Η ιδεολογική σφραγίδα της «Νέας» Τουρκίας

Το νέο Σύνταγμα που υποσχέθηκε ο Ταγίπ Ερντογάν στον τουρκικό λαό, θα αποτελέσει ταυτόχρονα και την ιδεολογική σφραγίδα της «Νέας» Τουρκίας. Ο Ερντογάν ήταν ο μεγάλος νικητής των εκλογών της 12-6-2011 διότι οι Τούρκοι ψηφοφόροι, αφενός εκτίμησαν το ζήλο, το όραμα και τη φιλοδοξία του, αφετέρου στο πρόσωπό του αναζητούν τη σταθερότητα και δεν βρίσκουν άλλη εναλλακτική πρόταση. Επίσης, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποίησε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Besir Atalay, αποκαλύπτεται ότι η ιδεολογική σύνθεση του εκλογικού σώματος που στήριξε τον Ερντογάν παρουσιάζει μια ιδιάζουσα ιδιομορφία. Συγκεκριμένα, από τα 21.466.356 ψηφοφόρων του ΑΚΡ το 27,1% ανήκουν στους συντηρητικούς ισλαμιστές, το 24,4% στους Τούρκους εθνικιστές, το 16,4% στους ατατουρκιστές-κεμαλιστές, το 7,2% στους σοσιαλδημοκράτες, το 5,9% στους φιλελεύθερους-δημοκρατικούς, το 3% στους ακραίους εθνικιστές και το 1,4% στους Κούρδους εθνικιστές.

Ο βασικός προσανατολισμός του ΑΚΡ έχει άμεση σχέση με τον τουρκικό εθνικισμό. Δηλαδή, το ΑΚΡ αποτελεί ένα εθνικιστικό κόμμα που εκτρέφει στο εσωτερικό του τον ισλαμισμό και εκπροσωπεί τον τουρκο-ισλαμισμό ή τουρκο-ισλαμική σύνθεση (Türk-İslam sentezi). Άλλωστε, είναι ευρέως γνωστό στην Τουρκία, ότι το όραμα του τουρκο-ισλαμισμού, το 1991, άνοιξε το δρόμο για την εξουσία της χώρας στον Ερμπακάν και τώρα υπερασπίζεται και στηρίζει τον Ερντογάν. Διευκρινίζεται ότι ο τουρκο-ισλαμισμός αποτελεί μια ιδεολογία που αναπτύχθηκε το 1980 από την Εστία Διανοουμένων  (Aydınlar Ocağı) και στη συνέχεια αποτέλεσε τη βάση λειτουργίας και διακυβέρνησης της χώρας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του στρατηγού Κενάν Εβρέν      (9-11-1982 έως 9-11-1989). Η βασική αρχή της ιδεολογίας αυτής αναφέρεται στην ανάδειξη του τουρκισμού μέσω του ισλαμισμού και υποστηρικτές της ήταν η στρατοκρατία, το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ και οι ισλαμιστές συμπεριλαμβανομένου και του Φετουλάχ Γκιουλέν. Όταν ο Ερντογάν ανέλαβε την εξουσία της χώρας το 2002 οι στρατηγοί αντιλήφθησαν ότι ο ισλαμιστής πρωθυπουργός και το κίνημα Γκιουλέν που τον στηρίζει, αποτελεί απειλή για το κατεστημένο που υπήρχε και σχεδίασαν πολλές φορές να τον ανατρέψουν χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Επίσης, πρέπει να τονισθεί ότι σημαντική ήταν και η συμβολή του ΜΗΡ για να διατηρηθεί στην εξουσία ο Ταγίπ Ερντογάν, μετά το υπόμνημα παρέμβασης του στρατού στην πολιτική ζωή της χώρας στις  27-4-2007.

Αναφορικά με τη αποσαφήνιση της σχέσης και της συνεργασίας που υπάρχει μεταξύ του Ερντογάν και του Γκιουλέν κρίνεται σκόπιμο να παρατεθούν τα ακόλουθα πληροφοριακά στοιχεία:

• Στην Τουρκία υπάρχουν περίπου 20 θρησκευτικές κοινότητες (cemaat και tarikat). Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται το ισλαμικό κίνημα του Γκιουλέν και η κοινότητα İskender Paşa Cemaati.
• Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν προέρχεται από το ισλαμικό κίνημα του Γκιουλέν, αλλά ανήκει στην İskender Paşa Cemaati και είχε ως πνευματικούς καθοδηγητές τους Zahit Koktu και Esat Coşan. Η εν λόγω cemaat στήριξε σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις το κόμμα του Ερντογάν, πλην των εκλογών της 12-6-2011, όπου με ανακοίνωση που δημοσίευσε στις         2-6-2011 κάλεσε του οπαδούς της να μη ψηφίσουν το ΑΚΡ, αλλά το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ του Ντεβλέτ Μπαχτσελί.
• Το κίνημα Γκιουλέν στηρίζει τον Ερντογάν διότι θεωρεί ότι με τον τρόπο αυτό αφενός θα εδραιωθεί και θα ενδυναμωθεί, αφετέρου θα πετύχει την ολοκληρωτική διείσδυση και έλεγχο των στρατηγικών κέντρων διοίκησης και διακυβέρνησης της χώρας.

