Ακολουθήστε μας

Γενικά θέματα

Ομοσπονδία σε εθνική-ρατσιστική βάση είναι συνταγή συγκρούσεων

Δημοσιεύτηκε

στις

Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Παναγιώτης Ήφαιστος είναι ξεκάθαρος στις θέσεις και στις απόψεις του: Υποστηρίζει πως η διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία σε εθνική ή ρατσιστική βάση είναι σίγουρη συνταγή συγκρούσεων και διχοτόμησης, αν και η διχοτόμηση δεν αποτελεί πια στόχο της Τουρκίας, αφού εποφθαλμιά όλη την Κύπρο.

Ο καθηγητής Ήφαιστος επισημαίνει πως οδηγούμαστε από τον έντιμο στον άτιμο συμβιβασμό, στη νομιμοποίηση των τετελεσμένων της τουρκικής εισβολής και στη συγκυριαρχία της Τουρκίας. Αυτά θα επιτευχθούν, εκτιμά, με μια φρικτή βασανιστική διαδικασία συλλογικής αυτοκτονίας, που θα διαρκέσει μερικά χρόνια. Είναι κατά κάποιον τρόπο, λέγει, αποτέλεσμα της σταδιακής πνευματικής μας αποδυνάμωσης, της καλλιέργειας τάσεων υποχωρητικότητας, της εμπέδωσης μιας νοοτροπίας υπέρ ενός ολοένα και μεγαλύτερου συμβιβασμού επί θεμάτων ελευθερίας και ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της διάβρωσής μας από εκείνες τις δυνάμεις που θέλουν τους Κυπρίους πνευματικά και πολιτικά νεκρούς.

Συλλογική αυτοκτονία
Σε συνέντευξή του, ο καθηγητής Π. Ήφαιστος, λέγει:

-Ο Δ. Χριστόφιας προέβη στις 22 Ιουλίου, ενώπιον των Κερυνειωτών, σε μιαν αποκαλυπτική δήλωση. Είπε ότι είναι δύσκολο να επιτευχθεί η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Πώς αξιολογείς αυτήν την πρωτοφανή και για πρώτη φορά διατυπούμενη ομολογία;
Την ερμηνεύω αμφίπλευρα. Πρώτον, ως ομολογία λάθους ως προς αυτό που επανειλημμένα δηλώνει ο ίδιος. Ουσιαστικά, επίσης, εγκαταλείπει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις. Δεύτερον, ως προετοιμασία του εδάφους μέσα στο οποίο θα φυτρώσει η διχοτόμηση και η συγκυριαρχία της Τουρκίας. Αν ισχύει το τελευταίο τότε, όπως συχνά έλεγε ο Λυσσαρίδης, οδηγούμαστε σε νομιμοποίηση των τετελεσμένων της εισβολής και συγκυριαρχία της Τουρκίας επί ολοκλήρου της Κύπρου. Από τον «έντιμο συμβιβασμό» φτάσαμε στον «άτιμο συμβιβασμό» και στην υποδούλωση. Παύει δηλαδή να υπάρχει πλέον Κυπριακή Δημοκρατία όπως την ξέραμε.
«Ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί και προσαρμόζεται» (Θουκυδίδης). Είναι η αρχή του τέλους του Ελληνισμού της Κύπρου. Βέβαια, αν και η αρχή του τέλους τοποθετείται χρονικά πολύ πριν, τώρα μιλάμε πλέον για αποφασιστικό σταθμό, μπροστά στον οποίο το πραξικόπημα θα ωχριά: Θα αρχίσει μια, πολιτικά μιλώντας, φρικτή βασανιστική διαδικασία συλλογικής αυτοκτονίας, που θα διαρκέσει μερικά χρόνια. Είναι κατά κάποιον τρόπο αποτέλεσμα της σταδιακής πνευματικής μας αποδυνάμωσης, της καλλιέργειας τάσεων υποχωρητικότητας, της εμπέδωσης μιας νοοτροπίας υπέρ ενός ολοένα και μεγαλύτερου συμβιβασμού επί θεμάτων ελευθερίας και ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της διάβρωσής μας από εκείνες τις δυνάμεις που θέλουν τους Κυπρίους πνευματικά και πολιτικά νεκρούς, και της έλευσης στην εξουσία ενός συστήματος ιδεολογικοπολιτικής προπαγάνδας, που επί Ψυχρού Πολέμου εθίστηκε να σκέφτεται και να λειτουργεί όχι με εθνικούς όρους, αλλά με όρους ξένων συμφερόντων (δηλαδή διεθνιστικούς).

