Οεχθρός του εχθρού είναι φίλος σου. Αυτό είναι ένα από τα πολλά στρατηγικά δόγματα που εφαρμόζονται στην πράξη. Ο φίλος του εχθρού σου δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να είναι φίλος σου. Αυτό είναι ένα άλλο δόγμα, που ισχύει στις σχέσεις μας με το Κατάρ, οι οποίες συνδέονται επί τη βάσει ενεργειακών συμφερόντων. Και συμβαίνει κάτι τέτοιο, παρότι το Κατάρ είναι ο πιο σημαντικός αυτήν την περίοδο σύμμαχος της Τουρκίας σε όλα τα επίπεδα.

Ο ενεργειακός χάρτης

Ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης μεταβαίνει στις 6 Ιανουαρίου στην Ντόχα του Κατάρ, όπου θα έχει επαφές με την Κυβέρνηση της χώρας, σε μια προσπάθεια να οικοδομήσει συνθήκες ενεργειακής ασφάλειας εντός της κυπριακής ΑΟΖ και ειδικότερα στο οικόπεδο 5, το οποίο έχει δοθεί στην Exxon Mobil και στην Qatar Petroleum. Η Κύπρος μπαίνει σφήνα στις σχέσεις της Τουρκίας με το Κατάρ, το οποίο μαζί με τις ΗΠΑ μπορούν να μετατραπούν σε ασπίδα των συμφερόντων της Λευκωσίας στα θέματα της ενέργειας, διότι αυτό επιβάλλουν τα δικά τους συμφέροντα. Χωρίς να έχει κάποιος την ψευδαίσθηση ότι από αυτό το γεγονός και μόνο μπορεί να προκύψει εξισορρόπηση συμφερόντων με την Άγκυρα, η οποία θεωρεί ότι το βόρειο τμήμα του οικοπέδου 5 ανήκει στην ίδια, διότι εμπίπτει εντός της λεγόμενης δικής της υφαλοκρηπίδας. Το πρόβλημα εντοπίζεται και σε άλλα δύο οικόπεδα της Total και της ΕΝΙ, δηλαδή το 6 και το 7, τα οποία η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι, πέραν του 5, και αυτά βρίσκονται εντός της λεγόμενης υφαλοκρηπίδας της.

Συγκυριακή αποτροπή

Στην παρούσα φάση συνεχίζονται οι έρευνες εντός του οικοπέδου 10 από τις εταιρείες Exxon Mobil και Qatar Petroleum. Συναφείς πληροφορίες αναφέρουν ότι οι Τούρκοι παρακολουθούν διακριτικά με μια φρεγάτα από απόσταση τουλάχιστον 60 χιλιομέτρων σε διεθνή χωρικά ύδατα. Υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους η Άγκυρα επί του παρόντος δεν παρενοχλεί τις έρευνες εντός του οικοπέδου 10:

Πρώτον, δεν έχει κανένα νομικό επιχείρημα, διότι το οικόπεδο 10 δεν εμπίπτει ούτε εντός της λεγόμενης τουρκικής υφαλοκρηπίδας, ούτε εντός της λεγόμενης ΑΟΖ του ψευδοκράτους.

Δεύτερον, στις έρευνες εμπλέκονται δύο εταιρείες με συμφέροντα των ΗΠΑ και του Κατάρ. Ειδικώς στην παρούσα φάση, η Τουρκία δεν θα ήθελε μπελάδες ούτε με τις ΗΠΑ, ούτε με το Κατάρ. Διότι αντιμετωπίζει σοβαρότατο πρόβλημα με τη λίρα και γνωρίζει τα εξής: α) Οι Αμερικανοί, με τον έλεγχο που ασκούν στις αγορές, μπορούν να κάνουν χειρότερη την κατάσταση της τουρκικής λίρας, μία εξέλιξη την οποία ουδόλως θα ήθελε ο Ερντογάν, ο οποίος έχει ρίξει αρκετά χρήματα για να την στηρίξει. β) Το Κατάρ είναι η δεύτερη χώρα σε επενδύσεις εντός της Τουρκία με ποσό που φτάνει τα 33,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Πρόσφατα, δε, η Άγκυρα έχει υπογράψει 12 συμφωνίες με την Ντόχα, από την οποία προσδοκά κάθε μορφής στήριξη, προκειμένου ο Ερντογάν να βγει από το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται. Διότι, αν συνεχιστεί, κινδυνεύει να χάσει τις εκλογές.

