Ακολουθήστε μας

Ελλάδα

Πολεμικό Ναυτικό: Φρεγάτες Belh@rra, μυθολογία κόστους και η γενικότερη οπτική των ΜΜΕ

Δημοσιεύτηκε

στις

Διαπραγματεύσεις μεταξύ ελληνικής και γαλλικής πλευράς και επίσημα λοιπόν για την προμήθεια δύο φρεγατών Belh@rra. Και σε διακυβερνητικό επίπεδο πέραν όλων των άλλων. Φυσικά υπάρχουν και απόψεις εναντίον της προμήθειας, οι οποίες καταγράφονται σε αναλύσεις και προβάλουν το ένα ή το άλλο επιχείρημα. Θεμιτό, υπό την προϋπόθεση της τήρησης κάποιων βασικών κανόνων. Βασικότερος όλων είναι να μην παριστάνει οποιοσδήποτε ότι είναι κάτοχος της απόλυτης αλήθειας. Εξάλλου, δεν υπάρχει εξοπλιστική προμήθεια η οποία να μη συνεπάγεται συνύπαρξη θετικών και αρνητικών, όπως τα πάντα στη ζωή σε τελική ανάλυση.

Προς το παρόν τουλάχιστον, οι πληροφορίες από το Πολεμικό Ναυτικό αναφέρουν ότι το ενδιαφέρον γι’ αυτή τη λύση Belh@rra παραμένει ζωηρό, αν και είναι φυσικό και απόλυτα υγιές να διατυπώνονται διάφορες απόψεις, επιχειρήματα για μια επιλογή, είτε στο επίπεδο αυτής καθαυτής της λύσης, είτε σε επιμέρους ζητήματα, όπως των προϋποθέσεων υπό τις οποίες μια επιλογή “ανακηρύσσεται” ως ορθολογική.

Από τη δική μας πλευρά δεν μπορούμε – και δεν πρέπει φυσικά – να πάρουμε απόλυτη θέση υπέρ της γαλλικής ή οποιασδήποτε άλλης επιλογής. Όπως παγίως πράττουμε, επιλέγουμε να διατυπώνουμε προβληματισμούς συνοδευόμενους από την αντίστοιχη επιχειρηματολογία.

Όπως για παράδειγμα στην περίπτωση των ανθυποβρυχιακών ελικοπτέρων Romeo της Sikorsky. Άλλο να λες ότι ο Κλάδος ΔΕΝ χρειάζεται τα ελικόπτερα, κι άλλο ότι κατά την υποκειμενική σου άποψη α) δεν αποτελούν προτεραιότητα και β) να διατυπώνεις σκέψεις και προβληματισμούς για το πως αυτή η προμήθεια θα μπορούσε να προσδώσει “το κάτι παραπάνω” στην ελληνική άμυνα (π.χ. με την προσθήκη κατάλληλων βλημάτων μακρού πλήγματος), άρα θα ανέβαινε ως προτεραιότητα.

Πάντα στο επίπεδο της υποκειμενικής θεώρησης και της πρότασης που θα κριθεί από τον εξ ορισμού ειδικό, τον τελικό χρήστη, το Πολεμικό Ναυτικό. Που θα φέρει και την τελική ευθύνη της επιλογής ή μη ενός συστήματος. Διότι όλοι εμείς οι υπόλοιποι, σε μεγάλο βαθμό εμπίπτουμε σε μια κατηγορία που κινείται μεταξύ του “έπεα πτερόεντα” και του… “scripta manent“!

Η κριτική είναι ασφαλώς πολύ πιο εύκολη με δημοσιογραφικούς όρους. Άρα, ένας βαθμός αυτοσυγκράτησης και αυτοπεριορισμού, με εμφανή συναίσθηση της σχετικότητας κάθε άποψης που διατυπώνεται, είναι απαραίτητη. Όχι μόνο λόγω της μειονεκτικής θέσης στην οποία βρίσκεται ένα Γενικό Επιτελείο στον επικοινωνιακό τομέα…

Η δημοσιογραφική άνεση στη διατύπωση του ενός ή του άλλου επιχειρήματος, απλώς δε υφίσταται για τη στρατιωτική ηγεσία. Ο δε “παιδευτικός” ρόλος των ΜΜΕ στην ελληνική κοινωνία δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται. Αν εμφανίζεσαι με πομπώδη λόγο και “παπικό αλάθητο“, τότε δεν υπηρετείται καλά η αποστολή της ενημέρωσης. Και αυτό δεν θα μπορούσε να αποτελεί κριτική σε συναδέλφους χωρίς να συνιστά και αυτοκριτική.

Η επιλογή των “ψηφιακών” φρεγατών Belh@rra

Επιστρέφοντας στο θέμα των Belh@rra, πέραν των πιο εξειδικευμένων αναφορών του παρελθόντος και εν όψει τελικής ευθείας με τις διαπραγματεύσεις των δυο πλευρών, ελληνικής και γαλλικής, μπορούμε να πάρουμε θέση αναφορικά με το όλο concept, τη λογική πίσω από την ενασχόληση με αυτή την επιλογή.

Καταρχήν και καταρχάς, έχουμε κατ΄ επανάληψη υποστηρίξει την ανάγκη ύπαρξης δύο πηγών προμηθειών και για τους τρεις Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων. Έχουμε επιχειρηματολογήσει σχετικά… Ό,τι ισχύει για τον κρίσιμο για το χώρο του Αιγαίου και της νοτιοανατολικής Μεσογείου αεροπορικό Κλάδο, θεωρούμε πως ισχύει και για τις ναυτικές δυνάμεις.

Το ίδιο το Πολεμικό Ναυτικό άλλωστε βγήκε ωφελημένο από αυτή την επιλογή όπως έγινε πράξη από τις αρχές της δεκαετίας του ‘70 με την ένταξη σε υπηρεσία στις τάξεις του γερμανικής σχεδίασης και ναυπήγησης, συμβατικής πρόωσης υποβρυχίων, καθώς και γαλλικών Ταχέων Σκαφών Κατευθυνομένων βλημάτων που εξοπλίστηκαν με πυραύλους επιφανείας-επιφανείας ΜΜ38 Exocet και Penguin.

