτελούν την εξαρτημένη μεταβλητή, η δε δημογραφική γήρανση συνιστά τον καθοριστικό παράγοντα εκτόξευσής τους στα ύψη. Όμως, οι σχέσεις είναι πλέον περίπλοκες απ’ ό,τι

συνήθως παρουσιάζονται καθώς υπεισέρχονται τρεις συνιστώσες: η δημογραφική, η οικονομική, και η κοινωνικο-πολιτική (θεσμική). Όσον αφορά την τελευταία αυτή διάσταση θα ισχυρισθούμε ότι οι ανεπτυγμένες κοινωνίες (της ελληνικής συμπεριλαμβανομένης) «κατασκεύασαν» εν πολλοίς τη γήρανσή τους: επιθυμώντας να την ταυτίσουν με μια περίοδο κατάκτησης της ελευθερίας σε βάρος των καταναγκασμών του χρόνου πέτυχαν τελικά να διευρύνουν την εξάρτηση των ηλικιωμένων στον οικονομικό, κοινωνικό και ιατρικό τομέα. Με τις πολιτικές δε που υιοθετήθηκαν και που θεωρητικά είχαν ως στόχο τη διεύρυνση της αυτονομίας των ηλικιωμένων, ενίσχυσαν την εξάρτησή τους, ορίζοντάς τους βασικά ως απλούς αποδέκτες υπηρεσιών και περιχαρακώνοντάς τους σε εξειδικευμένα δίκτυα κατανάλωσης, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται ως ομάδα που «επωφελείται» μονομερώς της μεταφοράς κοινωνικών πόρων. Ταυτίζοντας έτσι τη γήρανση με ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο τα άτομα επιβιώνουν εις «βάρος» της κοινωνίας έθεσαν ταυτόχρονα σε κίνηση τους μηχανισμούς που οδηγούν στην κοινωνική υποβάθμιση της ομάδα αυτής.

Βρισκόμαστε πλέον και στη Ελλάδα – όπως και στις περισσότερες γηράσκουσες ανεπτυγμένες χώρες-, σε μια κρίσιμη καμπή, σε μια αβέβαιη μεταβατική περίοδο. Η μέλλουσα ιστορία της γήρανσής μας δεν έχει ακόμη γραφεί και οι κοινωνικοί φορείς διστάζουν να επιλέξουν ανάμεσα στα υπάρχοντα σενάρια, σενάρια που δεν έχουν ούτε την ίδια οικονομική και κοινωνική βαρύτητα, ούτε τις ίδιες πιθανότητες επαλήθευσης. Η χειρότερη επιλογή συνίσταται, κατά τη γνώμη μας, στον εγκλωβισμό της κοινωνίας μας στις υπάρχουσες δομές και μηχανισμούς λειτουργίας, στους παρόντες μηχανισμούς σύλληψης και θεώρησης των «προβλημάτων», στην εμμονή στα ισχύοντα συστήματα αφαίρεσης κοινωνικών πόρων και αναδιανομής. Η καλύτερη συνίσταται στη διεύρυνση των ηλικιακών συνόρων, στη δημιουργία εναλλακτικών επιλογών ανάμεσα στην εργασία, τον ελεύθερο χρόνο και την εκπαίδευση στη διάρκεια των διαδοχικών κύκλων της ζωής, στη μερική κατάργηση των τειχών που διαχωρίζουν την ενεργή από τη μη ενεργή ζωή, στην ανάδειξη και αξιοποίηση του τεραστίου αποθέματος δυνάμεων και πόρων που κατέχουν τα άτομα της αποκαλούμενης ευσχήμως «τρίτης» ή ακόμη και «τέταρτης» ηλικίας». Συνίσταται, επίσης, στη δόμηση νέων πολιτικών, στην «επανεφεύρεση» της γήρανσης και στην αναδόμηση των θεσμών, στην αλλαγή των νοοτροπιών, στην αναθεώρηση της οπτικής γωνίας σύλληψης και προσέγγισης του «προβλήματος» και, τέλος, στη δυναμική, οργανωμένη εμφάνιση στο προσκήνιο των άμεσα ενδιαφερομένων που θα πάψουν να αποτελούν μόνον στατιστικές κατηγορίες.

