Η διχόνοια και ο διαχρονικός διχασμός των Ελλήνων
Του Δημητρίου Καρατζίδη ⃰
Η παρούσα εργασία αποτελεί τον κορμό του πανηγυρικού που εκφωνήθηκε κατά τον εορτασμό της εθνικής μας επετείου, που διοργάνωσε στο Ελσίνκι ο Σύνδεσμος Ελλήνων Φινλανδίας, στις 25 Μαρτίου 2023.
Το παρόν αποτελεί τη συνέχεια του πρώτου μέρους (Μέρος Ι) που δημοσιεύθηκε με τον υπότιτλο «Ήταν μια λέξη μοναχά Ελευθερία».
Μέρος ΙΙ
Η διχόνοια και ο διαχρονικός διχασμός των Ελλήνων
Η ιστορία μας διδάσκει ότι όποτε οι ιδεολογικοί, πολεοτικοί, πολιτειακοί ή θρησκευτικοί πατριωτισμοί υπερίσχυσαν του εθνικού πατριωτισμού, μόνο δεινά επέφεραν στον Ελληνισμό.
Κατά τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα οι Έλληνες δεν είχαν αντιμέτωπους μόνο τους Οθωμανούς και τις ξένες Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής. Είχαν να αντιμετωπίσουν και ένα μεγαλύτερο εχθρό: Τη διχόνοια.
Δυστυχώς, κατά τη διάρκεια της επανάστασης είχαμε δυο εμφυλίους πόλεμους με τρομακτικές απώλειες. Τον Α’ Εμφύλιο Πόλεμο (Φθινόπωρο 1823 – Καλοκαίρι 1824) και τον Β’ Εμφύλιο Πόλεμο (Ιούλιος 1824 – Ιανουάριος 1825).
Αλλά και στη συνέχεια, μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους (1830), συνεχίστηκε ο εμφύλιος σπαραγμός. Θλιβερό γεγονός μεταξύ των άλλων αποτελεί η πυρπόληση της ναυαρχίδας «Ελλάς» και της κορβέτας «Ύδρα» από τον Ανδρέα Μιαούλη στις 01 Αυγούστου 1831. Και λίγο αργότερα, στις 27 Σεπτεμβρίου η ελληνική κοινωνία συνταράχθηκε συθέμελα από τη δολοφονία στο Ναύπλιο του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια.
Στον Ύμνο εις την Ελευθερία, ο εθνικός μας ποιητής αναδεικνύει την «αχίλλειο πτέρνα» του Ελληνισμού, τη διχόνοια.
Η Διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή
καθενός χαμογελάει, “πάρ’ το”, λέγοντας, “και συ”
Κειο το σκήπτρο που σας δείχνει έχει αλήθεια ωραία θωριά·
μην το πιάστε, γιατί ρίχνει εισέ δάκρυα θλιβερά.
Η διχόνοια που οδηγεί συχνά σε αιματηρές εσωτερικές συγκρούσεις, «αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί μια σταθερά του ελληνικού κόσμου από τις καταβολές του μέχρι τις ημέρες μας».
Αυτό το διαχρονικό χαρακτηριστικό του ελληνικού κόσμου μπορούμε να το θεωρήσουμε ως ένα θεμελιώδες τεκμήριο της ελληνικής ιστορικής συνέχειας, το οποίο αν και έχει μεταλλαχθεί στο χρόνο, δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί το διακριτικό γνώρισμα του εσωτερικού βίου των Ελλήνων, αλλά και ιδιώνυμο στοιχείο της σχέσης του με τους «άλλους».
Γιατί όμως ο ελληνικός κόσμος είναι επιρρεπής στο διχασμό, από τα ομηρικά έπη έως σήμερα; Πως είναι δυνατόν η ροπή προς την Ελευθερία που χαρακτηρίζει τον ελληνικό κόσμο, ταυτόχρονα να θρέφει το θεριό, τη διχόνοια; Την απάντηση μας τη δίνει η Ιστορία.