Κατά συνέπεια, η επιλογή Belharra βαδίζει επάνω σε αυτή τη λογική και εάν συνδυάζει και το “γεωστρατηγικό στοιχείο”, δηλαδή ένα ευρύτερο πλαίσιο ουσιώδους αμυντικής -και όχι μόνο- συνεργασίας στην περιοχή της Μεσογείου, τόσο το καλύτερο. Κατά την άποψη μας είναι μία πλατφόρμα πολλαπλών ρόλων που έχει τις προδιαγραφές να αναδείξει για άλλη μία φορά την διαχρονική ποιοτική και κατ΄ επέκταση επιχειρησιακή υπεροχή του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, έναντι του τουρκικού.

Χρησιμοποιούμε τη λέξη “διαχρονικού” για τον πολύ απλό λόγο ότι ανεξαρτήτως εξοπλισμού και όπλων, το προσωπικό του ΠΝ υπερείχε ανέκαθεν με αισθητή διαφορά… Σε ποιότητα εκπαίδευσης, επιμόρφωση, δεξιότητες, ταχύτητα και ορθότητα λήψης αποφάσεων, όπως θέλετε ονομάστε το… αν και συνήθως περιγράφεται με τον όρο “Ναυτοσύνη”.

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε φυσικά την τελική διαμόρφωση των ελληνικών σκαφών, έναντι αυτών που θα παραληφθούν από το Γαλλικό Ναυτικό. Θα σταθούμε μόνο σε δύο δυνατά του “χαρτιά” αν και φυσικά δεν είναι μόνο αυτά που το διαφοροποιούν επιχειρησιακά σε σχέση με οτιδήποτε θα είναι διαθέσιμο στο τουρκικό Ναυτικό για τα επόμενα 20 περίπου χρόνια.

Αναφερόμαστε στους αντιαεροπορικούς πυραύλους ASTER 30 (αντίστοιχων δυνατοτήτων του αμερικανικού SM-2 με μέγιστη ακτίνα 120 χιλιομέτρων και υψηλή ακρίβεια προσβολής και φονικότητα), καθώς και στους στρατηγικής κρούσης MdCN (Scalp Naval). Αρκεί να πείσουμε τους αντιπάλους μας ότι δεν θα διστάσουμε να τα χρησιμοποιήσουμε υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Αν θέλουμε να παράξουμε αποτροπή…

“Πλειοδοσία” δισεκατομμυρίων

Εν κατακλείδι, κι επειδή γράφονται διάφορα σχετικά με το κόστος των δύο Bellh@ra που κάποιοι έχουν ανεβάσει πρόσφατα μέχρι και τα… τέσσερα δισεκατομμύρια ευρώ, φλερτάρει πλέον έντονα με τα όρια της μυθολογίας! Εάν δεν τα έχει παραβιάσει.

Με τόσα χρήματα ας πάμε να τοποθετήσουμε καλύτερα παραγγελία να προμηθευτούμε δυο ολοκαίνουργια αντιτορπιλικά κατευθυνομένων βλημάτων Arleigh Burke… αστακούς! Να καλύψουμε αντιαεροπορικά όλο το Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο!

Ας σοβαρευτούμε και ας ορίσουμε τι εντάσσουμε σε κάθε ποσό που… εκτοξεύουμε! Διότι αν εννοούμε το κόστος κύκλου ζωής (life-cycle cost) να ενημερώσουμε ότι με βάση αυτό, το κόστος της προμήθειας κύριου οπλικού συστήματος αντιπροσωπεύει συνήθως το 25-30%!

Το κόστος ναυπήγησης των δυο πλοίων στην ελληνική διαμόρφωση χωρίς όπλα, εκπαιδεύσεις προσωπικού όλων των ειδικοτήτων, παροχής υπηρεσιών τεχνικής υποστήριξης και δημιουργίας υποδομών, σύμφωνα είναι 1,6 δισ. ευρώ (τρεις εκτοξευτές Α50 και ένας Α70, με αναχορηγία 32 όπλων/ 24 Aster 30 και 8 MdCN).

Με την προσθήκη του κόστους όλων των προαναφερόμενων και ανάλογα με τη χρονική διάρκεια υποστήριξης, το ύψος της σύμβασης θα ανέλθει σε 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτή την πληροφορία έχουμε διασταυρώσει από αξιόπιστες στρατιωτικές πηγές και αυτή μεταφέρουμε. Προς διάψευση ή επιβεβαίωση.

Πληροφορία είναι, δεν είδαμε επίσημο έγγραφο να την καταγράφει, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Όποιος είδε, ας το επικαλεστεί. Αν τα δεδομένα αλλάξουν, διαβεβαιώνουμε ότι θα επανέλθουμε. Υπογραμμίζουμε: Στο ποσό συμπεριλαμβάνεται και υποστήριξη για μερικά χρόνια. Γι΄αυτό όποιος γράφει για κόστη δεν μπορεί απλώς να εκτοξεύει ένα νούμερο, διότι είναι τουλάχιστον ανεύθυνο. Εκτός κι αν δεν αντιλαμβάνεται.

Θα δούμε προσεχώς “γαλλικά FMS”;

Θέλουμε ιδιαίτερα να επισημάνουμε το γεγονός ότι σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν θα υπάρξει κατά τα φαινόμενα χρηματοδοτική πρόταση από τη γαλλική πλευρά. Εάν δεν καταστεί εφικτή η αποδέσμευση κονδυλίων από τα κέρδη της διακράτησης ελληνικών ομολόγων από ευρωπαϊκές χώρες.