Εσχάτη προδοσία
Συμπορεύονται, όπως γνωρίζετε, πολλοί του άλλου άκρου του κομματικού εκκρεμούς. Τους ακούς καθημερινά να μιλάνε αδίστακτα για συμβιβασμούς επί ιερών και οσίων, ως εάν να πρόκειται για το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο. Θέσεις, οι οποίες αν ειπωθούν σε άλλο κράτος, θα θεωρηθούν εσχάτη προδοσία, εδώ θεωρούνται σοφία. Χωρίς να αποδίδω προθέσεις, παρά μόνο στρεβλές και αυτιστικές ιδεολογικοπολιτικές αντιλήψεις, υποστηρίζω ότι η κατάληψη της εξουσίας από δυνάμεις που είναι εθισμένες να μη σκέφτονται με αυστηρά εθνικούς όρους, αλλά με διεθνιστικούς, αποτελεί τη χαριστική βολή. Άμα γίνεις εχθρός του εαυτού σου, δεν επιβιώνεις. Άμα εσωτερικεύσεις τον εχθρό, κατακυριεύεσαι από αυτοκτονικά σύνδρομα.
Σε ατομικό επίπεδο πολλοί το παθαίνουν και αν οι γιατροί δεν προλάβουν να τους φορέσουν ζουρλομανδύα, καταλήγουν σε αυτοκτονία. Παρατηρώντας τις κυπριακές πολιτικές εξελίξεις από τη μακρινή Αθήνα, και ίσως γι’ αυτό αντικειμενικά, πίστεψα, δυστυχώς, ότι, στο κομματικό επίπεδο δεν υπάρχει πλέον σωτήρια διέξοδος. Η μόνη διέξοδος είναι στο εθνικό ζήτημα να ισχύσει άμεση δημοκρατία. Δηλαδή, ανεξαρτήτως παραταξιακών καταβολών, οι πολίτες να λειτουργήσουν με όρους συλλογικής αυτοσυντήρησης. Οι πολίτες, ακόμη και αν είναι απελπισμένοι και κομματικά εγκαταλειμμένοι, δεν θέλουν να αυτοκτονήσουν πολιτικά. Θέλουν να ευημερήσουν υπό συνθήκες ασφάλειας και ελευθερίας. Και πάλι, όμως, αν ξανά οι κομματικές ηγεσίες σύρουν τον λαό σε αδιέξοδο και υποχρεωθεί ξανά να απορρίψει μια λύση που θα προταθεί, το πολιτικό κόστος θα είναι ακόμη μεγαλύτερο απ’ ό,τι το 2004. Θα επαναληφθεί η τραγωδία του σχεδίου Αναν: Άβουλοι, υποχωρητικοί και ποδηγετούμενοι από ξένους, πολιτικοί ηγέτες και αδιαφανώς χρηματοδοτούμενοι διανοούμενοι θα κατασκευάσουν, ερήμην του λαού, κάποια σχέδια που είτε θα δεχθούμε απελπισμένοι είτε θα τα απορρίψουμε, με αποτέλεσμα να υποστούμε τεράστιο πολιτικό κόστος.

Αδιέξοδη πορεία, οι Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου

-Επανειλημμένα στο παρελθόν υποστηρίξατε ότι η διζωνική θα οδηγήσει όχι σε λύση του Κυπριακού, αλλά σε διάλυση και εξαφάνιση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ποια είναι τότε η διέξοδος;
Αυτό το ερώτημα δεν απαντιέται μονολεκτικά. Πριν έλθω στο Πανεπιστήμιο, την περίοδο 1988-1990, υπηρετούσα ως δημόσιος λειτουργός στο γραφείο μελετών του Κυπριακού στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Είναι γνωστό ότι συγκρούστηκα με τον τότε πρόεδρο Βασιλείου, γιατί δημόσια με δεκάδες άρθρα και δοκίμια υποστήριξα την υποβολή αίτησης ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ. Επίσης, με το Νίκο Κουτσού, τον αείμνηστο Ιωαννίδη, τον Χρίστο Κληρίδη και πολλούς άλλους, ιδρύσαμε την «Κίνηση για την Ευρώπη», που έγινε ένας μεγάλος δημόσιος δίαυλος άσκησης πίεσης πάνω στον τότε πρόεδρο, που ακολουθούσε πολιτική πανομοιότυπη με αυτήν του σημερινού προέδρου.
Σημαντικό ρόλο, επίσης, στην ίδια γραμμή σκέψης διαδραμάτισε τότε και ο Γιάννος Κρανιδιώτης. Στο γραφείο μελετών, λοιπόν, μου ανατέθηκε μια μελέτη για ομοσπονδίες σε άλλα κράτη, που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως υπόδειγμα της κυπριακής ομοσπονδίας. Δεν βρήκα πουθενά κάτι ανάλογο ή αντίστοιχο. Ομοσπονδία σε εθνική ή ρατσιστική βάση είναι συνταγή συγκρούσεων και διχοτόμησης, που στην περίπτωσή μας, λόγω «τουρκικών εγγυήσεων», ακόμη και αυτή (δηλαδή η διχοτόμηση) δεν θα είναι εφικτή. Κατέληξα σε δύο μελέτες, μια για το Βέλγιο και μια για την Ελβετία, που στοιχειοθετούσαν ότι καμιά σχέση δεν έχουν με την Κύπρο και τις περιστάσεις της, ή με τις προτάσεις που κατά καιρούς υποβάλλονταν για δικοινοτική-διζωνική. Έτσι, αν θέλετε, γεννήθηκε στο μυαλό πολλών από εμάς η ιδέα να ξεφύγουμε από το αδιέξοδο των δήθεν συμφωνιών του 1977 και 1979. Η αντίκρουση αυτών των ψευτοσυμφωνιών που, δυστυχώς, μέσα στην αδυναμία μας έγιναν λάβαρο μιας αδιέξοδης πορείας, είναι ζωτικής σημασίας.

Το σχέδιο Ανάν και κίνητρα στην Τουρκία
Ποια ήταν, λοιπόν, η σκέψη που τελικά μετά από αφόρητη πίεση του λαού επιβλήθηκε από τις κομματικές ηγεσίες; Με απλά λόγια:
α) Υποβολή αίτησης ένταξης και καλλιέργεια των θέσεών μας για εφαρμογή της διεθνούς και ευρωπαϊκής νομιμότητας, σε ένα ευρύ φάσμα κρατών και αξιωματούχων.
β) «Αναπόδραστη ένταξη ανεξαρτήτως λύσης». Ως προς αυτό, μάλιστα, προέβλεψα από τις στήλες της «Σημερινής» το 1990 ότι θα είναι η τελική θέση της ΕΕ, γιατί η Κοινότητα είναι ένας νομικός και όχι ένας πολιτικός συλλογικός δρων (που είναι υποχρεωμένος να σέβεται τη διεθνή και ευρωπαϊκή νομιμότητα).
γ) Αυτόματη επίλυση των βασικών πτυχών του Κυπριακού, με εφαρμογή της ευρωπαϊκής έννομης τάξης.
Το δεύτερο σκέλος αυτής της στρατηγικής ήταν να πεισθεί η Αθήνα να στηρίξει αυτή την πολιτική, να ενισχυθεί η άμυνα της Ελλάδας και της Κύπρου, και να δημιουργηθεί ένας Ενιαίος Αμυντικός Χώρος, που θα επιτρέψει να εφαρμοστεί μια τέτοια στρατηγική. Κουτσά-στραβά τελικά αυτά επιτεύχθηκαν.
Το τρίτο σκέλος ήταν η διαπραγμάτευση με την Τουρκία. Η Τουρκία, υποστηρίξαμε τότε, θα είχε πλέον «κίνητρα» συμβιβασμού και απεμπλοκής από την Κύπρο, σε συνδυασμό με πιθανή υποστήριξη της ευρωπαϊκής της πορείας και συνολικότερης σταθεροποίησης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, με εμπλοκή των διεθνών θεσμών και ενδεχομένως της Ευρώπης.
Αντί, όμως, μιας τέτοιας στρατηγικής, ο κυπριακός και ελλαδικός κομματικοπολιτικός μικρόκοσμος, βοηθουσών και των χρηματοδοτήσεων USAID, επέτρεψαν στον δόλιο Χάνεϊ να υπονομεύσει την απρόσκοπτη ένταξη. Στα παρασκήνια εκκολάφθηκε το σχέδιο Ανάν, που βασικά ακύρωνε τη διεθνή και ευρωπαϊκή νομιμότητα για την Κύπρο (όποιος έχει αμφιβολίες καλά θα κάνει να διαβάσει την «έκθεση εμπειρογνωμόνων για το Κυπριακό», στη συγγραφή της οποίας συμμετείχα και εγώ το 2004-5 στη διεύθυνση www.ifestosedu.gr ). Τα υπόλοιπα είναι γνωστά. Υποχρεωτικά το απορρίψαμε και ακόμη πληρώνουμε το πολιτικό κόστος.

