Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε ότι αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη βομβάρδισαν τρεις πυρηνικούς στόχους σε ιρανικό έδαφος. Για το χτύπημα χρησιμοποιήθηκαν τα πιο προηγμένα βομβαρδιστικά που έχει στην κατοχή του ο αμερικανικός στρατός, τα Β -2. Ας ρίξουμε μια ματιά στα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες του πολεμικού αεροσκάφους.

Πρόκειται για ένα βομβαρδιστικό αεροσκάφος που κατασκεύασε η Northrop Grumman και ενσωματώνει τεχνολογία χαμηλής παρατηρησιμότητας (stealth) και έχει σχεδιαστεί να διεισδύει σε πυκνές αντιαεροπορικές άμυνες ενώ είναι σε θέση να μεταφέρει τόσο συμβατικά όσο και πυρηνικά όπλα. Το βομβαρδιστικό έχει πλήρωμα δύο πιλοτών και μπορεί να μεταφέρει έως και ογδόντα βόμβες 230 κιλάών κλάσης JDAM GPS, ή δεκαέξι B83 πυρηνικές βόμβες του ενός τόνου. Το Β-2 είναι το μόνο stealth αεροσκάφος που μπορεί να μεταφέρει μεγάλο φορτίο όπλων αέρος-επιφανείας.

· Μήκος 21 μέτρα, ύψος 5,18 μέτρα, άνοιγμα φτερών 52,4 μέτρα.

· Το Β-2 είναι ικανό για επιθετικές αποστολές όλων των υψόμετρων έως 15,200 μέτρα.

· Έχει αυτονομία πτήσης 11,100 χιλιόμετρα χωρίς ανεφοδιασμό και πάνω από 18 χιλιάδες χλμ. με ένα ανεφοδιασμό.

· Τα χαρακτηριστικά «stealth» του B-2 του επιτρέπουν να διεισδύσει στις πιο εξελιγμένες άμυνες ενός εχθρού. Η χαμηλή παρατηρησιμότητα του B-2 προέρχεται από ένα μείγμα μειωμένων υπέρυθρων, ακουστικών, ηλεκτρομαγνητικών, οπτικών και ραντάρ υπογραφών που καθιστούν πιο δύσκολο για τα εξελιγμένα αμυντικά συστήματα να ανιχνεύουν, να παρακολουθούν και να αντιμετωπίσουν το B-2. Πολλές πτυχές της διαδικασίας χαμηλής παρατηρησιμότητας είναι απόρρητες ενώ τα σύνθετα υλικά, οι ειδικές επικαλύψεις και ο σχεδιασμός των πτερυγίων του B-2 συμβάλλουν στη διατήρηση της μυστικής του ταυτότητας. Η χαμηλή παρατηρησιμότητα του παρέχει επίσης μεγαλύτερη ελευθερία δράσης σε μεγάλα υψόμετρα, αυξάνοντας την εμβέλεια και το οπτικό του πεδίο για τους αισθητήρες B-2.
·  Αν και αρχικά είχε σχεδιαστεί κυρίως ως πυρηνικό βομβαρδιστικό, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε μάχη για να ρίξει συμβατικές βόμβες στη Σερβία κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κοσσυφοπεδίου το 1999, και η χρήση του συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια των πολέμων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.

· Η ανάμειξη των τεχνολογιών χαμηλής παρατηρησιμότητας με την υψηλή αεροδυναμική απόδοση του και το μεγάλο ωφέλιμο φορτίο δίνει στο Β-2 σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τα υπόλοιπα βομβαρδιστικά αεροσκάφη.

· Το Β-2 έχει πλήρωμα των δύο: ένας πιλότος στο αριστερό κάθισμα, και ο διοικητής της αποστολής στα δεξιά, ενώ έχει διατάξεις και για ένα τρίτο μέλος πληρώματος εάν απαιτείται

· Η Αμερικανική Αεροπορία στοχεύει στο να αντικαταστήσει μεσοπρόθεσμα το σύνολο των B-2 που βρίσκονται σε υπηρεσία με το νέο στελθ βομβαρδιστικό B-21 που έχει αναπτύξει και πάλι η Northrop Grumman και παρουσιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2022.

· Το B-2 κατέχει το ρεκόρ για τη μεγαλύτερη αεροπορική αποστολή μάχης στην ιστορία, που χρονολογείται από το 2001 έξι B-2 εισήλθαν στον εναέριο χώρο του Αφγανιστάν για μια αποστολή 44 ωρών. Το B-2 έκανε ένα γρήγορο pit stop με τους κινητήρες ακόμα σε λειτουργία, και μετά πέταξε πίσω στο Μιζούρι για συνολικά περισσότερες από 70 συνεχόμενες ώρες.