Μην το ξεχνάμε αυτό. Μπορεί αν υπάρχουν ενστάσεις, αλλά δεν αποκλείεται να προκύψει χρονικό σημείο που θα ανακαλύψουν την ίδια μέθοδο και οι ενιστάμενοι για να προωθήσουν τα συμφέροντα της δικής τους αμυντικής βιομηχανίας. Σε εποχές ισχνών αγελάδων να θυμίσουμε… Άρα ας μη βιαζόμαστε.

Όσον αφορά την εναλλακτική χρηματοδοτική πρόταση για το πρόγραμμα από γαλλικής πλευράς, επειδή υπό την παρούσα δημοσιονομική συγκυρία η Ελλάδα δεν είναι δυνατόν να εξασφαλίσει κονδύλια αυτού του ύψους, να υπενθυμιστεί επίσης ότι στο πλαίσιο του ανταγωνισμού τους με την αμερικανική -κυρίως- αμυντική βιομηχανία, σε πολλές χώρες (Ινδία, Αίγυπτος), οι Γάλλοι πλέον προσφέρουν και δυνατότητα χρηματοδότησης μέσω προγραμμάτων τύπου FMS.

Άρα και σε αυτό το σημείο υπάρχει εκκρεμότητα. Ενδεικτικό της νέας αυτής γαλλικής “πολιτικής βελτίωσης” της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων τους, είναι η υπογραφείσα συμφωνία με το Μαρόκο για την προμήθεια αυτοκινούμενων πυροβόλων aesar και αντιαεροπορικών πυραύλων VL MICA. Κάθε μία από τις αντίστοιχες συμβάσεις είναι ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ και η χρηματοδότησή τους έχει διασφαλιστεί μέσω της PNB Paribas…

www.defencepoint.gr

Ελλάδα

H FIBRAN γιορτάζει τα 50 χρόνια της με νέες επενδύσεις 45 εκατ. ευρώ

Δημοσιεύτηκε

στις

Αύξηση κύκλου εργασιών και κερδοφορίας το 2023, παρά τις πιέσεις από τις τιμές ενέργειας

Nέες επενδύσεις στην Ελλάδα, συνολικού ύψους 45 εκατ. ευρώ, τρέχει από φέτος η ελληνική πολυεθνική βιομηχανία παραγωγής μονωτικών υλικών FIBRAN. Σε συνδυασμό με τις επενδύσεις που έχουν προηγηθεί ή τρέχουν επίσης επί του παρόντος στις μονάδες της στο εξωτερικό ο Όμιλος «τρέχει» και φέτος –χρονιά σημειωτέον κατά την οποία εορτάζει τα 50 χρόνια από την ίδρυσή της –  ανοδικά, έχοντας ξεπεράσει στη χρήση 2023 το «φράγμα» των 200 εκατ. ευρώ τζίρου.

Όπως επισημαίνει σχετικά στη «Ν» η Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος της εταιρείας και του Ομίλου, Μαρία Δ. Αναστασιάδου Σαββαΐδου,  το επενδυτικό πρόγραμμα των 45 εκατ. ευρώ αφορά:

  • Νέα γραμμή εξηλασμένης πολυστερίνης στην έδρα της εταιρείας  στην Τερπνή Σερρών. Η νέα γραμμή θα παράγει προϊόντα μεγαλύτερου πάχους (20 cm) με τα καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιούλιο του 2025.
  • Επενδύσεις προσθήκης εξοπλισμού βελτίωσης ποιότητας και αυτοματισμού των παραγόμενων προϊόντων πετροβάμβακα τη μονάδα πετροβάμβακα της εταιρείας επίσης στην Τερπνή Σερρών.
  • Επενδύσεις στην ενέργεια για μετάβαση από την Μέση στην Υψηλή Τάση.
  • Νέες εγκαταστάσεις (αποθήκες κ.α.) στην Τερπνή.
  • Επενδύσεις σε ΑΠΕ στην Κεντρική Μακεδονία και
  • Νέα γραφεία Διοίκησης στην περιοχή της Θέρμης, στη Θεσσαλονίκη. Προβλέπεται μεταφορά της Διοίκησης σε αυτά σε ορίζοντα διετίας.

Έντονη εξωστρέφεια

Παράλληλα, ο Όμιλος επεκτείνει τις επενδύσεις του στην Ιταλία για τη βέλτιστη μακρόχρονη βιώσιμη αξιοποίηση των λατομείων στην Τοσκάνη και για βελτιστοποίηση του εξοπλισμού του εργοστασίου γύψου που εξαγόρασε μαζί με τα τρία λατομεία το 2021. Περαιτέρω, μάλιστα, όπως προσθέτει η κα.Αναστασιάδου Σαββαΐδου, ήδη εξετάζεται και μεσοπρόθεσμο επιχειρηματικό πλάνο επενδύσεων στα Βαλκάνια και την αφρικανική ήπειρο.

Συνολικά, επίσης, την προηγούμενη τριετία η FIBRAN ολοκλήρωσε επενδύσεις της τάξης των 100 εκατ. ευρώ που εκτός από τις προαναφερόμενες επενδύσεις στην Ιταλία αφορούσαν την αγορά εργοστασίου πετροβάμβακα στη Βουλγαρία και στην παραγωγή εξηλασμένης πολυστερίνης στη νέα της μονάδα παραγωγής στην Τσεχία, αμφότερα το 2022. Παράλληλα οι θυγατρικές εταιρείες του Ομίλου στη Σλοβενία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και τη Βουλγαρία παίζουν ενεργό ρόλο τόσο στην έρευνα και ανάπτυξη για την υιοθέτηση μοντέλων αειφορίας στη διαχείριση υλικών και στην εφαρμογή των συστημάτων μόνωσης και ξηράς δόμησης σε συνεργασία με τα κορυφαία πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ευρώπης αλλά και ως ιδρυτικά μέλη ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών για τα δομικά υλικά και την κατασκευή.

