Η υλοποίηση της απειλής για κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ θα αποφέρει στο Ιράν δυσανάλογα μεγαλύτερο κόστος από οποιοδήποτε προσδοκώμενο όφελος. Μια τέτοια οριστική απόφαση θα αποδυναμώσει την οικονομία του στερώντας έσοδα και εισαγωγές, θα το απομονώσει διπλωματικά δίνοντας το ηθικό πλεονέκτημα στους αντιπάλους του, και θα πυροδοτήσει μια στρατιωτική σύγκρουση που το ίδιο το Ιράν δεν μπορεί να κερδίσει.

Γράφει η Μαριάνα Συμεωνίδη

Τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν μια από τις σημαντικότερες θαλάσσιες οδούς στον κόσμο, μέσω της οποίας διακινείται περίπου το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου (περίπου 20 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως), καθώς και σημαντικό ποσοστό του παγκόσμιου εμπορίου υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Η στρατηγική σημασία των Στενών έγκειται στο ότι συνιστούν τη μοναδική θαλάσσια δίοδο από τον Περσικό Κόλπο προς την ανοικτή θάλασσα, καθιστώντας τα έναν κρίσιμο ενεργειακό κόμβο και chokepoint της διεθνούς ναυσιπλοΐας (Guezout, 2025). Η προοπτική διακοπής της κυκλοφορίας στα Στενά του Ορμούζ συνεπάγεται σοβαρούς κινδύνους για την ενεργειακή ασφάλεια παγκοσμίως, γεγονός που εξηγεί γιατί διαχρονικά η ελεύθερη ναυσιπλοΐα στην περιοχή αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα των μεγάλων δυνάμεων.

Μετά από την αμερικανική επίθεση κατά ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων που ανέβασε δραματικά την ένταση στον Περσικό Κόλπο, ένα από τα βασικά ερωτήματα που ανακύπτουν είναι κατά πόσο το Ιράν, αντιδρώντας στρατιωτικά και πολιτικά, θα έθετε σε εφαρμογή την λεκτική απειλή του να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ. Το ενδεχόμενο αυτό εγείρει μια αλυσίδα κρίσιμων ζητημάτων:

(1) την πιθανότητα και σκοπιμότητα υλοποίησής του από ιρανικής πλευράς

(2) τις επιπτώσεις στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, από το σοκ στις τιμές του πετρελαίου μέχρι τις δευτερογενείς συνέπειες σε εισαγωγείς και στον πληθωρισμό

(3) τον αντίκτυπο για το ίδιο το Ιράν σε οικονομικό, γεωπολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο.

1. Πιθανότητα ιρανικού κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ

Η ιδέα ενός πλήρους αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν συγκεντρώνει ευρεία διεθνή προσοχή, όμως οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι πρόκειται για ένα ακραίο ενδεχόμενο υπό ομαλές συνθήκες (Guezout, 2025). Στο παρελθόν η Τεχεράνη έχει επανειλημμένως απειλήσει ρητορικά με κλείσιμο των Στενών, ιδίως σε περιόδους όξυνσης με τις ΗΠΑ (π.χ. το 2011, το 2018 και το 2020) ή όταν πιέστηκε από κυρώσεις. Ωστόσο, μέχρι σήμερα ουδέποτε υλοποίησε την απειλή, ούτε καν κατά την κορύφωση του πολέμου Ιράν-Ιράκ στη δεκαετία του 1980 (Darwich, 2019). Η αποτρεπτική ισχύς των ΗΠΑ και άλλων δυνάμεων στην περιοχή (π.χ. ο 5ος Στόλος των ΗΠΑ με έδρα το Μπαχρέιν) λειτουργεί ως ισχυρό αντικίνητρο, εφόσον οποιαδήποτε απόπειρα παρατεταμένου αποκλεισμού θα αντιμετωπιζόταν άμεσα με διεθνή στρατιωτική επέμβαση. Ένα τέτοιο εγχείρημα θεωρείται «γεγονός χαμηλής πιθανότητας» και δεν θα μπορούσε να διατηρηθεί για μεγάλο διάστημα, καθώς θα πυροδοτούσε άμεσα στρατιωτική απάντηση των ΗΠΑ και άλλων χωρών (Katzman et al. 2012).