Η κομματοκρατία και η κεφαλαιοποίηση του ΟΧΙ

-Είχατε συνεργασθεί και με το μ. Τάσσο Παπαδόπουλο…
Οφείλω να πω ότι ματαίως το 2004 προσπάθησα να πείσω τον αείμνηστο Τάσσο Παπαδόπουλο να επανατοποθετήσει το Κυπριακό σε μια αυστηρά οριοθετημένη βάση, που θα ζητά την εφαρμογή της διεθνούς και ευρωπαϊκής νομιμότητας. Κατάλαβα ότι αφενός ένιωθε ότι ήταν ασήκωτο το βάρος που πληρώναμε, επειδή βρεθήκαμε στη δύσκολη θέση να απορρίψομε το καταστροφικό σχέδιο Ανάν και, αφετέρου, ότι αισθανόταν περιορισμένος από τη συμμαχία του με το ΑΚΕΛ. Μάλιστα, μου είπε ρητορικά και με το γνώριμο εμφαντικό του τρόπο: «Έλα στις συνεδριάσεις του Εθνικού Συμβουλίου. Θα δεις ότι ριζική επανατοποθέτηση υποστηρίζει μόνο ο Κουτσού». Του απάντησα ότι στα εθνικά ζητήματα και επί θεμάτων εθνικού συμφέροντος επιβίωσης δεν ισχύει η κομματοκρατία και ότι μόνο ο λαός στο σύνολό του, και μάλιστα όταν είναι καλά πληροφορημένος, μπορεί να αποφανθεί.
Πιστεύω ότι ο αείμνηστος πρόεδρος Παπαδόπουλος εκτιμούσε πως μπορούσε σταδιακά να αντιστρέψει το κατηφόρισμα. Τον αποχαιρέτησα λέγοντάς του κάτι που υποστηρίζω στο βιβλίο μου, που μόλις κυκλοφόρησε -«Κοσμοθεωρία των Εθνών» (Εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα Ιούλιος 2009)-, ότι, δηλαδή η κομματοκρατία στο δυτικό κόσμο είναι κεκαλυμμένη δεσποτεία. Για τα μεγάλα κράτη χρησιμεύει ως μέσο παραμερισμού της κοινωνίας, για να ασκούνται ηγεμονικές πολιτικές και στα μικρά κράτη γίνεται μέσον ξένης εξάρτησης. Μόνο η άμεση δημοκρατία είναι αληθινή και πολιτικά σωτήρια, και στο εθνικό ζήτημα είναι υπόθεση ζωής ή θανάτου. Γι’ αυτό, κατέληξα, θα πρέπει να κεφαλαιοποιηθεί το ΟΧΙ, και, ως προς το Κυπριακό, να αδρανοποιήσει τις αυτοκτονικές -και εν πολλοίς αδιαφανώς εκκολαπτόμενες- τάσεις των κομμάτων. Τον συμβούλευσα, δηλαδή, να δημιουργήσει ως προς το κυπριακό προϋποθέσεις άμεσης δημοκρατίας, που θα επέτρεπαν πλήρη συμμετοχή όλων των πολιτών σε όλα τα επίπεδα και επί όλων των πτυχών. Όπως γνωρίζουμε, ο αείμνηστος Τάσσος δίστασε να ακολουθήσει μια τέτοια ρηξικέλευθη πορεία.
Τώρα, όσον αφορά τη διζωνική-δικοινοτική, είναι στην καλύτερη περίπτωση ο μεγαλύτερος μύθος της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και στη χειρότερη το όχημα ένταξης στον τουρκικό χώρο. Γι’ αυτό και θεωρώ έσχατη σταλινογκαιμπελική υπουλότητα να δολοφονείται ο πολιτικός και πνευματικός χαρακτήρας όσων ασκούν αιτιολογημένη κριτική και ζητούν επανατοποθέτηση του κυπριακού ζητήματος στη βάση της διεθνούς και ευρωπαϊκής νομιμότητας. Λύση πάνω σε μια τέτοια βάση σημαίνει δημοκρατικό καθεστώς, αποχώρηση όλων των στρατών, κατάργηση των εγγυήσεων, αποχώρηση των εποίκων και πλήρης-γνήσια ανεξαρτησία. Οτιδήποτε άλλο είναι ουτοπία ή αυτοκτονία, και καλό είναι όσοι θέλουν να επιβιώσουν να σκεφτούν τις αληθινές επιλογές που έχουμε μπροστά μας.