Με εμπορική παρουσία σε 46 χώρες, εξαγωγές σε όλες τις ηπείρους και με παρουσία στα σημαντικότερα κατασκευαστικά έργα της Ευρώπης και του κόσμου, όπως προσθέτει η επικεφαλής της, κερδίζει την εμπιστοσύνη των κατασκευαστών, των επενδυτών και του μελετητικού κόσμου.

Εν κατακλείδι, η FIBRAN είναι ίσως ο μοναδικός όμιλος δομικών υλικών στην Ευρώπη που διαθέτει εργοστάσια με όλα τα μονωτικά υλικά (εξηλασμένη πολυστερίνη, πετροβάμβακα, διογκωμένη πολυστερίνη) και προϊόντα ξηράς δόμησης.  «Μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι δεν υπάρχουν κακά και καλά μονωτικά υλικά και το αποδεικνύουμε στην πράξη.  Αυτό που πρεσβεύουμε είναι ότι επιλέγουμε μονωτικά υλικά ανάλογα με τη χρήση της εφαρμογής, την τοποθεσία του κτιρίου, την ηλικία, τις περιβαλλοντικές και κλιματολογικές συνθήκες, τα ρίσκα και τους κινδύνους», σημειώνει η Πρόεδρος και CEO του Ομίλου.

Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι με το εργοστάσιο παραγωγής πετροβάμβακα στην Τερπνή, ένα από τα ελάχιστα που παράγουν με ηλεκτρικούς φούρνους σε όλο τον κόσμο,  και την πρόσφατη επένδυση στη Βουλγαρία η FIBRAN αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετροβάμβακα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Πάγιες αρχές του Ομίλου – και η πιο σημαντική παρακαταθήκη από τον ιδρυτή του, Δημήτρη Αναστασιάδη, όπως επισημαίνει η κα. Αναστασιάδου Σαββαΐδου, είναι το τετράπτυχο:

  • Σεμνότητα: Να μιλάνε οι πράξεις σου και όχι τα λόγια σου
  • Νοικοκυροσύνη: Να επενδύεις χωρίς εξαρτήσεις
  • Εξωστρέφεια: Δεν υπάρχουν σύνορα στη δράση αλλά ούτε και στα όνειρα
  • Ανθρωποκεντρικότητα: Ο κάθε άνθρωπος έχει ρίζες και ο σεβασμός στον συνάνθρωπο είναι προϋπόθεση για να επιστρέφει στις ρίζες του.

Στην Ελλάδα, επίσης, η μητρική εταιρεία συμμετέχει διαχρονικά σε ερευνητικά προγράμματα με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και παράλληλα επενδύει σταθερά στο ανθρώπινο δυναμικό της που πλέον ξεπερνά τα 730 άτομα, όπως και στον κοινωνικό ιστό των περιοχών δραστηριοποίησης.

Σταθερά ανοδική πορεία

Με κύκλο εργασιών που ξεπέρασε το 2023 τα 200 εκατομμύρια ευρώ – συγκεκριμένα ανήλθε σε 200,723 εκατ. ευρώ, έναντι  199,976 εκατ. το 2022 – ο Όμιλος FIBRAN συνεχίζει κάθε χρόνο την ανοδική του πορεία.

Η ελληνική μητρική, με κύκλο εργασιών που ξεπέρασε τα 76 εκατομμύρια ευρώ – συγκεκριμένα ανήλθε σε 76,477 εκατ. ευρώ έναντι 72,786 εκατ. του 2022 – είχε την καλύτερη επίδοση στην ιστορία της. Σημειωτέον, δε, ότι το 2023 η ελληνική μητρική κατέγραψε κέρδη προ φόρων ύψους 9,710 εκατ. έναντι 4,074 εκατ. ευρώ του 2022 και μετά φόρων κέρδη ύψους 7,521 εκατ. ευρώ έναντι 2,526 εκατ. την προηγούμενη χρονιά, με το πολύ μεγάλο κόστος της ενέργειας και τις μειώσεις τιμών στις οποίες προέβη η εταιρεία να συμπιέζουν μάλιστα την κερδοφορία.
Αντίστοιχα, σε επίπεδο Ομίλου τα ενοποιημένα προ φόρων κέρδη ανήλθαν σε 15,736 εκατ. ευρώ έναντι 10,462 εκατ. του 2022 και τα ενοποιημένα μετά φόρων κέρδη σε 12,116 εκατ. έναντι 7,106 εκατ. ευρώ το 2022.

Το «ταξίδι» της FIBRAN ξεκίνησε από το όραμα του ιδρυτή της, αείμνηστου Δημήτρη Αναστασιάδη, για μια πρότυπη παραγωγική μονάδα μονωτικών υλικών σε μια μικρή επαρχιακή κωμόπολη και μια Ελλάδα της παραγωγής και της προκοπής, που παράγει με τις δυνάμεις της προϊόντα καλύτερα από τον διεθνή ανταγωνισμό.

Τα 50 χρόνια διαδρομής της FIBRAN εορτάστηκαν με μια λαμπερή εκδήλωση στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, παρουσία του Υπουργού Ανάπτυξης, Τάκη Θεοδωρικάκου και διακεκριμένων εκπροσώπων του ελληνικού «επιχειρείν».

Ναυτεμπορική

Συνέχεια ανάγνωσης

Ελλάδα

FSRU Αλεξανδρούπολης: Σε εμπορική λειτουργία ο Τερματικός Σταθμός LNG

Δημοσιεύτηκε

στις

Σε λειτουργία ο πρώτος υπεράκτιος σταθμός φυσικού αερίου στη χώρα

Ξεκινά η Εμπορική Λειτουργία του Τερματικού Σταθμού LNG Αλεξανδρούπολης, με στόχο και την ανάδειξη της πόλης σε μια νέα ενεργειακή πύλη για ολόκληρη την Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η Gastrade, ανακοινώνει ότι θέτει σε εμπορική λειτουργία τον Τερματικό Σταθμό LNG Αλεξανδρούπολης. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα ενεργειακά έργα σε Ευρωπαϊκό, Περιφερειακό, Εθνικό και τοπικό επίπεδο, που σχεδιάστηκε, κατασκευάστηκε, ανήκει και θα λειτουργείται από την Gastrade. Ένα έργο-ορόσημο που οραματίστηκε πριν από 15 χρόνια ο Δημήτρης Κοπελούζος.

