ΤΟ ΨΕΥΤΟΔΙΛΗΜΜΑ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ ΔΥΟ ΚΡΑΤΩΝ Ή ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΤΗΣ ΔΔΟ ΚΑΙ ΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΠΟΥ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ
Η ΥΠΟΥΛΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ «PLAN B» ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΝ ΑΝΑΖΩΠΥΡΩΝΕΤΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΝ ΜΟΝΤΑΝΑ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΞΕΝΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ, ΕΡΓΑΛΕΙΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΚΥΡΑ ΚΑΙ ΒΡΙΣΚΕΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΕΣ ΣΕ ΛΕΥΚΩΣΙΑ
ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ δηλώνουν στοχοπροσηλωμένοι σε λύση στη βάση της ΔΔΟ, ενώ την ίδια ώρα οργιάζουν οι φήμες που θέλουν αυτήν τη μορφή λύσης να έχει ενταφιαστεί, ειδικά μετά το Κραν Μοντανά. Το κατά πόσον οι Τούρκοι και ο ξένος παράγοντας συμμερίζονται την ίδια άποψη παραμένει να αποδειχτεί το επόμενο διάστημα
Η δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας στις 2 Ιανουαρίου 2017 προς την Τουρκία, να περιορίσει τις απειλές και έρευνές της «εις όσα τους αναλογούν στην ΑΟΖ τής εν λόγω παράνομης οντότητας (κατεχόμενα)», πυροδότησε έναν νέο, επικίνδυνο κύκλο συζήτησης για το κατά πόσον η λύση ΔΔΟ έχει ουσιαστικά ενταφιαστεί και υποβόσκει ένα πλάνο Β, αυτό της λύσης δυο κρατών.
Η δήλωση αυτή δεν έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία, αλλά αποτελεί συνέχεια μιας σειράς γεγονότων-δημοσιευμάτων τα τελευταία χρόνια, που καλλιεργούν μια «περιρρέουσα ατμόσφαιρα» λειτουργώντας εκβιαστικά προς την ελληνική πλευρά με τον εξής τρόπο: Ή θα αποδεχτούμε τις υποχωρήσεις και τον «οδυνηρό συμβιβασμό» στο πλαίσιο της ΔΔΟ για άμεση λύση ή θα τροχοδρομηθεί λύση δυο κρατών με αναγνώριση και ένταξη του ψευδοκράτους στην Ε.Ε.
Σε κάθε περίπτωση, το ψευτοδίλημμα προνοεί νομιμοποίηση της διχοτόμησης και των τετελεσμένων της τουρκικής εισβολής και ασφαλώς δεν είναι καθόλου άσχετο με τις ενεργειακές διεργασίες και την ανάγκη για αξιοποίηση του φυσικού αερίου. Η προώθηση της ιδέας για λύση δύο κρατών γίνεται με ύπουλο τρόπο στο εσωτερικό, προωθείται από κύκλους του διεθνούς παράγοντα και αξιολογείται ως μοχλός πίεσης από την Άγκυρα. Στο παρόν άρθρο θα επιχειρηθεί μια ανασκόπηση των κύριων αναφορών για δυο κράτη μετά και το Σχέδιο Ανάν.
Η δημοσκόπηση στα κατεχόμενα
Το 2007 διεξήχθη στο ψευδοκράτος μια δημοσκόπηση σχετικά με το θέμα, με το 60% των Τουρκοκυπρίων να υποστηρίζουν ως λύση του Κυπριακού τα δυο κράτη. Ακολούθησε το 2009 μια δεύτερη, που πραγματοποιήθηκε από τo τουρκικό ίδρυμα KADEM, και έδειξε ότι 77,9% των Τ/κ υποστηρίζουν λύση δυο κρατών, με το 63% να αμφισβητούν την επιτυχία των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων. H αγγλόφωνη εφημερίδα «Cyprus Mail», σε editorial άρθρο της με τίτλο «It’s Time to Change» στις 13 Ιούνιου του 2009, αφήνει να εννοηθεί ότι πολλοί Ε/κ πολιτικοί είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν μια λύση δυο κρατών.
