Αφιερωμένο στην Καλαμάτα είναι το δεύτερο τεύχος 300 σελίδων της σειράς «Οι Τόποι μας» που θα κυκλοφορήσει την Κυριακή (αύριο) με την «Καθημερινή». Αναγγέλλοντας το αφιέρωμα η kathimerini.gr γράφει τα εξής:
«Αρματώσαμε δίχτυα, βγήκαμε για μπακαλιάρους στον Μεσσηνιακό κόλπο και πουλήσαμε την ψαριά μας στον μόλο. Ψωνίσαμε στην Κεντρική Αγορά.
Γευτήκαμε τις ντομάτες που τις λένε «καρδιές βοδιού», άγρια αγγιναράκια και λούπινα. Είδαμε ταλέντα του χορού ν’ ανθίζουν και μικρούς καλλιτέχνες να ανακαλύπτουν το ταλέντο τους. Ψήσαμε γουρνοπούλες. Τις φάγαμε κιόλας.
Γνωρίσαμε ανθρώπους ανήσυχους και δημιουργικούς, που παράγουν γνώση, πολιτισμό και μετατρέπουν τη θεωρία σε πράξη. Μιλήσαμε με σύγχρονους νομάδες που έκαναν την Καλαμάτα σπίτι τους.
Μιλήσαμε και με παλιούς κατοίκους που δεν την αλλάζουν με κανένα άλλο τόπο. Βάψαμε με φούμο τα πρόσωπα μας, φορέσαμε κουδούνια και διώξαμε τα κακά πνεύματα στο μοναδικό δρώμενο της Νέδουσας. Ανεβήκαμε στα δάση, τα χωριά, τα φαράγγια του Ταϋγέτου. Μας περίμεναν παλιοί και νέοι κάτοικοι, ορειβάτες, κτηνοτρόφοι, καλλιτέχνες.
Κατεβήκαμε στα παράλια της Μεσσηνίας εκεί όπου τα καλοκαίρια καρδιοχτυπά η ζωή. Μελετήσαμε το παρελθόν και χαρτογραφήσαμε το μέλλον. Χορέψαμε τον Καλαματιανό και είδαμε πώς υφαίνεται το μαντίλι.
Μάθαμε να ξεχωρίζουμε το καλό λάδι. Ανακαλύψαμε. Απολαύσαμε. Προτείνουμε. Κάναμε την Καλαμάτα δική μας.
Και φτιάξαμε μια συλλεκτική έκδοση μ’ όλα αυτά, που θα σας εμπνεύσει να την κάνετε και δική σας. 14 δημοσιογράφοι, 7 φωτογράφοι. 4 εικονογράφοι. 38 ημέρες αποστολών. 337 ώρες συνεντεύξεων και ρεπορτάζ με πάνω από 270 πρόσωπα 300 ζωντανές σελίδες γεμάτες Καλαμάτα».
ΨΗΦΙΣΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ DISCOVERCARS.COM
Η Καλαμάτα 5η καλύτερη πόλη στον κόσμο για γραφικές περιηγήσεις
Η Καλαμάτα ψηφίστηκε στην ιστοσελίδα DiscoverCars.com ως η 5η καλύτερη πόλη στο κόσμο για γραφικές περιηγήσεις με αυτοκίνητο. Η ιστοσελίδα χρησιμοποίησε αξιολογήσεις από 150.000 ταξιδιώτες σε κάθε γωνιά του πλανήτη και βαθμολόγησε την Καλαμάτα με 9,1/10, Η DiscoverCars.com αναφέρει για τη Καλαμάτα: «Στην πέμπτη θέση, με βαθμολογία 9,1/10, βρίσκεται η όμορφη μεσογειακή πόλη της Καλαμάτας – που βρίσκεται στη χερσόνησο της Πελοποννήσου. Η πόλη είναι η πρωτεύουσα Περιφέρειας Πελοποννήσου (σ.σ. πιθανά εννοεί μεγαλύτερη πόλη) , όπου βρίσκεται το κεντρικό λιμάνι της περιοχής. Η Καλαμάτα έχει πολλά να προσφέρει στους ταξιδιώτες που αναζητούν μια γραφική διαδρομή για να δει εντυπωσιακά ορεινά τοπία, πολύβουα ψαροκάικα και γραφικά λιθόστρωτα δρομάκια. Η Καλαμάτα φιλοξενεί όμορφα δείγματα αρχιτεκτονικής , συμπεριλαμβανομένου του ζωντανού κίτρινου Αρχαιολογικού Μουσείου Μεσσηνίας – όπου οι επισκέπτες μπορούν να δουν μερικές από τις πιο σημαντικά ευρήματα της περιοχής. Πολλά από τα κτίρια διαθέτουν τις κλασικές ελληνικές στέγες από τερακότα, με μια ποικιλία από παστέλ χρώματα που χρησιμοποιούνται για τα ίδια τα κτίρια – όπως η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, με το παστέλ ροδακινί εξωτερικό της. Η Ελλάδα είναι γνωστή για την πλούσια και εκτεταμένη ιστορία και μυθολογία της, επομένως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Καλαμάτα φιλοξενεί μερικές φανταστικές αρχαίες τοποθεσίες – συμπεριλαμβανομένου του ναού του Επικούριου Απόλλωνα, που βρίσκεται μόλις μία ώρα μακριά από το κέντρο της πόλης με το αυτοκίνητο, και της Αρχαίας Μεσσήνης μόλις 16 μίλια έξω από την πόλη».
Διατηρητέα και «ταυτότητα» της πόλης
Επί Τάπητος Με τον Ηλία Μπιτσάνη farmisi54@gmail.com
Αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητας μιας πόλης είναι η ιστορία της. Η οποία αποτυπώνεται σε διάφορα στοιχεία και με διαφορετικούς τρόπους. Και φυσικά ο κτηριακός της πλούτος είναι εκείνος που προσδιορίζει και τη φυσιογνωμία της. Σε πόλεις όπως η Καλαμάτα, που η παλιά πόλη δεν έχει καμία σχέση με την καινούργια, η διατήρηση του παλιού έχει ξεχωριστή «ταυτοτική» σημασία. Εισαγωγή για ένα παλαιό θέμα, το οποίο γίνεται όλο και περισσότερο επίκαιρο: Τα διατηρητέα και η ανάγκη να διασωθούν και να αναδειχθούν. Η επικαιρότητα του θέματος έχει να κάνει με την αναγκαία αναζήτηση εκείνων των στοιχείων που συνιστούν το διαφορετικό στη ζωή και τις λειτουργίες της πόλης. Αυτό το ευδιάκριτα διαφορετικό είναι και ένα από τα ζητούμενα σήμερα για την πόλη του αύριο. Το πρόβλημα είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες, γίνεται όλο και περισσότερο ορατό όσο περνάει ο χρόνος και από την πλευρά του δήμου όλο αυτό το διάστημα δεν έχει γίνει η παραμικρή