Ενώ το κράτος αναζητεί εναγωνίως έσοδα, χιλιάδες δήμοι και νομαρχίες απορροφούν δισ. ευρώ χωρίς να γνωρίζει κανείς πού πηγαίνουν

Του Λεωνίδα Στεργίου / Lstergiou@kathimerini.gr
«Τα στοιχεία που ζητάτε είναι προσωπικά δεδομένα». «Αν σας δώσω τα στοιχεία χωρίς έγκριση θα περάσω πειθαρχικό». «Δεν έχετε έννομο συμφέρον να ζητάτε τέτοια στοιχεία. Πάρτε δικαστική απόφαση αν τα θέλετε». «Λυπάμαι, αλλά εμείς είμαστε αναρμόδιοι».

Οχι, δεν ζητούσαμε κρατικά μυστικά, αλλά τα οικονομικά των δήμων και πόσοι από αυτούς έχουν συμμορφωθεί με το νόμο που υποχρεώνει κάθε Μάιο την υποβολή ισολογισμών για την προηγούμενη χρήση. Η διάσπαρτη νομοθεσία, οι συνεχείς αλλαγές νόμων, οι τροπολογίες, ο ατελείωτος αριθμός εγκυκλίων και κοινών υπουργικών αποφάσεων έχουν δημιουργήσει το τέλειο περιβάλλον υπόθαλψης γραφειοκρατίας και αδιαφάνειας, στο οποίο τίποτα δεν λειτουργεί, αλλά κανείς δεν φταίει. Μοναδικό θύμα ο Ελληνας φορολογούμενος και δημότης, καθώς δεν γνωρίζει πού πάνε τα λεφτά του και από πού μπορεί να ζητήσει ευθύνη. Ενώ υπάρχουν 1.034 δήμοι, υποχρέωση υοβολής ισολογισμών έχουν οι 489, αλλά από αυτούς οι συνεπείς για το 2007 ήταν μόνο 217.

Χαρακτηριστική είναι η διαπίστωση του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, Λ. Ρακιντζή, ο οποίος στην παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης την περασμένη εβδομάδα δήλωσε, μεταξύ άλλων, ότι «οι ΟΤΑ είναι ανέλεγκτοι και τα πειθαρχικά τους συμβούλια απελπιστικά επιεική». Από τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα προκύπτει ότι στους ΟΤΑ εντοπίζονται τα σοβαρότερα φαινόμενα κακοδιοίκησης και διαφθοράς: πολεοδομίες, περιβάλλον, μεταφορές, δημόσια έργα, άδειες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, δημοτικές επιχειρήσεις σχεδόν στο σύνολό τους ελλειμματικές και υπηρεσίες ελλιπείς προς τους πολίτες.

Οι νόμοι

Και όλα αυτά παρά το αυστηρό θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει. Μάλιστα, πέρσι ψηφίστηκε νέος νόμος (3697/2008) για να βάλει τάξη στα οικονομικά των ΟΤΑ και να ενισχύσει τη διαφάνεια στον κρατικό προϋπολογισμό και στα δημόσια οικονομικά. Στην πράξη αναμένεται να εφαρμοστεί από Σεπτέμβριο. Τώρα ισχύει ο νόμος του 2006 που λειτουργεί συμπληρωματικά εκείνου του 2005, μολονότι υπήρχε αυτός του 2003 και προϋπήρχε του 1999… Επίσης, πέρσι συστάθηκε διυπουργική Επιτροπή Φορέων Γενικής Κυβέρνησης για την παρακολούθηση της εφαρμογής του νέου νόμου, τον έλεγχο και την εποπτεία των οικονομικών των ΟΤΑ, των ασφαλιστικών ταμείων και των νοσοκομείων. Συνεδρίασε για πρώτη φορά στις αρχές του περασμένου Μαρτίου και μέχρι σήμερα δεν έχει διαμορφώσει εικόνα.

