Η προβοκάτσια του Κοφίνου και η απομάκρυνση της Μεραρχίας από την Κύπρο

Γράφει ο Λεωνίδας Λεωνίδου

Με τη συμπλήρωση 56 χρόνων από τα τραγικά γεγονότα της Κοφίνου-Αγίου Θεοδώρου Λάρνακας και την εκδίωξη της Ελληνικής Μεραρχίας και του στρατηγού Γρίβα – απαρχή της αμυντικής κατάρρευσης και της Τουρκοϋποταγής της Κύπρου.

Από 1964–1967 οι Γ. Παπανδρέου, Π. Γαρουφαλιάς και στρατηγός Γρίβας κατέστησαν την Κύπρο απόρθητο κάστρο: χιλιάδες Ελλήνων στρατιωτών με σύγχρονο οπλισμό, άρματα μάχης κι αντιαεροπορικά, οχυρωματικά έργα και συνεχείς ασκήσεις. Το 1967 ο Ντενκτάς και οι Τούρκοι παραδέχονται ότι η Κύπρος πρακτικά αποτελούσε τμήμα της Ελλάδας.

Η παρενόχληση, το φθινόπωρο 1967, αστυνομικών περιπολιών και μερικών διερχομένων οχημάτων από Τουρκοκύπριους (Τ/Κ) Άγίου Θεοδώρου και Κοφίνου Λάρνακας (χωριά απομονωμένα από λοιπούς Τ/Κ θύλακες και την ακτή), για τον στρατηγό Γρίβα, από αμυντικής σκοπιάς ήταν δευτερέυον ζήτημα, που δεν δικαιολογούσε εμπλοκή της Εθνικής Φρουράς (Ε.Φ.). Συνεπώς, η εμμονή των Μακαρίου και Σπαντιδάκη (Υπουργού Εθνικής Αμύνης και αντιπροέδρου της χουντικής κυβέρνησης) προς τούτο εξυπηρετούσε άλλες πολιτικές μεθοδεύσεις και σκοπιμότητες.

Το σχέδιο Σπαντιδάκη–βασιλιά Κωνσταντίνου–Μακαρίου προνοούσε ως αρχική ενέργεια τη δημιουργία σοβαρών επεισοδίων στην Κύπρο εναντίον των Τ/Κ: δυναμική εμπλοκή της Εθνοφρουράς και του Γρίβα, θα προκλούσε Ελληνοτουρκική κρίση, αφού ο Στρατηγός έπαιρνε διαταγές από Αθήνα, Η αναγκαστική μετακίνηση Ελληνικών στρατευμάτων από Αττική, (συγκεντρωμένα εκεί για ασφάλεια των συνταγματαρχών) προς τον Εύρο, θα έδινε την ευκαιρία στον βασιλιά και τη χούντα των φιλοβασιλικών στρατηγών (Σπαντιδάκη) να διενεργήσουν αντι-πραξικόπημα.

Άλλος λόγος ήταν να απαλλαγούν οι Μακάριος και Χούντα από τον πανίσχυρο Γρίβα, που ως αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων Κύπρου, θα αντιδρούσε σε οποιασδήποτε λύση θεωρούσε «αντεθνική». Ως εκτούτου η εκδίωξή του από την Κύπρο ήταν επιτακτική.

Ο Γρίβας διαφώνησε κάθετα και κραυγαλέα στα επανειλημμένα αιτήματα Μακαρίου-Γιώρκάτζη για εμπλοκή της Εθνοφρουράς στην Κοφίνου, προβέλποντας καταστροφικές για την Κύπρο πολιτικοστρατιωτικές συνέπειες. Για αποτροπή των εγκυμονούντων κινδύνων προέβη στις εξής ενέργειες:

