«Στην απέραντη συμφορά σου έδειξες σθένος αταλάντευτο και δύναμη ψυχής ακατάβλητη. Με πίστη και καρτερία, με αντοχή και εγκαρτέρηση, με θάρρος και αποφασιστικότητα αντιμετώπισες τις εθνικές περιπέτειες και τις σκληρές ταλαιπωρίες, τις καταστροφές και τα ερείπια, που προκάλεσεν ο Αττίλας. Και παρέμεινες όρθιος. Αντιμετώπισες τη συμφορά σου με όρθια την ψυχή, με κατακόρυφο το φρόνημα, με ψηλά το μέτωπο. Οι επιπτώσεις της προδοσίας εξακολουθούν ακόμα να πιέζουν την ψυχή και την καρδιά σου. Αλλά δεν κάμπτεσαι και δεν γονατίζεις. Δεν πτοείσαι και δεν υποκύπτεις. Δεν προσκυνάς και δεν παραδίδεσαι».
Του Παναγιώτη Γρηγορίου

Ο Αύγουστος, ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού, αποτελεί ευλογία για όλους εμάς. Αποτελεί, όμως, «κατάρα» και «ανάθεμα» για το μαρτυρικό μας τόπο. Οι μαύρες νότες του αντηχούν παράφωνα και ενοχλητικά στο όμορφό του τραγούδι και κουβαλούν μαζί τους θύμησες μιας τραγικής ιστορίας… Οι ξέγνοιαστες μέρες του έφεραν κάποτε στο έδαφος της Κύπρου τα στρατεύματα του κατακτητή, ανείπωτες τραγωδίες που ξεκλήρισαν σπίτια και οικογένειες, αλλά και θανάτους ηρώων στα πεδία μάχης ή εν καιρώ ειρήνης.

Σκουριασμένες ή νωπές μνήμες, χαμένοι συγγενείς και φίλοι, ιστορίες δραματικά εκτυλισσόμενες που δυστυχώς δεν είχαν ποτέ αίσιο τέλος. Στοιχισμένες, παράξενα ομοιόμορφα, στο χρονοντούλαπο της ιστορίας κάτω από την ένδειξη «Αύγουστος». Πανέτοιμες σε κάθε ευκαιρία, σε κάθε αφιέρωμα, σε κάθε μνημόσυνο να σκορπίσουν «απλόχερα» τα δάκρυα όσων απέμειναν πίσω, θέλοντας ή μη. Σημαντικές ιστορίες που σημάδεψαν την πορεία μας τα τελευταία 50 χρόνια. Φτωχό και ταπεινό λιθαράκι, σε όλους αυτούς που έχασαν τη ζωή τους τις ηλιοκαμένες μέρες αυτού του μήνα, αυτό το αφιέρωμα, για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι.

08/08/1964: Ο βομβαρδισμός της Τηλλυρίας
ΤΗ δεκαετία του 1960, νέος αέρας συγκρατημένης αισιοδοξίας φυσούσε στην Κύπρο. Με την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού και με τη σύσταση του νέου κράτους, αυτού της Κυπριακής Δημοκρατίας, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι ατένιζαν το αβέβαιο, αλλά τουλάχιστον «εγγυημένο» από τις ξένες δυνάμεις μέλλον, με αισιοδοξία. Δυστυχώς, αυτό το αίσθημα της αισιοδοξίας δεν άργησε να διαψευστεί. Ήδη από τον Νοέμβριο του 63’ είχε ανάψει το φυτίλι με τα «13 σημεία» του Μακαρίου που παρερμηνεύθηκαν από την τουρκική πλευρά, με αποτέλεσμα αυτή η συνταγματική κρίση να οδηγήσει σε δικοινοτικές ταραχές.