Μελετώντας την ιστορική συγκρότηση του Ελληνισμού, παρατηρούμε ότι δεν δομήθηκε εξαρχής ως έθνος κράτος, αλλά ως έθνος κοσμοσύστημα. Δηλαδή ο Ελληνισμός ιστορικά συγκροτήθηκε σε πολλές πολεοτικές/πολιτειακες κοινωνίες (πόλεις – κράτη) εν ελευθερία και όχι ως ενιαία πολιτειακή/κρατική οντότητα. Η θεμελιώδης κοινωνία των Ελλήνων ήταν η πόλις/το κοινό με πρόσημο την ελευθερία. Αυτή η κοσμοσυστημική και συνακόλουθα πολεοκεντρική/πολυπολιτειακή ιδιοσυστασία του ελληνικού κόσμου θα αποτελέσει το θεμέλιο του ελληνικού ανθρωποκεντρικού πολιτισμού, όμως ταυτόχρονα και τον παράγοντα εκείνον που έμελλε να αναδειχθεί σε κρίσιμες περιόδους η αχίλλειος πτέρνα του, γιατί εμπεριείχε στη βάση της το σπέρμα του ανταγωνισμού, άρα της της αντιπαλότητας και της σύγκρουσης, όχι της ομόνοιας..
Ο πολεοκεντρισμός αποτέλεσε ιδιώνυμο του Ελληνισμού με το οποίο πορεύτηκε στο διάβα των αιώνων, μέχρι και το τέλος της τουρκοκρατίας. Με αυτόν πορεύτηκε επιτυχώς στους περσικούς πολέμους. Αυτός όμως αποδείχθηκε ότι ήταν και «η μεγάλη παγίδα», η οποία τον οδήγησε στον καταστροφικό Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Ο πολεοκεντρισμός συνεχίστηκε και στην περίοδο της ελληνιστικής Οικουμένης, όπου η ελευθερία των Ελλήνων συναρτάται ευθέως με την ελευθερία των πόλεων, αλλά και με την εθνική ελευθερία. Οι μητροπολιτικές εξουσίες των ελληνικών κοσμοπόλεων (μητροπολιτικών πολιτειών) θα διαχειριστούν το ζήτημα της ελευθερίας των Ελλήνων (εθνική ελευθερία) με όρους ηγεμονίας, όπως και κατά την κρατοκεντρική εποχή (εποχή των πόλεων-κρατών). Αυτό έθετε σε κίνδυνο την ελευθερία των άλλων πόλεων (πολεοτική ελευθερία), με αποτέλεσμα να οδηγηθούν οι Έλληνες στο καταστροφικό διχαστικό δίλημμα «ελευθερία ή ηγεμονία», το οποίο τελικά αποτέλεσε την κύρια αιτία της κατάκτησής τους από τους Ρωμαίους, όπως μας εξιστορεί ο Πολύβιος.
Στη Βυζαντινή Οικουμένη συνεχίστηκε η πολεοκεντρική συγκρότηση των Ελλήνων, με πρόσημο την ελευθερία. Οι διάφορες εσωτερικές διαμάχες όμως είχαν ως τραγική κατάληξη την άλωση της Πόλης το 1204.
Και στη συνέχεια, μετά την ανακατάληψη της Πόλης, επανήλθε στον ελληνικό κόσμο το διχαστικό δίλημμα «ελευθερία ή ηγεμονία» της παραμονής της ρωμαϊκής κατάκτησης, το οποίο αποτέλεσε τροχοπέδη για την ενότητα, με αποτέλεσμα τη σταδιακή απώλεια ισχύος και τελικά την πτώση της Πόλης το 1453.
Πάνω στα τείχη της Βασιλεύουσας, υπερβαίνοντας τα διχαστικά διλήμματα της εποχής του, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος θυσιάστηκε υπερασπίζοντας την ελευθερία όχι μόνο της Πόλης, αλλά ταυτόχρονα και την ελευθερία όλων των Ελλήνων.
Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας έχουμε την οργάνωση των Ελλήνων στα «κοινά», που αποτελούν τη συνέχεια της κοσμοσυστημικής και συνακόλουθα πολεοκεντρικής/πολυπολιτειακής ιδιοσυστασίας του ελληνικού κόσμου.
Οι εμφύλιοι στη διάρκεια της επανάστασης του 1821, αλλά και τα όσα έγιναν στη συνέχεια επί Καποδίστρια μέχρι και την επιβολή της βαυαρικής απολυταρχίας, αποτελούν την τελευταία μεγάλη αναλαμπή του διχαστικού αποτελέσματος που παρήγαγε η κοσμοσυστημική/πολεοκεντρική ιδιοσυστασία του ελληνικού κόσμου.
Οι Βαυαροί κατήργησαν με νόμο (Νόμος 27/12/1833 ΦΕΚ 3/10-1-1834 «Περί συστάσεως Δήμων», άρθρο 38 «Συνελεύσεις δε τής ολομελείας των δημοτών προς σύσκεψιν και απόφασιν περί δημοτικών ή άλλων υποθέσεων δεν επιτρέπονται») τα κοινά των Ελλήνων και τη δημοκρατική λειτουργία τους, με τα οποία πορεύτηκε ο ελληνικός κόσμος για πάνω από 2500 χρόνια και εξέβαλε οριστικά την ελληνική κοινωνία από τη διαδικασία λήψεων των πολιτικών αποφάσεων.
