Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ινφογνώμων

το νέο βιβλίο του Γεώργιου Κουκάκη:

«ΕΝΟΠΛΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ &

ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ»

Αν και η εθνική ασφάλεια αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη κάθε κράτους και την ευημερία των πολιτών του, εν τούτοις διακατέχεται από μία πληθώρα προκαταλήψεων οι οποίες την έχουν συσχετίσει σχεδόν αποκλειστικά με τον περιορισμό των δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών του ανθρώπου, προσδίδοντάς της αρνητικό περιεχόμενο. Καθοριστικό δε ρόλο όσον αφορά την προάσπιση της εθνικής ασφάλειας ενός κράτους διαδραματίζουν οι Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες συνήθως χρησιμοποιούνται –λόγω των δυσμενών συνεπειών της χρήσης ένοπλης βίας– από την πολιτική ηγεσία μόνο όταν απειλούνται τα ζωτικά εθνικά συμφέροντα ενός κράτους.

Η χρήση ωστόσο ένοπλης βίας σχετίζεται με μία πληθώρα παραμέτρων, οι οποίες επιτρέπουν την εξέτασή της από ποικίλες οπτικές γωνίες, σύμφωνα με το θεωρητικό υπόβαθρο διαφορετικών επιστημονικών πεδίων. Σκοπός του βιβλίου είναι η διεπιστημονική μελέτη της χρήσης και απειλής χρήσης ένοπλης βίας υπό το πρίσμα των Διεθνών Σχέσεων, της Στρατηγικής, της Στρατιωτικής Επιστήμης, του Διεθνούς Δικαίου και της Εθνικής Ασφάλειας. Μέσω της προσέγγισης αυτής, επιχειρείται η αποσαφήνιση της σχέσης μεταξύ εθνικής ασφάλειας και ενόπλων συγκρούσεων, οι οποίες μέχρι και σήμερα αποτελούν έναν (μη επιθυμητό αλλά υπαρκτό) τρόπο επίλυσης των διαφορών μεταξύ κρατικών και μη δρώντων, επιβεβαιώνοντας την άποψη του Winston Churchill ότι:

«Η ιστορία της ανθρώπινης φυλής είναι ο πόλεμος»

Με τον τρόπο αυτό εμπλουτίζεται η υπάρχουσα βιβλιογραφία που σχετίζεται με τις ένοπλες συγκρούσεις –καθώς στο παρόν βιβλίο παρουσιάζονται οι αρχές, οι κατηγορίες, οι δρώντες, τα μέσα, οι μέθοδοι και οι τακτικές που συναντώνται στις σύγχρονες ένοπλες συγκρούσεις– και πραγματοποιείται μία στρατηγική ανάλυση των γεγονότων που έλαβαν χώρα στο Αφγανιστάν, την Ουκρανία, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ (Αρτσάχ), τη Λωρίδα της Γάζας και την ευρύτερη περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας. Συνάμα καλύπτεται ένα σημαντικό κενό στην ελληνική βιβλιογραφία όσον αφορά τις Σπουδές Ασφάλειας, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τη διαχρονική σημασία της ασφάλειας για την οποία ο Thomas Hobbes είχε τονίσει ήδη από τις αρχές του 17ου αιώνα ότι:

«[…] χωρίς ασφάλεια δεν υπάρχει χώρος για τη βιομηχανία […] δεν υπάρχουν τέχνες, δεν υπάρχουν γράμματα, δεν υπάρχει κοινωνία και το χειρότερο απ’ όλα, υπάρχει συνεχής φόβος και ο κίνδυνος βίαιου θανάτου, η ζωή του ανθρώπου είναι μοναχική, φτωχή, άσχημη, κτηνώδης και σύντομη».

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Βιογραφικό συγγραφέα:

Ο Γεώργιος Κουκάκης είναι απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων (2002), της Σχολής Πολέμου του Στρατού Ξηράς (2020) και της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (2023). Διαθέτει επαγγελματική εμπειρία 26 ετών σε θέσεις των Ειδικών Δυνάμεων, του Πεζικού και της Επιστράτευσης τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό. Έχει εκπαιδευτεί σε αρκετά κέντα εκπαίδευσης της Ελλάδας και των ΗΠΑ, και του έχουν απονεμηθεί μετάλλια και ηθικές αμοιβές της Ελλάδας, των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.