ενέργεια. Και αναφερόμαστε στη συνολική διαχείριση του θέματος με θεσμοθέτηση κινήτρων, τα οποία θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη διάσωσή τους. Ο χρόνος περνάει, αλλά το ρολόι για τα διατηρητέα έχει σταματήσει επικίνδυνα. Γιατί η φθορά μεγαλώνει και σε ένα έντονο φαινόμενο οι απώλειες μπορεί να είναι μεγάλες -και σε ανθρώπινα θύματα αλλά και σε καταστροφές του οικιστικού πλούτου. Στα 37 χρόνια μετά τους σεισμούς τα πληγωμένα κτήρια που δεν δέχθηκαν την πρέπουσα φροντίδα έχουν υποστεί σημαντική καταπόνηση. Ορισμένα αποσαθρώνονται σταθερά και κάποια στιγμή θα πάψουν να υπάρχουν. Με κίνδυνο να χαθούν οριστικά, καθώς για κάποια δεν έχει γίνει ούτε αποτύπωση. Ηδη κάποια χάθηκαν με τους πλέον διαφορετικούς τρόπους, ενώ άλλα δεν υπάρχει καμία περίπτωση να διασωθούν, καθώς δεν έχουν μείνει παρά μόνο κάτι κομμάτια από τους τοίχους που δεν θα μείνουν και για πολύ καιρό ακόμη στη θέση τους. Το μεγάλο κακό στην υπόθεση είναι πως δεν συζητά κανείς γι’ αυτή την υπόθεση, βοηθούσης της παρατεταμένης και πολλαπλής κρίσης όλα έχουν παγώσει εδώ και χρόνια, οι άρχοντες του τόπου κλείνουν τα μάτια και αναμένουν το… μοιραίο. Το Δημοτικό Συμβούλιο εδώ και δεκαετίες αποφεύγει να συζητήσει την κατάσταση και πολύ περισσότερο την εκπόνηση ενός σχεδίου σωτηρίας και ανάδειξης. Δύσκολο θέμα, αλλά θα επαναλάβω για μια ακόμη φορά πως οι άρχοντες κρίνονται στα δύσκολα θέματα και όχι στις επιφάνειες που πλακοστρώνουν. Για να γυρίσουμε το χρόνο πίσω, η παλιά πόλη κρατήθηκε σχεδόν αλώβητη μέχρι τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1960. Για να υποκύψει ουσιαστικά ανυπεράσπιστη απέναντι σε μικρά και μεγάλα συμφέροντα όταν άρχισε η επέλαση του τσιμέντου με την πολυκατοικιοποίηση της πόλης. Θύματα τόσο η καρδιά του Ιστορικού Κέντρου όσο και ορισμένα από τα σημαντικότερα κτήρια της πόλης, όπως αυτό της Εθνικής Τράπεζας, το οποίο στην αρχική του μορφή διέθετε μέχρι και χώρο για θεατρικές παραστάσεις, σύμφωνα με τα όσα ιστορούνται σε εφημερίδες της εποχής. Κάτι σαν θαύμα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το γεγονός ότι δεν ισοπεδώθηκε όλη η περιοχή. Ενα θαύμα που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην εμπορική δραστηριότητα, η οποία είχε αναπτυχθεί στην περιοχή και ήταν σχετικά δύσκολο να γίνουν επεμβάσεις, όπως επίσης και στο δημόσιο χαρακτήρα πολλών κτηρίων. Αλλά και στο γεγονός ότι νοτιότερα η αντιπαροχή είχε… πεδίον δόξης λαμπρόν και πολύ μεγαλύτερα κέρδη. Μια καταγραφή των κτηρίων λίγο πριν τους σεισμούς του 1986 αποτέλεσε την ασπίδα για τον μεγάλο όγκο των διατηρητέων κτηρίων. Είχε ανατεθεί από το Δήμο Καλαμάτας και βοήθησε ώστε να κινηθούν πολύ γρήγορα οι διαδικασίες, έτσι ώστε να γίνουν οι χαρακτηρισμοί πριν πιάσουν δουλειά οι μπουλντόζες. Για να σωθούν τα διατηρητέα δόθηκαν μάχες και σε αυτές υπήρξαν… απώλειες με κάποιους αποχαρακτηρισμούς. Σημαντικά