Συνομιλίες έπειτα από πολύμηνη διακοπή υπό τον Νίμιτς

Του Αθανασιου Ελλις
Σε ένα νέο περιβάλλον, όπου κυριαρχεί η αλλαγή προέδρου στις ΗΠΑ, αρχίζουν εκ νέου την Τετάρτη στη Νέα Υόρκη οι συνομιλίες Ελλάδας – ΠΓΔΜ για το όνομα. Τα Σκόπια προσέρχονται στην πρώτη κοινή συνάντηση με τον Μάθιου Νίμιτς και τον Αδαμάντιο Βασιλάκη, με νέο διαπραγματευτή τον πρέσβη της χώρας στην Ουάσιγκτον, Ζόραν Ζόλεφσκι. Η αποχώρηση του Τζορτζ Μπους είχε ως αποτέλεσμα να απολέσουν τα Σκόπια τον ισχυρότερο υποστηρικτή τους στη διεθνή σκηνή, και αυτό ενδεχομένως να επηρεάσει την εξέλιξη του ζητήματος. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ επεδίωκε να «ανταμείψει» τα Σκόπια για την, ουσιαστικά…συμβολική, συστράτευσή τους στο μοναχικό δρόμο που ακολούθησε ο ίδιος στο Ιράκ. Μαζί με τον κ. Μπους αποχωρούν και αξιωματούχοι, προσεγγίζοντας το θέμα μέσα από το πρίσμα του πρώην προέδρου χωρίς να επιδεικνύουν κατανόηση στις ελληνικές ευαισθησίες.
Σε αντίθεση με τον κ. Μπους, ο οποίος αναζητώντας εναγωνίως στο λυκόφως της προεδρίας του κάποια «επιτυχία» στην εξωτερική πολιτική έδωσε υπέρμετρη σημασία στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με τρεις μικρές χώρες όπως η Κροατία, η Αλβανία και η ΠΓΔΜ, ο κ. Ομπάμα στην αρχή της δικής του θητείας επικεντρώνεται στα «μεγάλα» όπως είναι η πιεστική διαμεσολάβηση στη Μέση Ανατολή, η άμεση διπλωματική και στρατιωτική εμπλοκή στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν, η αποκατάσταση των σχέσεων με τη Ρωσία, κ.ά.
Πάντως, ο Νίκολα Γκρούεφσκι συνεχίζει τις προσπάθειες στη διεθνή σκηνή. Χθες και σήμερα βρέθηκε στο Μόναχο συμμετέχοντας στη διεθνή διάσκεψη ασφάλειας, ενώ την περασμένη Πέμπτη ήταν στην Ουάσιγκτον όπου έλαβε μέρος στην ετήσια «εθνική προσευχή». Ενώ επιθυμούσε να συναντηθεί με τον πρόεδρο και την υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ, τελικά αντάλλαξε απλά μια χειραψία με τον αντιπρόεδρο Μπάιντεν και την κ. Κλίντον όταν οι τελευταίοι χαιρετούσαν τους χιλιάδες συμμετέχοντες στο πρόγευμα της «εθνικής προσευχής». Ουσιαστική συνάντηση είχε μόνο στη Γερουσία με την ηγεσία της επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων. Θα ήταν φυσικά λάθος να σπεύσει κανείς να ερμηνεύσει την αποτυχία του 39χρονου πρωθυπουργού να εξασφαλίσει συναντήσεις υψηλού επιπέδου από τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ ως ένδειξη «φιλελληνικής» στροφής του κ. Ομπάμα. Είναι, όμως, γεγονός πως πλέον τα Σκόπια δεν έχουν στην ισχυρότερη χώρα του κόσμου έναν σθεναρό σύμμαχο και φίλο.

ΝΑΤΟ και Ε.Ε.