Είναι κάτοχος Master of Arts στη «Διακυβέρνηση, Ανάπτυξη και Ασφάλεια στη Μεσόγειο» του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών: Αρχαιολογία, Γλωσσολογία, Διεθνείς Σχέσεις του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Ρόδος), το οποίο απέκτησε με βαθμό άριστα αποφοιτώντας 1ος ανάμεσα στους συμφοιτητές του. Έχει λάβει μέρος ως εισηγητής σε αρκετά σεμινάρια και επιστημονικά συνέδρια, ενώ μελέτες και άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε ποικίλα περιοδικά και ιστοσελίδες της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Είναι Γενικός Γραμματέας και Κύριος Ερευνητής του Κέντρου Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ), μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ), Ερευνητικός Συνεργάτης του HERMES Institute for International Affairs, Security & Geoeconomy, και μέλος της ΑΛΛΗΛΟΝ και της Mercury Negotiation Academy (MNA).

Μετά την αποστρατεία του εντάχθηκε στο δυναμικό του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στο πλαίσιο του οποίου διατελεί Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος του επιμορφωτικού προγράμματος «Σπουδές Ασφάλειας στη Μεσόγειο» υπό την επιστημονική ευθύνη του Δρ. Σωτήρη Ντάλη.

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την εθνική ασφάλεια, την εξωτερική πολιτική των κρατών της Ευρώπης & Μεσογείου, τους διεθνείς & περιφερειακούς οργανισμούς, και το δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS).
Είναι συν-συγγραφέας του βιβλίου «Εθνική Ασφάλεια: Μύθοι και Πραγματικότητα» (εκδόσεις Ινφογνώμων, 2023).

Η συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και του Πακιστάν στον αμυντικό τομέα ενισχύεται με την ανακοίνωση της δημιουργίας ενός κοινού εργοστασίου που θα προορίζεται για την παραγωγή του μαχητικού αεροσκάφους KAAN, ένα σημαντικό εγχείρημα στους τομείς των εξοπλισμών και της αεροδιαστημικής. Το KAAN, που αναπτύχθηκε από την Turkish Aerospace Industries (TAI), είναι ένα μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς που σηματοδοτεί μια στρατηγική καμπή για την Τουρκία, η οποία επιθυμεί να εκσυγχρονίσει την πολεμική της αεροπορία και να ενισχύσει τη στρατιωτική της βιομηχανία. Το αεροσκάφος αυτό, το οποίο σχεδιάστηκε για να αντικαταστήσει τον γερασμένο στόλο των F-16 της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, είναι εξοπλισμένο με νέες τεχνολογίες που στοχεύουν να ανταγωνιστούν τα καλύτερα μαχητικά αεροσκάφη του κόσμου. Το έργο αποτελεί μέρος της ευρύτερης στρατηγικής της Τουρκίας να αναπτύξει την αμυντική της ανεξαρτησία, επιδιώκοντας παράλληλα να διαφοροποιήσει τις διεθνείς συνεργασίες της.

Το KAAN δεν είναι απλώς ένα εθνικό σχέδιο. Προορίζεται επίσης για εξαγωγή σε άλλες χώρες, με ιδιαίτερη προσοχή στους στρατιωτικούς εταίρους της Τουρκίας. Στο πλαίσιο αυτό, το Πακιστάν έχει ενσωματωθεί στην εκστρατεία. Τον Ιανουάριο του 2025, κατά τη διάρκεια της 8ης συνάντησης της κοινής ομάδας εργασίας στην πακιστανοτουρκική βιομηχανική έκθεση, οι συζητήσεις αποκάλυψαν την επιθυμία να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των δύο εθνών. Στην εκδήλωση συμμετείχαν εκπρόσωποι από 32 τουρκικά και πακιστανικά ιδρύματα, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της συμπαραγωγής του KAAN. Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Yaşar Güler επιβεβαίωσε ότι η συμφωνία για την επίσημη συμμετοχή του Πακιστάν στο έργο πλησιάζει στην ολοκλήρωσή της, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για ενισχυμένη στρατιωτική συνεργασία.