Αναζήτηση στοιχείων

Η συλλογή των στοιχείων ανατέθηκε στον Ειδικό Γραμματέα ΔΕΚΟ, κ. Αιμίλιο Στασινάκη, ο οποίος αφού δεν μπόρεσε να βγάλει άκρη από τις «αρμόδιες υπηρεσίες» αποφάσισε να δημιουργήσει μία ομάδα, η οποία θα παίρνει τηλέφωνο έναν έναν δήμο και επισκέπτεται ένα ένα νοσοκομείο και ταμείο. Αν και τα πρώτα στοιχεία είναι θλιβερά, εκτιμάται ότι μια πρώτη εικόνα θα έχει διαμορφωθεί σε μία με δύο εβδομάδες. Η ομάδα του υπ. Οικονομίας έχει διαμορφώσει έναν πίνακα, τον οποίο θα αποστείλει προς συμπλήρωση σε όλους τους ΟΤΑ, τα ταμεία και τα νοσοκομεία. Μαζί με τον πίνακα θα στείλει και οδηγίες συμπλήρωσης, προκειμένου στη συνέχεια να συλλέξει απαραίτητα οικονομικά στοιχεία από τους ΟΤΑ, τα Ταμεία και τα νοσοκομεία και παράλληλα να διαπιστώσει σε ποιο βαθμό λειτουργεί το διπλογραφικό σύστημα. Ολα ξεκινούν από μηδενική βάση, σημειώνουν στο υπουργείο.

Ως ενδεικτικό του χάους που επικρατεί αναφέρεται το εξής παράδειγμα: έχουν εντοπιστεί λογιστήρια ή τμήματα μηχανοργάνωσης νοσοκομείων που είναι στελεχωμένα με άξιους τραυματιοφορείς, οι οποίοι, όμως, δεν γνωρίζουν πώς λειτουργούν τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα και τι είναι το διπλογραφικό σύστημα. Αλλά και το ίδιο το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους τώρα προσπαθεί να εφαρμόσει διπλογραφικό σύστημα που θα του επιτρέψει να καταρτίσει αξιόπιστους ισολογισμούς.

Με αφορμή την πρώτη συνεδρίαση της συγκεκριμένης διυπουργικής επιτροπής στις 4 Μαρτίου, η «Κ» ξεκίνησε έρευνα για να διαπιστώσει το μέγεθος του χάους, αλλά και να απαντήσει σε μία πολύ απλή ερώτηση: Πώς καταρτίζονται προϋπολογισμοί και πώς υπολογίζονται οι λεγόμενες «άσπρες τρύπες», όταν δεν είναι γνωστός ο αριθμός των δήμων που καταρτίζουν ισολογισμούς;

Απευθυνθήκαμε εγγράφως στις 16 Μαρτίου στο Γενικό Λογιστήριο και στον υφυπουργό Οικονομίας και Οικονομικών κ. Νίκο Λέγκα, ζητώντας να μας εξηγήσει τι ισχύει σήμερα για τα οικονομικά των ΟΤΑ και πόσοι δήμοι δεν είναι συνεπείς. Υστερα από ένα μήνα, στις 14 Απριλίου επικοινωνεί τηλεφωνικά στέλεχος του Γενικού Λογιστηρίου για να μας πει ότι «χτυπήσαμε» λάθος πόρτα και ότι δεν είναι υποχρεωμένο να έχει στοιχεία για τους ισολογισμούς των ΟΤΑ, ούτε οι ΟΤΑ είναι υποχρεωμένοι να δίνουν λογαριασμό στο Γενικό Λογιστήριο. Θα είναι υποχρεωμένοι από Σεπτέμβριο και βλέπουμε, καθώς απαιτείται ένας αριθμός διευκρινιστικών εγκυκλίων για να τεθεί σε λειτουργία ο νέος νόμος (3697/2008). Οταν ζητήθηκε να μας στείλει τις απαντήσεις γραπτώς, μας είπε ότι θα πρέπει υποβάλουμε γραπτώς τα ερωτήματα στο πρωτόκολλο και να ακολουθηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία.

Το αστείο είναι ότι εκείνες τις μέρες το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών είχε στείλει δελτίο Τύπου για την εφαρμογή κριτηρίων αποτελεσματικότητας στις υπηρεσίες του με στόχο τη μείωση της γραφειοκρατίας. Ηταν μία πολυσέλιδη ανακοίνωση, η οποία θύμιζε εγκύκλιο και μολονότι είχε σταλεί με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο έφερε στο τέλος του κειμένου την ένδειξη «Ακριβές αντίγραφο»!