Η λογική του πολεοκεντρισμού, μεταστεγάστηκε από την πολεοτική τάξη των κοτζαμπάσηδων στο πολιτικό σύστημα του νεοελληνικού κράτους.
Οι κοτζαμπάσηδες, οι οποίοι από την εποχή του Καποδίστρια είχαν διαγνώσει ότι το πολίτευμα της ευρωπαϊκής απολυταρχίας ή της συνταγματικής μοναρχίας τους παρείχε περισσότερες εγγυήσεις για τη διατήρηση της εξουσίας που κατέκτησαν στη διάρκεια της επανάστασης, προσκολλήθηκαν στην βαυαρική απολυταρχική μοναρχία. Η αποκατάσταση της δημοκρατίας στα κοινά και εν γένει το πολιτικό σύστημα που σχεδίαζε ο Καποδίστριας τους αποστερούσε τα προνόμιά τους. Γι’αυτό και ο Κυβερνήτης αποτέλεσε το «κόκκινο πανί» για την υλοποίηση των εξουσιαστικών τους σχεδίων τους, εις βάρος της ελληνικής κοινωνίας.
Ο «εξευρωπαϊσμός» που επιβλήθηκε ως υπόδειγμα στο νεοελληνικό κράτος/προτεκτοράτο, δίδασκε την ανωτερότητα της απολυταρχικής μοναρχίας έναντι οποιασδήποτε άλλης μορφής πολιτεύματος.
Το καθεστώς της ελέω θεού απολυταρχικής μοναρχίας, κατάλληλο ενδεχομένως για τους λαούς της Ευρώπης που εξέρχονταν από την φεουδαρχία, ήταν παντελώς αντίθετο με την δημοκρατική πολιτική παιδεία της ελληνικής κοινωνίας. Χαρακτηριστικό της ελληνικής κοινωνίας αποτελούσε και εκτιμώ ότι συνεχίζει να αποτελεί η πολιτική ατομικότητα, η οποία για να αποκτήσει συλλογική αναφορά πρέπει η κοινωνία να είναι συγκροτημένη σε Δήμο. Δηλαδή σε μια πολιτειακή οντότητα όπου τα μέλη της κοινωνίας είναι πολίτες και όχι μια άμορφη κοινωνική μάζα ιδιωτών.
Ο Οδυσσέας Ελύτης ανέδειξε ένα κρίσιμο γεγονός δηλώνοντας ότι: «Ο ελληνισμός επέτυχε ως γένος αλλ’ απέτυχε ως κράτος».
ΤΙΣ ΠΤΑΙΕΙ όμως για την αποτυχία;
Για ποιο λόγο άραγε η ελληνική κοινωνία, εδώ και δυο αιώνες δεν κατόρθωσε να «εξευρωπαϊστεί»;
Μήπως το πολιτικό σύστημα της απολυταρχικής, της συνταγματικής και αργότερα της αιρετής μοναρχίας/πολιτικής κυριαρχίας, που εμφύτευσαν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις στη μήτρα του ελληνικού κόσμου είναι η βασική αιτία της κακοδαιμονίας του Ελληνισμού;
Μήπως το σημερινό πολιτικό σύστημα της κομματοκρατίας όχι μόνο είναι ασύμβατο με την αξιοκρατία, αλλά προάγει την αναξιοκρατία η οποία εντέλει αποτελεί τροχοπέδη στην ευημερία της ελληνικής κοινωνίας;
Ποιος καλλιεργεί το ιδεολόγημα ότι το ελληνικό έθνος είναι δημιούργημα του νεοελληνικού κράτους και οι Έλληνες δεν έχουμε καμιά σχέση με τους προγόνους μας;
Ποιος τροφοδοτεί το μύθο του Ναυαρίνου; Ότι δηλαδή οι ξένες δυνάμεις μας απελευθέρωσαν, άρα θα πρέπει να τους οφείλουμε αιωνίως την ευγνωμοσύνη μας;
Μήπως εντέλει πρέπει το πολιτικό μας σύστημα να γίνει κατ’ αρχάς αντιπροσωπευτικό (η Δημοκρατία είναι πολύ μακριά ακόμη), με την είσοδο της κοινωνία στη διαδικασία λήψεως των πολιτικών αποφάσεων, μετριάζοντας έτσι τη ροπή μας προς το διχασμό;
Θα μπορούσα να παραθέσω πολλά παρόμοια ερωτήματα, και μάλιστα πιο αιχμηρά. Όμως το πρόβλημα είναι το πώς θα κατορθώσουμε ως ελληνική κοινωνία εν ομονοία να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά.