Τούρκοι αναλυτές θεωρούν ότι το κόμμα του Ερντογάν αφού πέτυχε να απομονώσει τους στρατιωτικούς θέτοντας τέλος στη στρατιωτική χειραφέτηση, έχει αναλάβει πλέον και την αποστολή του εθνικιστικού κόμματος ΜΗΡ του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Το ΜΗΡ διεξήγαγε τον αγώνα του με συγκρούσεις στους δρόμους, ενώ το ΑΚΡ με πολύ επαγγελματικό και ευέλικτο τρόπο, αφού πέτυχε να διαχειρισθεί σωστά την οικονομία της χώρας, στη συνέχεια ανέλαβε αναίμακτα την αποστολή των εθνικιστών. Συγκεκριμένα, κατάφερε να συνενώσει με επιτυχία τον ισλαμισμό με τον τουρκισμό και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την κάλυψη του κενού που δημιουργούσε το έλλειμμα του ΜΗΡ στην τουρκική κοινωνία.

Επομένως, το ΑΚΡ παρουσιάζεται πλέον ως ένα νέο φιλελευθεροποιημένο, εθνικιστικό και τουρκο-ισλαμικό κόμμα, το οποίο παράλληλα πέτυχε να θέσει στο περιθώριο τις άλλες δύο συνιστώσες της τουρκο-ισλαμικής σύνθεσης, το στρατό και το κόμμα ΜΗΡ. Επίσης, δεν είναι τυχαίο, ότι μετά τις εκλογές της            12-6-2011 ο Ερντογάν προώθησε στη θέση του προέδρου της Εθνοσυνέλευσης τον Cemil Çiçek, ο οποίος εκπροσωπεί το τουρκο-ισλαμισμό στο κυβερνόν κόμμα ΑΚΡ. Επισημαίνεται ότι ο Çiçek πριν το 1980 ανήκε στο εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ και κατόπιν μεταπήδησε στο κόμμα Anavatan Partisi του Τουργκούτ Οζάλ. Στη συνέχεια, όταν ο Ταγίπ Ερντογάν και ο Αμπντουλάχ Γκιούλ ίδρυσαν το κόμμα ΑΚΡ και ανέλαβαν την εξουσία της χώρας το 2002, ο Çiçek έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στον καθορισμό των σχέσεων της συντηρητικής εθνικιστικής βάσης του κόμματος με το κράτος.

Από τα μηδενικά προβλήματα στα πολλαπλά προβλήματα  

Η Τουρκία προέβαλε ιδιαίτερα την πολιτική των μηδενικών προβλημάτων, ωστόσο η μετουσίωση της σε πολιτική απόκτησης μεγίστου οφέλους από τους γείτονες κατέδειξε σε όλους ότι, αφενός ο τουρκικός τρόπος σκέψης έχει παραμείνει αναλλοίωτος, αφετέρου ο τουρκο-ισλαμικός εθνικισμός έχει προσανατολισμό προς όλες τις κατευθύνσεις. Ιδιαίτερα αποκαλυπτικό εν προκειμένου είναι το άρθρο του Τούρκου δημοσιογράφου Dogan Heper στην εφημερίδα Milliyet/29-9-2011 όπου αναγράφονται τα εξής:
«Πώς ήταν ο Ερντογάν πριν ένα χρόνο και πώς είναι τώρα; Με μια ήπια έκφραση έχει αλλάξει 180 μοίρες…. Η αναθέρμανση των τουρκο-συριακών σχέσεων  με τις αποφάσεις για άρση της βίζας, κατασκευή φραγμάτων και αγωγών νερού δημιούργησε την εντύπωση ότι τα δύο κράτη σχεδόν αποφάσισαν να γίνουν ένα. Οι σχέσεις με τον Καντάφι βρισκόταν στην ίδια κατάσταση. Ο Ερντογάν έλεγε ότι η Λιβύη ανήκει στους Λίβυους και αντιτάχθηκε στους νατοϊκούς βομβαρδισμούς. Όμως αμέσως μετά άλλαξε ρότα. Φθάσαμε στα πρόθυρα του πολέμου με την Κύπρο. Αιτία ήταν η έρευνα πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Γίναμε θανάσιμοι εχθροί με το Ισραήλ.  Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών υποστηρίζει το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αξιοποιήσει τα υποθαλάσσια αποθέματα  φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι σχέσεις με την Αρμενία όχι μόνο δεν διορθώθηκαν αλλά έγινε ακριβώς το αντίθετο. Η σχέση με το Αζερμπαϊτζάν για “ένα έθνος δύο κράτη” παραμερίσθηκε. Το Ιράν είναι ιδιαίτερα ενοχλημένο με την Τουρκία για την εγκατάσταση του (νατοϊκού) ραντάρ. Η Ελλάδα προκαλεί την Τουρκία. Αυτό έκανε στο παρελθόν, αυτό κάνει και τώρα. Το ΡΚΚ επιδεικνύει ότι θα λάβει βοήθεια και υποστήριξη από το εξωτερικό.»