ποσά που ήρθαν ως ενίσχυση για την πόλη διατέθηκαν από το δήμο για την αγορά σημαντικών κτηρίων, ορισμένα από τα οποία σήμερα στεγάζουν ζωτικές λειτουργίες της πόλης. Αναπτύχθηκαν διεκδικήσεις και δόθηκαν κίνητρα, τα οποία διευκόλυναν την αποκατάσταση πολλών ιδιωτικών κτηρίων. Δεν στάθηκαν όμως αρκετά για να αποκατασταθεί το σύνολο των διατηρητέων, γιατί και η πολιτική ηγεσία δεν ανταποκρίθηκε στο σύνολο των αιτημάτων ακόμη και στην εποχή της μεγάλης ευαισθησίας. Ετσι έμειναν τα… υπόλοιπα του σεισμού και των χαρακτηρισμών. Ορισμένα από αυτά είναι δημόσιου χαρακτήρα, με κορυφαίο το κτήριο του Γαλλικού Ινστιτούτου, για την τύχη του οποίου η αδιαφορία που έχει επιδειχθεί εδώ και δεκαετίες είναι απίστευτη. Βρέθηκε στην ιδιοκτησία του δήμου, αυτός το παραχώρησε στο υπουργείο Πολιτισμού και εκείνο ουσιαστικά το εγκατέλειψε, με αποτέλεσμα το μέλλον να είναι άδηλο. Παρόμοια η ιστορία του Κορφιωτάκειου, που κατεδαφίστηκε νύχτα, αλλά στο τέλος όλοι βγήκαν λάδι και “ούτε γάτα, ούτε ζημιά”. Στέκει έτσι εδώ και δεκαετίες και τώρα επιτέλους ξεκινάει η διαδικασία ολοκλήρωσης της ανακατασκευής. Τα περισσότερα κτήρια όμως που παραμένουν ερειπωμένα ανήκουν σε ιδιώτες. Και θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι δεν ισχύει η εξίσωση “διατηρητέο=πλούσιος ιδιοκτήτης”. Πολλά από τα παλιά κτήρια για χίλιους λόγους βρέθηκαν στην ιδιοκτησία ανθρώπων που δεν μπορούν στοιχειωδώς να τα συντηρήσουν και φυσικά δεν υπάρχει καμία προοπτική ανακατασκευής. Άλλωστε τα περισσότερα βρίσκονται σε περιοχές της πόλης που είναι δύσκολα προσβάσιμες και καθόλου εμπορικές. Πράγμα που σημαίνει ότι κανείς δεν μπορεί να προσδοκά έσοδα και πολύ περισσότερο σε κατασκευή κατοικίας σε σημεία στα οποία τις περισσότερες ώρες της ημέρας δεν μπορεί να προσεγγίσει. Φυσικά δεν λείπουν και οι “νέοι ιδιοκτήτες”, που αγόρασαν κτήρια προσδοκώντας αλλαγές που θα τους επιτρέψουν να κτίσουν ελεύθερα και χωρίς τους περιορισμούς του χαρακτηρισμένου ως διατηρητέου. Έτσι τελικά βρισκόμαστε σε μια κατάσταση με δεκάδες αξιόλογα διατηρητέα κτήρια ερειπωμένα, ορισμένα από τα οποία κρέμονται επικίνδυνα πάνω από τα κεφάλια των περαστικών και τα οποία μόνο… διαφήμιση για την πόλη δεν αποτελούν και… τουριστικά αξιοθέατα. Η Καλαμάτα δεν είναι η μόνη πόλη στην οποία “κρέμονται” διατηρητέα, αλλά είναι η πόλη που ζούμε και μας ενδιαφέρει. Είναι η πόλη που έσωσε πολλά από τα διατηρητέα κτήρια και το γεγονός αυτό αποτελεί “προίκα” ανεκτίμητη. Μπορεί ο καθένας να σκεφθεί τι θα υπήρχε σήμερα από την πολεοδομική και αρχιτεκτονική ιστορία της πόλης, αν δεν υπήρχε η ασπίδα του γρήγορου χαρακτηρισμού των κτηρίων και η υποστήριξη με μέτρα τη μετασεισμική περίοδο. Τα οποία μπορεί να μην ήταν επαρκή και να προκάλεσαν ακόμη και κινητοποιήσεις ιδιοκτητών και του δήμου για να διευρυνθούν, αποτέλεσαν όμως τη βάση για να επισκευαστεί ένα σημαντικό μέρος