Χρύσανθος Τσουρούλλης
Για μια φορά ακόμα ο Έσπεν Μπαρθ Έϊντε «έκλεψε την παράσταση» με το έγγραφο που προετοίμασε για τη Διάσκεψη στο Κρανς Μοντάνα. Οι συζητήσεις δίνουν και παίρνουν. Αυτήν τη φορά, όμως, δεν πρόκειται μόνο για αντιδράσεις των αντιπολιτευόμενων δυνάμεων, αφού και το ίδιο το Προεδρικό έστειλε αρκετές παρατηρήσεις και διαφωνίες σχετικά με το έγγραφο του Νορβηγού διπλωμάτη.
Έμπειροι δικοί μας διπλωματικοί κύκλοι σημειώνουν ότι έκανε «καθαρή υπέρβαση», προχωρώντας πολύ πέρα από τα όσα καταγράφηκαν στο Μοντ Πελεράν τον περασμένο Ιανουάριο. Ειδικά αυτή η «δημιουργική καινοτομία» για κάποια Συνθήκη Εφαρμογής της συμφωνίας δεν υπήρχε πουθενά μέχρι τώρα.
Από την άλλη, όμως, εκφράζουν και αμφιβολίες κατά πόσον, συντάσσοντας το έγγραφο, ο Ειδικός Σύμβουλος ενσωμάτωσε πράγματι όλες τις ιδέες και προτάσεις που έχουν κατατεθεί μέχρι τώρα. Διότι υπάρχει η «σχεδόν βεβαιότητα» ότι η πρότασηασφάλειας που κατέθεσε εκ μέρους της ελληνοκυπριακής πλευράς στη Γενεύη ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν βρίσκει τη θέση που θα έπρεπε να έχει.
Προφανώς, ο κ. Έϊντε, με την επιθυμία «να τελειώνουμε μέσα στον Ιούλιο», την οποία δεν κρύβει τον τελευταίο καιρό, διαλέγει και πάλι την πλευρά που θεωρεί ότι μπορεί να υποστηρίξει περισσότερο την προσωπική του φιλοδοξία. Η επιλογή είναι «να μη δυσαρεστήσει την Άγκυρα» ή τουλάχιστον να την «κρατήσει ζεστή στο τραπέζι». Διότι γνωρίζει ότι, σε αντίθετη περίπτωση, η περίφημη Διάσκεψη μπορεί να τερματιστεί όπως την πρώτη φορά, μόνο και μόνο με μια εναρκτήρια δήλωση του Μεσούτ Τσαβούσογλου.
Κανονικά, σημείωνε παλιός διπλωμάτης με πείρα στα των διαπραγματεύσεων, ίσως ο Πρόεδρος να σκεφτόταν ακόμα και το ενδεχόμενο να «κόψει το κακό από ρίζας» και να μην προχωρήσει για την Ελβετία με ένα τέτοιο έγγραφο στη μέση…
Η Συνθήκη Εγγυήσεως σερβίρεται τώρα με ψευδώνυμο «Εφαρμογή»
Το μεγαλύτερο αγκάθι του «εγγράφου Έιντε» είναι ότι, στην ουσία, αντί να δείχνει στην κατεύθυνση της κατάργησης των εγγυήσεων και των παρεμβάσεων, προσπαθεί να χρησιμοποιήσει αυτήν τη συζήτηση μόνο και μόνο για να βάλει μέσα στο παιγνίδι την ιδέα για κάποιο «σύστημα εγγυήσεων της εφαρμογής της λύσης». Δηλώσεις που έκανε ο Ύπατος Αρμοστής της Βρετανίας προχτές είναι ένας καλός οδηγός για να ξετυλιχτεί το κουβάρι. Αναφερόμενος σε «Συνθήκη Εφαρμογής», ο Μάθιου Κιντ είπε ότι «είναι μια ιδέα που αξίζει να συζητηθεί σοβαρά την επόμενη εβδομάδα στην Ελβετία», συμπληρώνοντας ότι «θα βοηθήσει να εντοπίσουμε, αν μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο μέρος της απάντησης/λύσης».
Με έμμεσο τρόπο επιβεβαιώνεται ότι μάλλον πρόκειται για μιαν ακόμα από εκείνες τις «υποβοηθητικές βρετανικές ιδέες» που εδώ και δεκαετίες στοιχειώνουν τη λύση του Κυπριακού. Διότι, με την ανοιχτή στήριξη της Βρετανίας σε μετατόπιση της συζήτησης από τις «εγγυήσεις» στην «εφαρμογή», φαίνεται να προλειαίνεται το έδαφος για τις τουρκικές κινήσεις στην Ελβετία.
