19 Mai : Journée de mémoire du génocide du Pont Euxin
19 Μαίου Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού

Επιτέλους τους ξεριζώσαμε…
Enfin, nous avons réussi à les déraciner…

(Κεμάλ Ατατούρκ, 13 Αυγούστου 1923)        (Kémal Atatürk 13 aout 1923)

2
millions de Pontiques vivent aujourd’hui de par le monde et ils ne
demandent qu’une seule chose : que justice leur soit rendue, que la
Turquie reconnaisse le génocide de leur peuple.
De toutes manières,
pour accéder à l’Union Européenne, la Turquie devra faire des efforts
dans ce sens en reconnaissant les actes barbares menés sous le régime de
Kemal Ataturk et notamment le génocide des Grecs, des Arméniens mais
aussi des Assyriens.
Nous nous devons, pour les générations à venir,
respecter cette page de notre histoire et surtout ne pas oublier.
Apprendre la langue grecque, raconter notre histoire à nos enfants et
préserver l’orthodoxie dans nos foyers, voilà ce qui nous permettra, à
nous, Grecs de la Diaspora, de maintenir allumée la flamme de
l’hellénisme.
Comment peut-on oublier…? Πως μπορούμε να ξεχάσουμε…!

Επιτέλους τους ξεριζώσαμε…
Enfin, nous avons réussi à les déraciner…
(Κεμάλ Ατατούρκ, 13 Αυγούστου 1923)
(Kémal Atatürk 13 aout 1923)

Ενενήντα
και πλέον γενιές και 3000 χρόνια παραμονής σ’ εκείνη τη γωνιά του
πλανήτη φαίνεται δεν ήταν αρκετή για να ριζώσουμε στα χώματα εκείνα. Από
τα μέσα του 1919 μια νέα μέρα ξημέρωσε για τον ελληνισμό του Πόντου και
της Μικράς Ασίας. Κι αυτή την μέρα την ξεκίνησαν οι πρόγονοί μας. Ήρθαν
σαν πρόσφυγες, πεινασμένοι, άρρωστοι, φοβισμένοι και φτωχοί. Φτωχοί από
οικογένεια, φτωχοί από φίλους, φτωχοί από σπίτια, περιουσίες και
υπάρχοντα. Δούλεψαν σκληρά, μάθανε στα παιδιά τους γράμματα, ασχολήθηκαν
με τα προβλήματα της κοινωνίας και κατάφεραν να ενσωματωθούν πλήρως με
το ντόπιο ελληνικό στοιχείο. Ας μην ξεχνάμε πως εδώ είμαστε 3-4 γενιές
και πίσω μας, στον ΠΟΝΤΟ, στη Μ. ΑΣΙΑ, αφήσαμε νεκρούς 90 γενεών. Εδώ
είμαστε λίγοι, ΕΚΕΙ είμαστε πολλοί….

19 Mai : Journée de mémoire du génocide du Pont Euxin
19 Μαίου Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού

“Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο.. “
“Το Έθνος κι αν σκλαβώθηκε, θ’ αναστηθεί και πάλι.. “.

En
1994, le gouvernement grec décidait de fixer la date du 19 mai comme
journée de commémoration du génocide des Grecs du Pont Euxin.
En
effet, entre 1914 et 1923, un véritable nettoyage ethnique a été opéré
par les Turcs sur les rives du Pont-Euxin. 353 000 Grecs sur 700 000 qui
y vivaient depuis le 11e siècle av. J.-C. ont été massacrés.
Suite
aux accords de Lausanne concernant l’échange de populations, le reste de
la population pontique a été rapatriée dans la partie libre de la
Grèce, en particulier dans le Nord du pays. Plus tard, nombreux, ils
émigrèrent dans les pays industriels

Le
Pont a appartenu à Byzance durant le Moyen Age. Et Byzance était
l’Empire Romain d’Orient. Donc tous les habitants ainsi que les
autorités se disaient Romains même s’ils savaient qu’ils étaient Grecs.
Le Pont en tant que “thème” de Byzance (genre de Province) appartenait
aussi à cet Empire et c’est pour cela qu’il s’appelait “Romania”. Et
c’est aussi pour cela qu’il a pris le symbole de l’aigle, l’aigle a une
tête car le Pont est sensé protéger seulement les frontières de l’Est de
l’Empire Romain, alors que Byzance devait se protéger des ennemis de
l’Est et de l’Ouest. La phrase
“ i romania ki’an perassen anthei kai ferei ki’allo”
veut dire que même si, Romania, c’est-à-dire le Pont, est pris par les Turcs, il reviendra de nouveau (aux mains des Grecs).

Οι
Έλληνες στον Πόντο ανέρχονταν σε 700.000 άτομα την παραμονή του Α’
Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι το τέλος του 1923 είχαν εξοντωθεί 353.000
άτομα.