Η συνέχεια, λίγο-πολύ, γνωστή. Αυτές οι ταραχές κορυφώθηκαν τον Αύγουστο του 1964 όταν ελληνικές δυνάμεις υπό την καθοδήγηση του Γεώργιου Γρίβα και δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς επιτέθηκαν στον τουρκοκυπριακό θύλακο των Κοκκίνων, στο βόρειο τμήμα του νησιού. Εκεί οι Τούρκοι μετέφεραν στρατιωτικό δυναμικό και οπλισμό, φορητά όπλα και βαρέα όπλα πεζικού. Όταν μεταφέρθηκαν αρκετές δυνάμεις, η τουρκική διοίκηση αποφάσισε να επεκτείνει τον θύλακο, που εξαιτίας της μορφολογίας του καθιστούσε τον έλεγχό του από τις Κυπριακές Αρχές δυσχερή. Η Τουρκία αντέδρασε άμεσα στην επίθεση και έστειλε αεροπλάνα να βομβαρδίσουν τις ελληνοκυπριακές θέσεις στην Τηλλυρία με βόμβες ναπάλμ. Παράλληλα, ήθελε να δηλώσει το «παρών» της και ίσως τις μελλοντικές της προθέσεις. Από τις 2.30 το μεσημέρι άρχισαν κατά κύματα να εμφανίζονται τετράδες τουρκικών μαχητικών, εκτελώντας βομβαρδισμούς. Κατά την επίθεση σκοτώθηκαν 55 Ελληνοκύπριοι, εκ των οποίων οι 28 πολίτες. Η Κύπρος «πληγώθηκε» σε μεγάλο βαθμό από αυτές τις ταραχές.

06/08/1974: Οι μάχες Καραβά – Λαπήθου ΩΡΑ 4:20 χάραμα. Οι Τούρκοι ήλεγχαν τα παρακείμενα υψώματα των δύο κωμοπόλεων και τα πολεμικά πλοία τη γύρω περιοχή. Ήταν θέμα χρόνου πότε θα επιχειρούσαν να κατεβούν εντός των δύο περιοχών. Παραταγμένος εντός της Λαπήθου ο 1ος λόχος του 256 Τ.Π. και εντός του Καραβά ο 2ος λόχος του ίδιου τάγματος. Συνολικός αριθμός και των δύο λόχων 109 στρατιώτες εξοπλισμένοι με πανάρχαια μαρτίνια, Στεν και Μπρεν και μαζί τους τέσσερα θωρακισμένα παλιά Μάρμορ Χάριγκντον και ένα ΠΑΟ εκατόν έξι χιλιοστών.

Οι Τούρκοι επιτίθενται και οι λιγοστοί στρατιώτες, με τα πενιχρά μέσα που διαθέτουν, αμύνονται προκαλώντας σοβαρά πλήγματα στις επιθέσεις που εξαπέλυσε η 39η Μεραρχία των στρατευμάτων του Αττίλα. Το μοναδικό ΠΑΟ κατάφερε να ακινητοποιήσει τα τουρκικά άρματα και, μάλιστα, κατάφερε να καταστρέψει το επικεφαλής άρμα της πομπής των Τούρκων. Στις 11:45, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των παλικαριών, διατάζονται να αποχωρήσουν γιατί η μάχη ήταν άνιση και για να γλιτώσουν τα χειρότερα. Τα χειρότερα, όμως, δεν άργησαν να συμβούν. Οι Τούρκοι κρύφτηκαν στις καλαμιές στην περιοχή της Αϊρκώτισσας στη Λάπηθο και έπιασαν εξ απροόπτου τους στρατιώτες που αποχωρούσαν. Το τίμημα για άλλη μια φορά βαρύτατο. 48 από τους 109 στρατιώτες νεκροί ή αγνοούμενοι. Όλοι νέα παιδιά, που δεν δίστασαν απέναντι στον πολυάριθμο στρατό του εχθρού να πέσουν για την πατρίδα τους.