Στη λογική των συνυπολογιζομένων αποφάσεων η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι θα είναι πολύ μεγαλύτερο το κόστος, εάν ενοχλήσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του Κατάρ στο οικόπεδο 10 από το οποιοδήποτε όφελος.

Τρίτον, πλησίον της περιοχής -στη μεγαλύτερη έκταση του FIR- στην οποία οι εταιρείες των ΗΠΑ και του Κατάρ πραγματοποιούν τις έρευνές τους εντός του οικοπέδου 10, για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Ρωσία έχει ήδη προχωρήσει σε δέσμευση θαλάσσιου και εναέριου χώρου για τη διενέργεια αεροναυτικών ασκήσεων. Δεν ισχυρίζεται κάποιος ότι οι δυνάμεις της Μόσχας θα υπερασπιστούν είτε εμάς είτε τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του Κατάρ. Δείχνει και αυτή τα δόντια της και στην παρούσα φάση η Άγκυρα δεν θα διακινδυνεύσει τις σχέσεις της με τη Μόσχα, αυξάνοντας τις δυνατότητες ατυχήματος, για να πουλήσει «τσαμπουκά», για μια γεώτρηση που δεν εμπίπτει στα δικά της χωράφια, όπως η ίδια τα καθορίζει και δη παρανόμως.

Οι ρωσικές ασκήσεις και η Κριμαία

Οι ρωσικές ασκήσεις συνδέονται με την αναβάθμιση που θέλει να έχει η Μόσχα στην περιοχή μας μέσω της Βάσεως που διαθέτει στην Ταρτούς και στο αεροδρόμιο Χαμεϊνί της Συρίας. Η ρωσική πολιτική είναι ενταγμένη στην αναθεωρητική της πρακτική που ξεκινά από την περιοχή της Βόρειας Θάλασσας και, μέσω του Καυκάσου, καταλήγει στη Μεσόγειο και στη Μ. Ανατολή. Τμήμα αυτής της ρωσική στρατηγικής αποτελεί και η αντιπαράθεσή της με την Ουκρανία και το ΝΑΤΟ. Στις 10 Ιανουαρίου αναμένεται να πραγματοποιηθεί η συνάντηση μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων, προκειμένου να εκτονωθεί η υφιστάμενη κρίση στα σύνορα της Ρωσίας με την Ουκρανία. Η κλιμάκωση της έντασης και η συγκέντρωση 120.000 ρωσικών στρατευμάτων αποτελούν γεγονός που υποδηλώνει ότι, εάν χρειαστεί και αν το αποφασίσει η Μόσχα, μπορεί να εισβάλει στις ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας όπου υπάρχουν ρωσόφωνοι πληθυσμοί. Ταυτοχρόνως έχουν μετακινήσει δυνάμεις προς τη Λευκορωσία για να δημιουργηθεί μια λαβίδα γύρω από την Ουκρανία. Ο έλεγχος των περιοχών αυτών συνδέεται με την κατοχή της Κριμαίας και τη δημιουργία ενός αμυντικού τόξου, που ταυτόχρονα μπορεί να μετατραπεί σε επιθετικό τόξο από πλευράς Ρωσίας, το οποίο ξεκινά από τα ανατολικά της Ουκρανίας, περνά μέσω της Κριμαίας και καταλήγει στην Υπερδνειστερία, που αποτελεί ένα μικρό μη αναγνωρισμένο κρατίδιο, το οποίο κατόπιν δημοψηφίσματος είχε ζητήσει κατά το παρελθόν να ενωθεί με τη Ρωσία. Η αναθεωρητική πολιτική της Μόσχας στο συγκεκριμένο ζήτημα έχει δύο σκοπιμότητες:

1. Αλλαγή της ΑΟΖ μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Με την κατοχή της Κριμαίας μεταβάλλονται οι ΑΟΖ και, ως εκ τούτου, εάν η Μόσχα επιδιώξει να περάσει ο όποιος θαλάσσιος ενεργειακός αγωγός δεν χρειάζεται πλέον να λαμβάνει υπόψη το Κίεβο. Αληθές είναι ότι η Διεθνής Κοινότητα θεωρεί παράνομη την κατοχή της Κριμαίας εξ ου και τα μέτρα, δηλαδή οι κυρώσεις τις οποίες επιβάλλουν τόσο οι Αμερικανοί, όσο και η ΕΕ σε βάρος της Ρωσίας. Όμως, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε οι Ευρωπαίοι είναι διατεθειμένοι να ξεκινήσουν πόλεμο με τη Ρωσία για το χατίρι της Ουκρανίας, την οποία βεβαίως στηρίζουν διπλωματικά και άλλως πως.
2. Η Ρωσία δεν πρόκειται να δεχθεί τη ΝΑΤΟποίηση της Ουκρανίας, όπως επιδιώκουν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, διότι την θεωρεί ως νεκρή ζώνη που αφορά στη δική της ασφάλεια. Από τους Ναπολεόντειους Πολέμους μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ρωσία δεχόταν επιθέσεις από το έδαφος της Ουκρανίας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα η Μόσχα θεωρεί ότι η περιοχή αυτή είναι υπό τον δικό της έλεγχο για λόγους πολιτικούς, αλλά και ασφάλειας. Και δεν θα υποχωρήσει. Ειδικώς τώρα που έχει θέσει ήδη σε εφαρμογή μιαν αναθεωρητική πολιτική, με απώτερο στόχο να την επανεντάξει με μεγαλύτερες αξιώσεις απ’ ό,τι στο παρελθόν στο περιφερειακό και παγκόσμιο σύστημα. Αυτή η πολιτική έχει επεκτατικό και όχι απλώς αμυντικό χαρακτήρα.

Το αεροπλανοφόρο Τρούμαν και η Αλεξανδρούπολη

Διαγιγνώσκοντας τη ρωσική αναθεωρητική πολιτική, η οποία φλερτάρει με την Τουρκία του Ερντογάν, που απειλεί Κύπρο και Ελλάδα και μαζί τα συμφέροντα των αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών εντός της κυπριακής ΑΟΖ, οι ΗΠΑ έχουν προχωρήσει σε συγκεκριμένες στρατηγικές κινήσεις κυρίως στον χώρο της Ελλάδος με την αναβάθμιση των Βάσεων στη Σούδα, στη Λάρισα και κυρίως στην Αλεξανδρούπολη, η οποία τους προσφέρει πρόσβαση στα στενά των Δαρδανελλίων και, σε περίπτωση κρίσης, στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και την άμεση μεταφορά πολεμικού υλικού και στρατευμάτων προς την Ανατολική Ευρώπη. Ειδικώς αυτήν την περίοδο, το αεροπλανοφόρο «Χάρι Τρούμαν», που ανήκει στον 6ο Αμερικανικό Στόλο, με πέντε συνοδευτικά σκάφη, έπλεε, μέχρι τη στιγμή που σύρονταν αυτές οι γραμμές, στην περιοχή του Ιονίου κατεβαίνοντας προς Κρήτη. Η αρχική του αποστολή ήταν όπως διασχίσει τη Μεσόγειο και, από το Γιβραλτάρ, κινηθεί προς τον Περσικό Κόλπο. Όπως εγνώσθη, το αρχικό πλάνο άλλαξε και το «Χάρι Τρούμαν» παραμένει επί του παρόντος στη Μεσόγειο. Συνδέεται, δε, αυτή η παραμονή του με την κρίση στην Ουκρανία και το ευρωπαϊκό σύστημα ασφαλείας και δη αυτό του ΝΑΤΟ, στο πλαίσιο του οποίου οι ΗΠΑ αισθάνονται την υποχρέωση να παρέχουν κάθε μορφής στήριξη στους συμμάχους τους και στα υπό απειλή κοινά τους συμφέροντα.