Ως πότε θα επιτρέπουμε στους εχθρούς μας να στοχεύουν με ευχέρεια την «αχίλλειο πτέρνα» μας, και να εφαρμόζουν εις βάρος μας την πρακτική του «διαίρει και βασίλευε»;
Εν μέσω τεκτονικών αλλαγών στο διεθνές σύστημα, η Τουρκία ενδεδυμένη και πάλι τον μανδύα του «επιτήδειου ουδέτερου», αφού έχει ήδη εκδιώξει βιαίως τους Έλληνες από την Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την Τένεδο συνεχίζει τις παράνομες διεκδικήσεις της εις βάρος του Ελληνισμού. Ήτοι:
– Κατέχει εδώ και μισό αιώνα το 47% της Κύπρου, ένεκα της παράνομης εισβολής του 1974. Στόχος της είναι η αναγνώριση μιας ανυπόστατης κατοχικής οντότητας («ΤΔΒΚ»), ως «ανεξάρτητου κράτους». Συνεχίζοντας δε τις παραβιάσεις της Κυπριακής ΑΟΖ και συνεχίζοντας τον εποικισμό των κατεχομένων, έχει θέσει ως στρατηγικός της στόχο σε πρώτο χρόνο την πολιτική ομηρία της Κύπρου και μακροπρόθεσμα την τουρκοποίηση της νήσου.
– Διεκδικεί τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας από το 1973.
– Συνεχίζει τις διεκδικήσεις σε βάρος του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου από το 1975, μέσω επαναλαμβανόμενων παραβιάσεων από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη.
– Αμφισβητεί τις αρμοδιότητες εντός του FIR Αθηνών που ασκεί η Ελλάδα σύμφωνα με τις αποφάσεις του ICAO και συνεχίζει να αρνείται να συμμορφωθεί στους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας μέσω επιλαμβανόμενων παραβάσεών τους.
– Αμφισβητεί τις αρμοδιότητες της Ελλάδας εντός της περιοχής ευθύνης της για έρευνα και διάσωση.
– Από το 1995 έχει θέσει σε ισχύ, κατόπιν εξουσιοδότησης της τουρκικής Βουλής, «αφορμή πολέμου» (Casus Belli), εφόσον η Ελλάδα εφαρμόσει τις πρόνοιες του διεθνούς δικαίου για το Δίκαιο της θάλασσας, που υιοθετήθηκαν το 1982 στη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας («UNCLOS 1982») και επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια.
– Επιχειρεί να εφαρμόσει το Δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», το οποίο εκπόνησαν από το 2006 ανώτατοι αξιωματικοί του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, για να υποδηλώσουν την ανάγκη η Τουρκία να διεκδικήσει και να υπερασπιστεί μια μεγάλη σε εύρος Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), αμφισβητώντας την ελληνική κυριαρχία και τα ελληνικά και κυπριακά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
– Επιχειρεί να εφαρμόσει το Τουρκολιβυκό σύμφωνο θαλάσσης (Τουρκολιβυκό μνημόνιο), το οποίο αγνοεί παντελώς την ύπαρξη των νησιών της Κρήτης, της Κάσου, της Καρπάθου, του Καστελόριζου, και της Ρόδου μεταξύ των ακτών της Τουρκίας και της Λιβύης.
– Αναδεικνύει μια ανύπαρκτη θεωρία περί «γκρίζων ζωνών», σύμφωνα με την οποία αμφισβητείται όχι μόνο η ελληνική κυριαρχία ακόμη και σε κατοικημένα νησιά του Αιγαίου, αλλά επιπλέον αμφισβητεί και τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δυο κρατών.
– Απαιτεί την αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου.
– Αμφισβητεί την ισχύ της Συνθήκης της Λωζάνης και απαιτεί την τροποποίησή της.
– Προωθεί το Δόγμα του «Νέο-οθωμανισμού», τα «σύνορα της καρδιάς» και τον «τουρκικό αιώνα» του Ερντογάν.
– Θέτει μετ’ επιτάσεως το ανύπαρκτο ζήτημα του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της θρησκευτικής ελευθερίας για τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης και τη μουσουλμανική κοινότητα της Ρόδου.
– Εκμεταλλεύεται περίτεχνα και εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων το ζήτημα του Προσφυγικού και της Παράνομης Μετανάστευσης.