Αποτέλεσμα μεγάλων συνεργασιών, με πρωτοποριακή σύλληψη το έργο συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια και στη διαφοροποίηση των πηγών και των οδών προμήθειας ενέργειας της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, αναβαθμίζοντας καθοριστικά τον ρόλο και τη σημασία της Ελλάδας στον σύγχρονο ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης, καθιστώντας την ενεργειακή πύλη  για εννέα και πλέον χώρες.

Από την Τελική Επενδυτική Απόφαση στην Έναρξη της Εμπορικής Λειτουργίας

Η υλοποίηση του έργου άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά με τη λήψη της Τελικής Επενδυτικής Απόφασης (FID) στις 27 Ιανουαρίου 2022 από τη Gastrade, Στη συνέχεια, οι χερσαίες και υπεράκτιες κατασκευαστικές εργασίες στην Αλεξανδρούπολη προχώρησαν ταχύτατα, ενώ τον Φεβρουάριο του 2023 ξεκίνησε η κατασκευή της πλωτής μονάδας αποθήκευσης και επαναεριοποίησης LNG (FSRU) στη Σιγκαπούρη. Το FSRU απέπλευσε από το ναυπηγείο Seatrium στις 26 Νοεμβρίου 2023, φτάνοντας στα νερά του Θρακικού Πελάγους στις 17 Δεκεμβρίου 2023, όπου και αγκυροβόλησε στη μόνιμη θέση του.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση όλων των δοκιμών λειτουργίας και την έκδοση από το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος της άδειας Λειτουργίας του το περασμένο καλοκαίρι, το έργο τέθηκε σε λειτουργική ετοιμότητα επιτρέποντας επίσημα την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του Έργου.

Ο Τερματικός Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης αποτελείται εκτός από το FSRU, από  ένα υποθαλάσσιο και χερσαίο αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου, ο οποίος συνδέει το FSRU με το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς («ΕΣΜΦΑ») και μέσω αυτού θα παραδίδει φυσικό αέριο εκτός από την Ελλάδα και στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Σερβία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία στα ανατολικά, καθώς και την Ουγγαρία και Σλοβακία στα δυτικά. Η Πλωτή Μονάδα, που ονομάστηκε «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ» προς τιμήν της πόλης και των κατοίκων της, που αγκάλιασαν το φιλόδοξο αυτό σχέδιο από την αρχή, διαθέτει τεχνολογία αιχμής, με μέγιστη δυναμικότητα επαναεριοποίησης 5,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως.

Η επόμενη μέρα

Ήδη 14 ελληνικές και διεθνείς εταιρείες συμμετέχουν εμπορικά στο έργο δεσμεύοντας σχεδόν το σύνολο της δυναμικότητας του με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον μέχρι το 2030. Ταυτόχρονα, η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του έργου, σηματοδοτεί την επέκταση της πρωτοβουλίας του Κάθετου Διαδρόμου, ενισχύοντας σημαντικά τη δυναμική του με στόχο τη δημιουργία ενός κόμβου συναλλαγών φυσικού αερίου στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η ομάδα της Gastrade, μαζί με τους στρατηγικούς εταίρους και μετόχους της, Ελμίνα Κοπελούζου, Gaslog, ΔΕΠΑ Εμπορίας, Bulgartransgaz και ΔΕΣΦΑ, ευχαριστεί όλους τους φορείς που συνέβαλαν στην επιτυχή ολοκλήρωση αυτού του Εθνικού έργου και παραμένει αφοσιωμένη στη διασφάλιση ενός πιο βιώσιμου και ασφαλούς ενεργειακού μέλλοντος για την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Gastrade Κωστής Σιφναίος ανέφερε χαρακτηριστικά:

«Είμαστε όλες και όλοι, η ομάδα της Gastrade, πραγματικά υπερήφανοι και ενθουσιασμένοι που φθάσαμε στο τέλος της μεγάλης αυτής διαδρομής με επιτυχία και παραδίδουμε στη χώρα μας και σε όλη τη περιοχή γύρω μας ένα τόσο σημαντικό έργο. Το όραμά μας είναι να λειτουργήσει το έργο αυτό στην αγορά με τρόπο φιλικό για τη κοινωνία της Αλεξανδρούπολης, το περιβάλλον και τους πελάτες μας, προσφέροντας μια σταθερή και αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση για όλη την περιφέρειά μας. Θέλουμε να γίνουμε σημείο αναφοράς για τη ποιότητα των υπηρεσιών που θα προσφέρουμε».

«Χρειάστηκαν το όραμα ενός ανθρώπου, δεκαπέντε χρόνια προσπάθειας και δύο σχεδόν χρόνια εντατικής τεχνικής προετοιμασίας, ώστε η Ελλάδα, η Αλεξανδρούπολη, να αποκτήσουν ένα έργο τομή για τα ενεργειακά δεδομένα της ευρύτερης ευρωπαϊκής περιφέρειας. Ο Τερματικός Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης, είναι πολλά περισσότερα από ένα επιχειρηματικό έργο. Είναι μια απτή απόδειξη των δυνατοτήτων που έχουμε στην Ελλάδα να δημιουργούμε ευρωπαϊκές υποδομές που απαντούν σε προβλήματα των καιρών μας, δίνοντας ευκαιρίες και προοπτικές για ένα καλύτερο και βιώσιμο ενεργειακά μέλλον» τονίζει η ιδρύτρια μέτοχος της Εταιρείας κυρία Ελμίνα Κοπελούζου.