Ο Νταβούτογλου αποκαλύπτεται
Επί Προεδρίας Χριστόφια το 2011, η τουρκοκυπριακή εφημερίδα «Haberdar», επικαλούμενη διπλωματικές πηγές, παρέπεμπε στον Τούρκο τότε Υπουργό Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος έλεγε πως το «διζωνικό μοντέλο δικοινοτικής λύσης» στην Κύπρο θα εγκαταλειφθεί σε περίπτωση που η διαδικασία των διαπραγματεύσεων έρθει σε αδιέξοδο «λόγω της στάσης των Ελληνοκυπρίων ». Ο Νταβούτογλου απειλούσε, μάλιστα, ότι εάν συμβεί αυτό, οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες θα ξεκινήσουν στο μέλλον, θα βασίζονται σε δύο ανεξάρτητα κράτη».
Τον Μάρτιο του 2013 και μετά την εκλογή Αναστασιάδη στην Προεδρία, ο Αχμέτ Νταβούτογλου, φανερά ενοχλημένος από τις έρευνες και γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ, δήλωσε πως η Άγκυρα για πρώτη φορά έπειτα από 30 χρόνια, σε περίπτωση που δεν γίνει δεκτός ο διαμοιρασμός των εσόδων από το φυσικό αέριο, θα υποστηρίξει λύση δυο κρατών.
Από τον Ιανουάριο του 2014 κλιμακώνονται οι πιέσεις, αφού υπήρχαν δημοσιεύματα στην «Χουριέτ» που ανέφεραν χαρακτηριστικά ότι «τώρα, όχι μόνο οι Τουρκοκύπριοι, αλλά και οι διεθνείς παρατηρητές έχουν αρχίσει να μιλάνε για την ανάγκη ενός “βελούδινου διαζυγίου” και πως τα δύο κράτη της νήσου να κάνουν “συμφωνία διαζυγίου” και να ενωθούν εντός της Ε.Ε.
Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι τον Μάρτιο του 2014, το International Crisis Group (ICG) που εξυπηρετεί βρετανικά κυρίως συμφέροντα, δημοσιεύει μιαν ανάλυση που έχει τίτλο «Divided Cyprus: Coming to Terms on an Imperfect Reality». Στη συγκεκριμένη αναφορά σημειώνεται πως, προκειμένου να αποφευχθεί η κατάρρευση ενός νέου γύρου συνομιλιών, «όλες οι πλευρές θα πρέπει να σπάσουν τα παλιά ταμπού και να συζητήσουν όλες τις πιθανές επιλογές, συμπεριλαμβανομένης της ανεξαρτησίας των Τουρκοκυπρίων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Η διάσταση του φυσικού αερίου
«Κατά τις διαπραγματεύσεις για μια ομοσπονδία, οι υπεράκτιες θαλάσσιες ζώνες έχουν θεωρηθεί ομοσπονδιακή, κοινή αρμοδιότητα. Οι Τουρκοκύπριοι έχουν αξιώσει μέρος των ενδεχόμενων μελλοντικών εσόδων, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί καν ο τρόπος για να ξεκινήσει μία διαπραγμάτευση επί του ζητήματος αυτού», αναφέρει η ανάλυση του ICG, προσθέτοντας: «Σε περίπτωση μίας λύσης δύο κρατών, οι κύριες περιοχές στα νότια του νησιού, που σήμερα πιστεύεται ότι διαθέτουν φυσικό αέριο, θα συμπεριληφθούν ξεκάθαρα στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η Τουρκία έχει ήδη οριοθετήσει μονομερώς τα θαλάσσια σύνορά της με την “ΤΔΒΚ”, κυρίως στα βόρεια του νησιού. Προφανώς η διευθέτηση αυτή θα παραμείνει σε ισχύ μεταξύ της Τουρκίας και μίας ανεξάρτητης “ΤΔΒΚ”. Η σαφήνεια μίας τέτοιας νέας κατάστασης πραγμάτων θα επιτρέψει την ταχύτερη, οικονομικότερη και ασφαλέστερη εκμετάλλευση των πόρων· απαλλαγμένες από την απειλή των τουρκικών κυρώσεων, μεγαλύτερες εταιρείες θα εισέλθουν στην κυπριακή αγορά, και θα υπάρξουν περισσότερες επιλογές για εξαγωγικές οδούς».