Τον τελευταίο καιρό είναι έντονη η πληροφορία ότι η περίφημη «έκπληξη» που μπορεί να κάνει η Τουρκία στην Ελβετία θα είναι να μας «αιφνιδιάσει», αποδεχόμενη να εγκαταλείψει τη λογική του ελέγχου της Κύπρου μέσα από εγγυήσεις. Αυτή, όμως, δεν ήταν ούτε η μισή αλήθεια. Διότι, αυτό που φαίνεται να μηχανεύεται τώρα το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, είναι να επικεντρωθεί σε ένα εναλλακτικό σενάριο ελέγχου της Κύπρου και να επιδιώξει νομιμοποιημένη δυνατότητα παρεμβάσεων στην Κύπρο μέσα από την «παρακολούθηση της εφαρμογής της συμφωνίας για λύση».
Αν τυχόν γινόταν δεκτό ένα τέτοιο σχήμα, τότε στην ουσία τίποτα δεν θα αλλάξει για την Άγκυρα, που θα συνέχιζε να έχει κάτω από άμεσο έλεγχο τη Λευκωσία για πολλά χρόνια, μέχρις ότου η ίδια θεωρήσει ότι «έχει εφαρμοστεί» μια τυχόν συμφωνία. Μπορεί, μάλιστα, κάποιος να φανταστεί εύκολα πόσα «προβλήματα εφαρμογής» μπορεί να ανακαλύπτει κανείς ή και να «κατασκευάζει», ακόμα, αν το χρειάζεται, στην περίπλοκη διαδικασία εφαρμογής μιας συμφωνίας σαν αυτήν που προνοείται από το γνωστό «πλαίσιο»…
Και η Συνθήκη Εγγυήσεως βαπτίζεται Συνθήκη Εφαρμογής;
Η πονηριά μιας τέτοιας πρότασης, που ουσιαστικά διατηρεί και τη Συνθήκη Εγγυήσεων και τη λογική του τουρκικού ελέγχου στην Κύπρο, είναι ότι προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την ανησυχία που έχει εκφράσει και η δική μας πλευρά για την πραγματική και απρόσκοπτη εφαρμογή μιας τυχόν συμφωνίας. Έχουμε τη μαύρη ανάμνηση της «διευθέτησης» που προτάθηκε το 2004, όταν ακόμα και μετά την έγκριση του «Σχεδίου Ανάν» από τα δημοψηφίσματα, αυτό θα προχωρούσε μόνον αν το ενέκρινε πρώτα η…Μεγάλη Εθνοσυνέλευση του τουρκικού κράτους.
Υπάρχει ακόμα και η γενικότερη δυσπιστία μέσα στον κόσμο κατά πόσον ένα κράτος όπως η σημερινή Τουρκία του Ερντογάν θα εφάρμοζε τελικά δεσμεύσεις που θα έπαιρνε, και αυτό φάνηκε να απασχολεί τον Πρόεδρο Αναστασιάδη. Γι’αυτούς τους λόγους είχε εισηγηθεί να υπάρξει εγγύηση της εφαρμογής της λύσης με ειδική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε., όπως ήταν και παλαιότερα επιθυμία της πλευράς μας.
Αντί αυτής της καλοπροαίρετης πρότασης, τώρα προσπαθούν να ανοίξουν κεφάλαιο «Εφαρμογής» της λύσης, βάζοντας μέσα την Τουρκία ως «εγγυητή»! Η πρόσθετη έκπληξη είναι, όμως, ότι δεν θα έρθει έτσι απλά η Τουρκία να θολώσει τα νερά με μια τέτοια πρόταση, αλλά φαίνεται να της προλειαίνουν το έδαφος τόσο η Βρετανία όσο και τα Ηνωμένα Έθνη.
Μια παλαιότερη ανησυχία που ακούσαμε από διπλωματικούς και πολιτικούς κύκλους ήταν μήπως η τουρκική πλευρά προσπαθήσει να «χτίσει» πάνω στην πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για Σύμφωνο Φιλίας που θα αντικαθιστούσε τη Συνθήκη Εγγυήσεως και να τη διαστρέψει με τρόπο που να διατηρήσει ουσιαστικά έλεγχο πάνω στην Κύπρο. Τώρα, όμως, αναπτύσσεται ένα ακόμα χειρότερο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο η Συνθήκη Εγγυήσεως θα άλλαζε απλώς όνομα σε «Συνθήκη Εφαρμογής».