naftemporiki.gr

Γράφουν οι Νικόλαος Χατζόβουλος* και ο Ιωάννης Κουρσιούμης**

Οργανωμένο έγκλημα, κοινωνικές συνέπειες και θεσμικές προκλήσεις

Η περίπτωση της Ελλάδας 2017-2025

1. Εισαγωγή

Η πρόσφατη εκτέλεση του Γιώργου Μοσχούρη, σηματοδοτεί ένα ακόμη αιματηρό επεισόδιο στη συνεχιζόμενη αναδιάταξη του οργανωμένου εγκλήματος στην Ελλάδα. Το άρθρο που ακολουθεί χαρτογραφεί τη μετάβαση από τους παραδοσιακούς «νονούς» της νύχτας σε νέες, πολυεθνικές και τεχνολογικά εξελιγμένες εγκληματικές δομές. Αναλύονται η είσοδος διεθνών φατριών, η σταδιακή κατάρρευση της ιεραρχίας, η ανάδυση νέων προσώπων και η διάχυση της εξουσίας σε ευέλικτα εγκληματικά δίκτυα. Παράλληλα, εξετάζεται ο αντίκτυπος αυτών των εξελίξεων στην ελληνική κοινωνία, τόσο στο παρόν –μέσω της διάβρωσης του αισθήματος ασφάλειας– όσο και στο μέλλον, όπου η καθιέρωση και η επικράτηση της βίας καθώς και η σιωπηλή παρουσία του εγκλήματος απειλούν τον κοινωνικό ιστό και το κράτος δικαίου.

Στο πλαίσιο αυτό, η ανάλυση ακολουθεί την προσέγγιση της θεωρίας της αναρχίας του Waltz (1979) και την έννοια της «διάχυσης των απειλών» όπως αναπτύχθηκε από τον Buzan (1991), προκειμένου να εξηγήσει το νέο τοπίο ασφάλειας.

2. Το τέλος του «Θαμνάκια»

Στις 24 Απριλίου 2025, σημειώθηκε δολοφονία με χαρακτηριστικά μαφιόζικης εκτέλεσης στο Χαλάνδρι, Αττικής, με θύμα τον 55χρονο Γιώργο Μοσχούρη, γνωστό και ως «Θαμνάκια». Ο Μοσχούρης θεωρούνταν εξέχον μέλος της λεγόμενης «Greek Mafia» και είχε απασχολήσει τις Αρχές για την εμπλοκή του στο οργανωμένο έγκλημα.​

Η επίθεση πραγματοποιήθηκε στη συμβολή των οδών Παπανικολή και Παλαιολόγου, όταν ο Μοσχούρης εξήλθε από ιδιωτικό διαγνωστικό κέντρο και δέχθηκε καταιγισμό πυρών από άγνωστους δράστες που επέβαιναν σε όχημα. Οι εκτελεστές τον πυροβόλησαν με πολεμικό τυφέκιο «καλάσνικοφ», προκαλώντας τον ακαριαίο θάνατό του. Από το σημείο περισυνελέγησαν 58 κάλυκες, ενώ λίγη ώρα αργότερα εντοπίστηκε καμένο αυτοκίνητο στην περιοχή Πάτημα Χαλανδρίου, το οποίο πιθανότατα χρησιμοποίησαν οι δράστες κατά τη διαφυγή τους. ​

Η όλη μεθοδολογία (Modus Operandi) παραπέμπει σε εκτέλεση «συμβολαίου θανάτου» στα πλαίσια ξεκαθαρίσματος λογαριασμών μεταξύ των κύκλων του οργανωμένου εγκλήματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε βάρος του Μουσούρη είχε εκδηλωθεί και κατά το παρελθόν απόπειρα δολοφονίας του το 2020 στη Βούλα Αττικής πλην όμως ο Μοσχούρης τότε είχε σταθεί τυχερός. Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι Αρχές τελευταία και στα πλαίσια προανάκρισης, είχαν ενημερώσει τον Μουσούρη ότι σε βάρος του εκκρεμεί «συμβόλαιο θανάτου». ​

Ο Γιώργος Μούσχουρης γνωστός και ως “Θαμνάκιας”

Η δολοφονία του εντάσσεται σε μια σειρά αιματηρών επεισοδίων που αποδίδονται σε συγκρούσεις inter se φατριών του οργανωμένου εγκλήματος στην Ελλάδα. Από το 2017, έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 16 δολοφονίες που σχετίζονται με τη λεγόμενη «Greek Mafia», με θύματα όπως οι Βασίλης Γρίβας, Βασίλης Στεφανάκος, Δημήτρης Μάλαμας και Δημήτρης Καπετανάκης. ​

Το αιματηρό αυτό επεισόδιο εντάσσεται σε ένα ευρύτερο μοτίβο αποσταθεροποίησης της ηγετικής δομής του ελληνικού υποκόσμου, το οποίο αποκτά ιδιαίτερη σημασία εξετάζοντας την αναδιάταξη της ιεραρχίας μετά τη δολοφονία κορυφαίων φυσιογνωμιών.