<<
Οι εκτοπιζόμενοι από τα χωριά τους δεν είχαν δικαίωμα να πάρουν μαζί
τους ούτε τα απολύτως αναγκαία. Γυμνοί και ξυπόλητοι, χωρίς τροφή και
νερό, δερόμενοι και υβριζόμενοι, όσοι δεν εφονεύοντο οδηγούντο στα όρη
από τους δημίους τους. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς πέθαιναν κατά την
πορεία από τα βασανιστήρια. Το τέρμα του ταξιδιού δεν σήμαινε και τέρμα
των δεινών τους, γιατί οι βάρβαροι κάτοικοι των χωριών, τους
παρελάμβαναν για να τους καταφέρουν το τελειωτικό πλήγμα … >>

La tactique des Turcs fut, à par le massacre, d’exterminer beaucoup de personnes pendant l’exode.
En
quittant leur village, les déportés ne purent rien emporter. Ils
partirent à moitié dévêtus, sans chaussures, sans nourriture ni eau.
L’exode
dura neuf mois ; beaucoup moururent de fatigue, de sous-nutrition ou
bien étaient assassinés par les habitants des villages qu’ils
traversaient. En permanence, ils étaient sous la surveillance de soldats
turcs qui changeaient régulièrement, à chaque village.

Οι
Τούρκοι αρνούνται σήμερα τη σφαγή – τη σφαγή των Ελλήνων. Κι όταν
βρίσκονται αντιμέτωποι με αδιάσειστα ντοκουμέντα, τα αποδίδουν στις
αναπόφευκτες ακρότητες του πολέμου. Η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική.

Η γενοκτονία των Χριστιανών ήταν ένα καλά μελετημένο σχέδιο εξόντωσης
όλων των μεινοτήτων της άλλοτε κραταιάς Αυτοκρατορίας. Ένα σχέδιο που
άρχισε να εφαρμόζεται από το 1914, με τον πρώτο διωγμό. Και ολοκληρώθηκε
μετά την καταστροφή του 1922.

Le Pont Euxin

L’ancienne
appellation du Pont Euxin était Axénos ou Axinos Pontos (mer
inhospitalière) en raison des conditions climatiques difficiles de la
région et notamment des vents violents responsables de nombreux
naufrages. Après la conquête de celle-ci par les Grecs (vers 800 av.
J.-C.), le nom de Pont Euxin (Εύξεινος Πόντος – Mer hospitalière) lui
est donné. Les Mongoles et les Tartares quant à eux l’appelleront Mélas
Pontos (Μέλας Πόντος- Mer Noire).
Durant près de 27 siècles, et
malgré les diverses conquêtes, invasions et batailles menées par les
Grecs contre plusieurs envahisseurs et contre l’Empire Ottoman en
particulier, les Pontiques ont su préserver une certaine autonomie
territoriale et culturelle. Cette dernière s’exprimait surtout à travers
leur dialecte, leurs traditions, leurs chants et leurs danses.
Cette
«autarcie» s’est affirmée historiquement par une tentative
d’auto-proclamation de République du Pont en 1918 et par un projet de
confédération gréco-arménienne en 1920. Ces deux tentatives ont échoué
faute
L’idée de créer un état indépendant était
pourtant soutenue par Elefthérios Vénizélos mais ce dernier perdit les
élections le 14 novembre 1920. Les royalistes prirent alors le pouvoir
mais aucun projet concernant l’Asie Mineure et le Pont ne vit le jour.
Face
au danger que pouvait représenter cette perte de territoire, l’Empire
ottoman, mené alors par Mustapha Kémal Atatürk, entreprend la conquête
de celui-ci malgré le traité de Sèvres qui fut imposé à la Turquie la
même année. Par les termes de ce traité, la Turquie avait renoncé à
toutes les terres non turques et perdu des territoires importants au
profit de la Grèce, y compris Smyrne, la Thrace et des iles de la mer
Égée.
Bien qu’accepté par le gouvernement faible du sultan Mehmet VI,
le traité de Sèvres fut dénoncé par les nationalistes turcs dirigés par
Mustafa Kémal Atatürk, qui rompit de manière unilatérale avec les
autorités de Constantinople et remporta la guerre qu’il mena contre les
forces grecques occupantes à Smyrne. C’est ainsi qu’en décembre 1920,
les Turcs vainquirent l’année arménienne avec le soutien des
Bolchéviques qui souhaitaient prendre possession des républiques du
Caucase.
À la suite des succès nationalistes et de l’abolition du
sultanat par Kémal, les puissances alliées acceptèrent une révision des
accords de paix. Les négociations débutèrent à Lausanne en novembre 1922
et le traité fut signé six mois plus tard.

