Ηεπαγγελματική αφοσίωση, η στρατιωτική γνώση και η πολεμική παράδοση αποτελούν μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά των ενόπλων δυνάμεων ανά το παγκόσμιο. Στους στρατούς όμως, που διαθέτουν κληρωτούς στρατιώτες στη συγκρότησή τους -στοιχείο το οποίο δεν συναντάται σε κανένα στρατιωτικό εγχειρίδιο – αναδεικνύεται το ηθικό και η αποφασιστικότητα του οπλίτη, τα οποία σφυρηλατούνται από την εμπνευσμένη διοίκηση των αξιωματικών αλλά κυρίως από το όραμα και τη φυσιογνωμία του προϊστάμενου διοικητή. Από την άφιξη στην πύλη του Στρατοπέδου «Αντιστρατήγου Σωτήριου Σταυριανάκου» στη Μαλούντα Λευκωσίας – προσωρινή έδρα του ιστορικού Συντάγματος της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛΔΥΚ) – ο επισκέπτης παίρνει την πρώτη γεύση για την πειθαρχία και την αυστηρότητα που επικρατεί στη Μονάδα αλλά και την αθέατη προσήλωση στην πολεμική αποστολή.

Έχοντας πλήρη επίγνωση του ηρωικού αγώνα που διεξήγαγε κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις του 1974 – υπερασπιζόμενη την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας – και του χρέους τιμής για την ιερή θυσία των 105 αξιωματικών, υπαξιωματικών και οπλιτών της και των δεκάδων άλλων παιδιών της που πότισαν με το αίμα τους την κυπριακή γη, η Ελληνική Δύναμη Κύπρου εκπαιδεύεται σιωπηλά, πανέτοιμη να εκπληρώσει στο ακέραιο την πολεμική της αποστολή με όραμα την απελευθέρωση.

 Η άγνωστη αλλά ηρωική μάχη του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ (14-16 Αυγούστου 1974), κάτω από την εμπνευσμένη διοίκηση του Αντισυνταγματάρχη Παναγιώτη Σταυρουλόπουλου, αποτελεί μια από τις ενδοξότερες σελίδες της Ελληνικής Πολεμικής Ιστορίας. Βαθιά ριζωμένα στις ψυχές των ΕΛΔΥΚάριων παραμένουν τα σταράτα λόγια του Υποδιοικητή της ΕΛΔΥΚ Σταυρουλόπουλου την παραμονή της μάχης, στους μαχητές του 2ου Λόχου (Λοχαγός Ηλίας Κωνσταντούλας), του 4ου Λόχου (Λοχαγός Λούης Ιωαννίδης), και του Λόχου Διοικήσεως Συντάγματος (Ταγματάρχης Σπυρίδων Δελλής) που ανέλαβαν το ιερό χρέος υπεράσπισης του Στρατοπέδου της Δύναμης: «Διετάχθην να παραμείνω εδώ και θα πολεμήσουμε εδώ μέσα. Ουδεμία σύμπτυξις ή υποχώρησις θα γίνει άνευ της δικής μου προσωπικής διαταγής. Δεν θα φύγει κανένας από τη θέση του. Κατά τα άλλα, αναλόγως της εξελίξεως της μάχης, θα έχουμε επαφή και θα τα λέμε».

Μέσα στις χαώδεις συνθήκες που επικρατούσαν στα διάφορα πολεμικά μέτωπα από την ανενόχλητη σχεδόν προέλαση των τουρκικών τακτικών συγκροτημάτων της 39ης και της 28ης Μεραρχίας και των Ταξιαρχιών Καταδρομών και Αλεξιπτωτιστών, η τριλοχία της ΕΛΔΥΚ υπερασπίσθηκε με σθένος τις κυπριακές Θερμοπύλες και με αυταπάρνηση το στρατόπεδό της. Παρά τις λυσσαλέες επιθέσεις υπέρτερων δυνάμεων (2 τάγματα Συντάγματος ΤΟΥΡΔΥΚ, τάγμα του 50 ΣΠ/39 ΜΠ, ΙΜΑ και Μ/Κ Λόχο ΠΖ) – κάτω από τις συνέχεις προσβολές της τουρκικής αεροπορίας και τα καταιγιστικά πυρά καμπύλης τροχαίας οι μαχητές της ΕΛΔΥΚ πολέμησαν με τόλμη και αυτοθυσία, προκαλώντας βαρύτατες απώλειες στο επιτιθέμενο ΤΣ ΤΟΥΡΔΥΚ, οι οποίες οδήγησαν διαδοχικά, με τον τερματισμό των επιχειρήσεων, στην αφαίρεση της διοίκησης από τον Συνταγματάρχη Διοικητή της.