Η δολοφονία του Γιώργου Μοσχούρη αποτελεί τμήμα μιας μακράς αλυσίδας αιματηρών επεισοδίων που συνδέονται με τη δραστηριότητα της λεγόμενης “Greek Mafia”. Από το 2017, η Ελλάδα έχει βιώσει πολυάριθμες στοχευμένες εκτελέσεις, αποκαλύπτοντας μια συνεχιζόμενη δυναμική αναδιάταξης στον χώρο του οργανωμένου εγκλήματος. Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται τα κυριότερα περιστατικά των τελευταίων ετών.

Πίνακας Δολοφονιών που αποδίδονται στη «Greek Mafia» κατά τα έτη 2017-2025 :

* το 80% των δολοφονιών εκτελέστηκαν με καλάσνικοφ

Η ανάλυση των ανωτέρω περιστατικών αποτυπώνει τη σταδιακή κατάρρευση των άγραφων νόμων που ακολουθούσε το ελληνικό οργανωμένο έγκλημα στο παρελθόν, καθώς και τη μετάβαση προς συστηματική χρήση ακραίας δημόσιας βίας. Η μετατόπιση αυτή συνοδεύεται από την αποδόμηση της παραδοσιακής ιεραρχικής δομής και την ανάδυση ευέλικτων και ρευστών εγκληματικών δικτύων, στοιχείο που επιβεβαιώνει την κλιμάκωση της βίας και εναρμονίζεται με τη θεωρητική προσέγγιση της πολιτικής οικονομίας του οργανωμένου εγκλήματος, όπως αυτή αναλύεται από τον Skaperdas (2001).

3. Αναδιάταξη της ιεραρχίας και ανάδειξη νέων ηγετών

​Η δολοφονία του Βασίλη Στεφανάκου στις 17 Ιανουαρίου 2018 αποτέλεσε σημείο καμπής για τον χώρο του οργανωμένου εγκλήματος στην Ελλάδα. Ο Στεφανάκος, γνωστός ως «νονός των νονών», είχε διαμορφώσει ένα εκτεταμένο δίκτυο εξουσίας που περιλάμβανε εκβιασμούς, προστασία, διακίνηση ναρκωτικών και άλλες εγκληματικές δραστηριότητες. Η επιρροή του εκτεινόταν τόσο στον χώρο της νύχτας όσο και εντός των σωφρονιστικών ιδρυμάτων, όπου λειτουργούσε ως ρυθμιστής των ισορροπιών μεταξύ αντίπαλων φατριών.​

Μετά τη δολοφονία του, αναδύθηκαν νέες φιγούρες οι οποίες έσπευσαν να καλύψουν το κενό εξουσίας που είχε δημιουργηθεί, όπως ο Γιάννης Σκαφτούρος και ο Βασίλης Ρουμπέτης. Ο Σκαφτούρος, πρώην στρατηγικό στέλεχος της ομάδας Στεφανάκου, ανέλαβε ηγετικό ρόλο μέχρι τη δολοφονία του το 2022. Ο Ρουμπέτης, καταδικασμένος για συνέργεια σε ανθρωποκτονία το 2007, δολοφονήθηκε το 2023 μαζί με τον κουνιάδο του ενώ επέβαιναν σε θωρακισμένο όχημα.​

Οι διαδοχικές αυτές δολοφονίες ανέδειξαν την αστάθεια και την έντονη διαμάχη για την ηγεσία στον χώρο του οργανωμένου εγκλήματος στην Ελλάδα. Η απουσία σταθερής ηγεσίας και οι διαρκείς συγκρούσεις μεταξύ φατριών επέτειναν το κενό εξουσίας, το οποίο εκμεταλλεύτηκαν διεθνή εγκληματικά δίκτυα. Συγκεκριμένα, φατρίες από το Μαυροβούνιο, όπως οι «Καβάτς» και οι «Σκαλιάρι», φέρονται να διείσδυσαν στην ελληνική εγκληματική σκηνή, επιδιώκοντας τον de facto έλεγχο του λαθρεμπορίου καπνού και ναρκωτικών.​

Η δομή της «Greek Mafia» φαίνεται πως είναι ιεραρχική, με αρκετά από τα ηγετικά στελέχη να κινούν τα νήματα μέσα από τις φυλακές. Δραστηριοποιείται σε σχεδόν όλο το φάσμα της εγκληματικής δραστηριότητας, με ακριβά συμβόλαια θανάτου, λαθρεμπόριο καυσίμων και τσιγάρων, εμπόριο ναρκωτικών, εκβιασμούς, προστασία και εμπόριο ανθρώπων. Η δράση της έχει οδηγήσει σε τουλάχιστον 26 «συμβόλαια θανάτου» τα τελευταία 7 χρόνια.​