Ο «ουδέτερος Γκουτέρες»
Την αναφορά πάντως του IGC, ότι η ΑΟΖ αποτελεί «ομοσπονδιακή αρμοδιότητα», φρόντισε να επικαιροποιήσει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ, Αντώνιο Γκουτέρες, στην πρόσφατη έκθεσή του για ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, που σημείωνε χαρακτηριστικά: «Θυμάμαι ότι οι Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι ηγέτες συμφώνησαν προηγουμένως ότι οι φυσικοί πόροι σε μια ενοποιημένη Κύπρο θα ανήκουν στην αρμοδιότητα της μελλοντικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
Παραμένει απαραίτητο όλα τα μέρη να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποπυροδοτήσουν τις εντάσεις». Το ΑΚΕΛ έσπευσε να μας υπενθυμίσει ότι η δήλωση περί ομοσπονδιακής αρμοδιότητας της ΑΟΖ αποτελεί «επίτευγμα» των συγκλίσεων Χριστόφια-Ταλάτ.
Η δήλωση Ερντογάν το 2014
Την 1η Σεπτεμβρίου 2014, ο επανεκλεγείς τότε Πρωθυπουργός της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, στο πρώτο του ταξίδι στην Κύπρο, είχε συνάντηση με τον κατοχικό πρώην ηγέτη Ντερβίς Έρογλου. Ο Ερντογάν, αφού επιβεβαίωσε υποστήριξη της Άγκυρας προς το ψευδοκράτος, δήλωσε ανοιχτά ότι ο μόνος τρόπος προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία στο Κυπριακό, ήταν μια λύση δύο κρατών με δύο ίσες οντότητες. «Είναι κοινή επιθυμία μας να καταλήξουμε σε μόνιμη και δίκαιη συμφωνία. Η ΤΔΒΚ κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να εργαστεί σε μια νέα εταιρική σχέση βασισμένη σε λύση δύο κρατών και πολιτική ισότητα», είπε ο Ερντογάν, προσθέτοντας: «Δεν είναι δυνατόν να φτάσουμε σε οποιαδήποτε συμφωνία που δεν βασίζεται σε λύση δύο κρατών. Η Ελλάδα και οι Ελληνοκύπριοι πρέπει να επιδείξουν την ίδια καλή θέληση».
H ιδέα των δυο κρατών εκφράζει κυρίως την άποψη της τ/κ ελίτ, η οποία στοχεύει σε μια πολιτική διευθέτηση, όπου οι δύο κοινότητες θα διαχειρίζονται ουσιαστικά τις δικές τους υποθέσεις ως δύο ξεχωριστές κυρίαρχες πολιτείες, είτε σε μια χαλαρή συνομοσπονδία είτε σε δύο ξεχωριστές πολιτείες.
Η αιρετική λύση του Σ. Λυγερού
Η επικίνδυνη ιδέα περί λύσης δυο κρατών εμφιλοχώρησε και στην Ελλάδα, όπου δυστυχώς την ασπάστηκε και την προώθησε έμμεσα ομάδα ακαδημαϊκών και δημοσιογράφων. Στις 5 Δεκεμβρίου 2014, πραγματοποιείται στην Αθήνα η βιβλιοπαρουσίαση του έργου του δημοσιογράφου Σταύρου Λυγερού, «Κυπριακό: H αιρετική λύση». Το βιβλίο προτείνει, μεταξύ άλλων, ως οδυνηρή λύση ένα «βελούδινο ημιδιαζύγιο» μεταξύ των δυο πλευρών και προβλέπει τη δημιουργία δύο ανεξάρτητων κυπριακών κρατών στη λογική «έδαφος έναντι αναγνώρισης», τα οποία θα συστεγάζονται υπό την ομπρέλα της Ε.Ε.
Το βιβλίο του Σελίχ
Το 2013 είχε προηγηθεί η έκδοση του βιβλίου του Τ/κ ακαδημαϊκού, γεννημένου στην Κερύνεια και τώρα Αμερικανού πολίτη, Χαλίλ Ιμπραήμ Σελίχ «Reshaping of Cyprus a two State Solution». Μέσα στο βιβλίο αναπτύσσει τις ιδέες του για το πώς η «απροθυμία των Κυπρίων και των Ελλήνων ηγετών να συμβιβαστούν στην επίτευξη ενός φιλικού διακανονισμού ενισχύει την ιδέα μιας λύσης δύο κρατών στην Κύπρο». Στο πλαίσιο αυτό παραθέτει μια σειρά από στρατηγικές, προκειμένου να υπάρξει μια «ειρηνική συνύπαρξη και μια διευθέτηση που είναι αμοιβαία επωφελής όχι μόνο για τους ηγέτες, αλλά και για τον λαό και το έθνος στο σύνολό του».