Le traité de Lausanne

Après
la catastrophe d’Asie Mineure et notamment la prise de Smyrne qui fut
incendiée, le traité de Lausanne, traité de paix entre la Turquie et les
puissances alliées victorieuses et coalisées de la Première Guerre
mondiale est signé le 24 juillet 1923. Ce traité remplaçait le traité de
Sèvres.
La Turquie récupéra ainsi l’est de la Thrace et certaines
îles de la mer Egée. Les Dardanelles furent démilitarisées et des
articles spécifiques pour les droits de passage en temps de paix ou de
guerre furent ajoutés (ceux-ci furent révisés par la convention des
Détroits en 1936). Enfin, le traité prévoyait des échanges de population
destinés à régler le problème des minorités : une partie des Grecs fut
donc rapatriée en Grèce et une partie des Turcs de la Thrace occidentale
en Turquie.

Le déracinement des Grecs du Pont est l’un des plus
grands crimes de l’histoire humaine. Après 27 siècles de vie, un peuple a
été expulsé de ses terres, abandonnant foyers paternels, maisons,
églises, terres des ancêtres pour s’installer sur les littoraux de la
Grèce.
Le génocide en Asie Mineure, autant que dans le Pont
constitue l’une des pages historiques les plus tragiques de l’histoire
des Grecs. Le coût humain a été conséquent : on estime à près d’un
million le nombre de vies perdues dans la région d’Asie Mineure durant
la période 1914-1924.
L’année 1922 a été la plus tragique. Le
génocide a été reconnu par deux fois par le Parlement grec : la première
fois en 1994, il reconnaît le génocide des Grecs du Pont et adopte la
date du 19 mai comme journée de mémoire du génocide pour la période
1916-1923. Cette date correspond à l’arrivée de Kémal Atatürk à Samsun,
soit au début de la conquête du Pont. La seconde fois, en 1998, le
Parlement reconnaît le génocide pour l’ensemble de l’Asie Mineure et
adopte comme journée de mémoire le 14 septembre.

A Marseille

Le premier congrès mondial des Pontiques

ΜΑΣΣΑΛΙΑ 22 Ιανουαρίου 1918 (πρώτο παγκόσμιο συνέδριο ΠΟΝΤΙΩΝ)

Le
premier à avoir soulevé le drapeau de la lutte pour la libération du
Pont Euxin fut le Marseillais, d’origine pontique, Konstantinos
Konstantinidis, grand commerçant.
Il était le fils du maire de Kérassounda, ville du Pont Euxin, Capétan Giorgis.

En
octobre 1917, les bolchéviques se révoltèrent. Vers la fin de la
Première Guerre Mondiale, plusieurs pays demandèrent leur autonomie. K.
Konstantinidis trouva le moment opportun, pour le Pont Euxin, d’obtenir
aussi la sienne et, avec son propre argent, il fit imprimer la carte
géographique de cette région et publia toutes sortes de documents qu’il
adressa à plusieurs Premiers ministres, ministres, députés et à la
presse du monde entier.
Lorsqu’il réalisa que tous les Pontiques de
la Diapora s’étaient soulevés pour l’indépendance du Pont Euxin, il
décida d’organiser, à Marseille, le 22 janvier 1918, le “Premier Congrès
Mondial des Pontiques”.
Il fut alors élu Président du Conseil et
Vassilis Ioannidis vice-Président. Auparavant, K. Konstantinidis aida
financièrement l’armée grecque et lui envoya des armes du port de
Marseille.
Le 20 septembre 1912, il affréta un bateau qui partit du
port de Marseille avec, à son bord, environ 250 jeunes volontaires grecs
et 12 Français, à destination du Pirée, afin de rejoindre l’armée
grecque.

Plus de 2 000 Grecs de Marseille et de la région se
trouvaient sur le quai, brandissant drapeaux grecs et français, chantant
et dansant pour fêter le départ de ces volontaires et en criant :

«Vive la Grèce, vive la France, Grèce-France alliées».

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ (1856-1930)