Τριανταοκτώ χρόνια μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974, παρά την οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα και τις αφόρητες δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο ελληνικός λαός, η στρατιωτική παρουσία της στη μεγαλόνησο κάθε άλλο παρά τυπική μπορεί να θεωρηθεί. Παρά τη λειψανδρία που παρατηρείται στον Ελληνικό Στρατό – η οποία επιδεινώθηκε λόγω της μείωσης της θητείας στους εννέα μήνες – το ΓΕΕΘΑ και το ΓΕΣ εξακολουθούν να στηρίζουν με αποφασιστικότητα τις αμυντικές ανάγκες της μεγαλονήσου και να ενισχύουν αθόρυβα και μεθοδικά τις επιχειρησιακές δυνατότητες των στρατιωτικών τμημάτων που βρίσκονται στην Κύπρο για τον σκοπό αυτό.

Η ανάληψη της διοίκησης της ΕΛΔΥΚ από τον Συνταγματάρχη (ΠΖ) Συμεών Κεβεντζίδη, στις 8 Ιουλίου 2010, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Ο δυναμισμός, η αποφασιστικότητα και η επιχειρησιακή προσήλωση προς την αποστολή είναι εμφανής σε όλες τις καθημερινές δραστηριότητες στην κλειστή αλλά ζεστή οικογένεια της ΕΛΔΥΚ. Οι άοκνες προσπάθειες της Διοίκησης αφορούν τόσο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του μόνιμου και κληρωτού προσωπικού όσο και την επαύξηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας της ΕΛΔΥΚ, για την οποία όμως (για ευνόητους λόγους) δεν θα αναφερθούμε. Με τις δέουσες ενέργειες εξασφαλίστηκε δωρεάν παροχή υψηλής ταχύτητας διαδικτυακών υπηρεσιών σε όλα τα στρατόπεδα της Δύναμης για χρήση κατά τον ελεύθερο χρόνο των οπλιτών, δωρεάν προσφορά σημαντικού αριθμού καινούργιων ηλεκτρονικών υπολογιστών, και υιοθετήθηκαν διάφορες άλλες διαδικασίες που αναβαθμίζουν το επίπεδο διαβίωσης του προσωπικού στη μεγαλόνησο. Η μεγάλη πλειοψηφία των κληρωτών στρατιωτών που επιλέγονται για να υπηρετήσουν στην Ελληνική Δύναμη Κύπρου είναι εθελοντές αφού τα οφέλη είναι πολλαπλά (άριστες εγκαταστάσεις διαβίωσης, ενισχυμένη και πλουσιότερη διατροφή, συχνότερες έξοδοι, δωρεάν αεροπορικά εισιτήρια για άδειες, υψηλότερη αντιμισθία, κοκ). Παράλληλα όμως, στους οπλίτες της ΕΛΔΥΚ προσφέρεται η ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά την ιστορία και τον πολιτισμό της μεγαλονήσου με επισκέψεις σε αρχαιολογικούς και θρησκευτικούς χώρους, ξεναγήσεις στο Μουσείο Απελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959 και άλλα μουσεία της Κύπρου, και συμμετοχή σε τοπικές πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η Ελληνική Δύναμη Κύπρου αποτελεί τη μοναδική Μονάδα του Ελληνικού Στρατού που επανδρώνεται στο 100% της πολεμικής της οροφής από κληρωτούς στρατιώτες (Ικανότητας Ι1 και Ι2 μόνο). Μετά την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης των νεοσυλλέκτων, διάρκειας τεσσάρων εβδομάδων, οι οπλίτες που επιλέγονται μεταφέρονται στην Κύπρο όπου τυγχάνουν εκπαίδευσης πρώτης και δεύτερης ειδικότητας στα πλαίσια ενός ενισχυμένου κύκλου εκπαιδεύσεως από την ΕΛΔΥΚ. Στο εξαμηνιαίο πρόγραμμα περιλαμβάνονται βολές ατομικών όπλων, βολές ΒΟΠ (Βαρέων Όπλων Πεζικού), ΤΑΜΣ μικρών κλιμακίων επιπέδου διμοιρίας και λόχου, αναγνωρίσεις εδάφους, ασκήσεις πολεμικής ετοιμότητας, και επιχειρησιακά εξαήμερα ολόκληρου του Συντάγματος κατά τα οποία ελέγχονται τα σχέδια επιχειρήσεων του Συγκροτήματος.
*Ο Πέτρος Σαββίδης είναι ερευνητής στρατιωτικής ιστορίας, Μ.Ρhil. Ηistory(Glasgow) -Ιδιαίτερες ευχαριστίες προς το ΓΕΕΘΑ και το ΓΕΣ για την άμεση ανταπόκριση στο αίτημά μας καθώς και την ευγνωμοσύνη μας προς την Ελληνική Δύναμη Κύπρου και τον Διοικητή της συνταγματάρχη Συμεών Κεβεντζίδη για τη θερμή φιλοξενία. Τo ρεπορτάζ παρουσιάζεται στο περιοδικό «Δούρειος Ίππος» τεύχος 10, Μάρτιος 2012.