Πολίτης «καρφώνει» Αναστασιάδη
Δυο περίπου μήνες μετά την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά, το σενάριο και τις φήμες για σκέψεις με στόχο τη λύση δυο κρατών ήρθε να ενισχύσει η εφημερίδα «Πολίτης». Συγκεκριμένα, σε πρωτοσέλιδο με τίτλο «Λύση δύο κρατών εντός της Ευρώπης», στις 27 Αυγούστου του 2017, το ρεπορτάζ αναφέρει πως μετά την τρανταχτή αποτυχία των Αναστασιάδη-Ακιντζί και των εγγυητριών να δρομολογήσουν λύση εντός του συμφωνημένου πλαισίου, οι πολιτικές ελίτ και στις δύο πλευρές φλερτάρουν με την ιδέα της λύσης των δύο κρατών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επί τη βάσει της επιστροφής εδαφών έναντι αναγνώρισης.
Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας, η συζήτηση αυτή γινόταν και πριν από το Κραν Μοντανά, άτυπα μεταξύ μελών των διαπραγματευτικών ομάδων αλλά και των διαπραγματευτών. Το όλο ζήτημα, όπως σημειώνει ο «Πολίτης», αποτέλεσε και αντικείμενο συζήτησης μεταξύ του ΠτΔ και του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο Κραν Μοντανά, λόγω των ανησυχιών που υπήρχαν για το κατά πόσον μια λύση θα περνούσε από δημοψηφίσματα.
Η εφημερίδα επισημαίνει πως τον Απρίλιο είχαν δει το φως της δημοσιότητας πληροφορίες πως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναφέρθηκε σε αυτήν την πιθανότητα διχοτόμησης σε συνάντηση με εκπροσώπους των Βαρωσιωτών, κάτι που ωστόσο διέψευσε η Κυβέρνηση. Διπλωματικές πηγές δήλωσαν, ωστόσο, στον «Πολίτη» πως στους κόλπους της Ε.Ε. η ιδέα θεωρείται εντελώς μη ρεαλιστική αλλά και επικίνδυνη τόσο για την ίδια την Ένωση όσο και για την ίδια την Κύπρο.
Εκβιασμοί Ακιντζί-Ερτουγρούλογλου
Δεν είναι καθόλου απίθανο ο κατοχικός ηγέτης κατά τη συνάντηση που είχε στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 2017 να του μετέφερε την ιδέα για δυο κράτη. Ο ίδιος, πάντως, δήλωσε τις μέρες εκείνες τα εξής: «Ο τ/κ ‘λαός’ δεν έχει πρόθεση να γίνει μειονότητα σε ένα ενιαίο ε/κ κράτος. Ούτε και επιθυμεί να γίνει 82η επαρχία της Τουρκίας». Σε αυτήν την περίπτωση, απομένουν δύο επιλογές: μια δομή που θα βασίζεται στον διαμοιρασμό όπου θα ζούμε ισότιμα, ασφαλή και ελεύθερα χωρίς να καταδυναστεύει ο ένας τον άλλον, ή να δημιουργήσουμε και να νομιμοποιήσουμε τους όρους για να μπορούμε να ζούμε δίπλα-δίπλα, κάτω από δύο διαφορετικές δομές».
Στο ίδιο περίπου μήκος κύματος, ο Ταχσίν Ερτουγρούλογλου, που παριστάνει τον «υπ.εξ.» του ψευδοκράτους, ισχυρίστηκε την ίδια περίοδο πως δεν είναι εφικτό να εξευρεθεί λύση στο Κυπριακό με τους Ελληνοκύπριους ούτε με 500 χρόνια διαπραγματεύσεων, προσθέτοντας, μεταξύ άλλων, ότι αν επαναρχίσουν οι συνομιλίες, αυτές θα διεξαχθούν μεταξύ «δύο κρατών».