Συνοψίζοντας, η δολοφονία του Βασίλη Στεφανάκου και των διαδόχων του ανέδειξε τη δομική αστάθεια και την έντονη διαμάχη για την ηγεσία στον χώρο του ελληνικού οργανωμένου εγκλήματος. Η απουσία μιας σταθερής, συγκεντρωτικής ηγεσίας και οι επαναλαμβανόμενες συγκρούσεις μεταξύ φατριών διαμόρφωσαν ένα επικίνδυνο κενό εξουσίας, το οποίο αξιοποίησαν διεθνή εγκληματικά δίκτυα προκειμένου να εισέλθουν και να εδραιωθούν στον εγχώριο υπόκοσμο. Η αποδυνάμωση των εσωτερικών δομών ισχύος επέτρεψε τη βαθύτερη διείσδυση εξωγενών παραγόντων, οδηγώντας στη σταδιακή διεθνοποίηση της εγκληματικής σκηνής. Όπως υποστηρίζει ο Waltz (1979), σε ένα σύστημα όπου κυριαρχεί η αναρχία, η έλλειψη υπερκείμενης αρχής ωθεί τους δρώντες να λειτουργούν με όρους αυτοβοήθειας, εντείνοντας τη χρήση βίας ως μηχανισμό διασφάλισης. Η αδυναμία θεμελίωσης σταθερής ηγεσίας στην ελληνική μαφία άνοιξε, έτσι, τον δρόμο για εξωτερικές παρεμβάσεις και την ανασυγκρότηση της εγκληματικής ισχύος με όρους υπερεθνικών ισορροπιών.

4. Εμπλοκή διεθνών εγκληματικών δικτύων

Η αποδυνάμωση των παραδοσιακών «νονών» της ελληνικής μαφίας την τελευταία δεκαετία άνοιξε τον δρόμο για τη διείσδυση διεθνών εγκληματικών δικτύων στον ελληνικό υπόκοσμο. Ιδιαίτερα, οι βαλκανικές φατρίες «Καβάτς» και «Σκαλιάρι» από το Μαυροβούνιο, που συγκρούονται αιματηρά για τον έλεγχο διαδρομών κοκαΐνης και όπλων, έχουν επεκτείνει τη δράση τους στην Ελλάδα.​

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η διπλή εκτέλεση σε κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος στη Βάρη τον Ιανουάριο του 2020, όπου δολοφονήθηκαν δύο μέλη της φατρίας «Σκαλιάρι» μπροστά σε εμβρόντητους θαμώνες. Ακολούθησε εκτέλεση δύο Μαυροβούνιων σε πολυτελής κατοικία στην Κέρκυρα τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Οι δολοφονίες αυτές συνδέονται με τη διαμάχη μεταξύ των δύο φατριών, η οποία ξεκίνησε το 2014 μετά την απώλεια 200 κιλών κοκαΐνης στην Ισπανία.​

Η Ελλάδα χρησιμοποιείται από τις προαναφερθείσες φατρίες όχι μόνο ως σταυροδρόμι διακίνησης ναρκωτικών προς τη Δυτική Ευρώπη, αλλά και ως πεδίο επιχειρήσεων για εξουδετέρωση αντιπάλων. Η γεωγραφική της θέση, οι λιμένες καθώς και η σχετική αδυναμία των τοπικών αρχών να αντιμετωπίσουν διεθνή εγκληματικά δίκτυα καθιστούν τη χώρα ελκυστική για τέτοιου είδους δραστηριότητες.​

Η εμπλοκή αυτών των ομάδων οδηγεί σε μια διεθνοποίηση του ελληνικού οργανωμένου εγκλήματος, ενισχυόμενη από τις διασυνδέσεις με Ιταλούς, Αλβανούς, Τούρκους και Ρώσους εγκληματίες. Η Europol και η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία της ΕΛ.ΑΣ. έχουν επισημάνει ότι η Ελλάδα αποτελεί πλέον κόμβο διεθνούς συνάντησης, κυρίως λόγω του στρατηγικού γεωγραφικού της ρόλου .​

Η συνεργασία των ελληνικών αρχών με διεθνείς οργανισμούς, όπως η Europol και η Interpol, έχει οδηγήσει σε σημαντικές συλλήψεις και αποκαλύψεις σχετικά με τη δράση αυτών των ομάδων. Ωστόσο, η συνεχής εξέλιξη και προσαρμοστικότητα των εγκληματικών δικτύων απαιτεί διαρκή επαγρύπνηση και ενίσχυση των μηχανισμών αντιμετώπισης του οργανωμένου εγκλήματος.

Σε αυτό το νέο διεθνοποιημένο περιβάλλον, η ανεπάρκεια παλαιών ηγετικών μορφών και η αλληλεπίδραση με ξένες οργανώσεις συνέβαλαν στην ανάδυση νέων, ευέλικτων εγκληματικών σχημάτων. Αξιοποιώντας τη βασική θεωρία του Buzan (1991) περί «διάχυσης της απειλής», μπορούμε να ερμηνεύσουμε τη διεθνοποίηση του ελληνικού υποκόσμου ως αποτέλεσμα της απώλειας εσωτερικής συνοχής και της εμφάνισης πολλαπλών κέντρων εγκληματικής ισχύος. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τη θεωρητική προσέγγιση του ιδίου, η ασφάλεια δεν περιορίζεται μόνο στην κρατική διάσταση αλλά εκτείνεται και στην κοινωνία, την οικονομία και τον πολιτισμό. Η διάχυση των διεθνών εγκληματικών δικτύων στην Ελλάδα δεν απειλεί μόνο τη δημόσια τάξη, αλλά διαβρώνει ευρύτερα την κοινωνική συνοχή, την οικονομική δραστηριότητα και την πολιτισμική σταθερότητα, καθιστώντας την απειλή πολυδιάστατη.