Γιατί όχι εγγυήσεις εφαρμογής από Σ.Α. και Ε.Ε.;
Στο έντονο παρασκήνιο των ημερών η δική μας πλευρά, που είναι πια «υποψιασμένη» για την πιθανή τουρκική μεθόδευση, προσπάθησε να προωθήσει την ιδέα ότι την εφαρμογή της συμφωνίας για λύση μπορεί να την εγγυηθεί είτε το Συμβούλιο Ασφαλείας είτε η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση. Πληροφορίες αναφέρουν ότι, παρά το ενδιαφέρον κάποιων από τα Μόνιμα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, κάτι τέτοιο δεν είναι ούτε καν προς συζήτηση. Διότι, πάντα οι ΗΠΑ είναι απρόθυμες να εμπλέξουν και να δώσουν μεγαλύτερο ρόλο στη Ρωσία και την Κίνα. Την ίδια ώρα, μάλιστα, η Βρετανία, που έχει πια βρεθεί εκτός Ευρώπης, προσπαθεί από την πλευρά της να «σκοτώσει» και την ιδέα ότι θα μπορούσε να παίξει τέτοιο ρόλο η Ε.Ε. Γι’ αυτό και η Τουρκία, που επίσης θα αποκλειόταν από την πιθανή «ευρωπαϊκή ομπρέλα», βρίσκει «φυσικό σύμμαχο» και πάλι την Αγγλία. Η πραγματικότητα είναι ότι η Βρετανία εκτός της Ε.Ε. και κατά κάποιο τρόπο απομονωμένη μπορεί να αρχίσει να υπολογίζει ακόμα περισσότερο στο να παίξει ένα «ντουέτο» μαζί με την Τουρκία στο Κυπριακό.
Μπορεί, λοιπόν, ο Πρόεδρος να φροντίζει να βρει υποστήριξη από Γερμανία, Γαλλία και άλλους για την κατάργηση των εγγυήσεων, αλλά, πιθανώς, η «παγίδα» να είναι ακριβώς την ώρα που θα πάμε για «κατάργηση» και θα αναζητηθεί, με τη λογική Έιντε, η «αντικατάσταση». Ο κίνδυνος είναι τόσο καθαρός όσο η ιδέα να βάλουμε «τον λύκο να προσέχει τα πρόβατα».
Οι γερμανικές εκλογές
Όλο αυτό το συνεχιζόμενο παρασκήνιο εμπλουτίζεται με μηνύματα για την ουσία της Διάσκεψης, που εξακολουθούν να είναι διαμετρικά αντίθετα. Από τη μια μεριά ακούμε την απλή, αλλά τόσο ουσιαστική πληροφορία που αποκόμισε από καιρό ο Πρωθυπουργός Τσίπρας από τον ίδιο τον Πρόεδρο Ερντογάν σε δικό τους τετ-α-τετ. Ότι, δηλαδή, «δεν πρόκειται να γίνει τίποτα πριν από τις γερμανικές εκλογές». Και οι εκλογές στη Γερμανία είναι το φθινόπωρο. Αυτή την πολύ συγκεκριμένη πληροφορία την υποστηρίζει το γεγονός ότι ο ισχυρός σουλτάνος της Άγκυρας έχει τόσο πολλά μεγάλα προβλήματα, όση περίπου είναι και η ισχύς του. Δεν έχει κανένα λόγο να «μπλέξει» με το Κυπριακό, που δεν φαίνεται να τον απασχολεί και πραγματικά, χωρίς κανένα κέρδος. Θα το έκανε μόνο στην περίπτωση που η Γερμανία θα του έδινε κάποια «σοβαρά ανταλλάγματα» στα ευρω-τουρκικά.
Κανένας, βέβαια, δεν μπορεί να εξηγήσει, γιατί η Α. Μέρκελ θα είχε την παραμικρή διάθεση να κάνει «δώρα» στην Τουρκία για την Κύπρο. Σίγουρα, όμως, κάτι τέτοιο αποκλείεται να γίνει πριν από τον ερχόμενο χειμώνα. Όπως όλο το προηγούμενο διάστημα αποκλειόταν να είχαμε «κάτι» πριν από το δημοψήφισμα Ερντογάν… Από την άλλη, όμως, διάφοροι κύκλοι, τόσο κυπριακοί όσο και από συγκεκριμένα κέντρα του εξωτερικού, διοχετεύουν μέσα από πέπλο μυστηρίου την «πληροφορία» ότι «η Τουρκία θα κάνει κάποια κίνηση».