Θεωρούν τους Κυπρίους ως πρόσωπα χωρίς ταυτότητα

-Ο Δ. Χριστόφιας φαίνεται να ασκεί εξωτερική πολιτική στηριγμένη σε ιδεολογήματα και αριστερές ιδεοληψίες παρωχημένων εποχών. Ποια είναι η δική σου ανάλυση;
Ήδη το υπαινίχθηκα. Στο βιβλίο μου «Κοσμοθεωρία των Εθνών», που μόλις κυκλοφόρησε, αναλύω εκτενώς το γεγονός ότι υλισμός, ιδεολογία και διεθνισμός είναι το τρίδυμο της καταστροφής των τελευταίων αιώνων. Αφού αιτιολόγησε την αποικιοκρατία, την κατάληψη και καταλήστευση του πλανήτη, τους ηγεμονικούς πολέμους, τις γενοκτονίες και τις εθνοκαθάρσεις, οι μορφικά πανομοιότυποι διεθνισμοί έγιναν φορείς των δύο υπερδυνάμεων του Ψυχρού Πολέμου, που εγκλώβισαν δισεκατομμύρια ανθρώπους σε μηδενικής αξίας πολιτικές αντιλήψεις, που σταδιακά εκλείπουν, γιατί διεθνώς επανέρχονται οι εθνικές κοσμοθεωρίες. Δηλαδή, τα πνευματικά κτίσματα των εθνών που υπέστησαν βαριά πλήγματα από τις διεθνιστικοϋλιστικές ιδεολογίες.
Η πολιτική, η δημοκρατία και η πολιτική ελευθερία, δηλαδή, επανέρχονται στο προσκήνιο και οι διεθνισμοί υποχωρούν. Η Δυστυχώς, όμως, ιδιαίτερα σε παραπαίοντα κρατίδια και με τη βοήθεια των «υπηρεσιών» των νεοαποικιακών δυνάμεων, σαπισμένες ιδέες του κακού παρελθόντος των ανθρώπων ανασχηματίζονται και ανασυντάσσονται. Όπως εξηγώ, αυτές οι σαπισμένες ιδέες συνομαδώνονται στο ιδεολόγημα του μεταμοντερνισμού, μέσα στο οποίο συναντάς όλους τους διεθνιστές του παρελθόντος, αριστερούς και δεξιούς: Τον απόλυτο υλισμό, που θεωρεί τους ανθρώπους άθροισμα αριθμών και όχι πρόσωπα με πνευματικό κόσμο.
Δέστε τι προτείνουν για λύση του Κυπριακού. Αυτό βασικά κάνουν: Θεωρούν τους Κυπρίους όχι πρόσωπα με ταυτότητες, μνήμες και πολιτισμό, αλλά πνευματικά εκκενωμένους ατομιστές. Ο μεταμοντερνισμός καλλιεργεί ένστικτα φιλαυτίας, φιλοτομαρισμού, ηδονισμού και μηδενισμού. Δεν είναι τυχαίο, τονίζω, ότι ταυτόσημες πλέον μεταμοντέρνες ιδέες με διαφορετικά πρόσημα τις αναμασούν πρώην λεγόμενοι αριστεροί, φιλελεύθεροι, νεοφιλελεύθεροι και όσοι πάσχουν από τρικυμία εν κρανίω. Οι μεταμοντέρνες ιδέες, επίσης, είναι το μέσο των «μεταμοντέρνων πραξικοπημάτων», που μεθοδεύουν οι μυστικές υπηρεσίες των ηγεμονικών κρατών.

Φιλοτομαριστές και φίλαυτοι
Προσεκτική ματιά, ακριβώς, δείχνει ότι η παραφιλολογία για το Κυπριακό, που καλλιεργείται διαμέσου ποικιλόχρωμων εγχώριων καλοθελητών, είναι αμιγώς μεταμοντέρνα. Καλλιεργεί την πολιτικά ανώμαλη και παρωχημένη πολιτική θέση ότι σε ένα κράτος, εκτρωματικά κατασκευασμένο, οι άνθρωποι θα είναι άθροισμα και όχι πολίτες πνευματικά καλλιεργημένα πρόσωπα, φορείς εμπεδωμένων κοσμοθεωριών. Προσέξτε λίγο κάποια έξωθεν χρηματοδοτούμενα ινστιτούτα, τα οποία με σπουδαιοφανείς μελέτες μάς υποβάλλουν ύπουλες υλιστικές θέσεις, με σκοπό να ξεχάσουμε δημοκρατικές αρχές και ελευθερίες.
Αν δεχθούμε κάποια ανανική λύση, μας λένε, οι Κύπριοι θα ωφεληθούν τόσες εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Φιλοτομαριστές και φίλαυτους μας θεωρούν ή ποντάρουν στην αύξηση τέτοιων αρρωστημένων στάσεων και συμπεριφορών. Έτσι, βλέπεις τους πρώην σταλινικούς και τους πρώην δήθεν πατριώτες να τρέχουν φανατισμένοι πίσω από τέτοιες ύπουλες θέσεις. Το κατά πόσο οι δράστες λειτουργούν συνειδητά ή ανεπίγνωστα είναι πολιτικά και επιστημονικά αδιάφορο.
Στο ερώτημά σας, λοιπόν, απαντώ ότι παρωχημένες είναι όλες ανεξαιρέτως οι ιδέες που υποστηρίζουν για την Κύπρο μια υλιστική διευθέτηση, που θα καταστέλλει τη δημοκρατία, την κοινωνική ελευθερία και την πολιτική ελευθερία. Αρρώστια που θα αποδειχθεί ανίατη, αν τα κομματικά φερέφωνα του συμβιβασμού πείσουν πολλούς πολίτες.

Τουρκικός αναθεωρητισμός

-Πού αποδίδεις την εξουθένωση και αποδυνάμωση της Ελλάδας;
Είναι τα ίδια νοσηρά φαινόμενα που διαβρώνουν και την Κύπρο. Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι η Ελλάδα θα υποστεί κάποια μεγάλη ζημιά, κάποιο ίσως ακρωτηριασμό. Η Κύπρος, όμως, κινδυνεύει να υποστεί ολοκληρωτικό αφανισμό.