14/08/1974: Η Β΄ φάση της τουρκικής εισβολής ΤΟ ΠΙΟ μελανό και τραγικό σημείο της ιστορίας μας ως κράτος. Το πρωί της 14ης Αυγούστου τα τουρκικά στρατεύματα καταλαμβάνουν το ανατολικό μέτωπο, το οποίο δεν άντεξε υπό το βάρος της δύναμης του εχθρού. Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν τη Μεσαορία και φτάνουν βόρεια της Αμμοχώστου, όπου και σταματούν. Οι Τούρκοι θα καταλάμβαναν όλη την πόλη στις 17 του Αυγούστου, μια μέρα μετά την κατάπαυση του πυρός. Όσον αφορά στο δυτικό μέτωπο, η επίθεση των Τούρκων ξέσπασε την 15η Αυγούστου. Κατά τη διάρκεια αυτής της μέρας καταλήφθηκε η πόλη της Μόρφου, παρά την άμυνα που προέβαλαν οι άντρες του 11ου Τακτικού Συγκροτήματος. Το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ καταλήφθηκε ύστερα από μάχες τριών ημερών από τρεις λόχους της δύναμης. Μέσα στη Λευκωσία, τμήματα της Εθνικής Φρουράς κατάφεραν με επιτυχία να διατηρήσουν τον έλεγχο της συνοικίας του Αγίου Παύλου στα δυτικά του φρουρίου της Λευκωσίας. Τελικά, οι Τούρκοι θα κατακτήσουν το 38% της επιφάνειας της κυπριακής επικράτειας αφήνοντας πίσω τους περίπου 3000 νεκρούς, αγνοούμενους και πάνω από 250.000 πρόσφυγες και από τις δύο πλευρές. Έτσι γράφτηκε η πιο μαύρη σελίδα της Κυπριακής Ιστορίας.

03/08/1977: Ο θάνατος του Μακαρίου ΑΠΟ τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αγαπήθηκε από πολλούς, επέζησε από δολοφονικές απόπειρες εναντίον του, αυτοεξορίστηκε και στις 3 Αύγουστου του 1977, προδομένος από την καρδιά του, υπέστη έμφραγμα μυοκαρδίου και απεβίωσε. Κηδεύτηκε πέντε μέρες αργότερα με τιμές αρχηγού κράτους. Κατά την τελευταία του ομιλία, απευθυνόμενος στον κυπριακό λαό, είπε: «Στην απέραντη συμφορά σου έδειξες σθένος αταλάντευτο και δύναμη ψυχής ακατάβλητη. Με πίστη και καρτερία, με αντοχή και εγκαρτέρηση, με θάρρος και αποφασιστικότητα αντιμετώπισες τις εθνικές περιπέτειες και τις σκληρές ταλαιπωρίες, τις καταστροφές και τα ερείπια, που προκάλεσεν ο Αττίλας. Και παρέμεινες όρθιος. Αντιμετώπισες τη συμφορά σου με όρθια την ψυχή, με κατακόρυφο το φρόνημα, με ψηλά το μέτωπο. Οι επιπτώσεις της προδοσίας εξακολουθούν ακόμα να πιέζουν την ψυχή και την καρδιά σου. Αλλά δεν κάμπτεσαι και δεν γονατίζεις. Δεν πτοείσαι και δεν υποκύπτεις. Δεν προσκυνάς και δεν παραδίδεσαι».

Το ζεστό-μαύρο πρωινό που έσβησε… ο Ήλιος
ΤΟ ΟΜΟΡΦΟ καλοκαιρινό σκηνικό του Αυγούστου του 2005 δεν θα ήταν ποτέ το ίδιο μετά από αυτό το ατύχημα. Το αεροπλάνο γεμάτο, κατά πλειοψηφίαν, με χαρούμενες οικογένειες που θα έκαναν τις διακοπές τους στην Αθήνα και την Τσεχία, κατευθυνόταν στο αεροδρόμιο της Αθήνας για στάση. Αναχώρησε στις 09:07, ένα ζεστό κυριακάτικο πρωινό. Τα προβλήματα της πτήσης ξεκίνησαν αμέσως μετά την αναχώρηση του αεροπλάνου. Στις 10:37, αφότου το αεροσκάφος εισήλθε στο FIR Αθηνών, ο πύργος ελέγχου επιχειρεί να επικοινωνήσει μαζί του σύμφωνα με τις καθιερωμένες διαδικασίες, αλλά το πλήρωμα δεν απαντά.