Η έναρξη λειτουργίας αυτού του κοινού εργοστασίου θα έχει στρατηγικές προεκτάσεις και για τις δύο χώρες. Από τη μία πλευρά, η Τουρκία θα μπορέσει να αυξήσει την παραγωγή μαχητικών αεροσκαφών χαμηλού κόστους, ένα σημαντικό πλεονέκτημα για την αμυντική και εξαγωγική της πολιτική. Από την άλλη πλευρά, το Πακιστάν θα αποκτήσει πρόσβαση σε προηγμένη τεχνολογία, η οποία θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά τις αεροπορικές του ικανότητες, τονώνοντας παράλληλα την τοπική αμυντική του βιομηχανία. Εκτός από την παραγωγή του μαχητικού αεροσκάφους, έχουν επίσης διεξαχθεί συζητήσεις σχετικά με τη συμπαραγωγή άλλου στρατιωτικού εξοπλισμού, ενισχύοντας περαιτέρω την αυτονομία των δύο εθνών σε στρατηγικούς τομείς. Η συνεργασία αυτή αποσκοπεί επίσης στη διευκόλυνση της μεταφοράς κρίσιμων τεχνολογιών, επιτρέποντας στο Πακιστάν να αναπτύξει τις δεξιότητές του στον σχεδιασμό και την παραγωγή προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών, μειώνοντας παράλληλα την εξάρτησή του από ξένους προμηθευτές.

Η σημασία αυτής της συνεργασίας υπερβαίνει τις τεχνικές και βιομηχανικές πτυχές. Εξυπηρετεί επίσης την ενίσχυση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο εθνών, τα οποία έχουν ήδη μακρά ιστορία στρατιωτικής συνεργασίας. Η Τουρκία και το Πακιστάν μοιράζονται κοινά γεωπολιτικά συμφέροντα, ιδίως στη Νότια Ασία και τη Μέση Ανατολή, και αυτή η αμυντική συνεργασία αναμένεται να εδραιώσει τους στρατηγικούς δεσμούς τους. Η δημιουργία του κοινού εργοστασίου θα μπορούσε επίσης να έχει αντίκτυπο στην περιφερειακή δυναμική, ιδίως προσφέροντας μια εναλλακτική λύση στις δυτικές δυνάμεις στον τομέα των εξοπλισμών. Σε μια εποχή που η Τουρκική Δημοκρατία επιδιώκει να ενισχύσει την επιρροή της στην παγκόσμια σκηνή, το έργο αυτό συμβολίζει τη φιλοδοξία της να καταστεί σημαντικός παίκτης στον αμυντικό τομέα.

Η συνεργασία αυτή δεν σταματά στην παραγωγή μαχητικών αεροσκαφών. Ανοίγει επίσης την πόρτα σε άλλες κοινές πρωτοβουλίες στον τομέα των αμυντικών τεχνολογιών, ιδίως στον τομέα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, των συστημάτων αεράμυνας και των τεχνολογιών επικοινωνίας. Η Τουρκική Δημοκρατία, με την τεχνογνωσία της στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα προηγμένα αμυντικά συστήματα, θα μπορούσε επίσης να μεταφέρει αυτές τις τεχνολογίες στο Πακιστάν, ενισχύοντας περαιτέρω τις στρατιωτικές δυνατότητες του τελευταίου. Η συνεργασία αυτή αναμένεται επίσης να οδηγήσει στην εκπαίδευση νέων μηχανικών και τεχνικών και στις δύο χώρες, ένα μακροπρόθεσμο πλεονέκτημα για τη βιομηχανική και τεχνολογική ανάπτυξη.

Η δημιουργία ενός κοινού εργοστασίου για την παραγωγή του KAAN αποτελεί ορόσημο στη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και του Πακιστάν. Αυτή η στρατηγική εταιρική σχέση υπερβαίνει την απλή συμπαραγωγή μαχητικών αεροσκαφών και εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο που αποσκοπεί στην ενίσχυση της στρατιωτικής αυτονομίας των δύο εθνών και στην προώθηση της κοινής τεχνολογικής ανάπτυξης. Καθώς το τουρκικό καθεστώς επιδιώκει να εδραιωθεί ως περιφερειακός ηγέτης στον τομέα της άμυνας, η συνεργασία αυτή με το Πακιστάν καταδεικνύει την επιθυμία της να επεκτείνει την επιρροή της και να συμβάλει στη γεωπολιτική σταθερότητα της περιοχής. Το έργο αυτό θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μελλοντικές κοινές πρωτοβουλίες και να αλλάξει την ισορροπία της στρατιωτικής ισχύος στη Νότια Ασία.