«Η GasLog είναι περήφανη για το γεγονός ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του έργου από την αρχή, τη μετατροπή ενός πλοίου μεταφοράς LNG σε FSRU, την παράδοση της πλωτής μονάδας στην Αλεξανδρούπολη και την επιτυχή έναρξη λειτουργίας του Τερματικού Σταθμού Αλεξανδρούπολης, συμβάλλοντας ως μέτοχος αλλά και ως φορέας λειτουργίας του FSRU, τηρώντας παράλληλα τη δέσμευσή μας για την παροχή αξιόπιστων και καινοτόμων υπηρεσιών LNG σε παγκόσμια κλίμακα», δήλωσε ο κος Paolo Enoizi, Διευθύνων Σύμβουλος της GasLog.

«Η σημερινή μέρα σηματοδοτεί την έναρξη ενός νέου κεφαλαίου στο ενεργειακό τοπίο της περιοχής μας. Ο Τερματικός Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης, σχεδιασμένος με όραμα στραμμένο προς το μέλλον, αντιπροσωπεύει μια απτή λύση στις πιεστικές προκλήσεις της ενεργειακής ασφάλειας και της διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Μέσω αυτού του έργου, διασφαλίζουμε πρόσβαση σε πιο αξιόπιστες και ποικίλες πηγές ενέργειας, δημιουργώντας νέες οικονομικές ευκαιρίες για την τοπική κοινότητα και ενισχύουμε τη γεωπολιτική θέση του έθνους μας. Είμαστε πολύ περήφανοι για την καθοριστική συμβολή της ΔΕΠΑ Εμπορίας στην επιτυχή υλοποίηση αυτής της στρατηγικής υποδομής, η οποία θα αποφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα τόσο στην Ελλάδα όσο και στις γειτονικές της χώρες», δήλωσε ο Κωνσταντίνος Ξιφαράς, Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΠΑ Εμπορίας.

«Η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του FSRU Αλεξανδρούπολης αποτελεί σημαντικό ορόσημο για τη διασφάλιση της διαφοροποίησης του χαρτοφυλακίου προμηθειών και για την  εξασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας όχι μόνο για τη Βουλγαρία, αλλά και για την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η απόφαση, που ελήφθη το 2020, από τη Βουλγαρία και την Bulgartransgaz να γίνουν μέτοχοι με μερίδιο 20% στην Gastrade A.E. αποδείχθηκε στρατηγική. Σήμερα, το FSRU Αλεξανδρούπολης είναι αναμφίβολα μια κρίσιμη υποδομή που εξασφαλίζει πρόσβαση σε προμήθειες φυσικού αερίου από ασφαλείς και αξιόπιστες πηγές, όπως οι ΗΠΑ, το Κατάρ, η Αίγυπτος κ.λπ. Ο αυξανόμενος ρόλος του LNG για την περιοχή και η παρουσία αυτής της νέας δυνατότητας αποθήκευσης και επαναεριοποίησης LNG είναι υψίστης σημασίας για τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης που στοχεύουν να διαφοροποιήσουν τον εφοδιασμό τους και να ανεξαρτητοποιηθούν από το ρωσικό φυσικό αέριο. Θα βελτιώσει επίσης την ρευστότητα και ολοκλήρωση της ενεργειακής αγοράς στην περιοχή μας,» σχολίασε ο Kiril Ravnachki, Εκτελεστικός Διευθυντής της Bulgartransgaz.

«Η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του Τερματικού Σταθμού LNG της Αλεξανδρούπολης (Alexandroupolis FSRU) αποτελεί ορόσημο, εδραιώνοντας την Ελλάδα ως βασική ενεργειακή πύλη για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και ευρύτερα. Ο νέος αυτός σταθμός εισαγωγής LNG, σε συνδυασμό με τον σταθμό LNG της Ρεβυθούσας και τις επενδύσεις του ΔΕΣΦΑ για την αύξηση της εξαγωγικής δυναμικότητας του ελληνικού δικτύου, καθώς και με πρωτοβουλίες όπως ο TAP, ο IGB και ο Κάθετος Διάδρομος, ενισχύουν περαιτέρω τις ενεργειακές υποδομές και τη διασυνδεσιμότητα της περιοχής,» πρόσθεσε η κυρία Maria Rita Galli, Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ.

Nαυτεμπορική

Συνέχεια ανάγνωσης

Ελλάδα

Το παγκόσμιο συμφέρον, το συμφέρον τον αγορών και το συμφέρον της χώρας

Δημοσιεύτηκε

στις

Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης (Eurokinissi)

Μήπως αυτή η στρατηγική υπηρετεί τα συμφέροντα μιας μικρής ελίτ και τις προσωπικές φιλοδοξίες του Πρωθυπουργού για πλαισίωση του ιερατείου του Νταβός;

Χάρης Τοπαλίδης

Ήταν τελείως φυσικό, σε μια κοινωνία αποπροσανατολισμένη και προς ώρας γονατισμένη από τη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα της φτωχοποίησης, του κορπορατισμού και της συρρίκνωσης της δημόσιας σφαίρας επικοινωνίας και γοητευμένης ταυτόχρονα από τις σειρήνες του life-style, να συμβεί και αυτό: Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης της να τοποθετηθεί στη Γ.Σ. του ΟΗΕ ότι: «το παγκόσμιο συμφέρον διαπερνά το μεμονωμένο συμφέρον των κρατών» και ταυτόχρονα να βραβευθεί στη ΝΥ από τον Α. Μπουρλά με το βραβείο «Global citizen 2024».