από τα χαρακτηρισμένα κτήρια. Και να κρατηθεί το χρώμα της παλιάς πόλης σε μια ζώνη που σήμερα συγκεντρώνει ενδιαφέρον και επισκέπτες. Είναι σημαντικό το γεγονός πως έχουν εκδηλωθεί πρωτοβουλίες νέων ανθρώπων, που έχουν ως στόχο την ανάδειξη του μνημειακού πλούτου των κτηρίων της, γεγονός που ευαισθητοποιεί ευρύτερα στρώματα πολιτών. Θα ήταν πολύ σημαντικότερο όμως να ασχοληθεί το Δημοτικό Συμβούλιο με την υπόθεση των διατηρητέων, να συζητήσει και να σχεδιάσει σωστικές παρεμβάσεις. Να μελετήσει τη διεθνή εμπειρία, να ζητήσει μέτρα και να προτείνει ιδέες για ειδικά προγράμματα υποστήριξης μιας συνολικής παρέμβασης στο θέμα αυτό. Δεν το χρωστάει μόνο στην ιστορία της πόλης και στους ανθρώπους της, το χρωστάει στο μέλλον της. Τα διατηρητέα και οι σχεδιασμένες διαδρομές σε αυτά μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό στοιχείο ταυτότητας της πόλης και προσέλκυσης νέων επισκεπτών. Και ένα σχέδιο δεν μπορεί παρά να ξεκινήσει από την καταγραφή των κτηρίων, την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης, την εκτίμηση των αναγκών που υπάρχουν και την αναζήτηση των χρηματοδοτικών εργαλείων, τα οποία αφού δεν υπάρχουν θα πρέπει να διεκδικηθούν… * Κείμενο παλαιότερο που παραμένει πάντα επίκαιρο, γιατί ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει τίποτε. Τα κτήρια κρέμονται, οι επεμβάσεις σε διατηρητέα έχουν ελαχιστοποιηθεί αν δεν έχουν μηδενιστεί, ο δήμος δεν ασχολείται παρά μόνο με το πώς θα… νοικιάσει κανένα για να το ξεφορτωθεί, τα «σχέδια» έχουν γίνει «φαντασιώσεις» κάποιων που επιμένουν να βλέπουν την πόλη και όχι την… κυριαρχία στην πόλη. Και… φως δεν φαίνεται, θα εκτιμούσα το αντίθετο ακόμη και στο ενδιαφέρον σχετικά με το θέμα. Ένα… νομοθετικό «σπρώξιμο» λείπει για να μην μείνει τίποτε όρθιο. Και με δεδομένο τον τρόπο που πολιτεύονται ορισμένοι στην κεντρική πολιτική σκηνή, δεν θα αποτελέσει έκπληξη ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μετρήστε πόσες παρεμβάσεις και από ποιους έχουν γίνει στη Βουλή για το θέμα και θα αντιληφθείτε το δυσοίωνο του πράγματος. Ούτε ένας βουλευτής…
Μύθοι και αλήθειες για μια σπουδαία επέτειο…..
Επί Τάπητος Με τον Ηλία Μπιτσάνη farmisi54@gmail.com Τα
ο ταπεινό σπίτι της φωτογραφίας στη συντριπτική πλειονότητα των Καλαματιανών δεν λέει τίποτα. Και όμως, σε αυτό το σπιτάκι κατά την τοπική παράδοση συνεδρίασε η Μεσσηνιακή Γερουσία, που συγκροτήθηκε αμέσως μετά την κατάληψη της Καλαμάτας στις 23 Μαρτίου 1821.
Μπορεί να μην επιβεβαιώνεται από γραπτές πηγές, αλλά δεν υπάρχουν και στοιχεία που να διαψεύδουν την πεποίθηση των παλαιών Καλαματιανών. Και αυτές οι παραδόσεις έχουν τη δική τους αξία. Μην ψάξετε να το βρείτε, γιατί το κατεδάφισαν, παρά τις προσπάθειες που έγιναν πριν από 90 περίπου χρόνια για να διασωθεί και να αναδειχθεί. Στη θέση του υπάρχει μια εντοιχισμένη πλάκα στον ομώνυμο δρόμο προς το Κάστρο.
