Του Andreas Kluth

Η “αποχή” είναι μια παραπλανητικά διπλωματική λέξη, η οποία υποδηλώνει κάποιου είδους γραφειοκρατική παράλειψη. Κι όμως, η απόφαση, αυτή την εβδομάδα, των ΗΠΑ να απόσχουν από το να ασκήσουν βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών γύρισε σελίδα στη σύγχρονη ιστορία. Για πρώτη φορά μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου – και αφού απέρριψε τρία προηγούμενα σχέδια ψηφίσματος για τον σκοπό αυτό – η Ουάσιγκτον επέτρεψε στο Συμβούλιο να ζητήσει άμεση κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας.

Ριζική ρήξη – Κόκκινη γραμμή

Κι έτσι, η σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ, μεταξύ των πιο στενών διμερών δεσμών στον κόσμο, συνεχίζει να ξεφτίζει με πρωτοφανή τρόπο. Τον Δεκέμβριο, προέβλεψα ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν “Μπίμπι” Νετανιάχου θα τα “έσπαγαν” πρώτα σταδιακά και μετά ριζικά. Λοιπόν, το “ριζικά” φαίνεται πως έχει έρθει πολύ πιο κοντά.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπάθησε να μειώσει τη σημασία της αποχής της, λέγοντας ότι δεν υπήρξε “αλλαγή πολιτικής” και επισημαίνοντας ότι το ψήφισμα ζητά επίσης την απελευθέρωση όλων των ομήρων. Ο Μπίμπι, ωστόσο, ήταν ακόμα αρκετά θυμωμένος ώστε να ακυρώσει ένα ταξίδι ισραηλινής αντιπροσωπείας στην Ουάσιγκτον το οποίο είχε σκοπό να διορθώσει τα πράγματα. Κι όμως, η δική του πολεμική τακτική και η ελλιπής του ειρηνευτική στρατηγική ανάγκασαν τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ να φτάσουν σε αυτό το σημείο (τα άλλα 14 μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας ψήφισαν όλα υπέρ).

Ο βομβαρδισμός από πλευράς της κυβέρνησης Νετανιάχου στη Λωρίδα της Γάζας, όπως το έχει θέσει ο Μπάιντεν, έχει υπάρξει “αδιάκριτος” κατά καιρούς. Η διευκόλυνση της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας ήταν ανεπαρκής. Και τα σχέδιά της να εισβάλει στην πόλη της Ράφα μοιάζουν απερίσκεπτα. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πολίτες της Γάζας, έχοντας εγκαταλείψει τα σπίτια τους, έχουν συγκεντρωθεί εκεί, δίπλα στους εναπομείναντες ενόπλους της Χαμάς που το Ισραήλ θέλει (και οφείλει) να εξοντώσει. Μια ολόπλευρη επίθεση στη Ράφα, ωστόσο, θα προκαλούσε άλλη μια ανθρωπιστική καταστροφή, γι’ αυτό και η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Καμάλα Χάρις ήταν το τελευταίο μέλος του υπουργικού συμβουλίου του Μπάιντεν που προειδοποίησε τον Νετανιάχου. “Δεν αποκλείουμε τίποτα” αν ο Μπίμπι συνεχίσει, πρόσθεσε. Με τον αριθμό των νεκρών στη Γάζα να ξεπερνά τις 32.000 και να αυξάνεται, και τον λιμό να πλησιάζει, οι ΗΠΑ φαίνεται επιτέλους να έχουν τραβήξει μια κόκκινη γραμμή.

Ανατροπή ισορροπιών

Αν υπήρξε ένα ψυχολογικό όριο ανατροπής ισορροπιών στην πλευρά των ΗΠΑ, αυτό ήρθε αυτόν τον μήνα, όταν ο πλέον υψηλόβαθμος εκλεγμένος αξιωματούχος εβραϊκού θρησκεύματος της Αμερικής, ο ηγέτης της Δημοκρατικής πλειοψηφίας της ομοσπονδιακής Γερουσίας, άνω σώματος του Κογκρέσου, Τσακ Σούμερ, βρήκε αμφιλεγόμενες αλλά συγκινητικές λέξεις γι’ αυτήν την ιστορική στιγμή. Το Ισραήλ “δεν μπορεί να επιβιώσει αν γίνει παρίας”, είπε, προσθέτοντας ότι ο Νετανιάχου συγχέει ολοένα και περισσότερο τα προσωπικά του συμφέροντα με εκείνα του Ισραήλ. Άρα το Ισραήλ πρέπει να διεξαγάγει νέες εκλογές, πρότεινε ο Σούμερ. Ο Αμερικανός γερουσιαστής δεν άφησε καμία αμφιβολία ότι ελπίζει πως μια νέα ισραηλινή κυβέρνηση θα αποκλείσει τους ακροδεξιούς εξτρεμιστές, όπως εκείνους που συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό υπό τον Νετανιάχου, και θα ακολουθήσει τις ΗΠΑ στην προσπάθεια για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους ως μέσο για την επίτευξη της ειρήνης, κάποτε στο μέλλον.

