Ιστορία
Το «Μακεδονικό Ζήτημα» από τα τέλη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ως το 1939
Η ίδρυση του βασιλείου Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων – Τα χρόνια του Μεσοπολέμου – Η Γ’ Διεθνής και το Μακεδονικό
Τον τελευταίο καιρό , ήρθε πάλι στην επικαιρότητα το ζήτημα της ονομασίας της γειτονικής μας FYROM ή ΠΓΔΜ ή (Δημοκρατίας) των Σκοπίων κλπ. Η αλλαγή στην κυβέρνηση των γειτόνων, το μομέντουμ (που φαίνεται ευνοϊκό για τη χώρα μας) ,ωθούν τις κυβερνήσεις σε Αθήνα και Σκόπια, να βρουν αμοιβαία αποδεκτή λύση για το ακανθώδες ζήτημα της ονομασίας της FYROM.
Μια σειρά από προβλήματα, με κυριότερο αυτό των εθνοτήτων, προκάλεσαν αναταράξεις στο νέο αυτό κράτος. Το 1929, έγινε η μετονομασία σε Γιουγκοσλαβία και χωρίστηκε σε εννέα διοικητικές περιφέρειες (banovines), οι οποίες δεν είχαν τα ιστορικά σύνορα της καθεμιάς. Μία από αυτές, ήταν και η Vardarska Banovina, που πήρε το όνομα της από το όνομα Βαρδάρης ,με το οποίο είναι γνωστός επίσης ο ποταμός Αξιός . Περιλάμβανε τα εδάφη που σήμερα ανήκουν στη FYROM αλλά και περιοχές που σήμερα ανήκουν στο Κόσοβο (όπως την πρωτεύουσα του Πρίστινα) και άλλες που ανήκουν στη Σερβία (όπως το Βράνιε και το Λέσκοβατς).
Το καθεστώς αυτό ίσχυσε ως το 1941. Το 1941 η Vardarska banovina καταλήφθηκε από τις δυνάμεις του Άξονα και καταργήθηκε ως διοικητική δομή. Τα εδάφη της διαμοιράστηκαν στην κατεχόμενη από τα ναζιστικά στρατεύματα Σερβία, την Αλβανία και τη Βουλγαρία.
Με την απελευθέρωση της Γιουγκοσλαβίας και την ανάδειξη του Josip Broz (Τίτο) ως ηγέτη της, η χώρα μετατράπηκε σε ομοσπονδία(29/11/1945). Ένα από τα κράτη της,σύμφωνα με το Σύνταγμα ,που εγκρίθηκε στις 31 Ιανουαρίου 1946 ,ήταν και η «Δημοκρατία της Μακεδονίας», που περιλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος από τα εδάφη της Vardarska banovina (ένα μικρό μέρος τους εντάχθηκε στη Σερβία ).
Τα χρόνια του Μεσοπολέμου
Όπως είναι γνωστό , στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας, ενσωματώθηκε στην υπόλοιπη Ελλάδα. Υπήρχαν όμως πόλεις όπως το Μοναστήρι(κυρίως ), η Στρώμνιτσα, το Μορίχοβο κ.ά. , όπου ζούσαν και διέπρεψαν επί αιώνες πληθυσμοί ελληνικής καταγωγής στη συντριπτική πλειοψηφία τους . Έτσι, στο Μοναστήρι(σημ. Bitola), το 1913 ,σε σύνολο 42.000 κατοίκων, οι 24.000 ήταν Έλληνες.
Στην Ελλάδα δόθηκε το 51,57% του εδάφους της Μακεδονίας (34.603 τ.χλμ), στη Γιουγκοσλαβία 38,32%( 25.714 τ.χλμ)και στη Βουλγαρία 10,11% (6.789 τ.χλμ).
Το 1914, η χώρα μας αρνήθηκε να ταχθεί στο πλευρό των Γερμανών και των συμμάχων τους, αν και δέχθηκε ιδιαίτερα δελεαστικές προτάσεις. Συγκεκριμένα, στις 5/8/1914, ο Γερμανός πρέσβης Κουάτ, επισκέφτηκε τον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο και ενεργώντας για λογαριασμό της κυβέρνησής του, πρότεινε την προσχώρηση της χώρας μας στο στρατόπεδο των «Κεντρικών Δυνάμεων», με μεγάλα εδαφικά ανταλλάγματα σε βάρος της Σερβίας.
Εικόνα: Βρετανικός χάρτης των Βαλκανίων του 1928
Η απάντηση του Ελευθερίου Βενιζέλου ήταν η ακόλουθη: «Μου ζητάτε να προδώσουμε τη συμμαχία μας με τη Σερβία, να επιτεθούμε εναντίον της και να συμμετάσχουμε στο διαμελισμό της. Η Ελλάδα, κύριε πρέσβη, είναι πολύ μικρό κράτος για να διαπράξει τέτοια ατιμία».
Η χώρα μας, με συμφωνία της 14ης Μαΐου 1914, είχε δεσμευθεί να παραχωρήσει ελεύθερη ζώνη στους Σέρβους στη Θεσσαλονίκη.
Η Σερβία στη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου (1920-1922) δεν έδειξε εχθρική στάση προς την Ελλάδα και αρνήθηκε να δεχτεί την πρόταση του Βούλγαρου πρωθυπουργού Σταμπολίνσκι για κοινό «νοτιοσλαβικό» μέτωπο εναντίον της χώρας μας. Φαινόταν μάλιστα, ότι το Βελιγράδι ήταν διατεθειμένο να συμμαχήσει με την Ελλάδα για την αποτροπή της κατάληψης της Ανατολικής Θράκης από τους Τούρκους. Ωστόσο ο πρωθυπουργός Πάσιτς ευθυγραμμίστηκε τελικά με τη γαλλική πολιτική σχετικά με την Ανατολική Θράκη.
Στις 10 Μαΐου 1923, η Ελλάδα παραχώρησε την ελεύθερη σερβική ζώνη στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Η ζώνη αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα της Ελληνικής επικράτειας, όμως διοικούνταν από Σέρβους τελωνειακούς. Αργότερα, καθώς το βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, αποκόπηκε από τα λιμάνια του στην Αδριατική (Ζαντάρ, Ριέκα γνωστή και ως Φιούμε παλαιότερα, από το ιταλικό της όνομα), άρχισε να ζητά ουσιαστικό έλεγχο της σιδηροδρομικής γραμμής Γευγελή – Θεσσαλονίκης, επέκταση της σερβικής ζώνης στη συμπρωτεύουσα, αναγνώριση σερβικής μειονότητας στη Δυτική Μακεδονία και άλλα.
Το δικτατορικό καθεστώς Πάγκαλου (το οποίο να θυμίσουμε ευθύνεται και για την παραμονή των Τσάμηδων στην Ήπειρο), στις 17 Αυγούστου 1926, προκειμένου να εξασφαλίσει τη σερβική ουδετερότητα στην πολεμική εκστρατεία που σχεδίαζε εναντίον της Τουρκίας, δέχθηκε τις εξωφρενικές αυτές απαιτήσεις!
Στις 22/8/1926 όμως, ο Γεώργιος Κονδύλης ανέτρεψε τον Θ. Πάγκαλο. Η κυβέρνηση Ζαΐμη που συγκροτήθηκε μετά τις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 1923, ακύρωσε τις συμφωνίες με τους Σέρβους.
Τελικά, στις 11 Οκτωβρίου 1928, υπογράφηκε στο Βελιγράδι ελληνοσερβικό πρωτόκολλο που καθόρισε το καθεστώς της ζώνης στη Θεσσαλονίκη, από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ουσιαστικά, ήταν μία αναβίωση της συμφωνίας της 10ης Μαΐου του 1923. Τα θέματα που έθεταν οι Σέρβοι στο παρελθόν, εξοβελίστηκαν.