5. Ανάδειξη νέων φιγούρων και ανασύνταξη ομάδων

​Η αποψίλωση της παλαιάς φρουράς των «νονών» του ελληνικού υποκόσμου συνοδεύτηκε από μια βαθιά μεταβολή στη δομή και λειτουργία των εγκληματικών οργανώσεων. Το παραδοσιακό ιεραρχικό μοντέλο εξουσίας παραχωρεί σταδιακά τη θέση του σε αποκεντρωμένα, ευέλικτα και διασυνδεδεμένα δίκτυα, τα οποία επιδεικνύουν αυξημένη προσαρμοστικότητα και επιχειρησιακή ευελιξία.

Η σύγχρονη ελληνική μαφία απαρτίζεται πλέον από πολυεθνικές, τεχνολογικά καταρτισμένες ομάδες, οι οποίες απομακρύνονται από το πρότυπο των κλειστών οικογενειών και προσεγγίζουν περισσότερο τον χαρακτήρα δυναμικών εγκληματικών επιχειρήσεων. Όπως επισημαίνει η Paoli (2002), οι ομάδες αυτές δεν λειτουργούν πλέον με βάση σταθερές ιεραρχίες, αλλά αναπτύσσονται ως ρευστά δίκτυα συνεργειών, με γνώμονα την αποτελεσματικότητα και την προσαρμογή στις διεθνείς συνθήκες του εγκλήματος.

Αυτές οι νέες ομάδες αποτελούνται από άτομα διαφόρων εθνικοτήτων, όπως Έλληνες, Αλβανοί, Γεωργιανοί και Ρώσοι, και δραστηριοποιούνται σε ποικίλους τομείς του οργανωμένου εγκλήματος, συμπεριλαμβανομένων της διακίνησης ναρκωτικών, της εμπορίας ανθρώπων, του παράνομου τζόγου και της διαδικτυακής απάτης. Χρησιμοποιούν σύγχρονες τεχνολογίες επικοινωνίας, όπως κρυπτογραφημένες εφαρμογές, για να διασφαλίσουν την ανωνυμία και την ασφάλεια των επιχειρήσεών τους.​

Η ανάδειξη αυτών των νέων, λιγότερο γνωστών στο ευρύ κοινό, αλλά ιδιαίτερα επικίνδυνων και αποτελεσματικών εγκληματικών μορφών, υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεχή προσαρμογή και ενίσχυση των μηχανισμών πρόληψης και καταστολής του οργανωμένου εγκλήματος στην Ελλάδα. Η ευελιξία, η τεχνολογική κατάρτιση και οι διεθνείς διασυνδέσεις αυτών των ομάδων καθιστούν την αντιμετώπισή τους ιδιαίτερα απαιτητική και επιβεβαιώνουν την ανάγκη για συντονισμένη δράση σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Η μετατόπιση αυτή προς αποκεντρωμένα και τεχνολογικά καταρτισμένα δίκτυα επιτείνει το κλίμα ανασφάλειας, το οποίο αποτυπώνεται στην παρούσα διάχυτη ασάφεια ως προς τη φυσιογνωμία της ηγεσίας του οργανωμένου εγκλήματος στην Ελλάδα

6. Ανασφάλεια και ασάφεια στην ηγεσία

Η συνεχής βία και οι στοχευμένες εκτελέσεις ηγετικών στελεχών της λεγόμενης «Greek Mafia» έχουν διαμορφώσει ένα περιβάλλον έντονης ανασφάλειας και αποδιοργάνωσης στην κορυφή της εγκληματικής ιεραρχίας στην Ελλάδα. Το τελευταίο «συμβόλαιο θανάτου», η δολοφονία του Γιώργου Μοσχούρη αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της αιματηρής αυτής διαμάχης για την κυριαρχία στον υπόκοσμο. Ο Μοσχούρης, που είχε επιβιώσει προηγούμενης απόπειρας το 2020 και θεωρούνταν ένας από τους τελευταίους ισχυρούς παράγοντες του ελληνικού εγκληματικού ιστού, εξουδετερώθηκε δημοσίως με καλάσνικοφ, γεγονός που υποδηλώνει την αμετάκλητη πρόθεση των αντιπάλων του για πλήρη εξάλειψη της επιρροής του.

Η σταδιακή εξόντωση των παλαιών ηγετών και η παράλληλη ανάδυση πολυάριθμων μικρών πυρήνων έχουν οδηγήσει σε μια χαοτική αναδιάταξη του εγκληματικού τοπίου. Το αποτέλεσμα είναι η ενίσχυση της ασυμμετρίας, η αδυναμία συγκρότησης σταθερής ισορροπίας ισχύος και η εντεινόμενη υπονόμευση της κοινωνικής συνοχής. Η ανομία επεκτείνεται, ενώ η εμπιστοσύνη στους θεσμούς πλήττεται σοβαρά.