Ο Νετανιάχου και οι Αμερικανοί σύμμαχοί του στη δεξιά των Ρεπουμπλικανών κραύγασαν ενάντια σε εκείνο το οποίο αποκάλεσαν παρέμβαση στη δημοκρατική πολιτική ζωή μιας συμμάχου χώρας. Αυτό είναι τραγικά ειρωνικό να προέρχεται από το στόμα του Μπίμπι, ο οποίος πέρασε μεγάλο μέρος των τελευταίων τριών δεκαετιών προσπαθώντας να χειραγωγήσει την εσωτερική πολιτική ζωή των ΗΠΑ. Έχει καλλιεργήσει δεσμούς με την ευαγγελική και την εθνικιστική αμερικανική δεξιά. Το 2015, δέχθηκε μια πρόσκληση των Ρεπουμπλικάνων να μιλήσει σε μια κοινή σύνοδο των δύο σωμάτων του Κογκρέσου αποδοκιμάζοντας τον Μπαράκ Ομπάμα, Δημοκρατικό πρόεδρο των ΗΠΑ εκείνη την εποχή, ο οποίος αρνήθηκε επιδεικτικά να προσκαλέσει την Μπίμπι στον Λευκό Οίκο με την ευκαιρία της παρουσίας του τελευταίου σε αμερικανικό έδαφος. Τώρα γίνεται ξανά λόγος για πιθανή έλευση του Νετανιάχου να μιλήσει στο Κογκρέσο. Πολλοί Δημοκρατικοί αυτή τη φορά λένε ότι θα μποϊκοτάρουν την ομιλία.

Αλληλένδετοι

Η πραγματικότητα είναι ότι η πολιτική ζωή των ΗΠΑ και του Ισραήλ είναι αλληλένδετη εδώ και πολύ καιρό και, αν η μία πλευρά θέλει να απευθυνθεί στο εκλογικό σώμα της άλλης, το προνόμιο πρέπει να επεκταθεί και προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ας μιλήσει λοιπόν ο Μπίμπι απευθείας στους Αμερικανούς και ο Σούμερ ή ο Μπάιντεν απευθείας στους Ισραηλινούς.

Ακόμη και τέτοια μπρος-πίσω, όμως, δεν μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή από τη θεμελιώδη ασυμμετρία στη σχέση. Είναι το Ισραήλ που χρειάζεται τις ΗΠΑ και όχι το αντίστροφο. Το εβραϊκό κράτος βασίζεται στην αμερικανική διπλωματική προστασία στον ΟΗΕ, στο Διεθνές Δικαστήριο και σε άλλους θεσμούς και χρειάζεται αμερικανικά χρήματα, οβίδες και βόμβες. Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, δεν μπορούν να προμηθεύουν επ’ αόριστον αυτά τα όπλα εάν στη συνέχεια τα βλέπουν να πέφτουν επί ενόπλων αλλά και αμάχων στη Γάζα, κάτι που μπορεί, σύμφωνα με μη κυβερνητικές οργανώσεις, να είναι παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού, καθώς και του αμερικανικού δικαίου.

Κι έτσι, οι δύο κυβερνήσεις φαίνεται να έχουν οχυρωθεί στις αλληλοαποκλειόμενες θέσεις τους. Ο Νετανιάχου την περασμένη εβδομάδα είπε στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν ότι το Ισραήλ θα εισβάλει στη Ράφα και ότι “αν χρειαστεί, θα το κάνουμε μόνοι μας”, ακόμη και χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ. Μια τέτοια εκστρατεία θα ήταν αντίθετη με τα επανειλημμένα μηνύματα από τον Λευκό Οίκο – και πλέον επίσης και με την έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας για κατάπαυση του πυρός. Εάν αυτή η πράξη περνούσε χωρίς συνέπειες, θα καθιστούσε το διεθνές δίκαιο και τα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία κάποτε οι ΗΠΑ βοήθησαν να χτιστούν και τα οποία έχουν ήδη χάσει την αξιοπιστία τους, εντελώς άνευ ουσίας ύπαρξης. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να απομακρυνθούν από ολόκληρη τη μεταπολεμική τους κληρονομιά.

Αυτή είναι η τραγωδία της στιγμής. Απ’ ό,τι φαίνεται, ο Νετανιάχου θα δώσει σύντομα την εντολή επίθεσης στη Ράφα, σκοτώνοντας περισσότερους τρομοκράτες, αλλά και προκαλώντας ακόμη χειρότερα βάσανα στους δύο εκατομμύρια αμάχους στη Λωρίδα της Γάζας – και ακόμη μεγαλύτερη απομόνωση του Ισραήλ ανά τον κόσμο. Οι ΗΠΑ θα πρέπει στη συνέχεια να απαντήσουν, περιορίζοντας τις αποστολές όπλων επιτρέποντας στον ΟΗΕ να καταδικάσει το Ισραήλ. Όταν έρθει εκείνη η ώρα, οι ΗΠΑ μπορεί να μην απέχουν καν από την καταδίκη.

Πηγή: Bloomberg