Ειδικά ως απάντηση σε μια αμερικανική επίθεση σε ιρανικούς στόχους, το κίνητρο του Ιράν να κλείσει τα Στενά θα εξαρτηθεί από το πόσο υπαρξιακή θεωρεί την απειλή. O κίνδυνος το Ιράν να προβεί σε δραστικές ενέργειες αυξάνεται όσο αισθάνεται ότι απειλείται η ίδια του η επιβίωση, όπως στην περίπτωση κλιμάκωσης της σύρραξης μετά την εμπλοκή των ΗΠΑ (Stephenson, 2025). Σε ένα τέτοιο ακραίο σενάριο, η Τεχεράνη θα μπορούσε να επιχειρήσει προσωρινό αποκλεισμό μέσω ναρκοθέτησης, επιθέσεων σε δεξαμενόπλοια ή άλλων ασύμμετρων μέσων (μικρά ταχύπλοα, drones, αντιπλοϊκοί πύραυλοι) (Guezout, 2025). Πράγματι, αυτές οι τακτικές «παρενόχλησης» της ναυσιπλοΐας εμπίπτουν στο φάσμα των ιρανικών επιχειρησιακών δυνατοτήτων και είχαν χρησιμοποιηθεί μερικώς στον «πόλεμο των τάνκερ» τη δεκαετία του 1980 (Katzman et al. 2012). Ακόμα όμως και τότε, δεν επήλθε πλήρης διακοπή της ροής πετρελαίου. Το συμπέρασμα είναι ότι το Ιράν θα οριστικοποιήσει το ολικό κλείσιμο των Στενών μόνο ως ύστατη λύση και ένα έσχατο μέτρο απελπισίας σε ανοιχτή σύγκρουση μεγάλης κλίμακας με τις ΗΠΑ.

2. Επιπτώσεις στην παγκόσμια αγορά ενέργειας από ένα κλείσιμο των Στενών

Το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ θα αποτελέσει πρωτοφανές σοκ για την παγκόσμια αγορά ενέργειας, δεδομένου ότι δεν υπάρχει εύκολος εναλλακτικός δρόμος για τις τεράστιες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου που διακινούνται μέσω αυτών (Shokri, 2025). Το Διεθνές Ενεργειακό Πρακτορείο (IEA) και η Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ (EIA) χαρακτηρίζουν τα Στενά του Ορμούζ ως το σημαντικότερο ενεργειακό chokepoint παγκοσμίως, τονίζοντας ότι η αδυναμία διέλευσης πετρελαίου από ένα τόσο κρίσιμο πέρασμα, ακόμη και προσωρινά, μπορεί να προκαλέσει μεγάλες καθυστερήσεις στον ανεφοδιασμό και απότομες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας (Guezout, 2025). Πράγματι, αρκεί η απειλή μιας σύγκρουσης στην περιοχή για να ενσωματωθεί ένα ασφάλιστρο κινδύνου στις τιμές: χαρακτηριστικά, μέσα σε μία ημέρα (12-13 Ιουνίου 2025) οι τιμές του πετρελαίου Brent ανέβηκαν από $69 σε $74 ανά βαρέλι εξαιτίας της έντασης στον Κόλπο (EIA, 2025). Η γεωπολιτική «φόρτιση» της αγοράς είναι τέτοια ώστε και μόνο η αναφορά της λέξης “Ορμούζ” από ιρανικής πλευράς αρκεί για να εκτοξεύσει στιγμιαία τις τιμές, λειτουργώντας σαν «βαρόμετρο» φόβου στις ενεργειακές αγορές.