1. Συμβούλευσε τον Μακάριο να επιλύσει το ζήτημα με την εγκατάσταση αστυνομικού σταθμού στον Άγιο Θεόδωρο.
2. με εντολή του εξουδετερώνεται ο Τούρκος στρατιωτικός διοικητής Κοφίνου για τερματισμό των Τ/Κ προκλήσεων.
3. Προειδοποιεί τον ΥΕΑ Σπαντιδάκη για τους κινδύνους που εγκυμονούσε εμπλοκή της Ε.Φ. γραπτά και προσωπικά μεταβαίνοντας στην Αθήνα (αρχές Οκτωβρίου).
4. Σε σύσκεψη Προεδρικού (31.10.1967) υπό την προεδρία του Μακαρίου συμμετεχόντων Κληρίδη, Γιωρκάτζη, Μορώνη, Μπονάνου και Τσατσανίφου, ο Γρίβας κρούει τον κώδωνα κινδύνου, προειδοποιώντας για σοβαρές επιπτώσεις και ζητώντας ανάληψη πολιτικής ευθύνης.
5. Προειδοποιεί επίσης με ειδικό απεσταλμένο του τον βασιλιά Κωνσταντίνο για τις συνέπειες.

Οι Σπαντιδάκης και Μακάριος προχωρούν αμετάκλητοι στο σχέδιό τους:

1. Μακάριος και Γιωρκάτζης επιμένουν σε ανάμιξη Εθνοφρουράς και με σύμφωνο τον Κληρίδη ζητούν από Γρίβα χρήση μεγίστης δύναμης πυρός για ταχύτατο έλεγχο της Κοφίνου.
2. Για πρόληψη πιθανής αντίδρασης του Γρίβα, επιχειρείται απόπειρα εξόντωσής του με ανατίναξη πτήσης CY284 (12.10.1967) με 66 νεκρούς.
3. Πραγματοποιείται αστραπαία επίσκεψη του Σπαντιδάκη στη Λευκωσία για μυστικές συνομιλίες με Μακάριο – προφανώς για την τελική επεξεργασία λεπτομεριών του σχεδίου (20.10.1967)
4. Για μεγιστοποίηση δράσης των Τ/Κ ο Ντενκτάς αποπειράται μυστική αποβίβαση στον Άγιο Θεόδωρο Λάρνακας αλλά κατά λάθος αποβιβάζεται στον Άγιο Θεόδωρο Καρπασίας και συλλαμβάνεται (31.10.1967).
5. Την παραμονή των επεισοδίων (13.11.1967), ο Γ.Γ. του ΟΗΕ πληροφορεί τον Μακάριο ότι η Τουρκία «αποδέχεται σταδιακή επανέναρξη περιπολιών» αλλά εκείνος αρνείται αναβολή στρατιωτικής ενέργειας κατά Κοφίνου.
6. Λίγη μόνο ώρα πριν την έναρξη των επεισοδίων, ο στρατηγός Γρίβας αποστέλλει τον Κύπριο υπολοχαγό Μάριο Σταυρίδη να αφαιρέσει τα κλείστρα (επικρουστήρες) των όπλων των Εθνοφρουρών της περιοχής. Μέχρι την άφιξή του όμως οι συγκρούσεις είχαν αρχίσει μεταξύ αστυνομικών και Τ/Κ.

Αποτέλεσμα

1. Οι Μακάριος και Σπαντιδάκης κατηγορούν πάραυτα Γρίβα, για υπέρβαση ευθύνης και χρήση υπερβολικής στρατιωτικής δύναμης και του φορτώνεται όλη η ευθύνη.
2. Η Τουρκία και η Αμερική ζητούν από χουντικό πρωθυπουργό Κόλια άμεση εκδίωξή του (εντός ημερών) και αποχώρηση Μεραρχίας (εντός 4 βδομάδων).
3. Η Ελλάδα εξευτελίζεται, ο βασιλιάς δε βρίσκει ευκαιρία για αντι-πραξικόπημα, το επιχειρεί όμως ανεπιτυχώς τρεις βδομάδες μετά, ο Μακάριος είναι πανευτυχής γιατί είχε απαλλαγεί από τον Γρίβα, αλλά και από την Ελληνική Μεραρχία, αλλά η άμυνα της Κύπρου κατακρημνίζεται και έκτοτε αρχίζει η πορεία της Τουρκοϋποταγής της Κύπρου και της Ελλάδας στο Κυπριακό ζήτημα.

Λεωνίδας Λεωνίδου
ερευνητής – συγγραφέας

Λονδίνο

leonidas@nostos.com

www.leonidasleonidou.org

Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.