Μετά από συνεχείς προσπάθειες και αφού οι άνθρωποι του πύργου ελέγχου κατάλαβαν ότι το αεροπλάνο εκινείτο ύποπτα, συνέστησαν την απογείωση δύο αεροπλάνων της ελληνικής αεροπορίας για να ψάξουν το λόγο που δεν απαντά στις σημάνσεις τους. Τα δύο μαχητικά F-16, τα οποία ήρθαν σε οπτική επαφή με το αεροπλάνο στις 11:18, διαπίστωσαν ότι ο συγκυβερνήτης του αεροσκάφους ήταν αναίσθητος, ο κυβερνήτης δεν ήταν στη θέση του και είχε ενεργοποιηθεί το σύστημα παροχής οξυγόνου με μάσκες. Το αεροπλάνο μέχρι εκείνη τη στιγμή πετούσε με τον αυτόματο πιλότο. Το ακυβέρνητο αεροπλάνο πλέον άρχισε να στερείται τα καύσιμα με αποτέλεσμα στις 12:05 να συντριβεί στην περιοχή του Γραμματικού. Οι πιλότοι των μαχητικών ανέφεραν ότι είδαν τον αεροσυνοδό Ανδρέα Προδρόμου να προσπαθεί, λίγο πριν από την πτώση, να ελέγξει το καταδικασμένο αεροπλάνο.

Εκείνες τις ημέρες πέπλο μυστηρίου κάλυπτε τα αίτια της πτώσης. Οι τραγικοί συγγενείς αλλά και γενικά όλη η κοινή γνώμη δεν μπορούσε να πιστέψει στ’ αφτιά της, την είδηση. Στο ατύχημα σκοτώθηκαν όλοι οι επιβαίνοντες που ήταν 121, κατά συντριπτική τους πλειοψηφία Κύπριοι. Η ιστορία του κάθε νεκρού θα εκτυλισσόταν αργότερα από εξιστορήσεις των συγγενών. Τραγικές φιγούρες μάνες, πατέρες, αδέλφια, παιδιά που αποχαιρέτησαν εκείνη την ημέρα για στερνή φορά τους οικείους τους. Ολόκληρα σπίτια ερήμωσαν, οικογένειες ξεκληρίστηκαν και για πολλούς ακόμα η ζωή τους σταμάτησε εκείνη τη μέρα. Κανένας, πλέον, δεν είχε τη διάθεση για διακοπές εκείνο το καλοκαίρι…

Οι δολοφονίες των Τάσου Ισαάκ και Σολωμού Σολώμου το 1996 στη Δερύνεια Η ΠΟΡΕΙΑ των μοτοσικλετιστών που ξεκίνησε στις 2 Αυγούστου από την πύλη του Βραδεμβούργου θα ολοκληρωνόταν με αντικατοχική πορεία προς την Κερύνεια. Μαζί με τους Κύπριους θα συμμετείχαν και 200 Ευρωπαίοι μοτοσικλετιστές. Η ανησυχία έκδηλη στις τάξεις της Κυβέρνησης και παρά τις διαβεβαιώσεις των μοτοσικλετιστών, ο πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης μαζί με τον πρόεδρο και το Συμβούλιο της Oμοσπονδίας των Μοτοσικλετιστών αποφάσισαν όπως ματαιωθεί η πορεία. Οι μοτοσικλετιστές ήταν αποφασισμένοι να αντιδράσουν και έτσι η οργανωμένη πορεία μετατρέπεται σε ένα ανομοιόμορφο κράμα με πολλά μέτωπα.

Στη Δερύνεια μοτοσικλετιστές και άλλοι διαδηλωτές βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους ένοπλους στρατιώτες της κατοχικής δύναμης αλλά και οργανωμένους Τούρκους αντιδιαδηλωτές, που περιελάμβαναν και ομάδες της εθνικιστικής παράταξης των Γκρίζων Λύκων. Σε ένα επεισόδιο, ο Τάσος Ισαάκ, προσπαθώντας να σώσει έναν άλλο Ελληνοκύπριο που χτυπούσαν οι Τούρκοι, δέχτηκε επίθεση και έπεσε στο χώμα. Οι Γκρίζοι Λύκοι δεν έδειξαν κανένα δισταγμό και ύπουλα άρχισαν να τον κτυπούν επανειλημμένα με πέτρες, ρόπαλα, λοστούς μέχρι θανάτου. Ο Τάσος Ισαάκ, 24 χρονών, κάτοικος Παραλιμνίου, «μετοίκησε» για πάντα εκείνη τη στιγμή, στις 11 Αυγούστου 1996, στο πάνθεον των ηρώων της Κυπριακής Ιστορίας. Άφησε πίσω του εγκυμονούσα σύζυγο που μετέπειτα θα γεννούσε ένα κοριτσάκι που θα έπαιρνε το όνομά του, Αναστασία.