-Η Τουρκία, την τελευταία 7ετία, έχει αναπροσαρμόσει την εξωτερική πολιτική της με νέο-οθωμανικούς προσανατολισμούς και σχεδιασμούς. Πώς αξιολογείς τον Νταβούτογλου και την τουρκική εξωτερική πολιτική;
Για τον Νταβούτογλου προτιμώ να ξαναμιλήσουμε όταν θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά το Φθινόπωρο το βιβλίο του «Στρατηγικό βάθος». Λέω μόνο ότι ο Νταβούτογλου δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία. Ενσαρκώνει το σταδιακό μετασχηματισμό της Τουρκίας σε μεγάλη δύναμη. Πρόκειται για ένα διακεκριμένο επιστήμονα, που περιγράφει αυτό το γεγονός και που ενέπνευσε τον Ερντογάν και τον Γκιουλ. Το ζήτημα δεν είναι μόνο τι κάνουν οι Τούρκοι, αλλά τι κάνουμε εμείς. Δυστυχώς, ενώ η Τουρκία διαθέτει έναν και ίσως περισσότερους Νταβούτογλου, η Ελλάδα και η Κύπρος διαθέτουν πολλά νταβουτογλάκια, δηλαδή, ψευτοεπιστήμονες, που συνειδητά ή ανεπίγνωστα θρέφουν τον τουρκικό αναθεωρητισμό και εξυπηρετούν τα ξένα συμφέροντα.

Άμεση δημοκρατία και αποκέντρωση

-Πώς λοιπόν αξιολογείς τα πράγματα, συνολικά;
Είμαι, δυστυχώς, απαισιόδοξος. Η Κύπρος θα επιβιώσει μόνο αν στο εθνικό ζήτημα οι πολίτες παρακάμψουν την παράκρουση της έμμεσης αντιπροσώπευσης (που δεν αποτελεί δημοκρατία αλλά κακέκτυπό της) και αν απαιτήσουν ενεργά τη διασφάλιση της δημοκρατίας, της κοινωνικής ελευθερίας και της πολιτικής ελευθερίας που επιζητούν να καταργήσουν ξένες δυνάμεις. Δεν μπορώ να επεκταθώ εδώ, αλλά αν η Κύπρος απαλλαγεί από την κατοχή, η βιωσιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας συναρτάται με καλλιέργεια άμεσης δημοκρατίας, υπό συνθήκες αποκέντρωσης. Αυτό αποκλείει τους ρατσιστικούς διαχωρισμούς και την ξένη παρουσία.
Το γεγονός ότι μερικοί πολιτικοί ηγέτες πάσχουν από ιδεολογικοπολιτική αρτηριοσκλήρωση δεν είναι πειθαναγκαστικό να οδηγήσει σε συλλογική αυτοκτονία. Μια ριζοσπαστική αλλαγή παραδείγματος και κυριαρχία θέσεων σωτηρίας, είναι, βεβαίως, πολύ δύσκολη υπόθεση. Σημαίνει επανάκαμψη της εθνικής κοσμοθεωρίας. Εδραία, δηλαδή, εμπέδωση των πνευματικών αξιών που στηρίζουν την εθνι­κή ανεξαρτησία, την άμεση δημοκρατία, την κοινωνική ελευθερία και την πολιτική ελευθερία. Που αφήνουν πίσω επίσης τις υλιστικές αντιλήψεις της ζωής και του κράτους, και που επαναφέρουν τον πνευματικό κόσμο όλων των Κυπρίων πολιτών στην πολιτική αρένα.
Η κα­τίσχυσή τους αποτελεί και τη μαγιά ειρηνικής συνύπαρξης όλων των κατοίκων της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπό συνθήκες δημοκρατίας, κοινωνικής ελευθερίας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Υπό συνθήκες δημοκρατίας τα προβλήματα αντιμετωπίζονται. Πώς θα συμβούν όλα αυτά, όμως, όταν το πέπλο παρωχημένων υλισμών και διεθνισμών επηρεάζει τα πράγματα; Πώς θα μπορέσουμε να διώξουμε τους κατακτητές, όταν πολλοί πλέον συνδιαλέγονται την παράδοσή μας; Πώς θα έχουμε βιώσιμη πολιτεία όταν πολλοί, κυρίως στο κομματικό πεδίο, έχουν πιστέψει πως μπορεί να υπάρξει κράτος μέσα στο οποίο θα έχουμε άθροισμα ατομιστών και όχι συνειδητοποιημένους πολίτες, που διαμορφώνουν τη δημοκρατία τους σύμφωνα με τον πνευματικό τους κόσμο;

Αλλαγή παραδείγματος
Χρειάζεται να γίνει αλλαγή παραδείγματος. Μπορεί να προκύψει μόνο από τη βάση, δηλαδή από τους πολίτες. Σε πρώτη φάση, να αφορά το κυπριακό ζήτημα. Την πρωτοβουλία μπορούν να έχουν πολίτες και προσωπικότητες ανεξαρτήτως παραταξιακής ταύτισης. Σκοπός θα πρέπει να είναι η πληροφόρηση όλων των πολιτών για τις πραγματικές επιλογές και η μαζική προβολή της θέσης ότι κανένας, ελέω κομματικής επιτυχίας σε κάποιες εκλογές, δεν έχει νομικό ή ηθικό δικαίωμα να θανατώσει την Κυπριακή Δημοκρατία. Οι Κύπριοι, ανεξαρτήτως κομμάτων, αφενός να απαιτήσουν ανένδοτα δημοκρατία, εθνική ανεξαρτησία και πολιτική ελευθερία, και αφετέρου να υποδηλώσουν με κάθε τρόπο ότι στο εθνικό ζήτημα αυτοί ως συλλογικό σώμα έχουν τον τελευταίο λόγο.
Καμιά κομματική ψήφος και καμιά κομματοκρατία δεν νομιμοποιεί οποιονδήποτε βρίσκεται στην εξουσία να καταλύσει την ελευθερία ενός λαού. Αν θέλετε, σπρώχνω το επιχείρημα στη λογική του έκβαση. Ακόμη και αν εξαναγκαστούν, καταναγκαστούν ή παραμυθιαστούν πολλοί πολίτες να καταλύσουν την ελευθερία και τη δημοκρατία, οι υπόλοιποι δεν είναι υποχρεωμένοι να δεχθούν μια κατάσταση δουλείας και ανελευθερίας. Μετά το 2008 και την επέλαση όλων αυτών των φανατισμένων Ανανιστών, που κραυγάζουν και κυριαρχούν στην πληροφόρηση, η κατάσταση των Κυπρίων επιδεινώνεται ραγδαία. Αν πολύ σύντομα δεν αντιδράσουν οι πολίτες και στο κυπριακό ζήτημα απορρίψουν την κομματοκρατία, το κατηφόρισμα των Κυπρίων προς το τέλμα θα είναι ανεπίστροφο.
ΣΗΜΕΡΙΝΗ Σ.ΙΑΚΩΒΙΔΗΣ