Σε περίπτωση πραγματικής διαταραχής ή αποκλεισμού, οι προβλέψεις συγκλίνουν ότι οι τιμές του πετρελαίου θα εκτοξευθούν σε επίπεδα που θυμίζουν μεγάλες ιστορικές πετρελαϊκές κρίσεις. Η JP Morgan προειδοποίησε (σε ακραίο σενάριο γενίκευσης της σύγκρουσης) για πιθανή εκτίναξη των τιμών μέχρι τα $120–130/bbl (Stephenson, 2025). Είναι αξιοσημείωτο ότι τέτοια επίπεδα τιμών, αν διατηρηθούν, θα προσομοίαζαν καταστάσεις όπως το εμπάργκο του 1973 ή η κρίση του Κόλπου το 1990, προκαλώντας δραματική επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης και αναζωπυρώνοντας διεθνώς τον πληθωρισμό.

Το εμπάργκο του OΠEK το 1973-74, αν και δεν αφορούσε τα Στενά του Ορμούζ, μείωσε την παγκόσμια προσφορά πετρελαίου κατά μόλις ~5%, αλλά εντούτοις τριπλασίασε τις τιμές και έσπρωξε πολλές οικονομίες σε στασιμοπληθωρισμό (U.S. Department of State). Η ιρανική επανάσταση του 1979 και ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ το 1980 προκάλεσαν επίσης απότομες αυξήσεις τιμών. Ένα κλείσιμο του Ορμούζ θα συνεπαγόταν δυνητικά πολλαπλάσια διαταραχή σε σύγκριση με αυτά τα γεγονότα, καθώς θα απέκλειε σχεδόν το 1/5 των παγκόσμιων προμηθειών πετρελαίου σε μια στιγμή (Shokri, 2025). Ακόμα και η απώλεια του σχετικά μικρότερου όγκου των 1.4 εκατ. βαρελιών/ημέρα από τη Λιβύη το 2011 οδήγησε σε σημαντική άνοδο των τιμών, υποχρεώνοντας τους καταναλωτές να αποδεσμεύσουν στρατηγικά αποθέματα (Emmerson and Stevens, 2012).

Οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται μόνο στις τιμές αλλά διαχέονται στην ευρύτερη οικονομία. Ένα απότομο άλμα του ενεργειακού κόστους θα ενίσχυε τον πληθωρισμό διεθνώς, από τους λογαριασμούς των νοικοκυριών μέχρι το μεταφορικό κόστος βιομηχανιών, και θα περιόριζε την αγοραστική δύναμη.

Μεγάλοι εισαγωγείς ενέργειας θα δέχονταν ισχυρό πλήγμα: η Ασία ειδικότερα, όπου χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ιαπωνία και η Ν. Κορέα καλύπτουν σημαντικό μέρος των αναγκών τους από τον Περσικό Κόλπο, θα αντιμετώπιζε σοβαρή κρίση εφοδιασμού (Marks, 2024) Η Ευρώπη επίσης θα επηρεαζόταν: μπορεί η εξάρτησή της από το πετρέλαιο του Κόλπου να είναι μικρότερη, όμως εισάγει περίπου το 30% του LNG της από το Κατάρ (μέσω Ορμούζ) και βασίζεται σε πετρελαϊκά προϊόντα των χωρών του Κόλπου, όπως το ντίζελ, για να υποκαταστήσει τις ρωσικές προμήθειες (Kpler, 2025).

Τα Στενά του Ορμούζ δεν είναι μόνο δίοδος για πετρέλαιο αλλά και για πλήθος εμπορευμάτων. Ένας παρατεταμένος αποκλεισμός θα ανάγκαζε τα πλοία να πλεύσουν μέσω πολύ μεγαλύτερων διαδρομών (π.χ. γύρω από την Αφρική για να φτάσουν Ευρώπη/Αμερική), επαυξάνοντας τους χρόνους και το κόστος μεταφοράς. Ήδη κατά την κρίση του Σουέζ το 1956, όταν έκλεισε η διώρυγα, η ανάγκη παράκαμψης διπλασίασε σχεδόν την απόσταση μεταφοράς πετρελαίου από τον Κόλπο στην Ευρώπη, προκαλώντας σημαντικά προβλήματα ανεφοδιασμού (Emmerson and Stevens, 2012). Στην περίπτωση του Ορμούζ, δεν υπάρχει καν εναλλακτική θαλάσσια οδός, και όλα τα πλοία θα υποχρεώνονταν να παραμείνουν αγκυροβολημένα ή να αλλάξουν δρομολόγια, εάν το Ιράν καταστήσει επικίνδυνη τη δίοδο.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες θα ανεβάσουν υπέρογκα τα πολεμικά ασφάλιστρα για κάθε τάνκερ στην περιοχή, γεγονός που θα προστεθεί ως κόστος στους εισαγωγείς και τελικά στους καταναλωτές.