Υπό το πρίσμα της θεωρίας της διεθνούς αναρχίας του Waltz (1979), το εγκληματικό περιβάλλον αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα σύστημα χωρίς υπέρτατη αρχή, στο οποίο η απουσία συγκεντρωτικής ισχύος καθιστά την ασφάλεια επισφαλή και την αυτοβοήθεια απαραίτητη. Η υφιστάμενη ρευστότητα του ελληνικού οργανωμένου εγκλήματος επιβεβαιώνει αυτό το πρότυπο, με τη βία να καθίσταται το κύριο μέσο επίλυσης διαφορών και επιβολής ισχύος.

Η αποδυνάμωση της κεντρικής διοίκησης των εγκληματικών οργανώσεων, σε συνδυασμό με τη διαρκή εναλλαγή ηγετικών προσώπων, καθιστά ιδιαίτερα δυσχερή την κατανόηση της δομής, των συνεργειών και της επιχειρησιακής λειτουργίας αυτών των ομάδων από τις διωκτικές αρχές. Παράλληλα, η αστάθεια αυτή έχει ενθαρρύνει την ανάδυση μικρότερων, πιο ευέλικτων ομάδων με αποκεντρωμένη δομή, συχνά πολυεθνικής σύνθεσης. Οι ομάδες αυτές δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς του οργανωμένου εγκλήματος, όπως η διακίνηση ναρκωτικών, ο παράνομος στοιχηματισμός και η διαδικτυακή απάτη, αξιοποιώντας σύγχρονες τεχνολογίες επικοινωνίας και επενδύοντας σε «βιτρίνα» επιχειρήσεις για να αποκρύψουν τις παράνομες δραστηριότητές τους.

Οι κοινωνικές συνέπειες αυτής της εγκληματικής ρευστότητας είναι πολυδιάστατες. Η συχνότητα και η σφοδρότητα των βίαιων περιστατικών σε δημόσιους χώρους, όπως η προαναφερθείσα δολοφονία στο Χαλάνδρι, υπονομεύουν την αίσθηση ασφάλειας των πολιτών, οι οποίοι γίνονται μάρτυρες ή εν δυνάμει θύματα μιας ανεξέλεγκτης σύγκρουσης. Επιπλέον, οι τοπικές κοινωνίες που βρίσκονται σε εγγύτητα με τις εστίες δράσης αυτών των οργανώσεων υφίστανται άμεσες επιπτώσεις, όπως ενίσχυση της διαφθοράς, απαξίωση των κοινωνικών δομών, μείωση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς, και αύξηση της καθημερινής ανασφάλειας.

Από την πλευρά της πολιτείας, η ίδρυση της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος (ΔΑΟΕ) της ΕΛ.ΑΣ. τον Οκτώβριο του 2024 σηματοδοτεί μια σημαντική προσπάθεια θεσμικής ενίσχυσης των μηχανισμών πρόληψης και καταστολής. Ωστόσο, η διαρροή προσωπικών δεδομένων περισσότερων από 500 αξιωματικών της εν λόγω υπηρεσίας λίγες μόλις εβδομάδες μετά τη σύστασή της κατέδειξε τα σοβαρά εσωτερικά προβλήματα και τα κενά ασφαλείας που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ελληνικές αρχές.

Συνολικά, η αστάθεια στην ηγεσία του οργανωμένου εγκλήματος στην Ελλάδα δεν αποτελεί απλώς εσωτερική υπόθεση των συμμοριών αλλά σοβαρό ζήτημα δημόσιας ασφάλειας. Οι εγκληματικές ομάδες εκμεταλλεύονται το κενό εξουσίας για να αναδιατάξουν τις ισορροπίες, να επεκτείνουν τη δράση τους και να θωρακίσουν τις επιχειρησιακές τους δυνατότητες μέσα από νέες μεθόδους και τεχνολογικά εργαλεία. Η αντιμετώπιση της πολυεπίπεδης αυτής απειλής απαιτεί όχι μόνο ενίσχυση των διωκτικών δομών αλλά και έναν ολιστικό σχεδιασμό πολιτικής πρόληψης, διαφάνειας και ενίσχυσης της εμπιστοσύνης των πολιτών στους κρατικούς μηχανισμούς.

7. Προοπτικές και κίνδυνοι

Η πρόσφατη μαφιόζικη εκτέλεση στο Χαλάνδρι, με τη χρήση καλάσνικοφ, μπορεί να μοιάζει σε κάποιους ως ένα ακόμα επεισόδιο ενός πολέμου μεταξύ ανθρώπων του υποκόσμου. Όμως η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη και επικίνδυνη. Οι εκτελεστές ήταν αποφασισμένοι να σκοτώσουν με οποιοδήποτε κόστος. Χρησιμοποίησαν ένα πυροβόλο επιθετικό τυφέκιο που δέχεται φυσίγγια πολεμικού διαμετρήματος υψηλής διατρητικότητας. Αυτό σήμαινε ότι οι βολίδες μπορούσαν να πλήξουν οποιοδήποτε διερχόμενο πολίτη που θα είχε την ατυχία να βρεθεί στην πορεία των πυρών. Όταν τέτοια επεισόδια εκτυλίσσονται σε κατοικημένες περιοχές, κανείς δεν είναι πραγματικά ασφαλής. Συνεπώς, η αντίληψη ότι «μεταξύ τους σκοτώνονται, δεν κινδυνεύουμε» είναι επικίνδυνα λανθασμένη.