Εικόνα: Γραμματόσημο του 1939 με την ονομασία VARDASKA
Οι Πελαγόνες
Στο μεταξύ, στο πλαίσιο της διατήρησης των καλών σχέσεων με τη Σερβία, η Ελλάδα ουσιαστικά «θυσίασε τον ελληνισμό της Πελαγονίας, ο οποίος μετά το 1913 υπέστη μία πολιτική εκσερβισμού» (Σπυρίδων Σφέτας , «Σερβία και Γιουγκοσλαβία Ελλάδα, στο βιβλίο ΒΑΛΚΑΝΙΑ 1913-2011»).
Οι Πελαγόνες, ήταν αρχαίος λαός της Μακεδονίας που κατοικούσαν στον άνω ρου του Αξιού.
Οι Δάρδανοι και η πρωτεύουσά τους Σκούποι (Σκόπια)-Τι γράφουν ο Στράβωνας και ο Αρριανός.
Ας κάνουμε όμως εδώ μια παρένθεση, για να δούμε ποιοι ήταν οι βόρειοι γείτονες των Μακεδόνων στην αρχαιότητα. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, ο οποίος περιγράφει λεπτομερώς την αρχαία Μακεδονία (και όχι μόνο βέβαια) στα βιβλία του, βόρεια των Μακεδόνων ζούσαν οι Δάρδανοι ή Δαρδάνιοι. Γράφει γι’ αυτούς:
“… άγριοι όμως εντελώς οι Δαρδάνιοι είναι, τόσο που στις σωρούς της κοπριάς αφού ανοίξουν ορύγματα, εκεί να κάνουν και τις μονιές τους” (Ζ’, 316)
(Μονιά = φωλιά αγριμιού, προφανώς εδώ κατ ‘ επέκταση, κατάλυμα, ενδιαίτημα.
Οι Δάρδανοι (ή Δαρδάνιοι), ήταν βάρβαρο, ιλλυρικής καταγωγής φύλο και είχαν πρωτεύουσα την πόλη Σκούποι (τα σημερινά Σκόπια). Αγνοούσαν ότι τα παράλια της χώρας τους, στην Αδριατική, ήταν εύφορα και δεν τα καλλιεργούσαν. Ζούσαν σε μεγάλο βαθμό από τις επιδρομές εναντίον γειτονικών λαών. Τους χαρακτήριζαν, κατά τον Στράβωνα, “η αγριότης και το ληστρικόν έθος” (Ζ’ 317) (έθος = συνήθεια).
Εικόνα: Στράβωνας
Στους Δαρδάνους, ανήκαν επίσης, οι Γαλάβριοι και Θουνάτες, οι οποίοι προς τα ανατολικά συνόρευαν με το θρακικό έθνος των Μαίδων.
Οι Ιλλυριοί είχαν χαμηλό πολιτιστικό επίπεδο και διακρίνονταν μόνο για τις επιδόσεις τους στη μουσική.
“…μουσικής δ’ όμως επεμελήθησαν αεί χρώμενοι και αυλοίς και τοις εντατοίς οργάνοις…”.
Δηλαδή, «… φρόντιζαν πάντα τη μουσική χρησιμοποιώντας και αυλούς και έγχορδα όργανα…».
Για το ότι οι Δάρδανοι και οι υπόλοιποι Ιλλυριοί ήταν βάρβαροι, ο Στράβωνας αναφέρει ότι ακόμα και τον 4ο π.Χ. αιώνα επιβίωναν σ’ αυτούς βάρβαρα ήθη, όπως αυτό της ανθρωποθυσίας!
Εικόνα: Αρχαία Μακεδονία
Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος εκστράτευσε εναντίον της πόλης Πέλλιον των Δασαρητίων, “οι πολέμιοι Δάρδανοι θυσίασαν παίδας τρεις και κόρας ίσας τον αριθμόν και κριούς μέλανας τρεις” (Αρριανός «Αλεξάνδρου Ανάβασις» Α’ 5).
Και επειδή η μακεδονική επέλαση ήταν πολύ γρήγορη, οι Ιλλυριοί εγκατέλειψαν άρον άρον τις θέσεις τους και οι Μακεδόνες, έκπληκτοι είδαν τα ανθρώπινα σφάγια “έτι κείμενα” (να βρίσκονται ακόμα σε κάποιο σημείο).
Τα άκρως ενδιαφέροντα αυτά στοιχεία, αντλήσαμε από το βιβλίο του Θανάση Γωργιάδη “Η Αρχαία Μακεδονία κατά τον Στράβωνα”, εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ παιδεία.
Στον πρόλογο του ίδιου βιβλίου, που υπογράφει ο σπουδαίος ιστορικός και φιλέλληνας N.G.L. Hammond (1907 – 2001), διαβάζουμε μεταξύ άλλων:
“Η ελληνικότητα των ονομάτων των Μακεδόνων, εξάλλου, αυτών που ζούσαν στις Αιγές εκείνη την περίοδο (ενν. τον 4ο π.Χ. αιώνα), όπως αυτή επιβεβαιώνεται από τις στήλες που εντόπισε στις ανασκαφές του ο καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος, δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι οι Μακεδόνες τότε, όπως και τους προηγούμενους αιώνες, ήταν ελληνόφωνοι”.
Κλείνουμε κάπου εδώ την εκτενή αλλά πολύ χρήσιμη νομίζουμε, παρένθεση, για να επιστρέψουμε στη Μακεδονία τον 20ό αιώνα.
Η Κομμουνιστική Διεθνής και το “μακεδονικό ζήτημα” στον Μεσοπόλεμο
Θα εξετάσουμε τώρα τη στάση του Κ.Κ.Ε και της (Κομμουνιστικής) Διεθνούς στα χρόνια του Μεσοπολέμου και τον ρόλο που έπαιξαν στο μακεδονικό ζήτημα.
Η Γ’ Διεθνής, γνωστότερη ως Comintern (Κομιντέρν) από τα αρχικά των λέξεων COMmunist INTERnative ιδρύθηκε στη Μόσχα το 1919, αφού πρώτα κατήγγειλε την προηγούμενη, Δεύτερη (Σοσιαλιστική) Διεθνή, για τη στάση της κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εικόνα: Πόστερ της Κομιντέρν
Η Κομιντέρν ιδρύθηκε με πρωτοβουλία της ηγεσίας των μπολσεβίκων προκειμένου ν’ αποτελέσει το καθοδηγητικό όργανο του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος.
Στο ιδρυτικό της συνέδριο (2-6 Μαρτίου 1919), μετείχαν 52 αντιπρόσωποι από 34 κομμουνιστικά κόμματα διαφόρων χωρών. Το ιδρυτικό συνέδριο της Κομιντέρν ψήφισε το πρόγραμμά της, που είχε συντάξει ο ίδιος ο Λένιν καθώς και τις θέσεις του Λένιν για τη δικτατορία του προλεταριάτου.
Ανάμεσα σ’ αυτούς που υπογράφουν την ιδρυτική διακήρυξη της Κομιντέρν, είναι οι Λένιν, Τρότσκι, Κάρσκι (Κ.Κ. Πολωνίας), Ρουντιάσκι (Κ.Κ. Ουγγαρίας ), Ντούντα (Κ. Κ. Αυστρίας) και Ρακόφσκι (Βαλκανική Σοσιαλιστική Ομοσπονδία). Το Σ.Ε.Κ.Ε. (πρόδρομος του Κ.Κ.Ε.), δεν συμμετείχε στο ιδρυτικό συνέδριο.
Από το 1919 που ιδρύθηκε, ως το 1943 που διαλύθηκε από τον Στάλιν, η Κομιντέρν πραγματοποίησε επτά συνέδρια.