Ο φιλότουρκος Τζακ Στρο
Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, ο φιλότουρκος Βρετανός πρώην Υπουργός Εξωτερικών, Τζακ Στρο, με άρθρο του στην εφημερίδα Independent, εξέφρασε την εκτίμηση πως ήρθε η ώρα να τερματιστεί «η παρωδία ότι είναι εφικτή η εξεύρεση συμφωνίας που θα ενώσει την Κύπρο σε μια ‘διζωνική, δικοινοτική’ κυβέρνηση». Η λύση, είπε, είναι η διχοτόμηση του νησιού και η διεθνής αναγνώριση του τουρκοκυπριακού κράτους στον Βορρά. «Είναι η στιγμή, κατά την άποψή μου, για τη διεθνή κοινότητα, να αναγνωρίσει αυτήν την πραγματικότητα και να αναγνωρίσει τη διαίρεση του νησιού. Αυτό θα ήταν πολύ πιο πιθανό να βελτιώσει τις σχέσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων, παρά να συνεχίσει την άχρηστη πορεία των διαπραγματεύσεων για μια διευθέτηση που δεν μπορεί ποτέ να γίνει», είπε.
Σκανδαλίζει ο Μακαριότατος
Στις 28 Νοεμβρίου 2017, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β, λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση με τον ΠτΔ, μιλώντας σε νέους που επισκέφθηκαν την Αρχιεπισκοπή, είπε πως όσοι είναι κάτω των 50 ετών δεν πιστεύουν ότι μπορεί να επιτευχθεί βιώσιμη λύση ομοσπονδίας στο Κυπριακό και θα ήταν προτιμότερο να πάμε σε λύση δύο κρατών. Υπό το βάρος της δημόσιας δυσαρέσκειας και αντίδρασης, ο Αρχιεπίσκοπος την επομένη έσπευσε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, λέγοντας ότι εννοούσε δυο κράτη μέσα στην ομοσπονδία.
Η μπηχτή του Λεβέντ
Με έναν περίτεχνο τρόπο, ο αρθρογράφος της «Αφρίκα» και του «Πολίτη» Σενέρ Λεβέντ αναφέρθηκε σε σημάδια για δυο χωριστά κράτη, αφήνοντας, μάλιστα, υπονοούμενα για τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, προς τον οποίο έγραψε «κοίτα τι λέγει ο Ταλάτ. Το έχεις ψιθυρίσει στους δικούς μας, λέει. Μετά την επανεκλογή σου είσαι έτοιμος να συζητήσεις τα δυο κράτη, λέει. Μη θυμώνεις αν σε αποκάλυψε ο Ταλάτ. Κάποτε του ξεφεύγουν κάτι τέτοια. Να τον συγχωρέσεις».
Στο κόλπο και η Wikipedia;
Μέχρι και στη μεγαλύτερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια, τη Wikipedia, δημιουργήθηκε ειδικό λήμμα «Two-state solution (Cyprus)». Είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως η συγκεκριμένη σελίδα δημιουργήθηκε στις 9 Ιουλίου, μια μέρα ακριβώς μετά την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Δημιουργός είναι ο χρήστης με το ψευδώνυμο «Greyshark09», ο οποίος, σύμφωνα με το ιστορικό του, ασχολείται με θέματα της ισραηλινο-παλαιστινιακής διένεξης, το Συριακό, θέματα Λιβύης, το Κουρδικό, ενώ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για θέματα Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ύστερης αρχαιότητας στη Λεβαντίνη.
Περιμένοντας το επόμενο βήμα
Στην παρούσα φάση, η Κυβέρνηση αρνείται να παραδεχτεί πως γίνονται οποιεσδήποτε σκέψεις και σενάρια για προώθηση ενός «Plan B». ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ δηλώνουν στοχοπροσηλωμένοι σε λύση στη βάση της ΔΔΟ, ενώ την ίδια ώρα οργιάζουν οι φήμες που θέλουν αυτήν τη μορφή λύσης να έχει ενταφιαστεί, ειδικά μετά το Κραν Μοντανά. Το κατά πόσον οι Τούρκοι και ο ξένος παράγοντας συμμερίζονται την ίδια άποψη παραμένει να αποδειχτεί το επόμενο διάστημα, όπου, ανεξαρτήτως Κυβέρνησης, θα κληθούν όλοι να αποκαλύψουν τον τρόπο και τη βάση, πάνω στην οποία θα επαναρχίσουν οι όποιες συνομιλίες για το Κυπριακό.