Κατά τη διάρκεια της έρευνας μάθαμε ότι το Γενικό Λογιστήριο ζητεί συγκεκριμένα οικονομικά στοιχεία από τους δήμους και όχι ισολογισμούς. Στις 19 Μαΐου 2008 το Γενικό Λογιστήριο έστειλε έγγραφο προς το υπουργείο Εσωτερικών με την ένδειξη «Επείγον – Επίδοση με ειδικό αγγελιαφόρο», ζητώντας πληροφορίες για το επίπεδο μηχανοργάνωσης των δήμων και την πορεία εφαρμογής του Κλαδικού Λογιστικού Σχεδίου Δήμων και Κοινοτήτων (προβλέπεται από το 1999) προκειμένου να εισαχθεί στο Δημόσιο το Διπλογραφικό Σύστημα Λογιστικής και να «επιτευχθεί συντονισμός στη δράση και κατάλληλη πληροφόρηση του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών κατά τη χάραξη και άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής».

Λοιποί φορείς

Από τις 14 έως τις 23 Απριλίου απευθύναμε ερωτήματα για τα οικονομικά των ΟΤΑ, τον αριθμό των συνεπών δήμων ως προς τη δημοσίευση ισολογισμών κ.λπ. προς την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ΕΣΥΕ), προς τη Διεύθυνση Οικονομικών ΟΤΑ του υπ. Εσωτερικών, προς τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδος (πλην της Κεντρικής Μακεδονίας και της Στερεάς Ελλάδος, διότι δεν λειτουργούσε η ηλεκτρονική τους διεύθυνση) και προς την ΚΕΔΚΕ. Παράλληλα, ενημερώσαμε μέσω email το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης του υπ. Εσωτερικών, περιγράφοντας τη δυσκολία αναζήτησης στοιχείων και την απροθυμία αρμόδιων υπηρεσιών και δήμων να μας δώσουν στοιχεία, τα οποία οφείλουν να δημοσιοποιούν.

Το αποτέλεσμα; Η ΕΣΥΕ ανταποκρίθηκε άμεσα, αλλά η τελευταία ενημέρωση των στοιχείων αφορά τη χρήση του 2005. Από τις 11 περιφέρειες, στις 28 Απριλίου απάντησε τηλεφωνικώς το γραφείο του Γ.Γ. της περιφέρειας της Ηπείρου και μας παρέπεμψε στο Γενικό Λογιστήριο. Στις 19 Μαΐου επικοινωνεί τηλεφωνικά η περιφέρεια Ιονίων Νήσων, η οποία μας παραπέμπει στο Ελεγκτικό Συνέδριο και εφόσον της δίναμε λίγο χρόνο θα προσπαθούσε να βρει πόσοι δήμοι της έχουν στείλει ισολογισμούς.

Επανήλθαμε με νέα επιστολή προς το Γενικό Λογιστήριο, η οποία μέχρι σήμερα δεν έχει απαντηθεί.

Σώμα Επιθεωρητών

Καμία απάντηση δεν ελήφθη από το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης του υπ. Εσωτερικών και τον Ειδικό Γραμματέα του Σώματος κ. Χαράλαμπο Γεωργακόπουλο, μολονότι ασχολείται με θέματα διαφάνειας και μεταξύ άλλων ελέγχει τους ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού.

Η Διεύθυνση Οικονομικών ΟΤΑ και η ΚΕΔΚΕ προθυμοποιήθηκαν να συγκεντρώσουν ό,τι στοιχείο είναι δυνατόν. Τελικά διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχουν συγκεντρωτικά στοιχεία και επεξεργασμένα μεγέθη διότι δεν στέλνουν όλες οι περιφέρειες και όλοι οι δήμοι ισολογισμούς, απολογισμούς κ.λπ. Αλλωστε δεν είναι υποχρεωμένοι.

Στο μεταξύ επικοινώνησε μαζί μας ο πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ και Δήμαρχος Αθηναίων κ. Νικήτας Κακλαμάνης, ο οποίος μας εξήγησε ότι ο νέος νόμος που ψηφίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2008 και προβλέπει κατάρτιση επιχειρησιακών σχεδίων, ισολογισμών ανά τρίμηνο, ενημέρωση του υπουργείου Οικονομικών κ.λπ., το μόνο που κάνει είναι να μεταθέτει ένα τεράστιο γραφειοκρατικό βάρος στους δήμους -ιδιαίτερα στους μικρούς που δεν έχουν τις υποδομές-, το οποίο θα έπρεπε να το κάνει η κεντρική διοίκηση. Ακόμη, επισήμανε ότι δεν υπάρχει ζήτημα διαφάνειας, καθώς όλοι οι δήμοι άνω των 5.000 κατοίκων εδώ και χρόνια έχουν ενταχθεί στον προληπτικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο και συντάσσουν απολογισμούς.