Πηγή: Army Recognition

Μετάφραση: Γιάννης Λιναρδάτος

Γράφει ο Νίκος Ταμουρίδης Αντγος (ε.α)-Επίτιμος Α’ Υπαρχηγός ΓΕΣ

Κατά την μακραίωνη ιστορία αυτού του πλανήτη πάντοτε «οι ισχυροί πράττουν ότι τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν όσο τους επιβάλλει η αδυναμία τους». Αυτή η σπουδαιότητα της ισχύος, βλέπουμε να αποδεικνύεται περίτρανα στην σημερινή καθημερινότητα, σε κάθε γωνιά της γης, και ιδιαίτερα στον εγγύς περίγυρό μας.

Τι μας κάνει ισχυρούς; Ποια είναι τα στοιχεία που καθορίζουν την ισχύ κάθε κρατικής ή εθνικής οντότητας;

Στο διεθνές περιβάλλον, όταν μελετάται η ισχύς, λαμβάνονται υπόψη κάποιοι βασικοί πυλώνες αυτής. Οι πυλώνες αυτοί είναι η Πολιτική, οι Ένοπλες Δυνάμεις, η Οικονομία, η Κοινωνική Συνοχή, οι Υποδομές και οι Πληροφορίες.

Στην πατρίδα μας, μέσα σ’ αυτό το ζοφερό πλαίσιο που βιώνουμε, είναι φανερό ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις απομένουν ως ο μόνος βασικός πυλώνας ισχύος του Έθνους. Οι άλλοι βασικοί πυλώνες και ιδιαίτερα η πολιτική, η οικονομία και η κοινωνική συνοχή έχουν άτακτα χρεοκοπήσει, συμπαρασύροντας το μείζον της Ελληνικής κοινωνίας.

Πως εφαρμόζεται η ισχύς στον πλανήτη, που μόνο ειρηνικός δεν είναι;

Στη διεθνή πρακτική υπάρχουν δύο κατηγορίες ισχύος, η «σκληρή ισχύς» (hard power) και η «ήπια ισχύς» (soft power).

-Σκληρή ισχύς, είναι η ικανότητα κάποιας χώρας να εξαναγκάζει μια άλλη σε αποδοχή των βουλήσεών της, με κύριο μοχλό την στρατιωτική της δύναμη και με την χρήση ή την απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας.

-Ήπια ισχύς, είναι η ικανότητα κάποιας χώρας να έλκει και να πείθει, μέσω της οικονομικής δύναμης και διείσδυσης, της πολιτιστικής διπλωματίας, καθώς και της επιθετικής εξωτερικής της πολιτικής.

Γιατί είναι σπουδαίες και που οδηγούν αυτές οι δύο μορφές ισχύος;

Οι εφαρμογές αυτών των μορφών ισχύος δύνανται να αποφέρουν τετελεσμένα γεγονότα ή τετελεσμένες καταστάσεις, είτε πρόκειται για «κατά νόμο» (de jure) καταστάσεις (όπως πχ μια έγγραφη συμφωνία), είτε πρόκειται για «εκ των πραγμάτων/γεγονότων» (de facto) καταστάσεις, οι οποίες στη συνέχεια, κατά κανόνα, παγιώνονται και στο τέλος καθίστανται νόμιμες.

Οι de facto καταστάσεις αξιολογούνται σύμφωνα με τα συμφέροντα και τα ενδιαφέροντα κάθε χώρας, μικρής ή μεγάλης. Σίγουρα όμως αποτελούν δυνατό χαρτί για αυτόν που τις δημιουργεί, στο πεδίο των διαπραγματεύσεων, που συνήθως ακολουθούν, για τη νομιμοποίησή τους.