Πέρα από τον άμεσο κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια, η επανάληψη τέτοιων χτυπημάτων στιγματίζει την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό. Η χώρα κινδυνεύει να ταυτιστεί με χώρες γνωστές για τους υψηλούς δείκτες εγκληματικότητας τους, αποθαρρύνοντας την προσέλευση επενδυτών και τουριστών. Ιδίως για τα μεγάλα αστικά κέντρα, η εικόνα μιας κοινωνίας όπου η μαφία ξεκαθαρίζει τους λογαριασμούς της σε ώρες αιχμής, πλήττει το προφίλ ασφάλειας και αξιοπιστίας που έχει ανάγκη η χώρα. Η πιθανότητα περαιτέρω διεθνοποίησης, τεχνολογικής αναβάθμισης και δημιουργίας υπερεθνικών εγκληματικών συνασπισμών είναι υψηλή, όπως διαπιστώνει και το Europol SOCTA (2023). Η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης, χωρίς στοχευμένες παρεμβάσεις με σκοπό την ενίσχυση της θεσμικής ανθεκτικότητας, ενδέχεται να οδηγήσει σε:

• περαιτέρω διαφθορά του πολιτικού και οικονομικού συστήματος,

• εξασθένηση των θεσμών του κράτους δικαίου,

• δημιουργία «γκρίζων ζωνών» όπου η εγκληματικότητα θα συνυπάρχει με θεσμικές δομές.

Το φαινόμενο απαιτεί ολιστική προσέγγιση και άμεση και συντονισμένη διϋπουργική δράση από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης αλλά και το Υπουργείο Μετανάστευσης, δεδομένου ότι ένα σημαντικό ποσοστό των δραστών προέρχεται από διακρατικά εγκληματικά κυκλώματα. Επιβάλλεται η εφαρμογή πολυεπίπεδης στρατηγικής, που να συνδυάζει:

• ενίσχυση της συνεργασίας με τους διεθνούς φορείς επιβολής του Νόμου (Europol, Interpol),

• επένδυση σε τεχνολογικά μέσα ανίχνευσης εγκλήματος,

• αναδιάρθρωση της δομής των διωκτικών αρχών,

• αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο κράτος και τους θεσμούς του.

Η μάχη κατά του οργανωμένου εγκλήματος δεν είναι απλώς θέμα επιχειρησιακής δράσης. Είναι υπόθεση εθνικής στρατηγικής και κοινωνικής συνοχής. Η επιλογή είναι σαφής: ή θα ενισχυθούν οι θεσμοί και η εμπιστοσύνη στην πολιτεία, ή θα αφεθεί έδαφος σε δυνάμεις που υπονομεύουν τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.

Όπως είχε επισημάνει ήδη ο Θουκυδίδης στην «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου», η κατάρρευση της πίστης στους θεσμούς οδηγεί αναπόφευκτα στην επικράτηση της βίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ:

• Arvanitis, E., 2024. Organized Crime in Greece: Evolution, Networks, and State Responses. Athens: Papazisis Publications.