Με την πέτσινη «Διακήρυξη των Αθηνών Περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας», που υπογράφηκε στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου 2023, η Τουρκία συνεχίζοντας την παράνομη κατοχή του 47% της Κύπρου και χωρίς να αποσύρει τις παράνομες διεκδικήσεις της, επιδιώκει να αποκτήσει κυρίαρχο ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο, εις βάρος των συμφερόντων του Ελληνισμού.
Για τον Ελληνισμό δεν υπάρχουν περιθώρια για άλλες υποχωρήσεις. Θα πρέπει ενωμένοι όλοι οι Έλληνες, ακολουθώντας τις προσταγές του πρωτεργάτη του Αγώνα του 1821 Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, να ακυρώσουμε τα επικίνδυνα σχέδια της ελληνόφωνης ελίτ και των συνοδοιπόρων της, οι οποίοι ενδεδυμένοι με ελληνική προβιά και με γνώμονα μόνο το ίδιον συμφέρον εργάζονται για τη διάλυση της ανυπότακτης ελληνικής κοινωνίας με σκοπό την καθυπόταξή της στις ορέξεις του «Σουλτάνου» και την περεταίρω συρρίκνωση του Ελληνισμού.
Η ιστορία μας διδάσκει ότι το μήνυμα των ημερών είναι ένα:
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΔΙΑΠΡΕΠΟΥΜΕ.
ΠΗΓΕΣ
Βιβλία
Γεώργιος Κοντογιώργης, ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟΣΥΣΤΗΜΑ. Τόμος Β΄. Η περίοδος της οικουμενικής οικοδόμησης (4ος π.Χ. – 4ος μ.Χ. αιώνες). Σιδέρης. Αθήνα 2014.
Γεώργιος Κοντογιώργης, ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟΣΥΣΤΗΜΑ. Τόμος Γ΄. Η Βυζαντινή περίοδος της οικουμένης (4ος μ.Χ. – 15ος μ.Χ. αιώνες). Η «Ρώμη» ως ελληνικό καταπίστευμα. Σιδέρης. Αθήνα 2020.
Γεώργιος Κοντογιώργης, ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟΣΥΣΤΗΜΑ. Τόμος ΣΤ΄. Η Βυζαντινή οικουμενική κοσμόπολη, ο ευρωπαϊκός Μεσαίωνας και η «νεοτερικότητα». Σιδέρης. Αθήνα 2021.
Γιώργος Κοντογιώργης, Ελληνισμός και ελλαδικό κράτος. Δύο αιώνες αντιμαχίας 1821-2021. Ποιότητα. Αθήνα 2021.
Γιώργος Κοντογιώργης, Η Δημοκρατία και Πόλεμος στον Θουκυδίδη. Ποιότητα. Αθήνα 2022.
Παναγιώτης Ήφαιστος, Το Εθνοκρατοκεντρικό Σύστημα τον 21ο Αιώνα. Παθογένειες, αδιέξοδα, αίτια, πολιτικός στοχασμός. Μεταμοντέρνος εθνομηδενισμός versus έθνος και πολιτισμός. Ποιότητα. Αθήνα 2023.
Άρθρα
Γιώργος Κοντογιώργης: Το ελληνικό σύνδρομο της διχόνοιας και η προσωποπαγής κομματοκρατία
https://cognoscoteam.gr/archives/8701
Παναγιώτης Ήφαιστος. Η Άλωση της Βασιλεύουσας Πόλης και η διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου Το Βυζαντινό Κοσμοσύστημα και ο προσανατολισμός προς ένα μετακρατοκεντρικό κόσμο ανεξάρτητα του πότε θα έλθει.
https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-alose-tes-vasileeoesas-poles-kai-e-diamorfose-toe-seychrono-kosmoe_gr_5ed34a2cc5b68fe8cbec3ead?utm_hp_ref=gr-homepage
Οδυσσέας Ελύτης: Ο ελληνισμός επέτυχε ως γένος αλλ’ απέτυχε ως κράτος
https://geopolitico.gr/2021/08/odysseas-elytis-o-ellinismos-epetyche-os-genos-all-apetyche-os-kratos/
⃰ Ο Δημήτριος Καρατζίδης είναι Ταξίαρχος ε.α. και απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Αμύνης. Έχει μεταπτυχιακό στην Εφαρμοσμένη Στρατηγική και στις Διεθνείς Σχέσεις από το Πανεπιστήμιο του Πλύμουθ, μεταπτυχιακό στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές από το Πάντειο Πανεπιστήμιο και είναι απόφοιτος του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.