Είναι αλήθεια ότι οι χώρες του Κόλπου έχουν επιχειρήσει να μειώσουν την εξάρτησή τους από τα Στενά του Ορμούζ μέσω εναλλακτικών διαδρομών, όμως αυτές έχουν περιορισμένη ικανότητα. Η Σαουδική Αραβία διαθέτει τον East-West Pipeline προς τη Ερυθρά Θάλασσα (λιμάνι Yanbu), ο οποίος όμως μπορεί να μεταφέρει το πολύ 5 εκατ. βαρέλια/ημέρα (McQue, 2020). Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν αγωγό από το Αμπού Ντάμπι στη Φουτζάιρα με δυναμικότητα ~1.5 εκατ. βαρ./ημέρα (Energy Intelligence, 2024).

Το άθροισμα όλων των παρακάμψεων (μαζί με μερικές νέες διασυνδέσεις π.χ. προς Ομάν) δεν μπορεί να αντικαταστήσει παρά ένα κλάσμα (ίσως <30%) των ροών του Ορμούζ. Αυτό σημαίνει ότι, στην περίπτωση πλήρους αποκλεισμού, η πλειονότητα των εξαγωγών πετρελαίου των κρατών του Κόλπου θα καθηλωθεί.

Ακόμα και το ίδιο το Ιράν έχει κατασκευάσει έναν αγωγό (Goreh-Jask) που παρακάμπτει τα Στενά μεταφέροντας πετρέλαιο στην Αραβική Θάλασσα, αλλά η δυναμικότητά του είναι μόλις 300.000 βαρ./ημέρα και μάλιστα παραμένει ανενεργός από το 2024 (Shokri, 2025).  Συνεπώς, το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα εμφανίζεται ευάλωτο σε αυτό το σημείο συμφόρησης: όσο ο κόσμος εξαρτάται από το πετρέλαιο του Περσικού Κόλπου, η ασφάλεια των Στενών του Ορμούζ θα αποτελεί μείζον γεωστρατηγικό ζήτημα.

Εν τέλει, η ίδια η απειλή ενός αποκλεισμού λειτουργεί ως «δαμόκλειος σπάθη» πάνω από τις διεθνείς αγορές, ενισχύοντας διαρκώς ένα γεωπολιτικό ρίσκο στις τιμές της ενέργειας.

3. Επιπτώσεις για το ίδιο το Ιράν από έναν αποκλεισμό των Στενών

Η επιλογή του κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ θα είχε βαρύτατο τίμημα για το ίδιο το Ιράν, από οικονομική, γεωπολιτική και στρατιωτική άποψη. Πρώτον, σε καθαρά οικονομικούς όρους, το Ιράν θα στερούταν άμεσα των εσόδων από τις δικές του εξαγωγές πετρελαίου, δεδομένου ότι εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τα Στενά για να διοχετεύσει το πετρέλαιό του στις διεθνείς αγορές (Al Habtoor Research Centre, 2025). Οι εξαγωγές πετρελαίου αποτελούν ζωτική πηγή εσόδων για την ιρανική οικονομία και καλύπτουν μεγάλο μέρος του κρατικού προϋπολογισμού. Συνεπώς, μπλοκάροντας το Ορμούζ, η Τεχεράνη ουσιαστικά θα επέβαλλε έναν αυτο-αποκλεισμό στον εαυτό της: δεν θα μπορούσε να πουλήσει το πετρέλαιό της (πλην ελαχίστων ποσοτήτων μέσω αγωγών), χάνοντας δισεκατομμύρια δολάρια εσόδων κάθε εβδομάδα. Αυτό θα επιδείνωνε δραματικά την ήδη πιεσμένη οικονομική της κατάσταση, με τον υψηλό πληθωρισμό, την υποτίμηση νομίσματος και την ανεργία να εντείνονταν, πιθανώς προκαλώντας και εσωτερική κοινωνική αναταραχή κατά του καθεστώτος.