ΔΡΑΣΗ ΤΗ ΝΥΚΤΑ
Με την έλευση του σκότους η επαφή των φίλιων και των εχθρικών δυνάμεων διακόπτεται και οι δυο αντίπαλοι που κατέχουν θέσεις σε εδαφικές εξάρσεις της ευρύτερης περιοχής ετοιμάζονται για τις νυκτερινές τους ενέργειες. Υπό την κάλυψη του σκότους οι αντίπαλοι εκτοξεύουν αρχικά περίπολα μάχης με σκοπό την αναγνώριση των εχθρικών προθέσεων. Οι άνδρες των οκταμελών περιπόλων κινούνται αθόρυβα μέσα στη νύκτα προς τις εχθρικές γραμμές. Ταυτόχρονα, η εγκατάσταση ενεδρών από τους αντιπάλους, εντός της μεταξύ τους ζώνης, περιπλέκει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Η εξοικείωση του προσωπικού για νυκτερινό αγώνα πραγματοποιείται αρχικά και με απόλυτο συντονισμό κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Τετραήμερη άσκηση Πεζικού
ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗεβδομάδα διεξήχθη στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Λευκωσίας, τετραήμερη ΤΑΜΣ Διμοιρίας Πεζικού κατά την οποία οι διμοιρίες του 1ου Τάγματος Πεζικού εκπαιδεύτηκαν σε όλες τις φάσεις του αγώνα πεζικού, τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας όσο και της νύκτας. Κάθε λόχος ανέπτυξε αμυντικά μια διμοιρία σε χαμηλά υψώματα στα οποία κατασκευάστηκαν πρόχειρα έργα εκστρατείας, κατά την πρώτη ημέρα της εγκατάστασης στην τοποθεσία, ενώ άλλες διμοιρίες ανέλαβαν την αποστολή κατάληψης του στόχου. Ήδη από την πρώτη ημέρα, το επιτιθέμενο κλιμάκιο ανέπτυξε παρατηρητήριο σε περίοπτο σημείο και παρακολουθούσε τις κινήσεις των αμυνόμενων οι οποίοι ασχολούνταν με την οργάνωση του εδάφους. Με το Τ.Φ της ημέρας απέστειλε προωθημένη ημιομάδα στις παρυφές της εχθρικής αμυντικής τοποθεσίας για παρακολούθηση της δραστηριότητας των αμυνομένων κατά τη διάρκεια της νύκτας. Παράλληλα, το αμυνόμενο κλιμάκιο, για την εξασφάλιση της τοποθεσίας από αιφνιδιαστική εχθρική ενέργεια, εγκατέστησε σε προωθημένες θέσεις δύο ακροαστικά φυλάκια και δύο ενέδρες με πολυβόλα, τα οποία παρέμειναν στις θέσεις τους υπό την καλύψη του σκότους μέχρι το Π.Φ της επόμενης ημέρας. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης ημέρας και τα δύο τμήματα προέβησαν σε όλες τις προετοιμασίες για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων σε περίπτωση κλιμάκωσης της έντασης. Για τους αμυνόμενους, ορίσθηκαν τομείς βολής, προωθήθηκαν πυρομαχικά και τρόφιμα, καθορίσθηκαν συνθηματικά, και αναγνωρίστηκαν δρομολόγια διαφυγής και τοποθεσίες επανεγκατάστασης σε περίπτωση δυσμενούς εξέλιξης του αγώνα. Στην αντίθετη πλευρά, o επικεφαλής υπολοχαγός ενημέρωσε τους διμοιρίτες και τους ομαδάρχες σε αμμοδόχο για την αμυντική τοποθεσία του αντιπάλου, τις κατευθύνσεις επιθέσεως, τα συνθηματικά, και τα δρομολόγια σύμπτυξης σε περίπτωση ανάγκης. Την 11.05 ώρα οι επιτιθέμενες ομάδες άρχισαν να προωθούνται αθέατα διαμέσου εδαφικών εξάρσεων και νεροφαγωμάτων προς την αμυντική τοποθεσία του αντιπάλου ο οποίος επιτηρεί με προσοχή την έμπροσθεν αυτού τοποθεσία. Η κίνηση προς τη Γραμμή Εξόρμησης γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή αφού ο αιφνιδιασμός αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επιτυχή ευόδωση της ενέργειας. Περί την 11.40 ώρα η αμυντική τοποθεσία προσβάλλεται αιφνιδιαστικά για 15 λεπτά από πυρά όλμων 81 χιλ. ενώ ταυτόχρονα οι επιτιθέμενες ομάδες περνούν ταχύτατα τη Γραμμή Εξόρμησης και κατευθύνονται προς την εχθρική αμυντική τοποθεσία. Οι αμυνόμενοι, παρά τον σφοδρό καταιγισμό πυρών όπλων καμπύλης τροχιάς που δέχονται, αρχίζουν και εκτελούν δραστικά πυρά πολυβόλων εναντίον ανιχνευτών που εντοπίζουν σε απόσταση 700 μέτρων. Ο επικεφαλής υπολοχαγός, αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο σε ακάλυπτο έδαφος, αιτείται πυρών υποστήριξης με καπνογόνα, τα οποία σε λίγα δευτερόλεπτα αρχίζουν να σκεπάζουν την περιοχή με ένα αδιαφανή σύννεφο καπνού, καθιστώντας την εκτέλεση αποτελεσματικών πυρών από τους αμυνόμενους εξαιρετικά δύσκολη.