“Left: Turkish navy commandos after the landing operation on the islets of Imia/Kardak in the Aegean Sea, 1996. Right: three former navy commandos who were on the boat (left photo) in 1996. The caption reads “We were called heroes once, now they call us terrorists. It’s not us who have changed, it’s Turkey (Source: Aydınlık Newspaper)”

Εάν σε όλα αυτά προστεθεί και η εγκατάσταση από το Ισραήλ στο βόρειο Ιράκ 6 μη επανδρωμένων αεροσκαφών Heron υπό τον έλεγχο της Κουρδικής Περιφερειακής Διοίκησης του Βορείου Ιράκ, τότε διαπιστώνεται ότι τα πολλαπλά προβλήματα λαμβάνουν ιδιαίτερα σημαντικές διαστάσεις για την τουρκική πλευρά. Τονίζεται ότι σύμφωνα με πληροφορίες που δεν έχουν διαψευσθεί, ο  Mesud Barzani υπέγραψε συμφωνία με το Ισραήλ για την εγκατάσταση 4 Heron στην αεροπορική βάση Ηalidiye και 2 στο αεροδρόμιο της Μοσούλης, ενώ Ισραηλινοί στρατιωτικοί σύμβουλοι και επιτελείς πληροφοριών θα εκπαιδεύσουν τους Κούρδους ομολόγους τους στη Μοσούλη. Ο Τούρκος δημοσιογράφος Kadri Gürsel σε άρθρο του στην εφημερίδα Milliyet/3-10-2011 αναφέρει ότι τα Heron αφενός αποτελούν την απάντηση των Ισραηλινών στην πολιτική που εφάρμοσε ο Ερντογάν αναφορικά με τους Παλαιστινίους, αφετέρου θα δημιουργήσουν μια σοβαρή απειλή για την Τουρκία δεδομένου ότι, πέραν του Ιράν, θα παρακολουθούνται οι κινήσεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και πιθανόν οι πληροφορίες αυτές να προωθούνται στο ΡΚΚ πριν τη διεξαγωγή οποιασδήποτε επιχείρησης των κουρδικών ανταρτικών τμημάτων. 
 
Σε αντιστάθμισμα όλων των παραπάνω και προκειμένου οι Ηνωμένες Πολιτείες να μετριάσουν την αντίδραση της Άγκυρας αποφάσισαν να διαθέσουν στην Τουρκία 3 επιθετικά ελικόπτερα Super Cobra των αμερικανών πεζοναυτών που βρίσκονται στο Αφγανιστάν. Συνακόλουθα δε, συζητείται η περίπτωση διάθεσης στην Τουρκία ενός ή δύο επιθετικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών Predator. Επειδή όμως η τελική απόφαση για διάθεση έγκειται στη δικαιοδοσία του αμερικανικού κογκρέσου, προτάθηκε και η εναλλακτική περίπτωση 5ετούς υπενοικίασης και εγκατάστασής τους, υπό τον αμερικανικό έλεγχο, στην αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ της Τουρκίας. Άλλωστε, η περίπτωση μια ενδεχόμενης εγκατάστασης των Predator στην Τουρκία πιθανόν να σχετίζεται και με την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ στο τέλος του 2011 για τον έλεγχο των περιοχών ενδιαφέροντος των ΗΠΑ.

Ραγδαία κλιμάκωση της έντασης στις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις

Μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης του ΟΗΕ για το Mavi Marmara, η οποία δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις της Άγκυρας, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στις 2-9-2011 εξέδωσε ανακοίνωση η οποία αναφέρει τα εξής: «Το Ισραήλ πριν από 15 μήνες περίπου, στις 31 Μαΐου 2010 πραγματοποίησε μια ένοπλη επίθεση στα διεθνή ύδατα της Μεσογείου σε ένα στολίσκο που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα και στο οποίο επέβαιναν εκατοντάδες άτομα από 32 χώρες. Κατά την επίθεση αυτή, στρατιωτικοί του Ισραήλ σκότωσαν 9 πολίτες, 8 Τούρκους και 1 Αμερικανό, τραυμάτισαν αρκετούς και οδήγησαν με τη βία το πλοίο με τους επιβάτες του στο Ισραήλ……. Κανένα κράτος δεν βρίσκεται υπεράνω των νόμων. Ο κόσμος πλέον αλλάζει…… Από την πρώτη στιγμή προδιαγράψαμε τη στάση μας έναντι αυτής της παράνομης ενέργειας του Ισραήλ…. Τα μέτρα που αποφάσισε να λάβει η κυβέρνησή μας είναι τα εξής:
1.  Οι διμερείς σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ θα υποβαθμισθούν σε επίπεδο Γραμματέα Β΄. Όλο το προσωπικό που έχει βαθμό μεγαλύτερο του Γραμματέα Β΄ το αργότερο μέχρι την Τετάρτη (7-9-2011) θα επιστρέψει στις χώρες του. 
2.  Αναστάλθηκαν όλες οι στρατιωτικές συμφωνίες μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ.
3. Η Τουρκία ως μια χώρα που διαθέτει τις μεγαλύτερες ακτές στη Μεσόγειο θα λάβει κάθε είδους μέτρο που θεωρεί αναγκαίο/επιβεβλημένο για την ελευθερία ναυσιπλοΐας στην Ανατολική Μεσόγειο.
4. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τον αποκλεισμό που εφαρμόζει το Ισραήλ στη Γάζα. Θα εξασφαλίσουμε να εξετασθεί στο Διεθνές Δικαστήριο ο αποκλεισμός που εφαρμόζει το Ισραήλ στη Γάζα από την 31-5-2010. Για το θέμα αυτό αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες για να κινητοποιηθεί ο ΟΗΕ.
5.  Θα παρέχουμε κάθε αναγκαία υποστήριξη για να δικαιωθούν όλα τα θύματα, Τούρκοι και αλλοδαποί, της επίθεσης του Ισραήλ.
Εμείς ως Τουρκία κάθε φορά εκπροσωπούμε την έννοια της ειρήνης και όχι του πολέμου. Την έννοια της δικαιοσύνης και όχι της καταπίεσης και του καταναγκασμού. Η εξωτερική μας πολιτική στηρίζεται σε αυτή τη βασική αρχή.  
Στα πλαίσια αυτά, όπως υψώσαμε τη φωνή μας έναντι των σφαγών/γενοκτονιών στη Βοσνία και στο Κόσσοβο, έτσι αντιδράσαμε εναντίον των απάνθρωπων επιθέσεων του Ισραήλ που γίνονται στη Γάζα… Η Τουρκία κάθε φορά επέδειξε μια ειλικρινή και εποικοδομητική συμπεριφορά προκειμένου να αποτρέψει τις εξελίξεις που επηρεάζουν αρνητικά την περιφερειακή και παγκόσμια ειρήνη και σταθερότητα….. Στο σημείο που φθάσαμε, υπεύθυνη είναι η κυβέρνηση του Ισραήλ. Εφόσον η κυβέρνηση του Ισραήλ δεν προβεί στα απαιτούμενα βήματα, δεν υπάρχει περίπτωση επιστροφής από την παρούσα κατάσταση.»     

Υπόψη, ότι η  παραπάνω ανακοίνωση έγινε από το υπουργείο Εξωτερικών μιας χώρας που κατηγορείται για τις γενοκτονίες των Ποντίων, των Αρμενίων και του κουρδικού λαού. Υπόψη, ότι η  παραπάνω ανακοίνωση έγινε από τη χώρα των ομαδικών τάφων και τη χώρα που χρησιμοποιεί χημικά όπλα εναντίον των ανταρτών της κουρδικής εξέγερσης που διεκδικούν τα ατομικά τους δικαιώματα, των οποίων η καταπάτηση είναι γνωστή σε όλο το δυτικό κόσμο. Υπόψη, ότι η  παραπάνω ανακοίνωση έγινε από τη χώρα που βομβαρδίζει χωρίς άδεια τις περιοχές του βορείου Ιράκ, σκοτώνοντας μέσα σε 15 ημέρες 160-180 Κούρδους αντάρτες και καταστρέφοντας εσκεμμένα νεκροταφεία Κούρδων ανταρτών στις περιοχές Haftanin και Zap του βορείου Ιράκ, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι των περιοχών αυτών να δηλώνουν ότι η ανικανότητα του τουρκικού στρατού δεν σέβεται ούτε τον νεκρό Κούρδο. Τέλος, η  παραπάνω ανακοίνωση έγινε από τη χώρα που κατέχει παράνομα το βόρειο τμήμα της Κύπρου, χωρίς να σέβεται τις αποφάσεις των διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών.

Κλιμάκωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο

Κατά την τουρκική κυβέρνηση, η Κυπριακή Δημοκρατία κατηγορείται διότι η ενεργειακή της πολιτική και η γεώτρηση που πραγματοποιεί είναι ασύμβατες με το διεθνές δίκαιο, αποτελούν μια πολιτική προβοκάτσια και έχουν ως στόχο να ενδυναμώσουν και να ισχυροποιήσουν το status της ελληνοκυπριακής πλευράς. Στα πλαίσια αυτά, η τουρκική στρατηγική, σύμφωνα με έγκριτους Τούρκους δημοσιογράφους, βασίζεται στους ακόλουθους άξονες:
1ος άξονας-Τα τουρκικά πολεμικά πλοία θα συνοδεύουν τα πλοία που μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα με απώτερο σκοπό να αρθεί ο ισραηλινός αποκλεισμός: Επικριτική απάντηση στον εν λόγω άξονα που επιδιώκει τη απομόνωση του Ισραήλ, δίδει ο Τούρκος δημοσιογράφος Κadri Gursel σε άρθρο του στην εφημερίδα Milliyet/15-9-2011 με τίτλο «Η αναφορά για πόλεμο αποτελεί μια δυσβάστακτη επιπολαιότητα», όπου αναγράφει τα εξής: «Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τον αποκλεισμό της Γάζας και θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την ελευθερία της ναυσιπλοΐας στην Ανατολική Μεσόγειο. Όμως, εάν υπάρξει μια θερμή συγκρουσιακή κατάσταση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας τότε είναι σίγουρο ότι θα υπάρχει ο αποκλεισμός. Εάν το Ισραήλ δεν αντιδράσει σε μια προκλητική ενέργεια της Τουρκίας και αρθεί ο αποκλεισμός της Γάζας τότε θα ανατραπούν οι γεωπολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο σε βάρος του Ισραήλ.»
2ος Άξονας-Να παρεμποδισθεί και να αποτραπεί η Κυπριακή Δημοκρατία από τη γεώτρηση: Ο Τούρκος δημοσιογράφος Sami Kohen σε άρθρο του στην εφημερίδα Milliyet/4-10-2011 με τίτλο «Γιατί η διεθνής κοινότητα στηρίζει του Ελληνοκυπρίους» αναγράφει τα εξής: «Οι Ελληνοκύπριοι προετοίμασαν και έθεσαν σε εφαρμογή το σχέδιό τους αρκετό καιρό πριν. Η στρατηγική της Τουρκίας στηρίχθηκε κατά βάση στα αντίποινα και στις παρακωλύσεις και δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα. Εάν συνεχισθεί αυτό, τότε θα ενδυναμωθεί ακόμη περισσότερο η θέση της διακυβέρνησης Χριστόφια.». Επίσης, για το θέμα αυτό ιδιαίτερα σημαντικές είναι και οι απόψεις του Τούρκου καθηγητή διεθνούς δικαίου και δικαίου των θαλασσών Yücel Acer σε άρθρο του στο περιοδικό Aksiyon/26-9-2011 όπου αναγράφονται τα εξής: «Η νομική διάσταση της κρίσεως που δημιουργήθηκε λόγω της γεώτρησης συνοψίζεται στα εξής ερωτήματα:

• Η περιοχή γεωτρήσεων των Ελληνοκυπρίων ευρίσκεται εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Τουρκίας; Η Ελληνοκυπριακή πλευρά δεν πραγματοποιεί γεώτρηση στην υπάρχουσα ή στην πιθανή ΑΟΖ της Τουρκίας. (σ.σ. ως πιθανή τουρκική ΑΟΖ οι Τούρκοι θεωρούν την περιοχή μεταξύ Κύπρου-Ρόδου-Κρήτης). Απλώς έδωσε την άδεια διεξαγωγής γεωτρήσεως στην περιοχή που ισχυρίζεται ότι της ανήκει και η οποία δημιουργήθηκε με συμφωνίες που υπέγραψε με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Η Τουρκία δεν βρίσκει νόμιμες τις μονομερείς συμφωνίες διότι αυτές δεν έλαβαν υπόψη την “TΔΒΚ” (σ.σ. εννοεί το ψευδοκράτος).
• Το ελληνοκυπριακό τμήμα μπορεί να ανακηρύξει από μόνο την ΑΟΖ; Αυτό είναι νόμιμο; Οι χώρες έχουν το δικαίωμα να ανακηρύξουν μονομερώς την ΑΟΖ. Ωστόσο, σε περίπτωση που η ΑΟΖ τέμνεται με άλλες χώρες θα πρέπει να υπάρξουν συμφωνίες οριοθέτησής της. Οι Ελληνοκύπριοι έδωσαν την άδεια ερευνών φυσικού αερίου στην εταιρεία Noble στηριζόμενοι στις συμφωνίες οριοθέτησης της ΑΟΖ που υπέγραψαν το 2003 με την Αίγυπτο και στο τέλος του 2010 με το Ισραήλ.
• Σε ποια βήματα μπορεί να προβεί η Τουρκία  στηριζόμενη στο διεθνές δίκαιο; Δυστυχώς η Τουρκία δεν έχει τη δυνατότητα για επιβολή αποτελεσματικών διεθνών νομικών κυρώσεων. Η λήψη μέτρων από την Τουρκία εναντίον των Ελληνοκυπρίων  φαίνεται δύσκολη. Ωστόσο, στο όνομα της “ΤΔΒΚ” (σ.σ. εννοεί το ψευδοκράτος) και στηριζόμενη στην ιδιότητα της εγγυήτριας χώρας, μπορεί να κινητοποιηθεί και να προσπαθήσει να εμποδίσει τέτοιου είδους δραστηριότητες. Όμως αυτό θα αυξήσει τον κίνδυνο δημιουργίας σύγκρουσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Τέλος, το πιο ισχυρό χαρτί που έχει στα χέρια της η Άγκυρα αφορά στην πραγματοποίηση ερευνών φυσικού αερίου με την άδεια που θα λάβει από την “ΤΔΒΚ” για έρευνες στις περιοχές της ΑΟΖ που ανακηρύχθηκε από τους Ελληνοκυπρίους.»
3ος Άξονας-Πραγματοποίηση πολύ συχνών και εμφανών περιπολιών στην Ανατολική Μεσόγειο εφαρμόζοντας την τακτική των προκλήσεων που πραγματοποιούν τα τουρκικά πλοία, τα μαχητικά αεροσκάφη και τα πλοία επιστημονικών ερευνών στο Αιγαίο: Ο Τούρκος αρθρογράφος İhsan Dağı σε άρθρα του στην εφημερίδα Zaman στις 23 και 27-9-2011 επικρίνει την κυβέρνηση Ερντογάν αναγράφοντας τα εξής: «Η Κύπρος αποτελεί το πιο επιτυχημένο πεδίο δράσης της Εργκένεκον (σ.σ. οργάνωση ανατροπής του Ερντογάν). Οι αναφορές για αποτροπή των ερευνών φυσικού αερίου των Ελληνοκυπρίων, χρησιμοποίηση, εφόσον χρειασθεί, του τουρκικού στόλου και έξοδός του στην Ανατολική Μεσόγειο μου θύμισε, χωρίς παρεξήγηση,  την παλιά Τουρκία. Κατ’ εμέ, μια τέτοια Τουρκία που επιθυμεί να επιδεικνύει τη στρατιωτική της ισχύ πέφτει σε αντιφάσεις με το όραμα και την πρακτική της εξωτερικής πολιτικής που καλλιέργησε τα τελευταία χρόνια. Η νέα Τουρκία έχει ανάγκη από ειρήνη και αυτό πρέπει να εξασφαλισθεί από τους πολιτικούς. Εάν εσείς στην περιφερειακή πολιτική παρουσιάσετε ως προτεραιότητα  τη στρατιωτική ισχύ, τότε αυτό θα φοβίσει τους γύρω σας και θα τους ενώσει εναντίον σας. Στην πολιτική ιστορία υπάρχουν πολλά παραδείγματα με περιφερειακές και παγκόσμιες συμμαχίες που έγιναν εναντίον ανερχόμενων δυνάμεων. Τέτοιες πολώσεις γενικά έχουν ως επακόλουθο μια θερμή σύγκρουση. Η κυβέρνηση πήρε το 50% για να οδηγήσει τα πολεμικά πλοία στη Μεσόγειο και να βουλιάξει την ανερχόμενη Τουρκία; Κατά τη γνώμη σας η χούντα του 2004 (σ.σ. εννοεί το στρατιωτικό κατεστημένο) γιατί ήθελε τον (ελληνοτουρκικό) πόλεμο; Σήμερα εάν γίνει πόλεμος, ποίου συμφέροντα θα εξυπηρετηθούν; Είστε σίγουροι ότι αυτοί που συνέταξαν τα σχέδια του παρελθόντος δεν συντάσσουν σήμερα παρόμοια σχέδια και δεν τα εφαρμόζουν έχοντας υπό τον έλεγχό τους τον (τουρκικό) στόλο όπου και εάν ευρίσκεται; Μην παίξουμε το παιχνίδι αυτών που επιθυμούν να εμποδίσουν την εξέλιξη, την ομαλοποίηση και τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας.» Τονίζεται ιδιαίτερα ότι ο εν λόγω αρθρογράφος:

• Σε προηγούμενο άρθρο του προέτρεψε τον πρωθυπουργό Ερντογάν να συνέλθει από τη «μέθη της εξουσίας» και να μη βάλει τη χώρα σε μια «θερμή συγκρουσιακή» κατάσταση με το Ισραήλ.
• Συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικών στελεχών του Φετουλάχ Γκιουλέν που αποτέλεσε τον αθέατο συντελεστή στήριξης της προεκλογικής εκστρατείας του Ταγίπ Ερντογάν και θεωρείται ως μέντορας του Τούρκου πρωθυπουργού. Επίσης, ο Γκιουλέν με το ισλαμικό θρησκευτικό κίνημα του οποίου ηγείται μπόρεσε να διεισδύσει στον τουρκικό κρατικό μηχανισμό (αστυνομία, στρατό, ΜΙΤ, δικαιοσύνη κ.λπ.) και να αποτελεί το «βαθύ κράτος» της ισλαμικής διακυβέρνησης της χώρας.

Συμπερασματικά, η κατάσταση που διαμορφώνεται από την ανάλυση των παραπάνω δεδομένων έχει ως ακολούθως:

• H Τουρκία, προσπαθώντας να επιφορτισθεί έναν περιφερειακό και εν μέρει διεθνή ρόλο ώστε να έχει λόγο στο σχεδιασμό του νέου διεθνούς σκηνικού, ενσωμάτωσε στον ήδη βεβαρυμμένο τομέα εθνικής ασφάλειας της κινδύνους και απειλές που αντιμετωπίζουν τρίτες χώρες. Τούτο αποτυπώνεται πλήρως στη μεταστροφή των μηδενικών προβλημάτων του Νταβούτογλου σε πολλαπλά προβλήματα με τη Συρία, το Ιράν, το Ιράκ, την Αρμενία, την Ελλάδα, την Κύπρο ακόμη και το Αζερμπαϊτζάν.
• Μετά την έναρξη των εξεγέρσεων της «Αραβικής Άνοιξης» στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική εντατικοποιήθηκαν οι συζητήσεις για το εάν η Τουρκία αποτελεί τη «χώρα πρότυπο» για την ανασυγκρότηση των χωρών του εν λόγω γεωγραφικού χώρου. Όμως, επειδή αυτό αντιμετωπίσθηκε με επιφύλαξη από τις ηγεσίες των Αδελφών Μουσουλμάνων, η τουρκική στρατηγική άλλαξε κατεύθυνση και πλέον επικεντρώνεται στον άξονα να αναδειχθεί ο Ερντογάν ως ο «ηγέτης πρότυπο», προβάλλοντας ιδιαίτερα την ανοικτή αντιπαράθεση του με το Ισραήλ.
• Η στρατηγική της ισλαμικής κυβέρνησης του ΑΚΡ προσπάθησε να εκμεταλλευθεί το περιστατικό του Mavi Marmara με σκοπό, αυτό να μετατραπεί σ’ ένα πολυδιάστατο πρόβλημα με δικαίωμα παρέμβασης τρίτων και εξωτερικών παραγόντων όπως, η Χαμάς, η Αίγυπτος, η Χεζμπολάχ, το Ιράν, ακόμη και η Συρία, και ενώ οι εξεγέρσεις της «Αραβικής Άνοιξης» ευρίσκονται σε εξέλιξη. Άλλωστε, οι επισκέψεις του Ερντογάν στην Αίγυπτο (12 και 13-9-2011), στην Τυνησία (14-9-2011) και στη Λιβύη (15-9-2011), συνοδευόμενος από 80 επιχειρηματίες, μόνο τυχαίες δεν ήταν και επιβεβαιώνουν την παραπάνω εκτίμηση.
• Σε ότι αφορά στα τεκταινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο, η Άγκυρα δεν μπορεί ούτε να σηκώσει το ανάστημα της, ούτε να συναγωνισθεί σε ισχύ το Ισραήλ. Απλώς, επιδεικνύει μια αποτρεπτική στάση ενόψει των ενεργειακών εξελίξεων της Ανατολικής Μεσογείου και του άξονα συνεργασίας Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδος.
• Η κυβέρνηση του Ερντογάν βλέποντας ότι δεν μπορεί να αποτρέψει την Κύπρο από τις γεωτρήσεις για εντοπισμό υδρογονανθράκων στον κυπριακό θαλάσσιο χώρο, στις αρχές Ιουλίου προέβαλε την άρση του αποκλεισμού της Γάζας ως κύρια απαίτηση για την ομαλοποίηση των σχέσεων της με το Ισραήλ, γνωρίζοντας φυσικά ότι αυτό δεν επρόκειτο να γίνει αποδεκτό. Στη συνέχεια, βλέποντας ότι η Κύπρος και το Ισραήλ δεν υπαναχωρούν από τις θέσεις τους, οι Τούρκοι έθεσαν σε εφαρμογή τη στρατηγική των προκλήσεων, ειδικά σε ότι αφορά στην πραγματοποίηση ερευνών στην κυπριακή και ελληνική ΑΟΖ. Άλλωστε, μια από τις βασικές επιδιώξεις της Άγκυρας είναι η δημιουργία γκρίζων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως έγινε και στο Αιγαίο. Τούτο θα πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής δεδομένου ότι, όσο συνεχίζεται η κρίση τόσο θα επιδεινώνεται η κατάσταση και θα μειώνονται οι πιθανότητες για εκτόνωσή της.
• Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι, η ενέργεια  της Κυπριακής Δημοκρατίας για εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, πέραν των οικονομικών και πολιτικών διαστάσεων που έχει, ανατρέπει τους τουρκικούς σχεδιασμούς αναφορικά με το κυπριακό και το Αιγαίο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία που αποκαλύφθηκαν από τη δικαστική διαδικασία της υπόθεσης Εργκένεκον και των σχεδίων επιθετικής ενεργείας εναντίον της Ελλάδος στη Θράκη και στο Αιγαίο, οι Τούρκοι επιτελείς εκτιμούσαν ότι η Ελλάδα αρχικά θα επιζητούσε την επίλυση του κυπριακού προβλήματος και μετά θα προέβαινε στην επέκταση των χωρικών της υδάτων. Για το λόγο αυτό η τουρκική στρατηγική στηρίχθηκε στην άποψη ότι η μη επίλυση του κυπριακού θα ισχυροποιούσε τη θέση της Άγκυρας δεδομένου ότι η Κύπρος θα παρέμενε ως «ενέχυρο» στα χέρια της Τουρκίας. 