Εικόνα: 2ο Διεθνές Συνέδριο της Κομιντέρν
Ο καθηγητής Σπυρίδων Σφέτος στο βιβλίο του “Όψεις του Μακεδονικού Ζητήματος στον 20ο αιώνα”, εκδόσεις Βάνιας, αναφέρει ότι μπορούμε να διακρίνουμε πέντε “φάσεις” στην πολιτική της Κομιντέρν σχετικά με το “μακεδονικό ζήτημα”
i) 1920- 1922, όπου ενδιαφέρεται κυρίως για το ζήτημα των Στενών και την επιτυχή έκβαση του αγώνα του Κεμάλ κατά της Αντάντ.
ii) 1923 – 1924, οπότε αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο μακεδονικό, στα πλαίσια της πολιτικής για προώθηση της “επανάστασης” στη Βουλγαρία και την εγκαθίδρυση εργατοαγροτικής κυβέρνησης
iii) 1925 – 1928, το ενδιαφέρον για το “μακεδονικό”, γίνεται περιφερειακό.
iv) Από το V1 Συνέδριο της Κομιντέρν (17/8/1928 – 1/9/1928) ως το 1933, επιβάλλεται στα κομμουνιστικά κόμματα να καθοδηγούν τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα και το μακεδονικό επανέρχεται στο προσκήνιο.
v) 1933 – 1939, το μακεδονικό παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Κομιντέρν και αντιμετωπίζεται στα πλαίσια της συγκρότησης ενός ενιαίου αντιναζιστικού μετώπου.
Εικόνα: Πόστερ της Κομιντέρν
Πρωτεργάτες της μακεδονικής πολιτικής της Κομιντέρν, στα Βαλκάνια, ήταν οι Βούλγαροι Vasil Kolarov και Christo Kabakciev που κατείχαν υψηλές θέσεις στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και μέσω της Κομιντέρν εξέφραζαν τις θέσεις του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος που θεωρούσε το μακεδονικό, ως βουλγαρικό ζήτημα. Ο V. Kolarov ήταν αυτός που έθεσε για πρώτη φορά θέμα αυτονόμησης της Μακεδονίας και της Θράκης στη Δεύτερη Συνδιάσκεψη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας (BKO), ton Sept;embrio toy 1920.. Όλοι οι αντιπρόσωποι των κομμουνιστικών κομμάτων (και ο Έλληνας Γ. Γεωργιάδης), απέρριψαν την πρόταση.
Ακολούθως, στο 3ο Συνέδριο της Κομιντέρν (22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου 1921), τέθηκε ξανά από τον V. Kolarov, το ζήτημα της αυτονομίας της Μακεδονίας και της Θράκης.
Ο Έλληνας αντιπρόσωπος και ηγετικό στέλεχος του Σ.Ε.Κ.Ε. (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος) Γεώργιος Γεωργιάδης, βλέποντας τους κινδύνους που ελλοχεύουν από μια τέτοια, πιθανή, εξέλιξη, παρουσιάστηκε στον Λένιν και του επισήμανε ότι ο ελληνικός λαός θα αντιδρούσε, αλλά και το μέλλον του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας θα κινδύνευε. Ο Λένιν τον καθησύχασε. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα ο Γεωργιάδης, επισήμανε τους κινδύνους ενώ αργότερα αποχώρησε από το Κ.Κ.Ε. και κατήγγειλε την πολιτική του ως αντεθνική.
Στην 6η Συνδιάσκεψη της ΒΚΟ (Δεκέμβριος 1923), οι Βούλγαροι επαναφέρουν το θέμα της αυτονομίας Μακεδονίας και Θράκης. Η ΒΚΟ υιοθετεί πλήρως τις βουλγαρικές θέσεις. Υπέρ της απόφασης ψήφισε και ο αντιπρόσωπος του Κ.Κ.Ε. Ν. Σαργολόγος.
Χαρακτηριστικό απόσπασμα της απόφασης είναι το παρακάτω:
“Οι κατοικούντες εις την Μακεδονίαν Έλληνες, Σέρβοι Βούλγαροι και Αλβανοί είναι Μακεδόνες με καθαρώς μακεδονικήν συνείδησιν και οι κατοικούντες εις την Θράκην είναι Θράκες με θρακικήν συνείδησιν, δικαιούμενοι αυτονομίας και ανεξαρτησίας ως έχοντες ιδιαίτερην εθνικήν συνδείδησιν”
Εικόνα: Γιάννης Κορδάτος
Στην Έβδομη Συνδιάσκεψη της ΒΚΟ, οι Βούλγαροι πιέζουν για λήψη οριστικής απόφασης σχετικά με την αυτονομία της Μακεδονίας και της Θράκης, δεν τα καταφέρνουν όμως. Ωστόσο “περνούν” τις θέσεις τους μέσα από σχετική απόφαση του 5ου Συνεδρίου της Κομιντέρν (Ιούλιος 1924). Με την απόφαση αυτή, συμφώνησαν και οι αντιπρόσωποι του Κ.Κ.Ε. Σεραφείμ Μάξιμος και Παντελής Πουλιόπουλος. Όσο για τον Ν. Σαργολόγο που αναφέραμε παραπάνω; Μετά την ψήφιση υπέρ της βουλγαρικής θέσης στη ΒΚΟ το 1923, έφυγε για την Αμερική, μαζί με 7.500 δολάρια που ήταν η πρώτη ενισχυτική δόση της Κομιντέρν προς το Κ.Κ.Ε.
Από την άλλη πλευρά, αξιόλογα και μορφωμένα στελέχη του Κ.Κ.Ε. διαγράφτηκαν. Έτσι, το Γ’ Συνεργείο του Κόμματος, διέγραψε τον Γ. Κορδάτο και τον Θ. Αποστολίδη. Η αιτιολογία ήταν, πως οι απόψεις τους πάνω στο “μακεδονικό”, ήταν αντικομμουνιστικές…
Στις 17 Δεκεμβρίου 1926, οριστικοποιήθηκε η διαγραφή του Παντελή Πουλιόπουλου. Το 4ο Συνέδριο του Κ.Κ.Ε. (1928), διέγραψε τους Σ. Μάξιμο, Κ. Σκλάβο, Τ. Χαΐνογλου, Β. Νικολινάκο, Κ. Νικολαΐδη κ.ά.
Άλλα αξιόλογα στελέχη (Θ. Παπακωνσταντίνου, Α. Χουρμούζιος) αποχώρησαν και έγιναν δριμύτατοι κατήγοροι του κόμματος.
Εικόνα: Αιμίλιος Χουρμούζιος
Η άφιξη των στελεχών του “Κουτβ”(Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής, που είχε ιδρυθεί στη Μόσχα το 1921) , με επικεφαλής τον Νίκο Ζαχαριάδη, είχε σαν αποτέλεσμα την πλήρη υποταγή του Κ.Κ.Ε. στη γραμμή της Γ’ Διεθνούς.
Από το 1928, η Κομιντέρν είχε να αντιμετωπίσει δύο σοβαρά προβλήματα: την αποπομπή των Κινέζων κομμουνιστών και τη διακοπή των επαφών με τη Σοβιετική Ένωση από τον Chiang Kai – Shek και τη διάρρηξη(διακοπή,ρήξη) των σχέσεων της Μ. Βρετανίας με τη Σοβιετική Ένωση.
Στη VIII Συνδιάσκεψη της ΒΚΟ (Αύγουστος 1928), επικρατούν οι θέσεις για “Ενιαία και Ανεξάρτητη Μακεδονία”, “Ενιαία και Ανεξάρτητη Θράκη”, “Βαλκανική Ομοσπονδία”, που αποτελούσαν παραλλαγή της θέσης που είχε ήδη επιβληθεί από το 1924.
Εικόνα: Γραμματόσημο της Βαρντάσκα
Μεγάλο ενδιαφέρον, έχουν οι εξελίξεις μετά το 1933.
Τον Φεβρουάριο του 1934, εισάγεται η θεωρία περί “(Σλαβο)μακεδονικού έθνους”. Ήδη από το 1933, δίνεται εντολή στα βαλκανικά κομμουνιστικά κόμματα, να εγκαταλείψουν οριστικά το σύνθημα “Βαλκανική Ομοσπονδία”.
Η επιβολή της απόφασης της Κομιντέρν για την ύπαρξη μακεδονικού έθνους στα βαλκανικά κομμουνιστικά κόμματα, δεν έγινε χωρίς αντιδράσεις, κυρίως από βουλγαρικής πλευράς. Αντίθετα η γιουγκοσλαβική πλευρά, ήταν περισσότερο ικανοποιημένη καθώς έβλεπε ότι μπορούσε να αντιταχθεί στις βουλγαρικές διεκδικήσεις στο γιουγκοσλαβικό τμήμα της Μακεδονίας.