*14/08/1996: Τρεις ημέρες μετά, κατά τη διάρκεια της κηδείας του Τάσου Ισαάκ, ο δεύτερος του εξάδελφος, Σολωμός Σολωμού, θα «ζηλέψει» τη δόξα του, και θα επιχειρήσει να κατεβάσει από τον ιστό φυλακίου την τουρκική σημαία. Το ήδη τεταμένο κλίμα των ημερών, μετά την πρώτη δολοφονία, θα δυναμιτιστεί ακόμα περισσότερο, όταν ο χώρος απόθεσης στεφάνων και λουλουδιών θα μετατραπεί από τους Γκρίζους Λύκους σε πεδίο μάχης πετροπόλεμου. Ο Σολωμού, ξεφεύγοντας από τον κλοιό των κυανόκρανων, επιχειρεί να ανεβεί στον ιστό να κατεβάσει την σημαία των Τούρκων. Τούρκοι ελεύθεροι σκοπευτές ακροβολισμένοι, θα σκοτώσουν με σφαίρα στο λαιμό τον Σολωμό, που θα πέσει ηρωικά στο έδαφος με το τσιγάρο στα χείλη. Στη συνέχεια απειλήθηκε γενικότερη σύρραξη, αλλά τελικά αυτό δεν έγινε παρά τις προκλήσεις των Τούρκων. Λίγα χρόνια μετά, ο δολοφόνος του Σολωμού θα αναγνωριστεί, αν και ποτέ δεν συνελήφθη. Η Κύπρος για άλλη μια φορά θα θρηνήσει ένα δικό της παιδί.

19/08/2005: Επτά νεκροί στο Σαρμ Ελ Σέιχ ΚΙ ενώ η Κύπρος προσπαθούσε να συνέλθει από το σοκ της πτώσης του αεροπλάνου, θα έρθει μια δεύτερη πολύνεκρη τραγωδία που θα χτυπήσει την Κύπρο σε διάστημα πέντε ημερών. Παραθερίζοντες συμπατριώτες μας σε εκδρομή στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου θα πέσουν θύμα τροχαίου ατυχήματος με το λεωφορείο το οποίο τους μετέφερε στον προορισμό τους, μετά από προσκύνημα στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά. Αιτία να χάσουν τη ζωή τους οι επτά Κύπριοι, η υπερβολική ταχύτητα που ανέπτυξε ο Αιγύπτιος οδηγός του λεωφορείου, με αποτέλεσμα την ανατροπή του οχήματος έπειτα από απότομη στροφή. Ο οδηγός, όπως έγινε μετά γνωστό, δεν εισάκουσε στις αγωνιώδεις εκκλήσεις των επιβατών για να οδηγεί με περισσότερη σύνεση. Τα αιμόφυρτα θύματα παρέμειναν αβοήθητα για μισή ώρα στο χώρο του ατυχήματος. Ο καταραμένος Αύγουστος του 2005 σφιχταγκαλιασμένος με το θάνατο, λύγισε ολόκληρη την Κύπρο για άλλη μια φορά.

Άλλα τραγικά γεγονότα 19/08/1974: Κατά τη διάρκεια διαδήλωσης στην Αμερικανική Πρεσβεία δολοφονείται ο Αμερικανός Πρέσβης στη Λευκωσία. Ο τρόπος, αλλά και τα κίνητρα της δολοφονίας του παραμένουν μέχρι σήμερα άγνωστα. 30/08/1974: Δολοφονείται το στέλεχος της ΕΔΕΚ, Δώρος Λοΐζου, στις 9 το πρωί, όταν άγνωστοι γαζώνουν με σφαίρες το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε. Η κηδεία του μετατράπηκε σε λαϊκή διαμαρτυρία.

Ο Αύγουστος στην Κύπρο είναι μήνας μνήμης.
Οι ιστορίες όσων δεν είναι πια μαζί μας, ζωντανεύουν από αυτούς που τους γνώρισαν. Η καλοκαιρινή ανεμελιά διακόπτεται από τα μνημόσυνα, θυμίζοντάς μας κάποιες άλλες εποχές. Αιωνία τους η μνήμη και ας είναι ελαφρύ το χώμα που τους σκεπάζει.
ΣΗΜΕΡΙΝΗ

Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.