Γενικά θέματα

Reuters: Το Ιράν προσλαμβάνει τρομοκράτες για χτυπήμα σε Ευρώπη και ΗΠΑ! Η αποτροπή χτυπήματος στην Ελλάδα

Την υπόθεση της απόπειρας τρομοκρατικού χτυπήματος στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2023 επαναφέρει με νέο δημοσίευμά του το Reuters.

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Στα τέλη του περσινού Μαρτίου ύστερα από συνεργασία της ΕΥΠ με τη Μοσάντ είχαν συλληφθεί δύο Πακιστανοί, που φέρεται να σχεδίαζαν τρομοκρατική επίθεση σε εβραϊκό εστιατόριο- συναγωγή στο κέντρο της Αθήνας.

Την υπόθεση της απόπειρας τρομοκρατικού χτυπήματος στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2023 επαναφέρει με νέο δημοσίευμά του το Reuters. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο σε ένα αναλυτικό ρεπορτάζ περιγράφει το πώς το Ιράν προσλαμβάνει τρομοκράτες για πλήγματα σε Ευρώπη και ΗΠΑ.

Στα τέλη του περσινού Μαρτίου ύστερα από συνεργασία της ΕΥΠ με τη Μοσάντ είχαν συλληφθεί δύο Πακιστανοί, που φέρεται να σχεδίαζαν τρομοκρατική επίθεση σε εβραϊκό εστιατόριο- συναγωγή στο κέντρο της Αθήνας.

Υπήρχε μάλιστα η πληροφορία ότι οι δύο άνδρες θα πληρώνονταν με 16.000 ευρώ για κάθε νεκρό, γι’ αυτό και σχεδίαζαν μαζικό χτύπημα.

«Καθώς η σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ εντείνεται, η Τεχεράνη ταράζει τη Δύση με ένα κύμα απόπειρων χτυπημάτων και απαγωγών εναντίον στόχων στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες», αναφέρει το Reuters.

Η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της έχουν αναφέρει μια απότομη αύξηση τέτοιων συνωμοσιών που συνδέονται με την Ισλαμική Δημοκρατία. Από το 2020, υπήρξαν τουλάχιστον 33 απόπειρες δολοφονίας ή απαγωγής στη Δύση, στις οποίες οι τοπικές ή ισραηλινές αρχές ισχυρίζονται ότι συνδέεται με το Ιράν, διαπίστωσε το Reuters εξετάζοντας δικαστικά έγγραφα και επίσημες ανακοινώσεις.

Μεταξύ των πρόσφατων φερόμενων στόχων: ένα κτίριο που στεγάζει ένα εβραϊκό κέντρο και ένα εστιατόριο kosher στο κέντρο της Αθήνας. Από το κρησφύγετό του στο Ιράν, ένας Πακιστανός ονόματι Σαγιέντ Φαχάρ Αμπάς στρατολόγησε έναν παλιό γνώριμο που ζούσε στην Ελλάδα και τον οδήγησε να επιτεθεί στον χώρο, ισχυρίζονται οι ερευνητές σε έγγραφα που υποβλήθηκαν στις δικαστικές αρχές της υπόθεσης και τα οποία περιήλθαν στην κατοχή του Reuters. Ο Αμπάς είπε στην επαφή του ότι εργαζόταν για μια ομάδα που θα πλήρωνε περίπου 15.000 ευρώ ανά φόνο.

Σε μια ανταλλαγή WhatsApp τον Ιανουάριο του 2023 που περιγράφεται λεπτομερώς στα έγγραφα, οι δύο άνδρες συζήτησαν εάν θα χρησιμοποιήσουν εκρηκτικά ή εμπρησμό στην επίθεση. Ο Αμπάς τόνισε την ανάγκη παροχής αποδείξεων για απώλειες μετά το πλήγμα. «Υπάρχουν μυστικές υπηρεσίες», είπε, χωρίς να κατονομάσει. «Κάντε τη δουλειά με τρόπο που δεν αφήνει κανένα περιθώριο».

Τα έγγραφα που δεν είχαν αναφερθεί προηγουμένως περιλαμβάνουν εκατοντάδες σελίδες αποδεικτικών στοιχείων που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια της προανακριτικής έρευνας στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων καταθέσεων μαρτύρων, αστυνομικών καταθέσεων και λεπτομερειών μηνυμάτων WhatsApp.

Οι ελληνικές αρχές συνέλαβαν τον Σιέντ Ιρτάζα Χάιντερ και έναν άλλο Πακιστανό πέρυσι, λέγοντας ότι η αστυνομία βοήθησε στην εξάρθρωση ενός τρομοκρατικού δικτύου που κατευθυνόταν από το εξωτερικό και είχε σκοπό να προκαλέσει «ανθρώπινη απώλεια». Οι δύο άνδρες αντιμετωπίζουν κατηγορίες για τρομοκρατία. Αρνούνται τις κατηγορίες.