Το ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, αποφάσισε το 1934, τη μελλοντική ίδρυση “Μακεδονικού” Κομμουνιστικού Κόμματος στο σερβικό τμήμα της Μακεδονίας.
Όσο για το ΚΚΕ, στο VI Συνέδριό του (Δεκέμβριος 1935), εγκατέλειψε το σύνθημα «Ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία» και προπαγάνδιζε “την πλήρη ισοτιμία των μειονοτήτων” μέσα στο ελληνικό κράτος.
Οπωσδήποτε σημαντικό ρόλο στην απόφαση αυτή έπαιξαν τόσο το αποτυχημένο βενιζελικό κίνημα του 1935 όσο και η παρουσία πλέον, σε Θράκη και Μακεδονία, αμιγώς ελληνικών πληθυσμών.
Με την εξέλιξη του “μακεδονικού” ζητήματος μετά το 1939, θα ασχοληθούμε σε άρθρο μας τις επόμενες ημέρες.
Πηγές: Νικόλαος Κ. Μάρτης, “Η Πλαστογράφηση της Ιστορίας της Μακεδονίας”, Αθήνα 1983.
Σπυρίδων Σφέτας, “Όψεις του Μακεδονικού Ζητήματος στον 20ο αιώνα”, εκδ. Βάνιας 2010.
Β. Γεωργίου, “Η Μακεδονία στο Μάτι του Γιουγκοσλαβικού Κυκλώνα”, Αθήνα 1992.
Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών”, «Βαλκάνια 1913 – 2011», Εκδοτικός Οίκος αδελφών Κυριακίδη 2012.
Σαράντος Ι. Καργάκος, “Από το Μακεδονικό Ζήτημα στην Εμπλοκή των Σκοπίων”, εκδ. GUTENBERG 1992.
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Ιστορία
Το σύνδρομο της ύβρεως
Μακάριος, ψευδαισθήσεις, εν αναμονή εισβολής
γράφει η Φανούλα Αργυρού*
« Ο Μακάριος άρχισε να επαναφέρει δημαγωγικά και εποχιακά την αξίωση για Ένωση σε μια άχαρη, άγονη και απολίτικη προσπάθειά του να λυτρωθεί από τις σκληρές κατηγορίες των πολιτικών αντιπάλων του ότι πρόδωσε την Ένωση για να γίνει Πρόεδρος του κράτους…την συντήρηση ψευδαισθήσεων, την εποχική συνθηματολόγηση, την πλήρη παραγνώριση της Τουρκίας και των επεκτατικών αλαλαγμών της, την έκαναν δόγμα όλοι οι συνεργάτες του Μακαρίου… Η δημοκρατία δεν λειτουργούσε…με τις πρώτες προεδρικές εκλογές του 1968 και τις πρώτες βουλευτικές του 1970 , άρχισε δειλά δειλά και νοθευμένα να λειτουργεί μια στοιχειώδης δημοκρατική ζωή, αλλά και πάλι κάτω από τη σκιά του Μακαρίου, που έλεγε τα πάντα. «Η Κύπρος είμαι εγώ…». Όποιος διαφωνούσε μαζί του στιγματιζόταν από τους φανατικούς οπαδούς του ως αντιμακαριακός και επικίνδυνος. Όταν ο ίδιος διακήρυττε την Ένωση ήταν πατριώτης και εθνάρχης , ενώ όταν οι αντίπαλοι του διακήρυτταν ακριβώς τα ίδια με εκείνον ήταν αντιμακαριακοί, ακραίοι, εθνικιστές και επικίνδυνοι…» («7 Προεδρικά Πορτραίτα» Κ. Ν. Χατζηκωστή 2023).
Αυτό το μικρό απόσπασμα συμπλήρωμα για το Α’ και Β’ μέρος που προηγήθηκαν.
Το τουρκικό έγγραφο για πραξικόπημα εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας
Έγγραφο που αποκάλυψε το προμελετημένο τουρκικό έγκλημα εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, με υπογραφές του αντι-προέδρου της Κύπρου Δρ. Φαζίλ Κουτσουκ και προέδρου της Κοινοτικής Συνέλευσης Ραούφ Ντενκτάς 13 Σεπτεμβρίου 1963, βρήκαν οι αρχές της ΚΔ στο γραφείο του Τουρκοκύπριου υπουργού Γεωργίας Φαζίλ Πλουμέρ. Στην βιασύνη του να το εγκαταλείψει στις 22 Δεκεμβρίου 1963 εγκατέλειψε αριθμό εγγράφων. Το περιεχόμενο του εγγράφου το οποίο προηγήθηκε των προτάσεων Μακαρίου με τα 13 σημεία, κατέγραφε τις τουρκικές εγκληματικές, κακόβουλες και προσχεδιασμένες προθέσεις εναντίον των Ελληνοκυπρίων και της Κυπριακής Δημοκρατίας. (Δημοσίευση στο βιβλίο του πρώην Υπ. Άμυνας Χριστόδουλου Βενιαμίν «Τα δύσκολα χρόνια – Αναμνήσεις μιας ζωής» και Φ.Α. «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019»).
Καθώς εξελισσόταν το τουρκικό πραξικόπημα για διάλυση της ΚΔ και αντικατάστασής της με δύο ομόσπονδα κράτη, έγραφε πλέον ο κυπριακός τύπος:
Φιλελεύθερος – 21 Φεβρουαρίου 1964: « Το σατανικό σχέδιο –Δημιουργία τουρκικής Κυπριακής Δημοκρατίας –ΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟΝ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ- Πλήρης συνεργασία της Τουρκίας δια την εφαρμογή της ανταρσίας προς κατάλυση της Δημοκρατίας (Αναφερόταν στο έγγραφο που βρέθηκε στο γραφείο του Τουρκοκύπριου υπουργού Plumer).
Φιλελεύθερος – 23 Φεβρουαρίου 1964: ΣΥΝΤΑΡΑΚΤΙΚΑΙ αποκαλύψεις της συνωμοσίας ΑΠΡΟΚΑΛΥΠΤΟΣ η συνενοχή της Τουρκίας – ΘΑ ΜΑΣ ΕΠΕΒΑΛΛΕΤΟ Ο ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ – Συμφώνησαν μετά του Μεντερές προ της υπογραφής των συμφωνιών Ζυρίχης επί της «τελικής λύσεως» (Η αναφορά αυτή καλύπτει την μυστική συμφωνία Βρετανού υπ. Αποικιών και Τούρκου πρωθυπουργού Menderes στην Κωνσταντινούπολη στις 16 Δεκεμβρίου 1956).
27 Φεβρουαρίου 1974: Η βρετανική Υπάτη Αρμοστεία στην Λευκωσία ανέφερε στο Λονδίνο ότι τα πράγματα στην Κύπρο χειροτέρευσαν λόγω της διαμάχης για την «ομοσπονδία» και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος σε τελευταία δήλωσή του σε Βέλγο δημοσιογράφο στις 20 Φεβρουαρίου είπε: « Οι τουρκικές απαιτήσεις θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε πολιτική και γεωγραφική διχοτόμηση».
Ελευθερία – 23 Απριλίου 1964: « Επιβεβαίωσης χθεσινών τηλεγραφημάτων της «Ελευθερίας» Η ΒΡΕΤΑΝΙΑ ‘ΑΠΕΦΑΣΙΣΕ’ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΙΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΤΑΥΤΟΣΗΜΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΙ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ‘ΤΑΙΜΣ’ ΚΑΙ ‘ΝΤΕΙΛΥ ΤΕΛΕΓΚΡΑΦ’ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΑΙ ΕΚ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΤΟΥ ΒΡΕΤΑΝΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ – ΔΙΑ ΤΟΝ ΔΙΑΜΕΛΙΣΜΟΝ ΕΔΡΑΣΕ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑΚΩΣ Ο ΠΙΚΑΡΝΤ, ΟΠΙΣΘΕΝ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΠΟΛΙΤΕΙΑΣ …
Φιλελεύθερος 28 Φεβρουαρίου 1964: Κύριο άρθρο – ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ Η ΚΑΤΟΧΗ.- Αναφέρει «… Οι Άγγλοι σήμερον διεκπεραιώνουν μόνοι των το κοινό σατανικό σχεδόν της στρατιωτικής κατακτήσεως της Κύπρου και του αποικιοκρατικού διαμελισμού της μπροστά στα μάτια μας…»
Φιλελεύθερος 1 Απριλίου 1964: «Άγγλοι σκανδαλοθήραι ενσπείρουν ανησυχίας όσον αφορά τα καθήκοντα της εις Κύπρο δυνάμεως του ΟΗΕ».