Γιορτή για την Απελευθέρωση της Καλαμάτας δεν γινόταν ουσιαστικά μέχρι και τη δεκαετία του 1930. Και τα 100 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 γιορτάστηκαν σε όλη την Ελλάδα το 1930, καθώς στην πραγματική επέτειο ήταν σε εξέλιξη η Μικρασιατική Εκστρατεία και ακολούθησε η καταστροφή και η δύσκολη περίοδος μετά από αυτήν. Ενόψει του εορτασμού της Εκατονταετηρίδας, στη “Σημαία” (28/2/1929) δημοσιεύτηκε μία επιστολή του Σταύρου Χ. Τσιμπίδη, η οποία είναι πολύ χαρακτηριστική για το θέμα: «Πρωτίστως θα έπρεπε να ελαμβάνετο από τούδε πρόνοια όπως εκδηλωθή εναργέστερον και επισημότερον η συμμετοχή των Καλαματιανών εις τον εορτασμόν της Εκατονταετηρίδος.
Προ πάσης άλλης ενεργείας της πόλεως, θα έπρεπε ο Δήμος ν’ απαλλοτριώση το οίκημα όπου συνήλθεν η Μεσσηνιακή Γερουσία και συνέταξε την γνωστήν ιστορικήν προκήρυξιν προς τινάς αντιπολιτευομένους λαούς, εν τη οποία εδηλούτο ότι οι Ελληνες είναι αποφασισμένοι ή ν’ αποθάνουν ή να επανακτήσουν την ελευθερίαν των. Το μνημειώδες τούτο έγγραφον της Μεσσηνιακής Γερουσίας εδημοσιεύθη εις την “Σάλπιγγα” ήτις εξετυπώθη εκεί που έκειντο άλλοτε αι φυλακαί Ζάρκου.
Ολόκληρος ο χώρος εκείνος έπρεπε να εξωραϊσθεί και το οίκημα της Μεσσηνιακής Γερουσίας όπερ αφήκαν οι Καλαματιανοί εις σταύλον, να μεταβληθεί εις Εθνολογικόν Μουσείον. Αύτη πρέπει να είναι η πρώτη χειρονομία του Δήμου σχετικώς με τον εορτασμόν της Εκατονταετηρίδος και εν πάση περιπτώσει θα έπρεπε από τούδε να εσχηματίζετο δημοτική πρωτοβουλία μια μεγάλη επιτροπή ήτις να καθώριζε το πρόγραμμα της συμμετοχής της πόλεως εις την εορτήν».
Οι εκδηλώσεις της Εκατονταετηρίδας έγιναν τον Οκτώβριο του 1930, όπως και η πρώτη αναπαράσταση. Μόνο που τότε έγινε αναπαράσταση συνεδρίασης της Μεσσηνιακής Γερουσίας, της οποίας γλαφυρή περιγραφή κάνει η “Σημαία” (22/10/1930):
«Επιτυχεστάτη υπήρξεν η αναπαράστασις της Μεσσηνιακής Γερουσίας, υπό ομάδος συμπολιτών μας. Ολοι, μα ανεξαιρέτως όλοι, υπεδύθησαν θαυμάσια τους ρόλους των. Ενόμιζε κανείς ότι ευρίσκεται πράγματι προ του πρώτου αντιπροσωπευτικού σώματος. Τόση ήτο η επιτυχία. Εις την αναπαράστασιν της Γερουσίας έλαβον μέρος οι κ.κ. Θεοφιλόπουλος ως Μαυρομιχάλης όστις υπήρξεν άφθαστος, ο κ. Μπατσικούρας ως Κολοκοτρώνης όστις ομολογουμένως υπήρξε ασύγκριτος, ο κ. Νικητόπουλος, ο κ. Κάτσαρης, ο ιερεύς Κωστόπουλος και άλλοι. Ιδιαιτέραν όμως εντύπωσιν προεκάλεσε η εμφάνισις του κ. Μπατσικούρα ως Κολοκοτρώνη, όστις ανήλθεν επί του φρουρίου καθήμενος επί πώλου όνου. Οι παριστάμενοι μετά την αναπαράστασιν της Μεσσηνιακής Γερουσίας συνεχάρησαν θερμώς τους υποδυθέντας τους διάφορους ρόλους και τα μέλη της επιτροπής επί του εορτασμού της Εκατονταετηρίδος διά την όντως θαυμασίαν έμπνευσίν των». Η επιλογή για την αναπαράσταση της Μεσσηνιακής Γερουσίας είχε να κάνει με την πεποίθηση των παλιών Καλαματιανών ότι επρόκειτο για τη σημαντικότερη πράξη με την οποία είχαν μπει τα θεμέλια του νέου ελληνικού κράτους.