Η «Κ» απευθύνθηκε στις 5 Μαΐου για το θέμα των οικονομικών των ΟΤΑ στον αρμόδιο υφυπουργό Εσωτερικών κ. Αθανάσιο Νάκο και στον πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η απάντηση από τον κ. Νάκο ήρθε άμεσα.

Η αποστολή των οικονομικών στοιχείων των δήμων από τις περιφέρειες προς το υπουργείο Εσωτερικών δεν είναι υποχρεωτική, μολονότι προβλέπεται από το άρθρο 165 του Ν.3463/2006. «Ωστόσο, με την εφαρμογή από τον Ιούλιο 2005 του Προληπτικού Ελέγχου των οικονομικών των δήμων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, το εν λόγω άρθρο δεν εξυπηρετεί πλέον τη σκοπιμότητα του ελέγχου της διαχείρισης και νομιμότητας των οικονομικών των δήμων, αλλά υποστηρίζει τη δημιουργία βάσης δεδομένων-αρχείου για τα οικονομικά στοιχεία των δήμων, με απώτερο στόχο την αποτελεσματικότερη άσκηση πολιτικής για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με δεδομένο ότι δεν έχει ολοκληρωθεί και η πλήρης μηχανοργάνωση των ΟΤΑ Α΄ βαθμού. Υποχρέωση για υποβολή ισολογισμών έχουν οι δήμοι άνω των 5.000 κατοίκων. Αυτοί ανέρχονται σε 489 (από τους 1.034 συνολικά) και από αυτούς οι συνεπείς για τη χρήση του 2007 είναι οι 217.

Απάντηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Ο πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κ. Γιώργος-Σταύρος Κούρτης το 2008 σε ομιλία του, μεταξύ άλλων, είχε πει: «Υπάρχουν Δήμοι οι οποίοι δεν έχουν συντάξει από το 2000 απολογισμό. Αυτό λοιπόν, δεν μπορεί να συνεχιστεί. Θα γίνουν έλεγχοι για αυτούς. Ομως για να μη φτάσουμε στο θέμα των ελέγχων, καλώ όσοι Δήμοι δεν έχουν συντάξει τον απολογισμό – ισολογισμό παρελθόντων ετών, να τον συντάξουν και να τον υποβάλλουν στις Υπηρεσίες μας. Δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα, διότι όταν οι δαπάνες είναι εντάξει, δεν έχει κανείς να φοβηθεί τίποτα». Ρωτήσαμε εγγράφως στις 5 Μαΐου τον κ. Κούρτη να μας ενημερώσει για το εν λόγω θέμα, για το πόσοι δήμοι δεν είναι συνεπείς, σε ποιες ενέργειες έχει προχωρήσει και αν τελικά η μη αποστολή ισολογιμών με πιστοποιητικό από ελεγκτές λογιστές εδώ και τόσα χρόνια μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διερεύνησης μη εφαρμογής νόμου.

Η απάντηση ήρθε στις 18 Μαΐου και ήταν η εξής: «Το Ανώτατο Δικαστήριο του Ελεγκτικού Συνεδρίου με τις Υπηρεσίες Επιτρόπων του που είναι αρμόδιες για τον έλεγχο των οικονομικών των Δήμων προβαίνει σ’ όλες τις απαιτούμενες κατά τον νόμο ενέργειες, στο μέτρο των δυνατοτήτων του από πλευράς διατιθέμενου προσωπικού για τον έλεγχο των Δήμων με προτεραιότητα ελέγχου αυτών που δεν έχουν υποβάλει τους ισολογισμούς τους. Εάν επιθυμείτε χορήγηση από το Δικαστήριο αντιγράφων εγγράφων σχετικών με τα ως άνω ζητήματα μπορείτε να τα ζητήσετε με τη συνδρομή των αξιούμενων από τον νόμο προϋποθέσεων χορήγησής τους».Δηλαδή;

Η ιστορία με τα 1,7 δισ. ευρώ

Στις 19 Μαΐου το υπουργείο Οικονομίας δημοσίευσε στοιχεία για το έλλειμμα. Για το 2009, πλεόνασμα στους ΟΤΑ ύψους 1,711 δισ. ευρώ. Το περίεργο είναι ότι στον Κρατικό Προϋπολογισμό για το 2009 (Εισηγητική Εκθεση, σελ. 78), το ίδιο ποσό έχει «περαστεί» στο 2008, ενώ για το 2009 δεν αναφέρεται τίποτα.