Η πρόκληση είναι παρούσα: Από τις λύσεις που θα δοθούν, θα κριθεί και στη χώρα μας αν ο κοινωνικός στιγματισμός, η περιθωριοποίηση των «ηλικιωμένων» -επάγωγο της έως σήμερα θεωρούμενης απουσίας

«συλλογικής χρησιμότητάς» τους- θα αρθεί, εάν το κοινωνικό ρολόι θα προλάβει το βιολογικό, εάν η ανισορροπία ανάμεσα στις δύο βασικές συνιστώσες της γήρανσης (κοινωνική /δημογραφική), είναι δυνατόν να ανατραπεί. Από τις επιλογές που θα γίνουν θα κριθεί επίσης, εάν «ευγενείς» δραστηριότητες (όπως η φροντίδα- θεραπεία) που θεωρούνται σήμερα ακόμη σε μεγάλο βαθμό ως μη «παραγωγικές» θα αποκτήσουν τη θέση που τους ανήκει, ώστε να δυναμιτίσουν την οικονομία του μέλλοντος σε συνδυασμό και με την αυξημένη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών για τους ηλικιακά μεγαλύτερους. Οι τρόποι προσαρμογής μας στη γήρανση ποικίλλουν φυσικά και είναι άμεση συνάρτηση των πολιτικών που θα υιοθετηθούν και του χρόνου που θα έχουμε από τη στιγμή που θα αποφασίσουμε να δράσουμε. Το ερώτημα δε που βάσιμα δύναται να τεθεί είναι εάν οι προαναφερθείσες αναδιαρθρώσεις και ανακατατάξεις μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς -εκτός των άλλων- αλλαγές στο παραγωγικό μας μοντέλο και στους τρόπους παραγωγής και διανομής του συλλογικού πλούτου, αλλαγές που απαιτούνται εξαιτίας -εκτός των άλλων- και των δημογραφικών μας εξελίξεων. Από την απάντηση στο ερώτημα αυτό θα κριθεί και εάν η συλλογική και διαγενεακή αλληλεγγύη που όλοι επικαλούνται είναι μύθος ή πραγματικότητα…

*Διευθυντής ερευνών, ΙΔΕΜ

Συνέχεια ανάγνωσης

Λαθρομετανάστευση

Creta Post: Νέο καραβάνι με… μετανάστες στην Γαύδο

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Άμεσα έγιναν αντιληπτοί και ενημερώθηκαν οι αρχές που ξεκίνησαν τον εντοπισμό και την συγκέντρωσή τους. Οι μετανάστες έχουν συγκεντρωθεί στο λιμάνι του Καραβέ 

Νέο καραβάνι με… μετανάστες εντοπίστηκε στην Γαύδο με τις αρχές να σημαίνουν «συναγερμό». Σύμφωνα με πληροφορίες του cretapost, οι δεκάδες μετανάστες έφτασαν με πλοιάριο στο νησί και κατέβηκαν στην παραλία «Ποταμός» και διασκορπίστηκαν.

Άμεσα έγιναν αντιληπτοί και ενημερώθηκαν οι αρχές που ξεκίνησαν τον εντοπισμό και την συγκέντρωσή τους.

Οι μετανάστες έχουν συγκεντρωθεί στο λιμάνι του Καραβέ ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η καταμέτρησή τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι θα μεταφερθούν με πλοίο της γραμμής στα Σφακιά ενώ στη συνέχεια με λεωφορεία θα μεταβούν στα Χανιά για την προσωρινή τους φιλοξενία.

Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι έρευνες των αρχών για τον εντοπισμό και την σύλληψη των διακινητών τους.

Συνέχεια ανάγνωσης

Ινφογνώμων

Infognomon Logo

Περιηγηθείτε στα κορυφαία βιβλία του βιβλιοπωλείου μας

Προβολή όλων

Δημοφιλή