Μάχη, 1 Μαΐου 1964: «Βρετανοί και βρετανίδες ενίσχυαν παντοιοτρόπως τους τρομοκράτες Πενταδακτύλου – 8η σελίδα – Και άλλο επεισόδιο μεταφοράς Τούρκων δι’ αυτοκινήτου της ΡΑΦ»
Ελευθερία 16 Μαΐου 1964: «Ο Αγγλικός Τύπος ενθαρρύνει την Τουρκία να διενεργήσει αποβάσεις εις την Κύπρο».
Επιστολή Μακαρίου προς τουρκική κυβέρνηση
Την 1η Απριλίου 1964 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος επανήλθε στο θέμα της Συνθήκης Συμμαχίας και έστειλε επιστολή στην τουρκική κυβέρνηση ενημερώνοντάς την για την απόφασή του να τερματίσει τη Συνθήκη επικαλούμενος τις δραστηριότητες και ανάμιξη της τουρκικής δύναμης στα γεγονότα από τις 25 Δεκεμβρίου 1963 και μετά που αποτελούσαν παραβίαση των όρων εντολής της Συνθήκης. ΄Όμως με κανένα αποτέλεσμα…
Μεσολάβηση Ντίν Άτσεσον Αύγουστος 1964: Ναυάγησε καθώς τα προτεινόμενα απέρριψαν πρώτοι οι Τούρκοι, ο Μακάριος και τελικά και η Ελληνική Κυβέρνηση με τη χαριστική βολή από το Λονδίνο προς τον Αμερικανό ΥΠΕΞ να τερματιστεί η προσπάθεια. Και πως δίχως την αποδοχή της Τουρκίας δεν μπορούσε να προχωρήσει. Δεν υπήρχε εν πάση περίπτωση καμία πιθανότητα γνήσιας Ένωσης…
Κοφίνου
Στο χωριό Κοφίνου στη περιοχή Λάρνακας δημιουργήθηκε ένα ισχυρό στρατιωτικό προπύργιο των Τουρκοκυπρίων. Ήταν μία διαρκής εστία επεισοδίων. Η κυπριακή κυβέρνηση ζήτησε βοήθεια από την ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ αλλά καθυστερούσε και στις 14 Νοεμβρίου 1967 ο πρόεδρος Μακάριος διέταξε τον Γεώργιο Γρίβα να επέμβει με την Εθνική Φρουρά. Ο Γρίβας, ο οποίος ήταν ο στρατιωτικός διοικητής των κυπριακών στρατιωτικών δυνάμεων δεν δεχόταν, πίστευε ότι ήταν δουλειά της Αστυνομίας, όμως, η κυβέρνηση Μακαρίου επέμενε να αναλάβει ο στρατός οπόταν και υπάκουσε. Ο Γρίβας έστειλε ισχυρές δυνάμεις, πρώτα επιτέθηκε στο μικτό χωριό Άγιος Θεόδωρος και κατέλαβε σχεδόν χωρίς μάχη την τουρκοκυπριακή συνοικία. Στη συνέχεια προχώρησε στο γειτονικό χωριό Κοφίνου όπου σκοτώθηκαν 24 Τουρκοκύπριοι και 9 τραυματίστηκαν, σκοτώθηκε ένας Ελληνοκύπριος και τραυματίστηκαν 2…
Ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής στην Λευκωσία διαβεβαίωσε το Λονδίνο ότι όντως οι πρώτες εκτιμήσεις για ευθύνες του Γεωργίου Γρίβα δεν ευσταθούσαν. Σε συνομιλία του με τον τότε υπ. Εξωτερικών Σπύρο Κυπριανού, επανειλημμένα του έδωσε την ευκαιρία να επιρρίψει την ευθύνη στο Γρίβα αλλά ο Κυπριανού αρνήθηκε τονίζοντας ότι η απόφαση δεν ήταν δική του αλλά της κυπριακής κυβέρνησης.
Το επεισόδιο αυτό εκμεταλλεύτηκε άγρια η Τουρκία, μεγαλοποίησε το θέμα και αντέδρασε απειλώντας με εισβολή και απαιτώντας την αποχώρηση της Ελληνικής Μεραρχίας, του Γεώργιου Γρίβα και διάλυση της Εθνικής Φρουράς (τη διάλυση της τελευταίας υποστήριζαν και οι Βρετανοί καθώς και την αποχώρηση της Ε.Μ). Κατάφερε τα δύο πρώτα εντός ημερών (η Αθήνα μαζί με την Μεραρχία απέσυρε και τον Γ. Γρίβα) και το τρίτο, ο Μακάριος το υποστήριζε το 1974…
Το Νοέμβριο 1967, η Μόσχα υποκινούσε με ψίθυρους για πραξικόπημα από την Ελλάδα…Στις 5 Ιουλίου 1967 ο Ρώσος πρέσβης στο Λονδίνο προέβη σε ένα δριμύ κατηγορητήριο εναντίον της ελληνικής κυβέρνησης (σε συνάντησή του στο Φόρειν ΄Οφις)… Η Μόσχα με παντιέρα την υποστήριξη της Ανεξαρτησίας της Κύπρου στήριζε το τουρκικό αίτημα για αποχώρηση της Ελληνικής Μεραρχίας για τα δικά της συμφέροντα…
Ο Μακάριος υποστήριζε την αποχώρηση της Μεραρχίας αλλά δεν το έλεγε δημόσια
22 Νοεμβρίου 1967: Η βρετανική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον έγραψε προς το Φόρειν ΄Οφις:«… Ο Μακάριος απέρριψε την αμερικανική εισήγηση να ζητούσε ο ίδιος την μείωση των Ελληνικών Δυνάμεων στο νησί. Είπε πως αν ο ίδιος προέβαινε σε τέτοια απαίτηση θα θεωρείτο προδότης προς την Ελλάδα. ΄Ομως, θα ήταν σύμφωνος αν η μείωση των στρατευμάτων ερχόταν ως ελληνική πρωτοβουλία. Ο Belcher (Αμερικανός πρέσβης) πήρε εντολές να δείξει στον Μακάριο αναφορά από την Αθήνα που φέρει τον Βασιλέα Κωνσταντίνο να υποστηρίζει την ιδέα…»
Το 1967 και πάλι (η πρώτη φορά ήταν το 1964 όταν και η Μόσχα έκανε το ίδιο) ο Αμερικανός πρόεδρος Lyndon B. Johnson μέσω του απεσταλμένου του Cyrus Vance (αλλά και το ΝΑΤΟ) επενέβησαν και σταμάτησαν την όποια πρόθεση της Τουρκίας για εισβολή.
7 Δεκεμβρίου 1967: Ο Βρετανός πρωθυπουργός σε επιστολή του προς τον Johnson επιβεβαίωσε την συνδρομή του τελευταίου, όπως και επιστολή του ΓΓ του ΝΑΤΟ Manlio Brosio προς τον Τούρκο πρωθυπουργό στις 20 Νοεμβρίου 1967 επιβεβαίωσε την συνδρομή της συμμαχίας.
Οι ενδοκοινοτικές συνομιλίες 1968 – 1974 – Επιστροφή Ντενκτάς διευθετήθηκε από τον Μακάριο
Με την αποχώρηση της Ελληνικής Μεραρχίας και το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στις 22 Δεκεμβρίου 1967 ο ΓΓ του ΟΗΕ υιοθέτησε ενδοκοινοτικές τοπικές συνομιλίες. Η ιδέα υποστηριζόταν από τον Αρχ. Μακάριο και την βρετανική κυβέρνηση.