Η νέα χρονιά αρχίζει με τη διεθνή κοινότητα να έχει πεισθεί για τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει το ζήτημα η Αθήνα, που απέδειξε έμπρακτα ότι είναι αποφασισμένη να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο που διαθέτει για να αποτρέψει τη χρήση του ονόματος «Δημοκρατία της Μακεδονίας» από τη γειτονική χώρα. Στους κόλπους του ΝΑΤΟ η αποφασιστικότητα της Ελλάδας δεν αποτελεί πλέον θεωρητική εξαγγελία, αλλά έγινε πράξη. Στην απόφαση που έλαβε η Συμμαχία τον περασμένο Απρίλιο στη σύνοδο κορυφής του Βουκουρεστίου κατεγράφη ότι η λύση του ονόματος αποτελεί ουσιαστικά προϋπόθεση για την ένταξη της ΠΓΔΜ στην Ατλαντική Συμμαχία. Η Ελλάδα θα συναντήσει ένα πιο θετικό περιβάλλον στην επόμενη σύνοδο κορυφής που διεξάγεται στις 3 και 4 Απριλίου στα γαλλογερμανικά σύνορα καθώς όχι μόνο έχει οριοθετήσει τη στάση της, αλλά την έχει επιβάλει ως απόφαση όλων των ηγετών. Ταυτόχρονα, η Κροατία και η Αλβανία προχωρούν απρόσκοπτα προς την πλήρη ένταξη, και τα Σκόπια δεν μπορούν να υπολογίζουν στον Τζορτζ Μπους. Τέλος, η Συμμαχία έχει άλλα, πιο σοβαρά ζητήματα που την απασχολούν, ενώ οι ΗΠΑ και όλοι οι νατοϊκοί εταίροι αξιολογούν τον ρόλο που διαδραματίζει η Ελλάδα ως προεδρεύουσα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, στο πλαίσιο του οποίου η Ντόρα Μπακογιάννη επισκέφθηκε ήδη τη Μόσχα, το Βελιγράδι και την Πρίστινα, αύριο θα είναι στα Τίρανα και την Τετάρτη στην Τιφλίδα.
Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Ενωση, ο άλλος σημαντικός διεθνής οργανισμός στον οποίο διακαώς επιθυμεί να ενταχθεί η ΠΓΔΜ, έχει παροτρύνει τη γειτονική χώρα να σταματήσει τις αλυτρωτικές ενέργειες της μετονομασίας αεροδρομίων, δρόμων, κ.ά. και να λύσει τη διαφορά γύρω από το όνομα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι στους κόλπους της Ε.Ε. όλα είναι θετικά για την Ελλάδα. Η εκτίμηση της επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων του Ευρωκοινοβουλίου πριν από δύο εβδομάδες ότι τα Σκόπια πληρούν τους όρους έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων και η έκκλησή της προς την Ελλάδα να μην παρεμποδίσει τη διαδικασία, ήρθε να υπενθυμίσει στην Αθήνα ότι η αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών-μελών της Ενωσης έχει τα όριά της. Τη δική της σημειολογική και ουσιαστική σημασία έχει η προσέγγιση του γνωστού ιδρύματος International Crisis Group, οι εκθέσεις του οποίου επί διεθνών εστιών έντασης αποτελούν εργαλείο επεξεργασίας από κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς. Σε πρόσφατη έκθεσή του για το όνομα το ICG υποστήριξε την υιοθέτηση της τελευταίας πρότασης Νίμιτς για το όνομα παροτρύνοντας ευθέως τα Σκόπια να αποδεχθούν το «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», όνομα με γεωγραφικό προσδιορισμό που αποδέχεται η Αθήνα καθώς καθιστά σαφές ότι η ΠΓΔΜ δεν αποτελεί το όλον αλλά τμήμα της περιοχής που κάλυπτε η αρχαία Μακεδονία.
Η θέση της Αθήνας περί σύνθετης ονομασίας για όλες τις χρήσεις ακούγεται πλέον περισσότερο λογική και λειτουργική από τους τρίτους. Το ICG δείχνει να την λαμβάνει σοβαρά υπόψη καθώς τάσσεται υπέρ της «πλήρους διεθνούς χρήσης» της νέας σύνθετης ονομασίας. Εάν συμφωνηθεί τελικά το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» να χρησιμοποιείται όχι μόνο στους διεθνείς οργανισμούς, αλλά και στις διμερείς διακρατικές σχέσεις της γειτονικής χώρας, ξεπερνιέται ένα ουσιαστικό για την Ελλάδα και πρακτικό για όλους εμπόδιο.