Επιπλέον, θα διακοπτόταν η ροή κρίσιμων εισαγωγών προς το Ιράν. Η οικονομία του Ιράν, όπως και των γειτονικών αραβικών κρατών, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις θαλάσσιες εισαγωγές για είδη όπως σιτηρά, τρόφιμα, φάρμακα, βιομηχανικά εξαρτήματα κ.λπ. Μέσω των Στενών εισέρχεται περίπου το 4-5% των παγκόσμιων θαλάσσιων εμπορικών ροών σε αγροτικά προϊόντα, καλύπτοντας σημαντικό μέρος των διατροφικών αναγκών χωρών της Μέσης Ανατολής (Kpler, 2025).

Γεωπολιτικά, το Ιράν θα αντιμετώπιζε σοβαρό διεθνές αντίκτυπο και απομόνωση. Ακόμη και κράτη που έως τώρα τηρούν ουδέτερη ή φιλική στάση (π.χ. η Κίνα, η Ινδία ή η Ρωσία) θα δυσανασχετούσαν έντονα, καθώς οι οικονομίες τους θα υφίσταντο μεγάλο πλήγμα από την ενεργειακή κρίση που θα προκαλούσε η ιρανική ενέργεια. Η Κίνα, ως βασικός εμπορικός εταίρος και αγοραστής του ιρανικού πετρελαίου που εισάγει σχεδόν το 40% του πετρελαίου της από τον Κόλπο (Anadolu Agency, 2025), θα αντιμετώπιζε έλλειψη και εκτόξευση τιμών, κάτι που θα την έφερνε σε ευθεία αντίθεση με την Τεχεράνη. Το ίδιο ισχύει (σε μικρότερο βαθμό) για την Ινδία, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία. Ακόμα και η Ρωσία, παρά το ότι ως εξαγωγέας πετρελαίου θα μπορούσε βραχυπρόθεσμα να επωφελούνταν από υψηλότερες τιμές, θα ανησυχούσε για την αποσταθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας και πιθανώς θα πίεζε διπλωματικά το Ιράν να μην προχωρήσει σε τέτοια κίνηση. Συνολικά, το Ιράν θα απομονωνόταν διπλωματικά και θα ενίσχυε τις φωνές υπέρ σκληρότερων διεθνών κυρώσεων ή ακόμα και υπέρ ενεργειών αλλαγής καθεστώτος εις βάρος του.