Εκείνη τη χρονιά όμως “χτίστηκε” και ο μύθος των Αγίων Αποστόλων, στους οποίους εντοιχίστηκε πλάκα στη νότια είσοδο, η οποία αναφέρει ότι στην εκκλησία αυτή έγινε η δέηση για την απελευθέρωση της πόλης. Η ιστορία του “μύθου” αποκαλύφθηκε πολλά χρόνια μετά, από τον Νίκο Ι. Ζερβή.
Ο γνωστός ερευνητής της τοπικής ιστορίας στο Β’ Συνέδριο Μεσσηνιακών Σπουδών το 1982 παρουσίασε τη θέση ότι η δοξολογία τελέστηκε στην εκκλησία του Αγιάννη. Σε αυτήν καταγράφει όλες τις μαρτυρίες των αγωνιστών και ιστορικών, των οποίων η συντριπτική πλειονότητα τοποθετεί το χώρο της δοξολογίας “παρά τω ποταμώ”. Παράλληλα παρουσιάζει δημοσίευμα της εφημερίδας “Μεσσηνία” (1/1/1866), σύμφωνα με το οποίο κατά τα εγκαίνια της (νέας) εκκλησίας τα οποία έγιναν λίγες ημέρες νωρίτερα, ο δάσκαλος Αδαμάντιος Ιωαννίδης μίλησε σε αυτά λέγοντας:
«Αν αληθώς μ’ επληροφόρησαν οι περισωζώμενοι εκ της ηρωικής γενεάς των πατέρων μας, ενταύθα εν τω ιερώ τούτω ναώ ηυλογήθη το πρώτον η ιερά σημαία της Επανάστασης. Εντεύθεν έλαβεν αρχήν και πραγματικήν υπόστασιν η Επανάστασις, ενταύθα συνεστήθη το Α’ Ελληνικόν Στρατόπεδον αρχηγούμενον υπό του Ηγεμόνος της Λακωνίας Πέτρου Μαυρομιχάλη, ενταύθα εξεδόθη η Α’ Προκήρυξις της ανεξαρτησίας της Ελλάδος, ήτις απήχησεν ευθύς μεν εν Καλαβρύτοις κατόπιν δε καθ’ άπασαν την Επικράτειαν».
Υπάρχει ένα πλήθος στοιχείων σχετικά με την υπόθεση αυτή στη σχετική εργασία του αείμνηστου Νίκου Ι. Ζερβή, στην οποία μεταξύ των άλλων αποκαλύπτει ότι ήταν πλαστή η υπογραφή του Παπαπολυζώη Κουτουμάνου σε έγγραφο που παρουσίασε το 1948 ο Γιάννης Αναπλιώτης για να υποστηρίξει την άποψη ότι η δοξολογία έγινε στους Αγ. Αποστόλους. Και αξίζει να μελετηθεί από όσους ενδιαφέρονται πραγματικά για την ιστορία. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι μέχρι το 1930 κοινή πεποίθηση ήταν ότι η δοξολογία έγινε υπαιθρίως δίπλα στο ποτάμι και δεν γινόταν καμία σύνδεση με τους Αγ. Αποστόλους.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το “Θάρρος” (23/3/1929) αναφερόμενο στο χρονικό γράφει μεταξύ άλλων ότι «επηκολούθησεν έπειτα την 23ην Μαρτίου η είσοδος των Ελλήνων οπλαρχηγών εις Καλάμας, ευθύς δε αμέσως τη αποφάσει των οπλαρχηγών επηκολούθησε μεγάλη λειτουργία χοροστατούντων 25 ιερέων, ων οι πλείστοι ευρίσκοντο εις το στρατόπεδο των Ελλήνων και παρευρισκομένων υπέρ τας 5 χιλιάδας ανθρώπων. Η δοξολογία εγένετο παρά την κοίτην του ποταμού Νέδοντος, ήτο δε κατά την παράδοσιν θερμοτάτη».