• Για τους Τούρκους η έννοια της άμυνας και ασφάλειας δεν έχουν μόνο στρατιωτική διάσταση, αλλά ταυτόχρονα περιλαμβάνουν ένα πλαίσιο πολιτικών, οικονομικών, νομικών, κοινωνικών, ψυχολογικών, τεχνολογικών και γεωγραφικών παραγόντων οι οποίοι συνεχώς αξιολογούνται και επιδιώκεται η αναβάθμισή τους. Η Τουρκία, με την ποιοτική αναβάθμιση και αύξηση του πληθυσμού, την αναπτυσσόμενη οικονομική δύναμη η οποία διαθέτει ένα σημαντικό, διεθνώς, πυρήνα ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, την νέα πολιτική και διοικητική δομή που βρίσκεται σε εξέλιξη και την αύξηση της μαχητικής ισχύος της χώρας με σύγχρονα οπλικά συστήματα, διαμορφώνει μια πολυδιάστατη απειλή η οποία επιβαρύνει έτι περαιτέρω το ήδη δυσμενές για την Ελλάδα ισοζύγιο ισχύος. Συνακόλουθα δε, επισημαίνεται ότι, όταν οι Τούρκοι αξιολογούν τα στοιχεία εθνικής ισχύος του αντιπάλου, δίδουν μεγαλύτερη βαρύτητα στην οικονομική ισχύ, ενώ κατά την αξιολόγηση της στρατιωτικής ισχύος δεν λαμβάνουν υπόψη μόνο τον αριθμό των οπλικών συστημάτων, αλλά την ποιότητά τους, τον εκσυγχρονισμό τους, τους πιθανούς στόχους που θα πλήξουν και τη χρησιμοποίησή τους από μια ηγεσία με επιρροή και αποφασιστικότητα. Ωστόσο, τα αδιέξοδα της πολιτικής του «στρατηγικού βάθους» του υπουργού Εξωτερικών Νταβούτογλου, η αναθεώρηση του Συντάγματος χωρίς να υπάρχει η εμπειρία για τη λειτουργία μιας τόσο σοβαρής δημοκρατικής διαδικασίας, η ρήξη του Ερντογάν με τους στρατηγούς και οι αδυναμίες των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων να αντιμετωπίσουν τους αντάρτες του ΡΚΚ και εν γένει της κουρδικής εξέγερσης αποτελούν παράγοντες οι οποίοι μειώνουν αισθητά την τουρκική εθνική ισχύ, επηρεάζοντας άμεσα το ισοζύγιό της με την Ελλάδα και την Κύπρο. Φυσικά, αυτό δεν θα πρέπει να στερεί από την ελληνική πλευρά το αίσθημα της εγρήγορσης, διότι δυστυχώς οι γείτονές μας έχουν αποδείξει στο παρελθόν ότι, παρά τα εσωτερικά τους προβλήματα, το εθνικιστικό τουρκο-ισλαμικό τους πνεύμα παραμένει αμετάβλητο και σταθερό.    
• Πρέπει να τύχει ιδιαίτερης αξιολόγησης η ιδεολογική κατανομή των ψηφοφόρων του κυβερνόντος κόμματος στην Τουρκία, διότι όπως προκύπτει το μεγαλύτερο τμήμα αυτών είναι εθνικιστές και κεμαλιστές-ατατουρκιστές. Ίσως αυτή να είναι και η βασική αιτία που ο Τούρκος πρωθυπουργός έχει ανεβάσει κατά πολύ τους εθνικιστικούς τόνους τόσο με το κουρδικό όσο και με τα λοιπά περιφερειακά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα.
• Αφενός τα αδιέξοδα της πολιτικής του Νταβούτογλου είναι πασιφανή, αφετέρου ο μηχανισμός του «βαθέος ισλαμικού κράτους» του Φετουλάχ Γκιουλέν προτρέπει τον πρωθυπουργό Ερντογάν να συνέλθει από τη «μέθη της εξουσίας» και να μη βάλει τη χώρα σε μια «θερμή συγκρουσιακή» κατάσταση με το Ισραήλ. Ειδικά σε μια περίοδο όπου, οι απειλές που δημιουργούνται είναι πολυδιάστατες και πιθανόν μη αντιμετωπίσιμες. Άλλωστε, για κάθε αποτυχία που θα παρουσιασθεί στην πολιτική του Ερντογάν, αναφορικά με τα κύρια θέματα της πολιτικής επικαιρότητας όπως το κουρδικό και το κυπριακό, θα υπάρξει σοβαρή αντίδραση από το σύνολο της τουρκικής κοινής γνώμης με αποτέλεσμα μέχρι και την πιθανή δρομολόγηση μη αναμενόμενων πολιτικών εξελίξεων.

(Ο Ταξίαρχος ε.α. Χρήστος Μηνάγιας είναι συγγραφέας του βιβλίου «Η γεωπολιτική στρατηγική και η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τουρίκη. Πρόκειται για μια εμπεριστατωμένη μελέτη η οποία βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε πρωτογενείς τουρκικές πηγές και μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ένας χρήσιμος οδηγός για το είδος της απειλής που συνιστούν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και τις επιδιώξεις της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας υπό το μανδύα του νεο-οθωμανισμού. Επίσης, είναι τακτικός αρθρογράφος επί θεμάτων Τουρκίας στην ιστοσελίδα www.geostrategy.gr)

www.seetha.gr