Η γεωπολιτική σημασία της Κύπρου

Είναι συνεπώς αφέλεια να πιστεύει κάποιος ότι οι Αμερικανοί έχουν αποσυρθεί από την περιοχή μας. Απλώς αλλάζουν τα στρατηγικά τους δόγματα και τους τρόπους ενεργείας. Εκτός των άλλων, οι Βρετανοί, ευφυώς σκεπτόμενοι, αναβαθμίζουν τις Βάσεις τους στην Κύπρο, αντιλαμβανόμενοι το νέο σκηνικό και ότι, για να παραμείνουν σημαντικοί σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και των Αμερικανών, θα πρέπει να πράξουν τα δέοντα. Άλλωστε, στο παιχνίδι πλέον εμπλέκονται και οι Γάλλοι, οι οποίοι, πολλές φορές, ενεργούν εκ μέρους των ΗΠΑ. Πού; Σε μία περιοχή, όπου η Τουρκία θέλει να επιβάλει την πολιτική τής Γαλάζιας Πατρίδας ελέγχοντας θαλάσσιες και εναέριες οδούς, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες και στους Βρετανούς, αλλά και στους Γάλλους. Οι τελευταίοι, δε, μετά την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, θέλουν να διαδραματίσουν έναν ηγετικό στρατηγικό ρόλο εντός και εκτός ΝΑΤΟ και ΕΕ. Συνδέονται τα συμφέροντά τους με την Κύπρο και την περιοχή, λόγω ενέργειας. Στο σκηνικό προστίθεται και ο ρωσικός αναβαθμισμένος ρόλος συγκριτικά με το παρελθόν. Δεν θα αναφερθούμε λεπτομερώς στο Ισραήλ, το οποίο συνιστά την κυρία περιφερειακή δύναμη παγκοσμίων διαστάσεων με την οποία διατηρούμε φιλικές σχέσεις, αλλά δεν έχουμε ακόμη κατορθώσει να υπογράψουμε μία στρατηγική συμμαχία σε βάθος χρόνου προτού αλλάξουν τα συμφέροντα και προκύψει μία ζημιογόνος για μας επαναπροσέγγιση με την Τουρκία.

Ενέργεια, συμφέροντα και νοήματα

Από τα όσα έχουμε παραθέσει και μόνο γίνεται αντιληπτός ο σημαντικός ρόλος της Κύπρου στις γεωπολιτικές εξελίξεις. Μικρό μεν κράτος, με τεράστια σημασία, δε, ως προς την εξυπηρέτηση και το διακύβευμα συμφερόντων περιφερειακών και μεγάλων δυνάμεων. Μέσα σε αυτό το κλίμα ο Υπουργός Εξωτερικών στις 6 Ιανουαρίου μεταβαίνει στην Ντόχα του Κατάρ, με την προσδοκία της ενίσχυσης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, μέσω ενεργειακών και άλλων συμφερόντων. Τα ενεργειακά συμφέροντα αποτελούν πυλώνα μιας αποτρεπτικής στρατηγικής, η οποία δυστυχώς ακόμη δεν έχει οικοδομηθεί από τη δική μας πλευρά. Γι’ αυτό άλλωστε και η απουσία ουσιαστικής τουρκικής ενόχλησης στο οικόπεδο 10 δεν οφείλεται εξ ιδίων ενεργειών, αλλά από συγκυρίες. Όπως έχει, δε, αποδειχθεί, οι έννοιες και οι πολιτικές δράσεις στο πλαίσιο της γεωπολιτικής και της γεωστρατηγικής είναι για το κομματικό σύστημα της Κύπρου… ψιλά νοήματα. Τώρα, μάλιστα, που βαδίζουμε προς τις προεδρικές εκλογές, δεσπόζει η μικροπολιτική. Εφόσον όμως ζούμε, δεν έχουμε δικαίωμα να μην ελπίζουμε…

Σημερινή