Ο Χάιντερ, ο οποίος αφέθηκε ελεύθερος από την προφυλάκιση αυτή την άνοιξη με περιορισμούς, λέει ότι είναι αθώος. Σε συνέντευξή του, ο 28χρονος είπε στο Reuters ότι έστειλε στον Αμπάς εικόνες του κτιρίου αλλά εμπόδισε σκόπιμα να πραγματοποιήσει οποιαδήποτε επίθεση, ελπίζοντας να πληρωθεί χωρίς να βλάψει κανέναν.

Συνέχεια ανάγνωσης

Γενικά θέματα

Analysis: How Iran’s Ballistic Missiles Strike Israel?

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

The U.S. traced the launch location to a valley south of the Iranian city of Shiraz.
Eran has launched its largest-ever attack on Israel, firing 180 ballistic missiles
These missiles travelled more than 1000 Miles from this Valley to reach Israel most populated city and military sights.

Fattah-2, the successor to the Fattah-1, It was used for the first time and is one of Iran’s advanced missile systems.
This missile is equipped with a —inside it is the warhead—which detaches and allows the missile to maneuver and glide at speeds between Mach 5 and 10.
The missile has a range of around 1,500 km, only slightly more than its predecessor, the Fattah-1.
What sets it apart from other ballistic missiles is its ability to accelerate outside the Earth’s atmosphere, while its aerodynamic control surfaces enable steering to evades the famous Arrow Missiles Defense system made by Israel.

Συνέχεια ανάγνωσης

Γενικά θέματα

Τούρκος διπλωμάτης: «Η σιωπηλή συμφωνία Ερντογάν – Μητσοτάκη»

Τι σημαίνουν οι ομιλίες του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ

Δημοσιεύτηκε

στις

από τον

Κυριάκος Μητσοτάκης – Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: Ό,τι και να συμβεί στην Κύπρο, φαίνεται να υπάρχει σιωπηρή συμφωνία μεταξύ του προέδρου Ερντογάν και του πρωθυπουργού Μητσοτάκη ότι οι τουρκοελληνικές σχέσεις δεν πρέπει να επηρεαστούν αρνητικά, γράφει σήμερα ο Τούρκος, πρώην διπλωμάτης, Χασάν Γκιογκούς στο T24.

Τι σημαίνουν οι ομιλίες του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ

Οι τουρκοελληνικές σχέσεις στη νέα εποχή που επικεντρώνονται σε θετική ατζέντα πέρασαν από σοβαρές δοκιμασίες τον τελευταίο μήνα.

Παρακολουθήσαμε ελληνικά σκάφη εφόδου να παραβιάζουν τα τουρκικά χωρικά ύδατα, πρώτα στα ανοιχτά της Αλικαρνασσού και μετά με διαφορά μίας εβδομάδας στη Ντάτσα και στο Τουργκούτ Ρέις.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις, η ελληνική πλευρά υποστήριξε ότι κυνηγούσαν βάρκες που μετέφεραν λαθρομετανάστες.

Αυτό που συνέβη με το αλιευτικό Barbaros κοντά στο Turgut Reis ήταν ένας τύπος που συναντάμε συχνά στο Αιγαίο, λόγω της έλλειψης καθορισμένων θαλάσσιων συνόρων, και μπορεί πλέον να θεωρείται συνηθισμένη περίπτωση.

Για κάποιο λόγο, περιστατικά παρενόχλησης συμβαίνουν είτε στον αέρα είτε στο έδαφος πριν συναντηθούν οι ηγέτες και των δύο χωρών.

Υπάρχουν εκείνοι που ευδοκιμούν στο περιβάλλον κρίσης τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία.

Τα προκλητικά δημοσιεύματα μιας εφημερίδας έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην όξυνση της κρίσης των Ιμίων το 1996.

Αυτή τη φορά, είχαμε τηλεοπτικά κανάλια που για μέρες έκαναν φασαρία για το πώς «οι μπότες του Έλληνα στρατιώτη άγγιξαν τουρκικά εδάφη».

Θα νομίζατε ότι η Ελλάδα επιχείρησε να εισβάλει στην Τουρκία αποβιβάζοντας έναν από τους στρατιώτες της με ένα μόνο σκάφος εφόδου.

Δεν μπορεί να ειπωθεί ότι οι ‘Παλικαράδες’ (Palikaryanın) είναι ο πιο πειθαρχημένος στρατιώτης στον κόσμο.

Στα χρόνια που ήμουν πρέσβης στην Αθήνα, είδα μια ομάδα στρατιωτών κομάντο να φωνάζουν συνθήματα κατά τη διάρκεια μιας επίσημης παρέλασης σε μια ελληνική εθνική εορτή.

Επειδή δεν ξέρω ελληνικά, στην αρχή νόμιζα ότι φώναζαν κάτι σαν «δώσε μου τη χαρά».

Η αλήθεια του θέματος φάνηκε όταν είδα την είδηση ​​στις εφημερίδες της επόμενης ημέρας ότι κάποιοι στρατιώτες φώναζαν συνθήματα κατά της Βόρειας Μακεδονίας και της Τουρκίας στην εκδήλωση.

Αυτό που θα πω είναι ότι είναι πολύ πιθανό οι παραβιάσεις των τουρκικών χωρικών υδάτων να προκλήθηκαν από την ευρηματικότητα λίγων συνειδητοποιημένων Ελλήνων στρατιωτών που δεν έδρασαν με οδηγίες.

Τι σημαίνουν οι ομιλίες του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ;

Το θετικό κλίμα στις τουρκοελληνικές σχέσεις αποτυπώθηκε και στις ομιλίες των ηγετών των δύο χωρών στην τελευταία Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.

Τόσο ο Πρόεδρος Ερντογάν όσο και ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης φρόντισαν να μην κάνουν δηλώσεις που θα ενοχλούσαν ο ένας τον άλλον στις ομιλίες τους.

Μαθαίνουμε από τον ελληνικό Τύπο ότι αυτό το θετικό κλίμα αναμένεται να συνεχιστεί κατά κάποιο τρόπο, με βήματα όπως η επανέναρξη των συζητήσεων για τα προβλήματα στο Αιγαίο και η έναρξη λειτουργίας της σχολής της Χάλκης.