Οι επιτιθέμενοι με άλματα κινούνται απειλητικά προς την κατεύθυνση του αντιπάλου και προσεγγίζουν τις θέσεις του. Ακολουθεί σφοδρή ανταλλαγή αβολίδοτων πυρών αφού κύρια προσπάθεια των αμυνομένων είναι η απόκρουση της ορμής και η καταστροφή των επιτιθεμένων. Οι ημιομάδες των επιτιθεμένων διμοιριών με την τεχνική της αλληλοκάλυψης των αλμάτων εκμεταλλεύονται στο μέγιστο τη μορφολογία του εδάφους, γιατί η έκθεσή τους σε χαμηλότερο και ακάλυπτο έδαφος ενεργεί υπέρ των αμυνομένων. Οι τεχνικές που εφαρμόζονται από τις δύο πλευρές επαναλαμβάνονται αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της ΤΑΜΣ αφού κύρια προσπάθεια της Διοίκησης είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων στο πεδίο της μάχης βασισμένων στο δίπτυχο επιβίωση και καταστροφή του αντιπάλου.

Βολές με πραγματικά πυρά και μέρα και νύκτα
ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑεβδομάδα του Ιανουαρίου το 2ο Τάγμα Πεζικού της ΕΛΔΥΚ πραγματοποίησε την καθιερωμένη τριμηνιαία βολή Βαρέων Όπλων Πεζικού (ΒΟΠ) στο Πεδίο Βολής (ΠΒ) Ξυντούς διάρκειας τριών ημερών. Παρά την κακοκαιρία που επικρατούσε, η οποία οδήγησε σε καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις σε ολόκληρη την Κύπρο, χιονοπτώσεις στα ορεινά και εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, τα κλιμάκια του 2ου Τάγματος αναπτύχθηκαν κανονικά στις θέσεις τους. Άλλωστε, όπως τονίζει με έμφαση ο Δ/ΕΛΔΥΚ «τα έντονα καιρικά φαινόμενα αποτελούν τον καλύτερο φυσικό σύμμαχο για την εξοικείωση του προσωπικού σε αντίξοες συνθήκες». Οι βολές πραγματοποιήθηκαν με πραγματικά πυρά τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας όσο και κατά τη νύκτα με τη χρήση διοπτρών νυκτερινής σκόπευσης, και προέβλεπαν τη χρήση πυρομαχικών διαφόρων τύπων.
Εκτός φυσικά από την ασφάλεια του προσωπικού και την ακρίβεια των πυρών, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην εκπαίδευση του προσωπικού σε αντικείμενα όπως η πειθαρχία πυρός, η εκμετάλλευση του εδάφους στην εξαπόλυση πυρών βαρέων όπλων, η ταχεία και αποτελεσματική μεταφορά πυρών σε κατευθύνσεις και βάθος, ο συνδυασμός πυρών για καταστροφή του εχθρού αναλόγως του στόχου, ο έλεγχος του πυρός κατά τη διάρκεια της νύκτας, κοκ. Η τακτική πλαισίωση της δραστηριότητας προέβλεπε την καταστροφή εχθρικών συγκεντρώσεων μηχανοκίνητων κλιμακίων σε βάθος πριν την εκτέλεση επιθετικής ενέργειας και την αναχαίτιση και καταστροφή εχθρικών τμημάτων κατά τη διάρκεια αμυντικού αγώνα σε εδάφη τακτικής σημασίας.