Ενα χρόνο νωρίτερα το “Θάρρος” (25/3/1928) έγραφε για το θέμα αυτό: «Την επαύριον εις ναόν κείμενον της κοίτης του παραρέοντος την τότε πόλιν ποταμού, επετελέσθη πάνδημος δοξολογία επί τη ευτυχή εκβάσει του εγχειρήματος […] Αυτά διέσωσε μέχρις υμών η ιστορία και η ευεργετική παράδοσις». Στο ίδιο κείμενο γίνεται αναφορά ως “τοπόσημο” των εκδηλώσεων για την 23η Μαρτίου η καινούργια εκκλησία του Ευαγγελισμού που επρόκειτο να κτιστεί στο Κάστρο: «Ο ανεγειρόμενος επί του φρουρίου ναός θα δώση ασφαλώς αφορμήν διά την συν τω χρόνω συστηματοποίησιν του εορτασμού του γεγονότος». Και βεβαίως η κοινή λογική με βάση την τοπογραφία της εποχής αποκλείει το ενδεχόμενο της δοξολογίας στους Αγ. Αποστόλους, οι οποίοι ήταν παρεκκλήσι του Αγιάννη περικυκλωμένο από τον Νέδοντα και πρόχειρα καταστήματα στην άκρη της πόλης, όπου ήταν πρακτικά αδύνατη η πρόσβαση χιλιάδων κόσμου κατά τις περιγραφές.
Οι παλαιότεροι έχτισαν μύθους και καθιέρωσαν σύμβολα αλλά και την αναπαράσταση το 1952, στην προσπάθεια καθιέρωσης της πόλης εκείνης από την οποία ξεκίνησε η απελευθέρωση της χώρας. Μετά από τόσα χρόνια αξίζει να υπενθυμίσουμε την ακροτελεύτια παράγραφο της σπουδαίας εργασίας του αείμνηστου Γιάννη Αποστολάκη με τίτλο “Η Καλαμάτα και η γένεση του νεοελληνικού κράτους”:
«Αν ήθελε να αναζητήσει κανείς αναλογίες, η Καλαμάτα θα έπρεπε να είναι για την Ελλάδα ό,τι για τις Ηνωμένες Πολιτείες η Φιλαδέλφεια. Λίκνο της ελευθερίας. Και η αφετηρία της νεότερης πολιτικής ιστορίας μας». Στην Καλαμάτα ιδρύθηκε το πρώτο ελληνικό κράτος με βουλευόμενο σώμα (Μεσσηνιακή Γερουσία), συνταγματική υπόσταση (Προκήρυξη στις Ευρωπαϊκές Αυλές), στρατό και πολλές υπηρεσίες υποστήριξης.
Ο δήμος του θεάματος οφείλει να το αντιληφθεί και σε πρώτη φάση, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο, να καθιερώσει ένα ετήσιο συνέδριο για την Επανάσταση του 1821 με πρωτότυπες ανακοινώσεις και διεθνή εμβέλεια. Η αναπαράσταση γεμίζει τραπεζοκαθίσματα, φέρνει επισήμους και κόσμο στην πόλη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτυπώνει τη σημασία της συμβολής της Καλαμάτας στην Επανάσταση. Και δεν αφήνει τίποτα για την επόμενη ημέρα… * Κείμενο γραμμένο πριν από 7 χρόνια, αλλά πάντα επίκαιρο, ειδικά όσο απομακρυνόμαστε από τους εορτασμούς των 200 χρόνων και τα στερεότυπα μακρινών εποχών κυριαρχούν στις δημόσιες εκδηλώσεις.