13 Μαρτίου 1968: Ο Γλαύκος Κληρίδης είπε στον Βρετανό ΄Υπ. Αρμοστή ότι ο Μακάριος είχε εξουσιοδοτήσει τον Γενικό Εισαγγελέα (Κρ. Τορναρίτη) ο οποίος είχε φύγει την προηγούμενη για Λονδίνο, Στρασβούργο και Βιέννη να κάνει επαφές με τον Ραούφ Ντενκτάς για απευθείας συνομιλίες μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Στόχος, η διακοπή του ελληνο-τουρκικού διαλόγου.
8 Απριλίου 1968 : Η βρετανική «Guardian» έγραψε « ο Μακάριος έστειλε νέο διαβατήριο στον Ντενκτάς». Ο αρχιτρομοκράτης, που η κυβέρνηση Μακαρίου από το 1964 θεωρούσε προδότη της πατρίδας του και πράκτορα ξένων δυνάμεων και ένοχο εγκλημάτων (δηλώσεις Υπεξ Σπ. Κυπριανού 5.8.1965), δεν θα επέστρεφε παράνομα στην Κύπρο. Όλες οι κατηγορίες εναντίον του μπήκαν κατά μέρος και αντί να δικαστεί ορίστηκε αντιπρόσωπος των Τουρκοκυπρίων στις δικοινοτικές διαπραγματεύσεις.
Ο Ντενκτάς είχε διαφύγει στην Τουρκία τον Ιανουάριο του 1964 και συνελήφθη από την ελληνοκυπριακή αστυνομία κατά την διάρκεια της μυστικής καθόδου του στην Κύπρο σε ακτή της περιοχής Καρπασίας το 1967. Αντί να δικαστεί βοηθήθηκε από τον Γλ. Κληρίδη και την κυβέρνηση Μακαρίου να διαφύγει στην Τουρκία. Την διαφυγή του απαίτησε η Τουρκία μέσω των Βρετανών. (Λεπτομέρειες και στο βιβλίο του Χαράλαμπου Χαραλαμπίδη «Ραούφ Ντενκτάς», 2003)
Οι συνομιλίες ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 1968 μεταξύ Κληρίδη και Ντενκτάς. Όμως καμία προσπάθεια δεν έγινε για λύση του θέματος. Οι Βρετανοί κάθισαν σε αναμονή και παρακολούθηση, αφήνοντας τα πράγματα να παίρνουν τον δρόμο τους…Ανταλλαγές προτάσεων. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος έλεγε: «΄Οχι κράτος εν κράτει» και οι Τουρκοκύπριοι «αυτονομία στην δική μας περιοχή»…Στις 18 Οκτωβρίου 1971… συνομιλίες με νομικούς ειδικούς συνεχίστηκαν μέχρι τον Δεκέμβριο του 1973 όταν ο νέος Τούρκος πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ πήρε πιο σκληρή γραμμή για ομοσπονδιακή προσέγγιση. Οι συνομιλίες έφθασαν σε αδιέξοδο στις 2 Απριλίου 1974. Ξανάρχισαν στις 11 Ιουνίου 1974. Οι θέσεις διέφεραν κατά πολύ. Τελευταία συνάντηση πριν το πραξικόπημα, στις 9 Ιουλίου, 1974.
1972 – Ρωσικές υποσχέσεις προς Μακάριο
Φεβρουάριος 1972 εφημερίδα «Εστία» Αθηνών: Ο Μακάριος διευθέτησε τη συμφωνία για εισαγωγή τσεχοσλοβακικών όπλων κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα (περασμένο Ιούνιο), τρεις Ρώσοι στρατιωτικοί στάλθηκαν στη Κύπρο για να εκπαιδεύσουν ένοπλους του Λυσσαρίδη ενώ άλλοι Κύπριοι στάλθηκαν στη Πράγα…Όταν έκλεισε η συμφωνία οι Ρώσοι είπαν στο Μακάριο ότι η Σοβιετική Ένωση μπορούσε να επέμβει σε υποστήριξη της κυβέρνησης της Λευκωσίας μόνο αν υπήρχε στρατιωτική επέμβαση από έξω, δηλαδή μια τουρκική απόβαση…Σε περίπτωση εσωτερικών ταραχών ο Μακάριος θα έπρεπε να ξεκαθαρίσει με τους αντιπάλους του και να απαλλαγεί από την ελληνική επιρροή με τις δικές του προσπάθειες και με την βοήθεια των συνεργατών του…» (Έκθεση Βρετ. Πρεσβείας Αθηνών).
Η Μόσχα το 1974 έδωσε, ταυτόχρονα με το Λονδίνο, την συγκατάθεσή της στον Ετσεβίτ να εισβάλει.
Συνταγματάρχης G. Stocker
Τον ίδιο χρόνο (1972) στην βρετανική Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία ο επί Αμυντικών Θεμάτων Συνταγματάρχης G. Stocker προέβη σε μια περίεργη ενέργεια ενημερώνοντας το ΓΕΕΦ (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς) στη Λευκωσία ότι η Τουρκία προτίθετο να εισβάλει στο νησί.
Στις 27 Μαρτίου 1973 έδωσε λεπτομερέστατες πληροφορίες για το τουρκικό σχέδιο εισβολής το οποίο μεταβιβάστηκε στον Αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων στην Αθήνα από τον Αρχηγό του ΓΕΕΦ στη Λευκωσία Στρατηγό Χαραλαμπόπουλο.
Στις 30 Ιουλίου 1973 ο Stocker επανήλθε στο ΓΕΕΦ και έδωσε φωτοτυπία Σχεδίου Εισβολής των Τούρκων που εξασφάλισε από τον συνάδελφό του στην Άγκυρα.
Στις 5 Αυγούστου 1973 ο Αρχηγός του ΓΕΕΦ στην Λευκωσία ενημέρωσε το υπ. Εσωτερικών και Άμυνας της Κύπρου. Ο Stocker ζήτησε η επαφή του να κρατηθεί μυστική. Στα συμπεράσματά του ο Stocker τόνισε ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν επρόκειτο να επέμβουν προς παρεμπόδιση ενός τοιούτου σχεδίου. Οπόταν τόσο η χουντική κυβέρνηση όσο και η κυβέρνηση Μακαρίου, ήταν ενήμερες των τουρκικών προθέσεων με τρομερή λεπτομέρεια.
Στις 28 Αυγούστου 1973 και ο Αμερικανός Στρατιωτικός Ακόλουθος στη Λευκωσία Συντ. Whitley, συναντήθηκε με τον Διοικητή της ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμη Κύπρου – βάση των Συμφωνιών του 1960) … η Αμερική υποστήριζε μια ανεξάρτητη Κύπρο και ότι οι ενωτικοί Κύπριοι έπρεπε να άλλαζαν το πιστεύω τους αλλιώς θα υπέφεραν. (Βιβλίο Χρ. Βενιαμίν, «Τα Δύσκολα Χρόνια αναμνήσεις μιας ζωής.»)
Αυτά γράφονται για να τονιστεί ότι ο Μακάριος τον Ιούλιο του 1974 (βλέπε Δ’ Μέρος τελευταίο που θα ακολουθήσει) γνώριζε πλήρως πλέον τα τουρκικά σχέδια. Που δεν θα άλλαζαν μέχρι σήμερα.
Ο περίεργος Συνταγματάρχης G. Stocker τέλος Απριλίου 1974 υποστήριξε σε έκθεσή του την αντικατάσταση του Μακαρίου και ότι «θα χρειαστεί μια αποφασιστική αντιμετώπιση από την Αθήνα και πρέπει να αποχωρήσουν τόσο οι Έλληνες διδάσκαλοι όσο και οι Έλληνες αξιωματικοί από την Εθνική Φρουρά…»
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Τέλος Γ’ Μέρους συνεχίζεται με το τελευταίο.
(Πηγές Βρετανικό Εθνικό Αρχείο Φ.Α. « Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019»).
ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ 6/10/2024
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Ιστορία
Σαν σήμερα η Δίκη της Νυρεμβέργης: 6 ξεχασμένα γεγονότα – Μια Σοβιετική στην αγκαλιά του Γκέρινγκ – Ο στρατάρχης της Βέρμαχτ που έκαψε τους Ναζί
Είναι η σπουδαιότερη δίκη του 20ου αιώνα: η Δίκη της Νυρεμβέργης. Έξι ξεχασμένα γεγονότα που χαϊδεύουν τη σκόνη του χρόνου από το… σαλόνι της Ιστορίας.
Ήταν Τρίτη, μια μέρα σαν σήμερα, 1η Οκτωβρίου του 1946, όταν οι δικαστές ανακοινώνουν την ετυμηγορία τους· οι κατηγορούμενοι θα ακούσουν ανέκφραστοί τις ποινές που τους επιβάλλονται για τα απεχθή εγκλήματά τους.
Ακόμα και σήμερα, 78 χρόνια μετά, κάποια γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της Δίκης ακούγονται με έκπληξη· ας διαβάσουμε 6 από αυτά.1. Η έδρα του Διεθνούς Στρατιωτικού Δικαστηρίου ήταν στο Βερολίνο, όχι στη Νυρεμβέργη: Η σοβιετική ηγεσία επέμενε να διεξαχθεί η δίκη στο Βερολίνο όπου οι νικήτριες δυνάμεις είχαν ιδρύσει το Συμμαχικό Συμβούλιο Ελέγχου- την ανώτατη διοικητική αρχή των νικητών στο έδαφος της ηττημένης Γερμανίας.
Όμως οι Δυτικοί Σύμμαχοι επέμεναν για τη Νυρεμβέργη που βρισκόταν στην αμερικανική ζώνη κατοχής. Το Μέγαρο της Δικαιοσύνης ήταν άθικτο και συνδεόταν μέσω υπόγειας διάβασης με μια φυλακή, κάτι που δεν είχε το Βερολίνο. Ο χώρος θεωρήθηκε επίσης συμβολικός: στη Νυρεμβέργη είχαν πραγματοποιηθεί όλα τα συνέδρια του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος από το 1927. Στο τέλος επιλέχθηκε το Βερολίνο ως έδρα του Διεθνούς Στρατιωτικού Δικαστηρίου και στις αρχές Οκτωβρίου του 1945 πραγματοποιήθηκαν εκεί- στο κτίριο του Συμμαχικού Συμβουλίου Ελέγχου- αρκετές συναντήσεις με οργανωτικά θέματα. Η πρώτη συνεδρίαση του δικαστηρίου πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο της Δικαιοσύνης στη Νυρεμβέργη στις 20 Νοεμβρίου 1945.
2. Επτά κατηγορούμενοι απέφυγαν την τιμωρία: Απαγγέλθηκαν κατηγορίες εναντίον 24 από τους πιο διαβόητους εγκληματίες των Ναζί. Από αυτούς 12 κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν σε θάνατο, όμως δύο κατάφεραν να αποφύγουν την εκτέλεση.
Ο Χέρμαν Γκέρινγκ, ο ανώτατος ηγέτης των SA, στρατηγός των στρατευμάτων των SS, υπουργός Αεροπορίας του Ράιχ και διάδοχος του Χίτλερ, καταδικάστηκε σε θάνατο. Πριν από την εκτέλεσή του, όμως, αυτοκτόνησε καταπίνοντας υδροκυάνιο.
Ο Μάρτιν Μπόρμαν, επικεφαλής της Καγκελαρίας του Ναζιστικού Κόμματος και ο προσωπικός γραμματέας του Φίρερ, καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο αφού δεν βρέθηκε για να δικαστεί. Ο Μπόρμαν φέρεται να σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια σοβιετικού βομβαρδισμού του Βερολίνου. Ωστόσο, το σώμα του δεν βρέθηκε ποτέ. Το 1972 ανακαλύφθηκαν λείψανα που φέρεται ότι ανήκουν στον Μάρτιν Μπόρμαν και το 1998 ένα τεστ DNA το απέδειξε.
Ο Ρόμπερτ Λέι, πρόεδρος του Γερμανικού Εργατικού Μετώπου, απαγχονίστηκε στο κελί του πριν από την έναρξη της δίκης στις 25 Οκτωβρίου 1945, λίγες μέρες μετά την παραλαβή του κλητηρίου θεσπίσματος.
Ο Γκούσταβ Κρουπ φον Μπόλεν, επικεφαλής του βιομηχανικού ομίλου «Krupp» που χρηματοδότησε και κατασκεύασε την πολεμική μηχανή των Ναζί, επικαλέστηκε ανίατη ασθένεια. Κατά τη διάρκεια μιας προκαταρκτικής ακροαματικής διαδικασίας στις 15 Νοεμβρίου 1945, πριν καν ξεκινήσει η δίκη, οι κατηγορίες εναντίον του πολυεκατομμυριούχου επιχειρηματία αποσύρθηκαν!
Τρεις άλλοι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν – ο αντικαγκελάριος Φραντς φον Πάπεν, ο Χανς Φρίτσε, επικεφαλής του Τμήματος Ραδιοφώνου του Υπουργείου Δημόσιας Διαφώτισης και Προπαγάνδας του Ράιχ και ο Ζάλμαρ Σαχτ υπουργός Οικονομικών του Ράιχ.
3. Κατηγορούμενοι κάθονταν στα εδώλια φορώντας γυαλιά ηλίου: Φωτογραφίες και βίντεο αρχείου από το δικαστήριο δείχνουν πολλούς συμμετέχοντες να φορούν γυαλιά ηλίου. Ο λόγος ήταν ότι ο φωτισμός στην αίθουσα του δικαστηρίου ήταν έντονος. Έτσι περιέγραψε τον φωτισμό ο Μπόρις Πολεβόι, ειδικός ανταποκριτής της εφημερίδας Pravda στο δικαστήριο, στο βιβλίο του «The Final Reckoning: Nuremberg Diaries»: «Ένα, κάπως απρόσωπο και καταπιεστικό φως, στο οποίο τα πάντα γύρω αποκτούσαν μια πρασινωπή, θανατηφόρα απόχρωση». Οι κουρτίνες σε όλα τα παράθυρα ήταν τραβηγμένες. Σύμφωνα με τον Πολεβόι, ο διοικητής της φυλακής των ΗΠΑ, συνταγματάρχης Μπάρτον Άντρους, είπε κάποτε στους δημοσιογράφους: «Θα φροντίσω να μην δει ποτέ ξανά κανένας από αυτούς τον ήλιο»! Το φως εκείνο στην αίθουσα του δικαστηρίου, προκάλεσε πόνους στα μάτια σε πολλούς, έτσι οι παρευρισκόμενοι, συμπεριλαμβανομένων των κατηγορουμένων, φορούσαν μερικές φορές σκούρα γυαλιά.
4. Ο αμερικανικός Τύπος έγραψε ότι ο σοβιετικός εισαγγελέας πυροβόλησε τον Γκέρινγκ: Στις 10 Απριλίου 1946, η εφημερίδα του αμερικανικού στρατού Stars and Stripes δημοσίευσε ένα ρεπορτάζ που έγραφε ότι ο σοβιετικός εισαγγελέας Ρόμαν Ρουντένκο είχε εξοργιστεί τόσο πολύ από τη συμπεριφορά του Γκέρινγκ σε μια από τις συνεδριάσεις που τράβηξε το υπηρεσιακό του περίστροφο και πυροβόλησε τον πρώην Reichsmarschall. Ωστόσο, η εφημερίδα δημοσίευσε στη συνέχεια μια διάψευση: «Η αναφορά ότι ο σοβιετικός γενικός εισαγγελέας στη δίκη πυροβόλησε τον Γκέρινγκ σε μια κρίση οργής αποδείχθηκε ότι δεν ισχύει. Σύμφωνα με έναν ανταποκριτή από τη Νυρεμβέργη, ο Γκέρινγκ είναι ζωντανός και πρόθυμος να απαντήσει στις ερωτήσεις του εισαγγελέα»! Η παρανόηση ότι ο Γκέρινγκ είχε πυροβοληθεί προήλθε από λανθασμένη ερμηνεία μιας φράσης που χρησιμοποίησε ο σοβιετικός ανταποκριτής, ο οποίος είχε αναφέρει ότι ο στρατηγός Ρουντένκο είχε «πυροβολήσει ηθικά» τον Γκέρινγκ.