Οι δραστικές βολές όλμων 81 χιλ. τύπου ΕΒΟ ΕΕ 44-Ε1 και 4,2 ιντσών εκτοξεύτηκαν αρχικά με ακρίβεια εναντίον των εχθρικών συγκεντρώσεων στα υψώματα Ε, Ζ και Θ, ενώ ακολούθως, η προσπάθεια των εχθρικών κλιμακίων για ταχεία απομάκρυνση από τη Ζώνη Καταστροφής, οδήγησε σε ταχεία μεταφορά πυρών σε βάθος για αποκοπή της εχθρικής αναδιάταξης αρχικά επί των υψωμάτων Ρ-Κ, και ακολούθως στο Ύψωμα 388.

Η εγκατάσταση των φίλιων κλιμακίων σε εδάφη τακτικής σημασίας άρχισε από νωρίς το πρωί λίγο μετά το πρώτο φως, κάτω από ραγδαία βροχόπτωση. Παρά τη δυσκολία κινήσεως και τάξεως των όπλων στο λασπώδες έδαφος, οι ενέργειες έγιναν με υποδειγματική ακρίβεια, κάτω από το αυστηρό βλέμμα του Διοικητή του 2ου ΤΠ, ο οποίος επέβλεψε προσωπικά την τάξη των όπλων στις θέσεις βολής, ενθαρρύνοντας και συμβουλεύοντας τους οπλίτες στις ενέργειές τους. Οι εικονικοί στόχοι απεικονίζονταν σε διάφορες αποστάσεις αναλόγως του δραστικού βεληνεκούς του κάθε όπλου. Από δεξιά τάχθηκε ζεύγος τρίδυμων αντιαεροπορικών πυροβόλων 20 χιλ. τύπου Μ55Α3Β1 γιουγκοσλαβικής κατασκευής και ζεύγος δίδυμων αντιαεροπορικών πυροβόλων 23 χιλ. τύπου ΖU-23 ρωσικής κατασκευής. Ο ανελέητος βομβαρδισμός του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ από την τουρκική αεροπορία κατά τις επιχειρήσεις του 1974 υπήρξε καθοριστικός στη διαμόρφωση των σημερινών σχεδίων ενέργειας της Δύναμης. Υπό την κάλυψη της πυραυλικής ομπρέλας μικρού βεληνεκούς (SΗΟRΑDS) της ΕΦ, η ΕΛΔΥΚ διαθέτει τα δικά της οργανικά στοιχεία για την αντιαεροπορική της αυτοπροστασία, μεταξύ των οποίων και τα πυροβόλα Μ55Α3Β2 και ΖU-23. Στο μέσο της διάταξης έχουν ταχθεί βαρέα πολυβόλα 0.50ιντσών τύπου Βrowning Μ2ΗΒ με συλλογή ταχείας αλλαγής κάννης και τετράδα πολυβόλων FΝ ΜΑG 7.62 χιλ. επί τρίποδα, τα οποία εκτέλεσαν ταυτόχρονα καταιγιστικά πυρά εναντίον στόχων σε αποστάσεις 950 και 600 μέτρων αντίστοιχα. Κατά τις βολές χρησιμοποιήθηκαν πυρομαχικά 0.50 διαφόρων ειδών μεταξύ των οποίων εκρηκτικά και διατρητικά. Στην αριστερή πλευρά της διάταξης εκτελέστηκαν βολές με Α-Τ εκτοξευτές μιας χρήσης 64 χιλ. τύπου RΡG-18 ρωσικής κατασκευής εναντίον στόχων σε απόσταση 175 μέτρων. Οι εκτοξευτές αυτοί φέρονται από άνδρες κάθε ομάδας πεζικού της ΕΛΔΥΚ και αποτελούν την εγγύς Α-Τ άμυνα των φίλιων τμημάτων εναντίον εχθρικών τεθωρακισμένων στόχων στην περίπτωση που τα εχθρικά κλιμάκια δεν καταστραφούν από άλλα Α-Τ πυραυλικά συστήματα της ΕΛΔΥΚ μικρού και μεσαίου βεληνεκούς σε αποστάσεις μέχρι 5 χλμ.