Μη Κυβερνητική Οργάνωση έχει ιδρυτή πρώην διευθυντή υπηρεσίας του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής και υπάλληλο της… Διαχειριστικής Αρχής του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ενταξης. Κτίριο του 1894 στη Μυτιλήνη έχει νοικιαστεί από ΜΚΟ για 3.000 ευρώ τον μήνα. Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση 10 ευρώ για την καθημερινή σίτιση ενός παιδιού, με… δύο λαμαρίνες φαγητού για 40 παιδιά.

Ασυνόδευτοι ανήλικοι δομής είχαν ίδια αμφισβητήσιμα στοιχεία ταυτότητας και σχεδόν όλοι είχαν γεννηθεί… Πρωτοχρονιά! Ενήλικοι δηλώνονταν ανήλικοι ή όταν ενηλικιώνονταν δεν έφευγαν γιατί συνέχιζαν τηνμάθηση. ΜΚΟ χωρίς ΑΦΜ, χωρίς τραπεζικό λογαριασμό, λειτουργούσε με μόνο μια μπλούζα με λογότυπο και μερικές φωτογραφίες σε μια ιστοσελίδα.

Αλλη ΜΚΟ έχει κάνει κατάληψη σε δημόσια έκταση και κτίρια, λειτουργεί με δωρεές, χωρίς να πληρώνει νερό και ρεύμα. Μία ακόμη λειτουργεί με δωρεές από Λίβερπουλ, Μάντσεστερ και… Βατικανό. Κάποιοι που ήταν διοικητές σε κρατικές δομές και απολύθηκαν τώρα είναι ιδρυτές ΜΚΟ…

Τα παραπάνω αποτελούν μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις, που εντόπισαν στελέχη της Διεύθυνσης Οικονομικής Αστυνομίας το χρονικό διάστημα από 11 Μαΐου έως 28 Σεπτεμβρίου 2020, κατά τη διάρκεια ελέγχων σε τουλάχιστον 9 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και 14 δομές φιλοξενίας τους, μετά από σχετικές εντολές του διοικητή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, οι οποίες εμπεριέχονται σε σχετικό πόρισμα που κατατέθηκε την 1^η Οκτωβρίου 2020. Αντικείμενο των ερευνών η διακρίβωση της τήρησης ή μη των απαιτούμενων ενεργειών στη διαχείριση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την περίοδο 2014-2020 και ειδικότερα από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ενταξης (ΤΑΜΕ/AMIF), όπως επίσης την τήρηση των μέτρων κατά της διασποράς του κορονοϊού.

Από αυτές τις ελεγκτικές δράσεις τα εξειδικευμένα στελέχη της Διεύθυνσης Οικονομικής Αστυνομίας συνοπτικά διαπίστωσαν ότι το φυσικό αντικείμενο δράσης των ΜΚΟ υλοποιείται με τις όποιες αστοχίες, αλλά δεν τηρούνται προϋποθέσεις, προδιαγραφές και υποχρεώσεις. Κρίνουν ως αναγκαιότητα την επικαιροποίηση-αναθεώρηση των όρων και προϋποθέσεων επιδοτήσεων, καθώς παρότι υπάρχει η δράση, τα κενά και τα «παραθυράκια» για παρατυπίες είναι πάρα πολλά.

Χρήματα

Η επιδότηση που λαμβάνουν οι ΜΚΟ γίνεται βάσει τυποποιημένης κλίμακας μοναδιαίου κόστους ανά παιδί ανά ημέρα. Το ύψος προσδιορίστηκε ανάλογα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του κτιρίου στο οποίο στεγάζεται η δομή φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων και το ηλικιακό όριο των 10 ετών των φιλοξενούμενων σε αυτήν. Η δημόσια δαπάνη ανέρχεται στο ποσό των 68€/ημέρα για τους φιλοξενούμενους που είναι άνω των 10 ετών και στο ποσό των 67€/ημέρα για τους φιλοξενούμενους που είναι κάτω των 10 ετών και φιλοξενούνται σε μισθωμένο κτίριο, σύμφωνα με την από 29-11-2017 «Μελέτη-εμπειρογνωμοσύνη προσδιορισμού του μοναδιαίου κόστους λειτουργίας των δομών φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων», η οποία εκπονήθηκε από ιδιωτική εταιρία.