Οι ευσεβείς πόθοι για τον «αντι-Τσαβούσογλου της λύσης»
Είναι μια «πληροφορία» που πλασάρεται περίπου σαν στοιχηματικό «τιπ» σε στημένους αγώνες. Κάποιοι προσπαθούν να την ενισχύσουν με μια παράλληλη έντονη φημολογία σχετικά με την εκπροσώπηση της Τουρκίας. Πριν από καιρό, κάποιοι δεν δίσταζαν να μιλούν ακόμα και για «πανηγυρική άφιξη» του Ερντογάν! Γρήγορα εγκαταλείφθηκε αυτή η καθόλου πειστική πρόβλεψη. Αντικαταστάθηκε από την ιδέα ότι, αν στο Κρανς Μοντάνα είναι ο Πρωθυπουργός Γιλντιρίμ, αυτό θα είναι ένδειξη ότι «παραμερίστηκε ο σκληρός Τσαβούσογλου και το Κυπριακό πάει για να κλείσει». Η «πληροφορία», που διέδιδαν κάποιοι εδώ στη Λευκωσία, ήταν ότι «αν τελικά πάει ο Γιλντιρίμ, αυτό σημαίνει ότι είναι για να αλλάξει η Τουρκία τη θέση που κατάθεσε ο Τσαβούσογλου τον Γενάρη στη Γενεύη». Διαβάζοντας μάλιστα στη γυάλινη σφαίρα της μάντισσας έλεγαν ότι «δεν είναι τυχαίο το ταξίδι-αστραπή Γιλντιρίμ στην Ελλάδα». Ενώ εκείνος πήγε μόνο για να ξεσηκώσει τη μειονότητα στη Θράκη!
Ανέπτυσσαν ακόμα και το σχετικό «παρασκήνιο» ότι ο Ερντογάν θα αντικαταστήσει τον Τσαβούσογλου με κάποιον πιο «δικό του» και θεωρούσαν ότι έτσι έρχεται και η «τουρκική στροφή στο Κυπριακό». Τελικά, όμως, ούτε καν ο Γιλντιρίμ θα είναι, αλλά ο ίδιος ο Τσαβούσογλου. Αυτά τα σενάρια ευσεβών πόθων διαλύονται φύλλο-φύλλο και η Τουρκία πάει στην Ελβετία με τον «γνωστό Τσαβούσογλου», συνοδευόμενο από έναν παλιό πρέσβη, γνωστό για τις πολύ σκληρές θέσεις του.
Αλλ’ ακόμα και το σενάριο «εξελίξεις το φθινόπωρο» που πάει να κολλήσει με τις εκλογές στη Γερμανία, δεν φαίνεται να βολεύει καθόλου τον κ. Έιντε, ο οποίος εμφανίζεται εντελώς ανέτοιμος να δεχτεί ότι, «αφού έκανε ο ίδιος όλη τη δουλειά», όταν θα έχει φύγει από το σκηνικό μπορεί να φτάσουν άλλοι στο «τελευταίο μίλι» του. Γι’ αυτό προσπάθησε να «σπρώξει» τα πράγματα, ακόμα και με αυτό το περιβόητο έγγραφό του. Από την ώρα, όμως, που τα «σπρώχνει» στην πλευρά της Άγκυρας, λογικά θα βρει απέναντί του έναν Νίκο Αναστασιάδη σε… καθόλου καλή διάθεση. Γι’ αυτό και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αυτές τις μέρες πήγε στην καρδιά της Ευρώπης για να φτιάξει τη δική του «πανοπλία».
Απέναντι, όμως, σε αυτά τα δεδομένα που διαγράφονται, πλέον, καθαρά, υπάρχουν πάντα και εκείνοι που ελπίζουν ότι ο Πρόεδρος μπορεί να «εγκλωβιστεί» στα διαδικαστικά και στην πίεση της απομόνωσης στα ελβετικά βουνά και έτσι «μοιραία» να επιλέξει να κλείσει κάποια συμφωνία… Από τον περιβάλλον του Προέδρου, όμως, απορρίπτουν κατηγορηματικά αυτή την ιδέα. Πάντως, η αλήθεια είναι ότι, ακόμα, κάποιοι εδώ στη Λευκωσία επενδύουν σε ένα τέτοιο «σενάριο» και το προβάλλουν από την «θετική» πλευρά του. Την απάντηση, τελικά, θα την έχει ο Πρόεδρος. Σίγουρα δεν του «βγήκε» ακριβώς η ιδέα να «στριμώξει» την Τουρκία σε μια συζήτηση για την ασφάλεια. Τώρα, το ελάχιστο είναι να αποφύγει δικές του απώλειες.
Σημερινή