Συνθέτοντας
στοιχεία των κειμένων που ακολουθούν με τις ιστορικές σας γνώσεις να
αναφερθείτε στην προσφορά του Κ. Κωνσταντινίδη στον αγώνα για τη
δημιουργία Ποντιακού κράτους
Γιός του Γεώργιου. Έμπορος στη Μασσαλία
από τους πρωτοεργάτες της κίνησης για την ανεξαρτησία του Πόντου.
Πρόεδρος του ‘Παμπόντιου Συνέδριου’ του Ελληνισμού του Πόντου που
συνήλθε στη Μασσαλία από τις 22 Ιαν – 2 Φεβ 1918. Γεννήθηκε το 1856 στην
Τραπεζούντα . Πατέρας του ήταν ο περίφημος καπετάν Γιώρ πασάς, ισόβιος
δήμαρχος της Κερασούντας και η μητέρα του ήταν Τραπεζούντια απο τη
γνωστή οικογένεια του Χατζηκακούλογλου. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε
στη Κερασούντα. Έφηβος έφυγε από εκεί για την Αθήνα να συνεχίσει τις
σπουδές του. Παρέμεινε στην πρωτεύουσα της Ελλάδας μέχρι το 1878. Στα 22
του χρόνια έφυγε για την Μασσαλία όπου ζούσε ο θείος του ο Διονύσιος
Κωνσταντινίδης που ασχολούνταν με το εμπόριο. Κοντά του παρέμεινε επί 4
χρόνια.
Το 1883 ίδρυσε δικό του εμπορικό οίκο και επιδόθηκε στο
εμπόριο με εκπληκτική επιτυχία. Μέσα σε λίγα χρόνια κατάφερε να γίνει ο
μεγαλύτερος εισαγωγέας φουντουκιών της Μασσαλίας και ολόκληρης της
Δυτικής Ευρώπης κάνοντας τα φουντούκια γνωστά σε όλα τα Ευρωπαϊκά
εμπορικά λιμάνια. Παράλληλα έδωσε μεγάλη ώθηση στην εισαγωγή και εξαγωγή
σε όλα τα είδη ξηρών καρπών.
Από το 1918 και έπειτα, ο
Κωνσταντινίδης μπαίνει επικεφαλής της κίνησης για την ανεξαρτησία του
Πόντου και προσφέρει σημαντικά ποσά άλλα και τον προσωπικό του μόχθο για
τη διεξαγωγή του αγώνα.
Τον Οκτώβριο του 1917 ήδη με την επανάσταση
των Μπολσεβίκων στη Ρωσία και την αποχώρηση των Ρώσων από τον Πόντο, ο
Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης έστειλε επιστολές (εγκύκλια γράμματα) από τη
Μασσαλία παντού όπου ζούσαν Πόντιοι και τους ζητούσε να οργανωθούν και
να αγωνιστούν για τον κοινό σκοπό. Ταυτόχρονα έκανε έκκληση στις μεγάλες
δυνάμεις της Εγκάρδιας Συνεννόησης (Αντάντ) για τη δημιουργία
ανεξάρτητου κράτους του Πόντου, με πολίτευμα δημοκρατικό.
Ο
Κωνσταντινίδης έστειλε και ταχυδρομικά δελτάρια με το χάρτη του Πόντου
στην Ελληνική και Γαλλική γλώσσα. Έδωσε και συνεντεύξεις στην Παρισινή
εφημερίδα ‘Ζουρνάλ ντ’Ελλέν’ και δημοσίευσε χάρτη του Πόντου.
Το Α’
Παμποντιακό Συνέδριο που έγινε στη Μασσαλία στις 22 Ιανουαρίου 1918
έστειλε στον επίτροπο (υπουργό) Εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης Λέοντα
Τρότσκι το ακόλουθο τηλεγράφημα το οποίο υπέγραψε ο Κωνσταντινίδης:
«Συνεδρίον,
συγκληθέν εν Μασσαλία, πολιτών καταγομένων εκ Πόντου, αποτελούμενον εξ
αντιπροσώπων πολιτών διαμενόντων εις Ηνωμένας Πολιτείας, εις την
Ελβετίαν, εις την Αγγλίαν, εις την Ελλάδα, Αίγυπτον και εις όλας τας
χώρας της Ευρώπης και της Αμερικής σας παρακαλεί να συμφωνήσετε, αυτή η
χώρα να αναλάβει τας τύχας της, ώστε μετά την αποχώρησιν των Ρωσικών
στρατευμάτων να μην ξαναπέσει εις την Τουρκικήν κυριαρχίαν. Επιθυμία μας
είναι να δημιουργήσωμεν ανεξάρτητον Δημοκρατίαν, απο τα Ρωσικά σύνορα
έως πέρα στην Σινώπην, και παρακαλούμε να επεμβήτε δυναμικά εις αυτό το
θέμα. Ελπίζοντες εις την αποτελεσματικήν σας υποστήριξην, σας
ευχαριστούμε εκ των προτέρων. Δια το συνέδριον, ο Πρόεδρος Κωνσταντίνος
Γ.Κωνσταντινίδης.»
Ο Κωνσταντίνος λίγο πριν πεθάνει το 1930, είχε
δωρίσει στην Εθνική Πινακοθήκη 44 πίνακες του μεγάλης αξίας. Τη μεγάλη
του βιβλιοθήκη δώρισε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Πηγή:
Εγκυκλοπαίδεια Ποντιακού Ελληνισμού. Μαλλιάρης Παιδεια

Diaspora Grecque Μαίος 2014