5. Μια σοβιετική διερμηνέας ήταν η «τελευταία γυναίκα που έπεσε στην αγκαλιά του Γκέρινγκ»: Μια μέρα κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας, η 24χρονη διερμηνέας Τατιάνα Στουπνίκοβα πήγαινε βιαστικά στη θέση της στην αίθουσα του δικαστηρίου. Ενώ έτρεχε στον διάδρομο, κατά λάθος γλίστρησε και κόντεψε να πέσει.
«Όταν ανέκτησα την ψυχραιμία μου και κοίταξα τον διασώστη μου, ήρθα αντιμέτωπος με το χαμογελαστό πρόσωπο του Χέρμαν Γκέρινγκ ακριβώς μπροστά μου. Κατάφερε να μου ψιθυρίσει στο αυτί: “Vorsicht, mein Kind!” («Να προσέχεις, παιδί μου!»), αφηγείται η Στούπνικοβα στα απομνημονεύματά της. Όταν η Τατιάνα μπήκε στην αίθουσα του δικαστηρίου, ένας γάλλος ανταποκριτής ήρθε κοντά της και της είπε στα γερμανικά: «Ήσουν η τελευταία γυναίκα που κράτησε στην αγκαλιά του ο Γκέρινγκ»!
6. Στρατάρχης της Βέρμαχτ κατέθεσε ως μάρτυς της Σοβιετικής Ένωσης: Το φθινόπωρο του 1946 οι δικαστικές διαδικασίες είχαν βαλτώσει. Άρχισαν να ακούγονται ισχυρισμοί από την υπεράσπιση και τους ίδιους τους κατηγορούμενους ότι η επίθεση της ναζιστικής Γερμανίας στην ΕΣΣΔ ήταν προληπτικό μέτρο. Η σοβιετική αντιπροσωπεία έπρεπε να παράσχει ισχυρά επιχειρήματα ότι η επίθεση από το Γ’ Ράιχ είχε σχεδιαστεί πολύ καιρό πριν.
Ο άνθρωπος που έδωσε την κατάθεση που χρειάζονταν οι Σοβιετικοί ήταν ο στρατάρχης Φρίντριχ Πάουλους, ο οποίος είχε παραδωθεί στο Στάλινγκραντ στις 31 Ιανουαρίου του 1943. Η σοβιετική ηγεσία έφερε με κάθε μυστικότητα τον Πάουλους στο Μέγαρο της Δικαιοσύνης για να καταθέσει. Κατά τη διάρκεια της κατάθεσής του, ο Γερμανός πρώην στρατάρχης δήλωσε: «Όλες οι προετοιμασίες για την επίθεση στην Σοβιετική Ένωση που έλαβε χώρα στις 22 Ιουνίου είχαν στην πραγματικότητα σχεδιαστεί από το φθινόπωρο του 1940»!
Το απόφθεγμα που έμεινε από τη Δίκη της Νυρεμβέργης ήταν η φράση του δικαστή Robert H. Jackson: «The Grave Responsibility of Justice» (Η βαριά ευθύνη της δικαιοσύνης) και δικαιοσύνη είχε αποδοθεί. Όσο για την τιμωρία; Ο Ευριπίδης το είχε ξεκαθαρίσει χρόνια πολλά πριν: «Σχέτλια μεν έπαθες, ανόσια δ’ ειργάσω.» (Έπαθες φρικτά, αλλά έκανες απαίσια)…
Πηγή: Έθνος
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Video
1η Οκτωβρίου 1960: Ημέρα Ανεξαρτησίας της Κύπρου
Η 1η Οκτωβρίου 1960 έχει καθιερωθεί και γιορτάζεται στην Κύπρο ως η ημέρα ανακήρυξης της Ανεξαρτησίας της Κύπρου. Η Κύπρος ανακηρύσσεται ανεξάρτητο, κυρίαρχο κράτος τον Αύγουστο του 1960 με βάση τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου του 1959 και ύστερα από τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-1959) ενάντια στη βρετανική αποικιοκρατία. Στις 16 Αυγούστου 1960, η Μεγάλη Βρετανία εγκαταλείπει την κυριαρχία της στο νησί, και εγκαθιδρύεται επισήμως η Κυπριακή Δημοκρατία. Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την εθνική επέτειο της ανεξαρτησίας της Κύπρου προτείνει το ντοκιμαντέρ παραγωγής 1995:
ΚΥΠΡΟΣ Η ΦΕΝΑΚΗ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ
(video)
Στην εθνική επέτειο της Κύπρου, που τιμάται κάθε χρόνο την 1η Οκτωβρίου, είναι αφιερωμένη η εκπομπή που ετοίμασαν ο Κώστας Χριστοφιλόπουλος και ο Δημήτρης Πανταζόπουλος. Στην προσπάθεια να αποδοθεί η σειρά των ιστορικών γεγονότων όπως αυτά οδήγησαν από τη βρετανική κυριαρχία στην ανεξαρτησία και από την περιπετειώδη συμβίωση των κυβερνήσεων της Αθήνας με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στο πραξικόπημα του Αττίλα, τις απόψεις τους καταθέτουν: ο στενός συνεργάτης του Μακαρίου Νίκος Κρανιδιώτης, οι πανεπιστημιακοί Νεοκλής Σαρρής και Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης, ο πρέσβης ε.τ. Θέμος Στοφορόπουλος, ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ Βάσος Λυσσαρίδης, ο Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας Μιχαήλ Δεκλερής και ο Ευρωβουλευτής Γιάννος Κρανιδιώτης. Σχολιάζονται και αναλύονται το διπλωματικό παρασκήνιο και οι διεργασίες που οδήγησαν στις συμφωνίες Ζυρίχης- Λονδίνου και το σύνταγμα που προέβλεπαν, οι συνθήκες και η εκτέλεση του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου από την χούντα των συνταγματαρχών και ο σχεδιασμός και η εκτέλεση της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο σε δύο φάσεις με την ονομασία Αττίλας Ι και Αττίλας ΙΙ. Η εκπομπή πλαισιώνεται από πλούσιο οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό το οποίο καλύπτει το σύνολο των γεγονότων στα οποία αναφέρεται η αφήγηση.
ΠΗΓΗ: ΕΡΤ
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
-
Ιράν6 ώρες πρινΚόκκινος συναγερμός στο κεντρικό Ισραήλ! Εκτοξεύτηκε βαλλιστικός πύραυλος από την Υεμένη – Αναχαιτίστηκε με επιτυχία λέει ο IDF
-
Video10 ώρες πρινΙσραήλ: Αν χτυπήσει πυρηνικά, αρχίζει η καταστροφή
-
Video12 ώρες πρινΑσταμάτητο το Ισραήλ! Βομβάρδισε Ρωσική βάση στην Συρία
-
Εξωτερική Πολιτική2 ημέρες πρινΣτο επίκεντρο η ελληνοαμερικανική συνεργασία σε συνάντηση του Μητσοτάκη με Αμερικανούς γερουσιαστές στα Χανιά
-
Αναλύσεις2 ημέρες πρινQuo vadis κύριε Γεραπετρίτη;
-
Γενικά θέματα2 ημέρες πρινΜία νέα αρχή για το «Γεωπολιτικό»
-
Ιράν2 ημέρες πρινKίνηση υψηλού ρίσκου του Ισραήλ! Δεν αποκλείει χτύπημα στα πυρηνικά του Ιράν ο Νετανιάχου – Πότε θα χτυπήσει;
-
Αστυνομία2 ημέρες πρινΑποκάλυψη! Ειδικό λογικό ισραηλινής κατασκευής για μαζική αναγνώριση προσώπων αποκτά η ΕΛ.ΑΣ.