Δηλαδή για κάθε ασυνόδευτο ανήλικο το ποσό που λαμβάνει η κάθε ΜΚΟ ανέρχεται σε περίπου 2.000 ευρώ τον μήνα, την ώρα που στη Γερμανία και άλλες χώρες της Ευρώπης το συγκεκριμένο ποσό είναι πολύ μικρότερο. Οι ΜΚΟ υποβάλλουν λίστα με άτομα που έχουν και λαμβάνουν χρήματα με συγκεκριμένες υποχρεώσεις και προϋποθέσεις.

Υποβάλλουν πίνακες χωρίς παραστατικά. Κάποια χρήματα έφευγαν από υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, Ευρωπαϊκό Ταμείο, Ελληνική Διαχειριστική Αρχή, ΤΑΜΕ (Ταμείο Ασφάλειας Μετανάστευσης και Ενταξη), που είχαν προϋπολογιστεί στα 780 εκατομμύρια, τα οποία παρουσιάζουν χαμηλή απορροφητικότητα, της τάξης των 300 εκατομμυρίων. Χρήματα όμως που μπορούν να ελεγχθούν.

Ωστόσο, υπάρχουν Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οι οποίες δίνουν απευθείας χρήματα σε ΜΚΟ ή μέσω της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ και του ΔΟΜ, τα οποία δεν μπορούν να ελεγχθούν, καθώς είναι δύσκολο να ελέγξεις ΜΚΟ εκτός δομών, που λειτουργούν στη θάλασσα ή στην ακτή.

Τα αρμόδια στελέχη της ΕΛ.ΑΣ., από τους ελέγχους στις συγκεκριμένες δομές, έλαβαν αντίγραφα των τηρούμενων έντυπων και ψηφιακών στοιχείων των φακέλων του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου των ελεγχόμενων έργων και του φακέλου προμηθειών. Καταγράφηκαν οι φιλοξενούμενοι ανήλικοι και οι παρόντες εργαζόμενοι, ενώ ελέγχθηκε η τήρηση των όρων και προϋποθέσεων λειτουργίας των δομών φιλοξενίας (τεχνικές προδιαγραφές κτιρίων και ζητήματα ασφάλειας, συνθήκες υγιεινής, τήρηση μέτρων προστασίας για τον COVID-19, παρεχόμενες υπηρεσίες κ.λπ.), η εσωτερική οργάνωση, η διαδικασία παραπομπής, υποδοχής και αποχώρησης των φιλοξενουμένων.

Από τον Μάιο έως και τον Ιούλιο 2020 οι αστυνομικοί προέβησαν στους ελέγχους των εδρών ΜΚΟ και δομών τους σε Ταύρο, Γλυφάδα, Αθήνα, Μυτιλήνη, Καστοριά, Λάρισα, Θεσσαλονίκη.

Δωρεές και UNISEF

Παράδειγμα ελέγχου ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στη Λέσβο, ενεργεί σε δύο κτίρια στο κέντρο της Μυτιλήνης. Το ένα στεγάζει την έδρα της εταιρίας και λειτουργεί ως κέντρο εκπαίδευσης, πολιτιστικό κέντρο και ως κέντρο υποστήριξης των μεταναστών και των προσφύγων, παράλληλα με τη λειτουργία εργαστηρίου, παρασκευής και εμπορίας ειδών κατασκευασμένων από υλικά ανακύκλωσης (χρησιμοποιημένα σωσίβια μεταναστών που συλλέγονται από τις ακτές της Λέσβου) και άλλου εργαστηρίου για την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Το άλλο κτίριο λειτουργεί ως αποθηκευτικός χώρος και χώρος συγκεντρώσεων, ενώ σε υπαίθρια έκταση στην περιοχή Νεάπολη Μυτιλήνης, στον χώρο της παιδικής εξοχής του π. ΠΙΚΠΑ Μυτιλήνης, λειτουργεί δομή φιλοξενίας ενηλίκων προσφύγων και μεταναστών (κυρίως οικογένειες) και δομή φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων κοριτσιών.