Σε ποίες συνθήκες της χώρας ή έστω της τρέχουσας διεθνούς συγκυρίας ανταποκρίνεται αυτή η στάση και η δραστηριότητα του πρώτου πολίτη της στο ανώτατο forum της διεθνούς σκηνής για την ετήσια παρουσίαση της πολιτικής και των θέσεων των κρατών στο διεθνές στερέωμα και τι υποδηλώνει για την ανταπόκρισή του ως Πρωθυπουργού σε αυτές;

Είναι σαφές ότι ο νεολογισμός του Πρωθυπουργού «παγκόσμιο συμφέρον» χρησιμοποιείται ως πολιτική έννοια και όχι ως κάτι ευρύτερο (π.χ. οικουμενικό συμφέρον που εμπλέκει ηθικές και αξιακές θεωρήσεις οικουμενικού χαρακτήρα). Οι πολιτικές οντότητες όμως που δραστηριοποιούνται στην παγκόσμια σκηνή, είναι τα κράτη τα οποία έχουν διαφορετικά και πολλές φορές αντιτιθέμενα συμφέροντα, όπως δείχνει η αιματοβαμμένη πορεία της Ιστορίας. Πώς είναι λοιπόν δυνατό να συγκεραστούν τα επιμέρους εθνικά συμφέροντα σε ένα παγκόσμιο συμφέρον; Πως, με ποιες διαδικασίες θα γίνει επιτέλους ο συγκερασμός – μετά από τόσους αιώνες Ιστορίας – και με ποιά παγκόσμια ιεραρχική οργάνωση θα ασκηθεί η πολιτική του παγκοσμίου συμφέροντος; Ή μήπως ο νεολογισμός του Πρωθυπουργού διαπνέεται απλά από μια ρομαντική και ιδεαλιστική προσέγγιση άλλων εποχών στο παγκόσμιο γίγνεσθαι που θεωρεί τον κοσμοπολιτισμό ως προϋπόθεση για την παγκόσμια ειρήνη και ευημερία και δεν μπορεί να κατηγορηθεί παρά μόνο για έλλειψη ρεαλισμού; Ή μήπως οι διεθνείς συνθήκες χαρακτηρίζονται σήμερα από μια ισορροπία στις διεθνείς σχέσεις, σταθερότητα στους διεθνείς συσχετισμούς, ευημερία στη διεθνή οικονομία και πνεύμα συνεργασίας στις διακρατικές σχέσεις που επιτρέπουν την πρωτοποριακά ρηξικέλευθη έστω προσέγγιση του παγκοσμίου συμφέροντος; Ή τέλος, μήπως παρά τη διεθνή και μάλιστα πολεμική αναταραχή που εξελίσσεται σήμερα γύρω της, η χώρα την οποία εκπροσωπεί, η Ελλάδα, απολαμβάνει υπό την ηγεσία του μια περίοδο δυναμισμού και σταθερότητας, έχοντας αντιμετωπίσει με επιτυχία τα χρόνια ζητήματα ανάπτυξης και τα προβλήματα εθνικής κυριαρχίας με τους γείτονές της και θέλει να αναβαθμίσει τη διεθνή της θέση εξάγοντας και προωθώντας την διεθνή αυτοπεποίθηση και τον κοσμοπολιτισμό που έχουν κατακτήσει οι πολίτες της;

Η προφανής ασυμβατότητα όλων των προηγούμενων ερωτημάτων, που θα μπορούσε να θέσει ένας καλόπιστος παρατηρητής, με τη ζέουσα πραγματικότητα που ζούμε σήμερα αποκαλύπτει για πρώτη φορά τόσο ξεκάθαρα την πολιτική και ιδεολογική στράτευση και στόχευση της κυβέρνησης της ΝΔ και ταυτόχρονα ξεσκεπάζει τις αιτίες των κύριων παθογενειών της αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ).

Η υπονόμευση της δημοκρατίας και της εθνικής κυριαρχίας

Η παγκόσμια διακυβέρνηση με τη δημιουργία μιας υπερεθνικής δομής διακυβέρνησης συνιστά από τη δεκαετία του 1970 τον απώτατο διακηρυγμένο στόχο των νεοφιλελεύθερων δυνάμεων της αγοράς. Με βάση το πρόταγμα τους, της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας και της ανεξαρτησίας από τις πολιτικές αποφάσεις, μια υπερεθνική δομή διακυβέρνησης εξασφαλίζει την αυτορρυθμιζόμενη λειτουργία των αγορών σε παγκόσμια κλίμακα σε ένα τέτοιο πλαίσιο.

Το επίπεδο της ρυθμιστικής εξουσίας που είναι ωστόσο δυνατό να θεσμοθετηθεί σε μια τέτοια κλίμακα, είναι μηδαμινό έως ελάχιστο, γιατί μια τέτοια δομή εξουσίας δεν θα διέθετε δημοκρατική νομιμοποίηση και η αντιπροσωπευτικότητά της θα εξαντλούνταν στον υφιστάμενο ηγεμονικό συσχετισμό μεταξύ αναπτυγμένων – αναπτυσσόμενων χωρών (Βορρά-Νότου).

Όπως έχει τεκμηριώσει εμφατικά ο Γερμανός φιλόσοφος J. Habermas, μια πολιτική ρυθμιστική υπερεθνική δομή δεν είναι εφικτή χωρίς τη διαμεσολάβηση μακροπρόθεσμων κοινωνικών και πολιτιστικών διεργασιών σύγκλισης ανάμεσα στα κράτη, που προϋποθέτουν άλλες πολιτικές από αυτές της πολεμικής σύγκρουσης και της μονοπολικής διάρθρωσης της παγκόσμιας ισχύος, που κυριαρχούν σήμερα.

Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις, και καθώς οι πρόνοιες της δημοκρατίας και οι εγγυήσεις του κράτους Δικαίου είναι κατακτήσεις των λαών σε εθνική κλίμακα, η σύσταση μιας πολιτικής ρυθμιστικής υπερεθνικής δομής ομοσπονδιακού τύπου συνιστά κατάφωρη παραβίαση των αρχών της δημοκρατικής λειτουργίας και της εθνικής κυριαρχίας. Προοιωνίζεται περαιτέρω μια κοινωνία τεράστιων κοινωνικών ανισοτήτων, χωρίς συλλογικά δικαιώματα.