• Balkan Insight, 2024. Greek Police Identifies Suspects Behind Murders of Mafia Kingpins. Balkan Insight, [online] Available at: https://balkaninsight.com/2024/01/18/greek-police-identifies-suspects-over-mafia-murders/ [Accessed 25 April 2025].
• Balkan Insight, 2024. Greece shaken by mafia-style execution. Balkan Insight, [online] Available at: https://balkaninsight.com/ [Accessed 25 April 2025].
• Buzan, B., 1991. People, States and Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era. 2nd ed. London: Harvester Wheatsheaf.
• Ekathimerini, 2020. Two men with suspected underworld links found dead in Corfu. Ekathimerini, [online] Available at: https://www.ekathimerini.com/news/254182/two-men-with-suspected-underworld-links-found-dead-in-corfu/ [Accessed 25 April 2025].
• Ekathimerini, 2024. Greek mafia pushed on the ropes. Ekathimerini, [online] Available at: https://www.ekathimerini.com/news/1237924/ [Accessed 25 April 2025].
• Ekathimerini, 2024. Organized crime dealt fresh blow. Ekathimerini, [online] Available at: https://www.ekathimerini.com/news/1263433/organized-crime-dealt-fresh-blow/ [Accessed 25 April 2025].
• Europol, 2023. Serious and Organised Crime Threat Assessment (SOCTA). [online] Available at: https://www.europol.europa.eu/activities-services/main-reports/serious-and-organised-crime-threat-assessment-socta-2023 [Accessed 25 April 2025].
• Greek City Times, 2024. Greece’s mafia war: 26 murders, a web of extortion and corruption. Greek City Times, [online] Available at: https://greekcitytimes.com/2024/02/18/greece-mafia-war-26-murders/ [Accessed 25 April 2025].
• Greek Reporter, 2024. Suspects in Greek Mafia Killings Led Before Prosecutor. Greek Reporter, [online] Available at: https://greekreporter.com/2024/01/18/greek-mafia-assassinations/ [Accessed 25 April 2025].
• Kathimerini, 2023. Η νέα τάξη πραγμάτων στον ελληνικό υπόκοσμο. Καθημερινή, [online] Available at: https://www.kathimerini.gr/ [Accessed 25 April 2025].
• Kathimerini, 2024. Διαρροή προσωπικών δεδομένων 500 αστυνομικών της ΔΑΟΕ. Καθημερινή, [online] 29 October. Available at: https://www.kathimerini.gr/society/562748532/diarroi-prosopikon-dedomenon-apo-tin-elas/ [Accessed 25 April 2025].
• Keep Talking Greece, 2020. Greece: Two men shot dead in mafia-style execution in Vari. Keep Talking Greece, [online] Available at: https://www.keeptalkinggreece.com/2020/01/20/vari-mafia-style-execution/ [Accessed 25 April 2025].
• Paoli, L., 2002. The Paradoxes of Organized Crime. Crime, Law and Social Change, 37(1), pp.51–97. Available at: https://doi.org/10.1023/A:1013847302222 [Accessed 25 April 2025].
• Reuters, 2024. Greek police link killings to Montenegrin mafia. Reuters, [online] Available at: https://www.reuters.com/ [Accessed 25 April 2025].
• Skaperdas, S., 2001. The Political Economy of Organized Crime: Providing Protection when the State Does Not. Economics of Governance, 2(3), pp.173–202. Available at: https://doi.org/10.1007/PL00011026 [Accessed 25 April 2025].
• Souliotis, Y., 2025. Greek mafia leader shot dead outside Athens medical centre. Ekathimerini, [online] Available at: https://www.ekathimerini.com/news/1267814/alleged-greek-mafia-leader-shot-dead-outside-athens-medical-center/ [Accessed 25 April 2025].
• Waltz, K.N., 1979. Theory of International Politics. New York: McGraw-Hill.

*Ο Νικόλαος Χατζόβουλος είναι Σύμβουλος Ασφάλειας και συγγραφέας

**Ο Ιωάννης Κουρσιούμης είναι ιστορικός, κάτοχος MSc, Ειδικός σε θέματα Ασφαλείας. Είναι υποδιοικητής σε Αστυνομικό Τμήμα της Θεσαλλονίκης.

Η Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης της Βόρειας Μακεδονίας ανακοίνωσε την έναρξη διαδικασιών για την αλλαγή της επίσημης ονομασίας της, επαναφέροντας τον όρο «Μακεδονική» στην επωνυμία της.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται σε σημερινή ανακοίνωση της Ομοσπονδίας, ο νέος πρόεδρος της Ομοσπονδίας, Τόμε Γκλάβτσεφ, κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου πρότεινε τη μετονομασία της ομοσπονδίας είτε σε «Μακεδονική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης» είτε σε «Εθνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης».

Σύμφωνα με το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η πρόταση έγινε δεκτή με θετικά σχόλια από τα παρόντα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα οποία συμφώνησαν ομόφωνα να δρομολογηθεί η διαδικασία αλλαγής της ονομασίας σε «Μακεδονική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης», προκαλώντας έτσι ερωτήματα σχετικά με τη συμμόρφωση της Ομοσπονδίας με τους όρους της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Η Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης ήταν μία από τις πρώτες αθλητικές ομοσπονδίες της χώρας που προσαρμόστηκε στη συμφωνία των Πρεσπών, εγκαταλείποντας την προηγούμενη ονομασία «Μακεδονική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης» και υιοθετώντας την επίσημη ονομασία «Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης της Βόρειας Μακεδονίας». Η μετονομασία αυτή πραγματοποιήθηκε επί προεδρίας του Πέρο Άντιτς, ενός από τους γνωστότερους καλαθοσφαιριστές στην ιστορία της χώρας, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της Ομοσπονδίας τα προηγούμενα χρόνια.

Τον Απρίλιο του 2025, ο ‘Αντιτς αντικαταστάθηκε από τον Τόμε Γκλάβτσεφ, ο οποίος και προωθεί τώρα την επαναφορά της προηγούμενης ονομασίας της ομοσπονδίας.

Σημειώνεται ότι αρκετές άλλες αθλητικές ομοσπονδίες της χώρας, όπως η «Μακεδονική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου» και η «Ομοσπονδία Χάντμπολ της Μακεδονίας», ουδέποτε προχώρησαν σε μετονομασία μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τον όρο «Μακεδονία» χωρίς τον γεωγραφικό προσδιορισμό «Βόρεια».