Οι δραστηριότητες χρηματοδοτούνται, κυρίως, από δωρεές από το εξωτερικό και σε μικρότερη έκταση από την Ελλάδα, καθώς και από εμπορία προϊόντων, τα οποία κατασκευάζονται, κυρίως, από ανακύκλωση υλικών στα εργαστήρια της Οργάνωσης. Επιπλέον, για τη λειτουργία της δομής φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων κοριτσιών η ΜΚΟ έχει λάβει χορηγία και από τη UNICEF Ελλάς.

Η έκταση έχει χαρακτηριστεί ως αρχαιολογικός χώρος, με τον δήμαρχο Λέσβου να ενημερώνει το υπουργείο Εργασίας ότι αυτή βρίσκεται υπό κατάληψη εθελοντών μελών της ΜΚΟ, οι οποίοι αρνούνται να αποχωρήσουν, όπως και οι πρόσφυγες, παρότι θα μπορούσαν να μεταφερθούν στην οργανωμένη δομή φιλοξενίας του Καρά Τεπέ. Από το 2012 η Διεύθυνση Δασών Λέσβου παρότι είχε καταγράψει την κατάσταση δεν προέβη στις απαιτούμενες ενέργειες.

Η δομή φιλοξενίας των ασυνόδευτων ανηλίκων ξεκίνησε τη λειτουργία της τον Απρίλιο του 2020, με κύριο χρηματοδότη την UNICEF και η δυναμικότητά της ανέρχεται στα 30 άτομα. Κατά την ημέρα του αστυνομικού ελέγχου φιλοξενούνταν 25 ασυνόδευτα ανήλικα κορίτσια, ηλικίας έως 17 ετών και 1 αγόρι 12 ετών.

Οι υπεύθυνοι δεν χορήγησαν παρουσιολόγια εργαζομένων με τις απαραίτητες για τη λειτουργία της δομής ειδικότητες, όπως διερμηνείς, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, εκπαιδευτικοί, φροντιστές, φύλακες. Δεν βρέθηκε καμία άδεια δόμησης, δεν υπήρχε σύστημα πυρασφάλειας, οι οικίσκοι δεν είχαν νερό ή τουαλέτα, ενώ ένας χώρος υγιεινής για ΑΜΕΑ δηλώθηκε ότι θα χρησιμοποιείτο μόνο στην περίπτωση που παρουσιαστεί ύποπτο για COVID-19 κρούσμα.

Η είσοδος-έξοδος από τη δομή ήταν ελεύθερη χωρίς καταγραφή, τα γεύματα δεν ήταν σε σκεύη μιας χρήσης, οι πρακτικές αποθήκευσης τροφίμων ήταν λανθασμένες, δεν πραγματοποιούνταν θερμομετρήσεις, κανένας εμβολιασμός, κανείς δεν φορούσε μάσκες ούτε κρατούσε αποστάσεις. Παρ’ όλα αυτά οι φιλοξενούμενοι συγχρωτίζονται με τους κατοίκους της Μυτιλήνης.