Τα συμφέροντα της χώρας

Τι σημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, η τοποθέτηση του πρωθυπουργού στον ΟΗΕ και η βράβευσή του από το Atlantic Council ένα think tank των ΗΠΑ στενά συνδεδεμένο με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (Νταβός);

Είναι κατ’ αρχήν σαφές ότι ως παγκόσμιο συμφέρον εννοείται το συμφέρον της Δύσης. Επομένως, συμμερίζεται απολύτως την πολεμική ανάγκη το συμφέρον της Δύσης να καταστεί παγκόσμιο συμφέρον. Κατά δεύτερο λόγο, και καθώς τα εθνικά συμφέροντα δεν μπορούν να συγκεραστούν σε ένα παγκόσμιο, όπως ρητά αναγνωρίζει, το υπερεθνικό συμφέρον που επικαλείται είναι το συμφέρον των αγορών, που «διαπερνά τα εθνικά συμφέροντα», στο οποίο στρατεύεται. Τοποθετείται δηλαδή, ως εάν η στράτευση της χώρας στο Δυτικό στρατόπεδο και στα συμφέροντα των αγορών συνιστά τη θεμελιώδη πολιτική της χώρας για την ανάπτυξη και την ασφάλειά της στο νέο διεθνές περιβάλλον. Επιχειρείται δηλαδή ένα άλμα στη θέση της χώρας στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και στον διεθνή της προσανατολισμό, καθώς ταυτίζει τα συμφέροντά της αποκλειστικά με αυτά των αναπτυγμένων κεφαλαιοκρατικά χωρών του Βορρά. Εδώ εγείρονται τα ερωτήματα: (α) μήπως υπάρχουν εγγυήσεις για υποστήριξη από τις τελευταίες στα πεδία της ανάπτυξης και της ασφάλειας, που, παρά το γεγονός ότι αντιβαίνουν στην πρόσφατη εμπειρία μας, έχουν δοθεί αλλά δεν τις γνωρίζουμε; (β) μήπως έχει μειωθεί, χωρίς να ομολογείται, τόσο η ισχύς της χώρας ώστε να είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει εκούσια ή ακούσια τις προτεραιότητες του Βορρά (καμία άλλη χώρα του Ευρωπαϊκού Νότου δεν έχει υιοθετήσει τόσο εμφατικά την Ατζέντα του) ακόμη και αν αντίκεινται στα σαφώς διαφορετικής φύσης συμφέροντα της χώρας; (γ) καθώς η χώρα κάθε άλλο παρά παρουσιάζει συγκριτικό πλεονέκτημα σε κεφάλαια και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, (το τραπεζικό της σύστημα δεν έχει καν ακόμη αποκτήσει την αυτονομία του από τα κεφάλαια των φορολογουμένων) πως εξηγείται η ταύτισή της με τα συμφέροντα των αυτορρυθμιζόμενων αγορών; (δ) ή μήπως αυτή η στρατηγική υπηρετεί τα συμφέροντα μιας μικρής ελίτ και τις προσωπικές φιλοδοξίες του Πρωθυπουργού για πλαισίωση του ιερατείου του Νταβός;

Ποια είναι όμως αυτή η Ατζέντα, σε τι αποσκοπεί και πως συνδέεται με τον φορέα της επιβράβευσης του Πρωθυπουργού στη Νέα Υόρκη; Πρόκειται για τη νεοφιλελεύθερη Ατζέντα της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης, όπως έχει σχεδιαστεί από το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ, για την παγκόσμια προώθηση της μονοπολικής ηγεμονίας τους στην εποχή που ανοίγεται μπροστά μας και διαδέχεται τον φιλελευθερισμό. Η Ατζέντα αυτή, αναδιαρθρώνοντας ριζικά τις σχέσεις κεφαλαίου εργασίας υπέρ του κεφαλαίου και τις σχέσεις Βορρά Νότου υπέρ του Βορρά, έχει διχάσει τις ΗΠΑ, αλλά είναι κυρίαρχη στα ΜΜΕ και στις τρέχουσες πολιτικές ηγεσίες της Ευρώπης.  Πώς αυτό; κύριος φορέας της προώθησής της στην Ευρώπη, με γόνιμα όπως φαίνεται αποτελέσματα, είναι το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, στενά συνδεδεμένο με το Atlantic Council από το οποίο και εκπορεύθηκε, σε αναγνώριση των υπηρεσιών του Πρωθυπουργού, και η βράβευση του, ως παγκόσμιου Πολίτη το 2024.

Το καταληκτικό ερώτημα που εγείρεται είναι: πως είναι δυνατόν σήμερα, και η κυβέρνηση της ΝΔ και η αντιπολίτευση (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) να αναγνωρίζουν τον ίδιο μέντορα της πολιτικής τους; Η ταύτιση με το  Πρόγραμμα του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ προβάλλεται από μεν τη νεοφιλελεύθερη ΝΔ, ως τεκμήριο της προσχώρησής της στη νέα λεωφόρο της προόδου από δε την Αριστερά/Κεντροαριστερά, ως ανταπόκρισή της στην Ατζέντα της νέας Μέκκας του σοσιαλισμού και της προοδευτικότητας.

Υπηρετεί αυτή η Ατζέντα τα συμφέροντα της χώρας; Την απάντηση πρέπει να την αναζητήσουμε στην εκλογική καταβαράθρωση του πολιτικού συστήματος, στη διαρκώς συρρικνούμενη απήχηση της κυβέρνησης και στην καχεξία της Αντιπολίτευσης αλλά και στην τεράστια άνοδο της Ακροδεξιάς.

Πηγή: Έθνος

Συνέχεια ανάγνωσης

Ινφογνώμων

Infognomon Logo

Περιηγηθείτε στα κορυφαία βιβλία του βιβλιοπωλείου μας

Προβολή όλων

Δημοφιλή