Ενδιαφέρον έχει πώς προέκυψε το ποσό των 1,711 δισ. ευρώ και πώς χρησιμοποιείται ως «μαξιλάρι» για «άσπρες» και «μαύρες» τρύπες.

Πρόκειται για αναδρομικές οφειλές (Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι – ΚΑΠ) του Δημοσίου προς τους ΟΤΑ από το 1990 μέχρι το 2008, το οποίο προσδιορίστηκε βάσει εκτιμήσεων και διαπραγματεύσεων μεταξύ ΚΕΔΚΕ, υπουργείων Οικονομίας και Εσωτερικών το 2008. Αρχικά αφορούσε την περίοδο μέχρι το 2004 και το ποσό ήταν 1,4 δισ. ευρώ και στη συνέχεια συμφωνήθηκε το ποσό των 1,711 δισ. ευρώ για την περίοδο μέχρι το 2008. Τα 1,711 δισ. ευρώ θα επιστραφούν στους ΟΤΑ σε οκτώ ισόποσες δόσεις. Η πρώτη καταβολή φέτος (31 Μαΐου) και οι επόμενες επτά κάθε 31 Ιανουαρίου αρχής γενομένης την 31η Ιανουαρίου 2010. Παρ’ όλα αυτά, ολόκληρο το ποσό εγγράφηκε ως πλεόνασμα στο 2009. Αναζητήσαμε μιαν εξήγηση από τον υφυπουργό Οικονομίας κ. Λέγκα, η οποία δεν δόθηκε μέχρι σήμερα.

Τι προβλέπει ο νέος νόμος

1. Ολα όσα ισχύουν μέχρι σήμερα.

2. Τήρηση διπλογραφικού λογιστικού συστήματος για δήμους με κατοίκους άνω των 5.000 ή με ετήσια έσοδα άνω των 1,5 εκατ. ευρώ.

3. Μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου, οι ΟΤΑ υποβάλλουν σύνοψη προϋπολογισμού επόμενου έτους και εισηγητική έκθεση τεκμηρίωσης των οικονομικών μεγεθών.

4. Τα βασικά μεγέθη εγκρίνονται ή αυξομειώνονται κατά την κρίση της Διυπουργικής Επιτροπής.

5. Υποβολή απολογιστικών στοιχείων ανά τρίμηνο στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, καθώς και στοιχεία απασχόλησης.

6. Για τα επιχειρησιακά σχέδια ισχύει ό,τι και σήμερα, με τη διαφορά ότι υποβάλλονται στην Διυπουργική Επιτροπή και όχι στο υπουργείο Εσωτερικών.

Οι υποχρεώσεις των Οργανισμών

1. Μέχρι τέλος Μαΐου υποβάλλεται από τον Δήμαρχο λογαριασμός της διαχείρισης του οικονομικού έτους που έληξε.

2. Μέχρι τέλος Ιουλίου υποβάλλεται απολογισμός και οι δήμοι με περισσότερους από 5.000 κατοίκους υποβάλλουν ισολογισμό και αποτελέσματα χρήσεως που ελέγχονται από ορκωτό ελεγκτή – λογιστή.

3. Υποβολή στοιχείων: Στην οικεία περιφέρεια, η οποία ύστερα από σχετικό έλεγχο τα υποβάλει στο υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και κοινοποιούνται και στην Κεντρική Ενωση Δήμων και Κοινοτήτων.

4. Δημοσίευση στοιχείων: Συνοπτική κατάσταση του απολογισμού ή / και του ισολογισμού μετά των αποτελεσμάτων χρήσεως και του πιστοποιητικού ελέγχου του ορκωτού ελεγκτή-λογιστή σε μία τουλάχιστον ημερήσια ή εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα ή, εάν δεν υπάρχει, σε εφημερίδα, η οποία εκδίδεται στα όρια του νομού όπου εδρεύει ο Δήμος.

Κυρώσεις

Η μη παροχή ή καθυστέρηση παροχής των στοιχείων τιμωρείται με πρόστιμο που επιβάλλεται με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών σε βάρος του ΟΤΑ, το οποίο ανέρχεται από 5% έως 15% των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ), ανάλογα με τη συχνότητα και τη βαρύτητα της παράδοσης.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.