Στη θέση του μόνο το 39% των εργαζομένων

Ερευνώντας το προσωπικό που είχε δηλωθεί στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», ΜΚΟ αριθμούσε 41 υπαλλήλους. Ωστόσο, κατά τον επιτόπιο έλεγχο στις δομές φιλοξενίας εντοπίστηκε μόνο το 39% των εργαζομένων, δηλαδή 16 εργαζόμενοι. Από τους 4 εθελοντές υπήρχε μόνο ένας, ενώ εντοπίστηκαν δύο Γερμανοί που δήλωσαν εθελοντές αλλά δεν είχαν συμφωνητικά για την εθελοντική εργασία τους.

Από τον έλεγχο των οικονομικών στοιχείων ανέκυπταν

ζητήματα σχετικά με τη μισθοδοσία και τις δωρεές της ΜΚΟ, τα οποία χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης, όπως είναι αναγκαία η λήψη των απαιτούμενων στοιχείων ώστε να διενεργηθεί εκτενής οικονομικός έλεγχος, κυρίως ως προς την εμπορική δραστηριότητα.

Σε άλλη περίπτωση ελέγχου ο ειδικός τραπεζικός λογαριασμός του έργου στον οποίο κατατέθηκαν οι δύο δόσεις της χρηματοδότησης δεν ήταν ο μοναδικός τραπεζικός λογαριασμός από τον οποίο πραγματοποιήθηκαν οι πληρωμές των δαπανών του έργου. Η πληρωμή του υπολοίπου των δαπανών του έργου πραγματοποιήθηκε από τον κεντρικό λογαριασμό (pool account) του φορέα, ο οποίος δεν εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις του ως προς την τήρηση ειδικού τραπεζικού λογαριασμού μέσω του οποίου θα εξοφλούνταν οι δαπάνες του έργου.

Δυσκολίες, ελλείψεις, παραβλέψεις

Τα στελέχη της Διεύθυνσης Οικονομικής Αστυνομίας στο πλαίσιο των ελέγχων αντιμετώπισαν δυσχέρεια στην εξασφάλιση επαρκούς διαδρομής ελέγχου ως προς τις χρηματορροές που αφορούσαν τα ελεγχόμενα έργα, καθώς δεν τηρείτο διακριτός τραπεζικός λογαριασμός ή λογιστική μερίδα.

Παρατηρήθηκε επίσης διαφοροποίηση στον αριθμό των ανηλίκων που φιλοξενούνταν σε κάθε δωμάτιο των δομών, μεταξύ αυτού που διαπιστώθηκε από την επιτόπια επιθεώρηση των κλιμακίων. Εντοπίστηκαν θέματα που σχετίζονται με τη μη τήρηση των απαιτήσεων για την εξασφάλιση της προσβασιμότητας σε άτομα με κινητικά προβλήματα, την ελλιπή καθαριότητα των χώρων, ενώ τα προληπτικά μέτρα προστασίας για COVID-19 ήταν υποτυπώδη.

Από τον έλεγχο των παρουσιολογίων εργασίας του προσωπικού των δομών εντοπίστηκαν ελλείψεις υπογραφών παρουσίας εργαζομένων (άφιξη-αποχώρηση), κάτι που καθιστούσε δύσκολη την τεκμηρίωση προσέλευσης του προσωπικού για εργασία.

Υπήρχαν περιπτώσεις όπου ο δικαιούχος δεν διένειμε στα φιλοξενούμενα παιδιά της δομής, άνω των 10 ετών, μετρητά, ύψους 30 ευρώ ανά μήνα για την κάλυψη των αναγκών τους και για την εξοικείωσή τους με τη διαχείριση χρημάτων.

Σε κάποιον από τους ελέγχους οι αστυνομικοί ζήτησαν αιφνιδιαστικά από παιδιά να γράψουν σε ένα χαρτί τα ονοματεπώνυμά τους, τον τόπο καταγωγής και την ημερομηνία γέννησης. Τα περισσότερα έγραψαν 1/1 με κάποιες διαφορετικές χρονολογίες, δηλαδή όλα είχαν γεννηθεί… Πρωτοχρονιά και έγραψαν όμοια και αμφισβητήσιμα στοιχεία ταυτότητας.