Περνώντας τώρα στην περίπτωση της χρονίζουσας Ελληνοτουρκικής διένεξης, η οποία αποτελεί ένα διαρκή πολιτικό πονοκέφαλο για τη χώρα μας, παρατηρούμε ότι η Τουρκία εφαρμόζει και σκληρή και ήπια ισχύ, για την επίτευξη των σταδιακά αυξανόμενων στόχων της:

–Η πολιτική της «σκληρής ισχύος» εφαρμόζεται με την συνεχή άσκηση πίεσης διά μέσου της επίδειξης πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης, δια των καθημερινών απειλών και των παραβιάσεων του εθνικού εναερίου χώρου και των χωρικών μας υδάτων, της αυξανόμενης στρατιωτικής ισχύος στην Κύπρο, της ευθείας αμφισβήτησης της εθνικής μας κυριαρχίας και της διεκδίκησης περιοχών, όπως η Θράκη, τα νησιά και το Αιγαίο, καθώς επίσης και με την ευθεία αμφισβήτηση της έκτασης της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.

–Η πολιτική της «ήπιας ισχύος» ενορχηστρώνεται μέσω της κουλτούρας, (βλ. τουρκικές τηλεοπτικές σειρές, αθλητική διπλωματία), μέσω της οικονομικής διείσδυσης (βλ. σωρεία τουρκικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, τράπεζες, αγορές γης και υπηρεσιών), καθώς και της σταδιακά αυξανόμενης διεκδικητικής εξωτερικής της πολιτικής.

Αυτά εφαρμόζουν οι Τούρκοι, οι οποίοι, με την επί 22 συναπτά έτη καταλυτική ηγεσία του Ερντογάν, δημιουργούν με έξυπνο τρόπο τετελεσμένα, τα οποία διεθνοποιούν και τα θέτουν όλα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Έτσι προωθούν την Τουρκία στο επίπεδο αρχικά της περιφερειακής δύναμης, οραματιζόμενοι να καταστούν στη συνέχεια μεγάλη δύναμη στο διεθνές σύστημα ισχύος. Ήδη η κατάσταση στη Συρία διαφαίνεται ότι τους παρέχει εφαλτήριο για να προωθήσουν αυτά τους τα οράματα.

Εμείς τι κάνουμε; Οι ελληνικές κυβερνήσεις, δυστυχώς, διακατεχόμενες από μια ανεξήγητη φοβία και γεωπολιτική ατολμία, εφαρμόζουν την πολιτική του λεγόμενου κατευνασμού, που επιτρέπει στην Τουρκία, με την κατακλυσμιαία χρήση της ισχύος της, να έχει πάντοτε την πρωτοβουλία των κινήσεων και να δημιουργεί συνεχώς de facto καταστάσεις.

Έτσι έχουμε διαχρονικά την de facto κατοχή της Βόρειας Κύπρου, τις ανήκουστες διεκδικήσεις στη Θράκη, την συνεχή προβολή της λεγόμενης «γαλάζιας πατρίδας» που διεκδικεί το μισό Αιγαίο, την επιχείρηση «κλοπής» μέρους της δικής μας ΑΟΖ με το Τουρκολιβυκό μνημόνιο, τις απίστευτες απαιτήσεις για αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, την απειλή πολέμου (casus belli) σε περίπτωση που αυξήσουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 νμ, την ευθεία αμφισβήτηση της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ των νησιών, την de facto κατοχή της θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου, κλπ.

Προσοχή λοιπόν! Είμαστε σε ένα ιδιότυπο πόλεμο!

Ας εφαρμόσουμε τις αρχές του πολέμου, διεκδικώντας τα δίκαιά μας, τα δίκαια του Ελληνισμού στη σημερινή Τουρκία, επιτιθέμενοι διπλωματικά εμείς και όχι συνεχώς αμυνόμενοι αφήνοντας στους Τούρκους την συνεχή «πρωτοβουλία των κινήσεων», η οποία αποτελεί προοίμιο νίκης σε ένα πόλεμο.

Η Τουρκία αντιμετωπίζεται μόνο με ισχύ!

Στηριζόμενοι λοιπόν στις Ένοπλες Δυνάμεις μας, τις ενισχύουμε σημαντικά, με προσωπικό και οπλικά συστήματα, και με όπλο την ισχύ τους και έχοντας πολιτική βούληση να τις χρησιμοποιήσουμε, εφαρμόζουμε επιθετική εξωτερική πολιτική! Παράλληλα, σε οποιαδήποτε πιθανή περίπτωση διαπραγματεύσεων, θέτουμε στην Τουρκία προϋποθέσεις, οι οποίες να εξασφαλίζουν πλήρως τα εθνικά μας συμφέροντα!