Απόστολος Τρύφωνος, μητροπολίτης Ρόδου (1913-1946)

Η Μεγάλη Εβδομάδα φέρνει ακόμη περισσότερο στον νου μας τη
σύνδεση του Ελληνισμού με την Ορθόδοξη Εκκλησία και την παράδοση. Η ψυχή
του Ελληνα, ο πολιτισμός μας, η γλώσσα μας, η εθνική μας ταυτότητα, όλα
είναι ζυμωμένα με την Ορθοδοξία. Αλλά και η ιστορική μας πορεία είναι
σταυροαναστάσιμη. Το γένος των ορθόδοξων Ελλήνων σταυρώνεται κατά
καιρούς και τελικά κατορθώνει να αναστηθεί, να ορθοποδήσει, να
απελευθερωθεί από δεινά, εισβολές και περιπέτειες.

Τη σταυροαναστάσιμη πορεία ενός τμήματος του Ελληνισμού, της
Δωδεκανήσου, μας θυμίζει με ένα πρόσφατο βιβλίο του ο Κυριάκος Φίνας,
οικονομολόγος και πρώην κοινοτάρχης της Λίνδου, στην όμορφη Ρόδο. Εχει
τίτλο «Απόστολος Τρύφωνος, μητροπολίτης Ρόδου (1913-1946): Εκατό χρόνια
από την επιψήφισή του». Το βιβλίο αναφέρεται σε μία εκκλησιαστική μορφή
από τη θρακική ακτή της Μαδύτου, που υπηρέτησε πιστά το Οικουμενικό
Πατριαρχείο, τη χριστιανική και εθνική μας ταυτότητα και τους αγώνες για
ελευθερία των Δωδεκανήσιων αδελφών μας. Η εποχή του συνδέεται με την
Ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα και κυρίως -από το 1922 και μετά- με την
παρουσία των φασιστών του Μουσολίνι στα ελληνικότατα νησιά.

Οι Δωδεκανήσιοι τότε αγωνίζονταν για την ένωση με την Ελλάδα, κάτι
που επέτυχαν το 1947. Πάντα οι υπόδουλοι Ελληνες έχυναν το αίμα τους για
να ενωθούν με την κρατική οντότητα των ελευθέρων Ελλήνων. Σαμιώτες,
Κρήτες και Δωδεκανήσιοι το κατόρθωσαν. Βορειοηπειρώτες και Κύπριοι δεν
το επέτυχαν -προς το παρόν θέλω να πιστεύω- παρά τους αιματηρούς αγώνες
τους. Οι Ελληνες της Δωδεκανήσου δεν χάρηκαν όταν είδαν τους Ιταλούς να
παίρνουν τη θέση των Τούρκων κατακτητών. Εξεγέρθηκαν από την πρώτη
στιγμή, από το 1913.

Αιματηρό ήταν το Πάσχα του 1919, που εορτάστηκε στις 7 Απριλίου. Ο
Ελληνισμός των νησιών διαδήλωσε ειρηνικά υπέρ της ενσωματώσεως των
νησιών στη μητέρα Ελλάδα, αλλά οι Ιταλοί απήντησαν με πυροβολισμούς.
Αίμα αθώων χύθηκε και τα πρώτα θύματα ήσαν ο ιερωμένος παπα-Λουκάς και η
Ανθούλα Μανωλά – Ζερβού από το Παραδείσι της Ρόδου. Πολλοί άλλοι
Ελληνες φυλακίστηκαν. Τέτοιες πασχαλινές ημέρες ας μη λησμονούμε το
ματωμένο Πάσχα του 1919, όπως και το πολύ πιο ματωμένο Πάσχα του 1821.
Πάντα οι κατακτητές άρχιζαν τον χορό του αίματος με τον φόνο ορθόδοξων
κληρικών. Το 1821 ήταν ο Πατριάρχης Γρηγόριος, το 1919 ένας απλός
Ροδίτης ιερεύς.

Ο μητροπολίτης Απόστολος αναφέρει αυτή τη σύμπτωση των επετείων στην επιστολή διαμαρτυρίας προς τον Ιταλό στρατηγό Ελία:

«Οσον αφορά το ευτελές άτομόν μου, σας βεβαιώ ότι γαλήνιος και
ατάραχος αναμένω εν τέλος τόσον ένδοξον, εν μαρτύριον το οποίον άλλοτε η
υμετέρα εξοχότης απέκρουσε μετά τόσου αποτροπιασμού. Το μαρτύριον ενός
Πατριάρχου, του οποίου κατά σύμπτωσιν σήμερον η επέτειος καθηγίασεν την
απελευθέρωσιν της Ελλάδος». Το σχοινί του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄
καθοδηγεί τη σκέψη του επισκόπου της Ρόδου.

Η φασιστική κυριαρχία έκανε πιο δύσκολη την εθνική επιβίωση του
Ελληνισμού των νησιών. Το 1937 ο τετράρχης Ντε Βέκι, ως διοικητής της
Δωδεκανήσου, απαγόρευσε πλήρως τη λειτουργία ελληνικών σχολείων για να
αφελληνίσει τον πληθυσμό. Τότε η ευφυΐα και ο πατριωτισμός του
μητροπολίτη Αποστόλου έσωσαν την ελληνική παιδεία και την εθνική
ταυτότητα των Δωδεκανησίων. Διοργάνωσε κρυφά σχολειά, όπως διηγούνται τα
τότε παιδιά που σήμερα ζουν. Ενα από τα παιδιά εκείνα είναι ο
συγγραφεύς του βιβλίου που έχω στα χέρια μου. Ο κ. Φίνας ομολογεί ότι ο
Απόστολος Τρύφωνος έλαβε άδεια από τους Ιταλούς για μία ώρα Κατηχητικού
κάθε Κυριακή σε όλους τους ναούς της Ρόδου. Οταν έκλεινε η πόρτα, ο
ιερεύς, εκτός από το χριστιανικό κήρυγμα, δίδασκε την ελληνική γλώσσα
και Ιστορία. Ετσι επιβίωσε και αναστήθηκε ο Ελληνισμός της Δωδεκανήσου!

Καλή Ανάσταση!

δημοκρατία