Εξελίξεις στην Κύπρο

Ωστόσο, όταν πρόκειται για την Κύπρο, προκύπτει μια διαφορετική εικόνα και βαθιές διαφορές απόψεων.

Ο Πρόεδρος Ερντογάν έκλεισε εντελώς την πόρτα περί ομοσπονδίας για μόνιμη λύση στην Κύπρο στη Νέα Υόρκη.

Ακολούθησε μάλιστα μια πιο επιθετική γραμμή από τον Πρόεδρο των Τουρκοκυπρίων Ερσίν Τατάρ , ο οποίος, πριν από την αναχώρησή του για τη Νέα Υόρκη, έδειξε ότι θα μπορούσε να καθίσει ξανά στο τραπέζι εάν ικανοποιούνταν οι απαιτήσεις της «άμεσης επαφής, απευθείας εμπορίου και άμεσης μεταφοράς» που συνοψίζονται σε τρεις λέξεις…

Ο Πρωθυπουργός Μητσοτάκης, που ανέβηκε στο βήμα μετά τον Πρόεδρο Ερντογάν, χαρακτήρισε κατοχή ως συνήθως τη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στο νησί και είπε κατηγορηματικά ότι η επιλογή των δύο κρατών δεν μπορεί και δεν θα είναι λύση.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός μίλησε με τρεις λέξεις με εντελώς διαφορετικό θέμα, δηλώνοντας ότι η Ελλάδα, η οποία θα είναι μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για 2 χρόνια από την 1η Ιανουαρίου, βασίζεται στις αρχές του «διαλόγου, διπλωματίας και δημοκρατίας» (3D), που προέρχονται από την ελληνική γλώσσα. Δήλωσε ότι θα ενεργούσε με βάση αυτές.

Συνάντηση Τατάρ-Γκουτέρες

Ο πρόεδρος των Τουρκοκυπρίων Ερσίν Τατάρ συναντήθηκε με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στη Νέα Υόρκη το περασμένο Σαββατοκύριακο.

Στη δήλωσή του μετά τη συνάντηση, ο Πρόεδρος Τατάρ είπε ότι η επανάληψη των διαπραγματεύσεων θα μπορούσε να είναι δυνατή μόνο με την αναγνώριση της κυρίαρχης ισότητας και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος και ότι οι διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες μορφές στη βάση της ομοσπονδίας για μισό αιώνα ήταν ασαφές γιατί η ελληνική πλευρά είπε «όχι» στο σχέδιο Ανάν με συντριπτική πλειοψηφία στο δημοψήφισμα.

Στη δήλωση μιας φράσης που έγινε από τον ΟΗΕ αναφέρθηκε ότι ο Γενικός Γραμματέας συναντήθηκε με τον ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας Ερσίν Τατάρ και ότι στη συνάντηση συζητήθηκε πώς θα μπορούσε να προχωρήσει το Κυπριακό στο μέλλον.

Ο Γκουτέρες δέχθηκε τους επικεφαλής των αντιπροσωπειών από 21 χώρες την ίδια ημέρα. Είναι προφανές ότι η συνάντηση Τατάρ-Γκουτέρες δεν είχε μεγάλο περιεχόμενο.

Εν τω μεταξύ, πριν φύγει από τη Νέα Υόρκη, ο Πρόεδρος Τατάρ είπε σε ιδιωτική συνέντευξη σε εφημερίδα που δημοσιεύεται στην Κατεχόμενη Κύπρος ότι εάν η κυριαρχική ισότητα και το ισότιμο διεθνές καθεστώς γίνουν αποδεκτά από την ελληνική πλευρά και η ομοσπονδία δεν τεθεί στην ημερήσια διάταξη, μια συνάντηση στο 4+1 μορφή με τη συμμετοχή των μερών και του ΓΓ δηλώνει ότι μετέφερε στον Γκουτέρες ότι είναι έτοιμος να παραβρεθεί σε τριπλό δείπνο που θα παραθέσει.

Αν και εκ πρώτης όψεως η επιστροφή στο τραπέζι με ορισμένες προϋποθέσεις μοιάζει με πρωτοβουλία, δεν πρέπει να περιμένουμε από τους Έλληνες να αποδεχτούν εύκολα τους όρους που θέτει ο Τατάρ, που σημαίνει παραίτηση από την ομοσπονδία.

Ωστόσο, αυτές οι εξελίξεις δείχνουν ότι ορισμένες διαπραγματεύσεις διεξάγονται κεκλεισμένων των θυρών, αν όχι γύρω από το τραπέζι.

Το τριπλό δείπνο, το οποίο δέχτηκε ο Τατάρ, αναμένεται να γίνει ανεπίσημα στη Νέα Υόρκη στις 15 Οκτωβρίου. Πιθανώς, ο Γενικός Γραμματέας θα θέλει να ενημερώσει τους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους ηγέτες για τον νέο οδικό χάρτη που επεξεργάζεται για την Κύπρο και να πάρει τις απόψεις τους σε αυτό το δείπνο.

Πού θα οδηγήσει αυτό;

Είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς. Σε μια εποχή που έχει αρχίσει να ρέει αίμα στον Λίβανο μετά τη Γάζα και ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας συνεχίζεται για περισσότερα από δύο χρόνια, ο Γενικός Γραμματέας, που φαίνεται βέβαιο ότι δεν θα επανεκλεγεί ποτέ, θέλει να καταλήξει σε ένα νέο σχέδιο για την Κύπρο; Αυτό είναι ένα ξεχωριστό ζήτημα.

Ό,τι και να γίνει στην Κύπρο, φαίνεται να υπάρχει σιωπηρή συμφωνία μεταξύ του προέδρου Ερντογάν και του πρωθυπουργού Μητσοτάκη ότι οι τουρκοελληνικές σχέσεις δεν θα επηρεαστούν αρνητικά.

ΠΗΓΗ: Βαλκανικό Περισκόπιο

Συνέχεια ανάγνωσης

Ινφογνώμων

Infognomon Logo

Περιηγηθείτε στα κορυφαία βιβλία του βιβλιοπωλείου μας

Προβολή όλων

Δημοφιλή