Σε ό,τι αφορά την εθνική ταυτότητα, όπου το ICG ζητεί από την Ελλάδα να δεχθεί την επίκληση μακεδονικής εθνότητας από τους βόρειους γείτονές μας, η ιστορία και η γεωγραφία είναι σύμμαχοι της Ελλάδας. Εάν διασφαλισθεί η χρήση της σύνθετης ονομασίας όχι επιλεκτικά, αλλά «έναντι όλων», η λογική επιτάσσει ότι οι κάτοικοι της γειτονικής χώρας θα ονομάζονται «Βορειομακεδόνες». Κάθε σοβαρός ιστορικός συνδέει τη Μακεδονία του Μεγάλου Αλεξάνδρου με τον Ελληνισμό και όχι με τους Σλαβόφωνους που εμφανίσθηκαν στην περιοχή πριν από μερικούς αιώνες. Πέρα από αυτό, φαντάζει παράλογο να αποκαλούνται «Μακεδόνες» και να μονοπωλούν τη «μακεδονική ταυτότητα» οι κάτοικοι μιας χώρας που αποδεδειγμένα καλύπτει μόνο το 40% της ιστορικής Μακεδονίας, τη στιγμή που στην Ελλάδα βρίσκεται το 50% και στη Βουλγαρία το υπόλοιπο 10%. Υπό αυτή την έννοια φαντάζει όχι απλά άδικο ή εσφαλμένο, αλλά παράλογο να αποδώσει η διεθνής κοινότητα στους κατοίκους των Σκοπίων το απόλυτο δικαίωμα στη μακεδονική εθνική ταυτότητα.

Συνάντηση Χίλαρι Κλίντον – Ντόρας Μπακογιάννη
H υπουργός Εξωτερικών κ. Ντόρα Μπακογιάννη πρόκειται να πραγματοποιήσει διήμερη επίσκεψη στις ΗΠΑ, στις 24-25 Φεβρουαρίου, όπου θα συναντηθεί με την υπουργό Εξωτερικών κ. Χίλαρι Κλίντον. Η συζήτηση που θα έχουν θα εστιασθεί στις σχέσεις των δύο χωρών, στο Σκοπιανό, αλλά και στις διεθνείς εξελίξεις. Πάντως, όσον αφορά το Σκοπιανό, οι επόμενοι μήνες δεν προσφέρονται για σημαντικές εξελίξεις με δεδομένη την είσοδο των δύο χωρών σε προεκλογική περίοδο. Στα Σκόπια διεξάγονται προεδρικές και δημοτικές εκλογές στις 22 Μαρτίου. Η αποχώρηση του μετριοπαθούς προέδρου Τσερβένκοφσκι αφαιρεί μια εξισορροπητική θεσμική παρουσία έναντι της παντοδυναμίας του πρωθυπουργού Γκρούεφσκι, αλλά εάν αναλάβει την ηγεσία της αντιπολίτευσης ίσως επηρεάσει περισσότερο εάν δημιουργήσει έναν σοβαρό αντίπαλο πόλο στην εσωτερική πολιτική σκηνή. Ταυτόχρονα, και η Ελλάδα ζει σε μια ιδιότυπη παρατεταμένη προεκλογική περίοδο. Το ΠΑΣΟΚ ζητεί εθνικές εκλογές άμεσα, πολλοί στην κυβέρνηση το σκέπτονται, ενώ σε κάθε περίπτωση στις 7 Ιουνίου η χώρα θα έχει ευρωεκλογές, στις οποίες η αντιπολίτευση αποδίδει διαστάσεις δημοψηφίσματος για την παραμονή της κυβέρνησης στην εξουσία. Το νέο περιβάλλον που δημιουργείται, συμπληρώνει η προσφυγή της ΠΓΔΜ κατά της Ελλάδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την παρεμπόδιση από την Αθήνα της ένταξης των Σκοπίων σε διεθνείς οργανισμούς. Η έκβαση της προσφυγής είναι αβέβαιη και η διαδικασία θα διαρκέσει χρόνια, άρα στο εγγύς μέλλον δεν πρόκειται να επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις.
KATHIMERINI