Στο στρατιωτικό επίπεδο, μια τέτοια πρόκληση θα έφερνε το Ιράν αντιμέτωπο με την άμεση στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ και συμμάχων τους. Η αντίδραση πιθανότατα δεν θα περιοριζόταν σε επιχειρήσεις ναρκοσυλλογής και συνοδείας πλοίων για την επαναφορά της ναυσιπλοΐας (όπως έγινε σε μικρότερη κλίμακα στα ’80s), αλλά θα περιλάμβανε ευρείες στρατιωτικές επιθέσεις εναντίον των ιρανικών δυνάμεων. Οι αμερικανικές και συμμαχικές δυνάμεις θα στόχευαν το ιρανικό Πολεμικό Ναυτικό και ιδιαίτερα το Ναυτικό των Φρουρών της Επανάστασης (IRGCN), καταστρέφοντας πλοία, υποβρύχια, πυραυλικά συστήματα παράκτιας άμυνας και βάσεις. Ήδη, αναλυτές εκτιμούν ότι, παρά την ικανότητα του Ιράν να προκαλέσει ζημιές βραχυχρόνια, οι ΗΠΑ διαθέτουν τα μέσα να ανοίξουν ξανά τα Στενά μέσα σε διάστημα ημερών ή λίγων εβδομάδων, εκκαθαρίζοντας νάρκες και εξουδετερώνοντας τις ιρανικές απειλές (Intellinews, 2025). Το αποτέλεσμα θα ήταν πιθανότατα η σοβαρή αποδυνάμωση του ιρανικού στρατού, ιδίως των ναυτικών και πυραυλικών του δυνατοτήτων. Μια ιστορική αναλογία είναι η Επιχείρηση Praying Mantis (1988), όταν το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, σε απάντηση σε ιρανικές νάρκες, βύθισε ή έθεσε εκτός μάχης μεγάλο μέρος του ιρανικού στόλου σε μία μόνο ημέρα. Σε μια σύγκρουση το 2025, η τεχνολογική ανωτερότητα των ΗΠΑ θα ήταν συντριπτική, ιδίως με τη χρήση σύγχρονων αεροναυτικών μέσων. Αυτό σημαίνει ότι το Ιράν, πέρα από την πρόσκαιρη συμβολική νίκη ότι «αντιστάθηκε» κλείνοντας τα Στενά, θα βρεθεί τελικά στρατιωτικά ηττημένο στο ίδιο του το έδαφος/ύδατα, με μειωμένη ικανότητα να υπερασπιστεί τον εαυτό του σε επόμενες φάσεις της σύγκρουσης.

Μολονότι η ρητορική του κλεισίματος των Στενών χρησιμοποιείται από την ιρανική ηγεσία ως μέσο εκφοβισμού και πίεσης, η πραγματική εφαρμογή της θα έδενε τη Χώρα σε μια πορεία ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης. Η πολεμική εμπλοκή με πολλούς ισχυρούς αντιπάλους ταυτόχρονα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε υπαρξιακή απειλή για το ίδιο το καθεστώς. Αν οι εχθροπραξίες γενικεύονταν, δεν αποκλείεται οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους να πλήξουν όχι μόνο ναυτικές μονάδες αλλά και κρίσιμες στρατιωτικές ή ακόμα και πυρηνικές εγκαταστάσεις στο ιρανικό έδαφος (πέραν όσων ήδη επλήγησαν στην αρχική αμερικανική επίθεση). Το Ιράν θα εύρισκε δυσκολότερο διεθνή υποστήριξη, καθώς θα θεωρείτο η πλευρά που «τραβά τη σκανδάλη» μιας παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης.

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, η υλοποίηση της απειλής για κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ θα αποφέρει στο Ιράν δυσανάλογα μεγαλύτερο κόστος από οποιοδήποτε προσδοκώμενο όφελος. Μια τέτοια οριστική απόφαση θα αποδυναμώσει την οικονομία του στερώντας έσοδα και εισαγωγές, θα το απομονώσει διπλωματικά δίνοντας το ηθικό πλεονέκτημα στους αντιπάλους του, και θα πυροδοτήσει μια στρατιωτική σύγκρουση που το ίδιο το Ιράν δεν μπορεί να κερδίσει.

Πλην των ανωτέρω, ένα πλήρες κλείσιμο των Στενών θα ισοδυναμούσε με κήρυξη πολέμου κατά της διεθνούς κοινότητας και αυτοκαταστροφική ενέργεια για το ίδιο το καθεστώς. Είναι πιθανότερο το Ιράν να επιλέξει εναλλακτικούς τρόπους αντιποίνων απέναντι σε μια αμερικανική επίθεση, όπως π.χ. πυραυλικά πλήγματα σε αμερικανικές βάσεις στη Μέση Ανατολή, επιθέσεις διά αντιπροσώπων (π.χ. μέσω φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών) ή περιορισμένης κλίμακας σαμποτάζ στη ναυσιπλοΐα, αντί να προχωρήσει ευθύς εξαρχής σε ολοκληρωτικό αποκλεισμό του Ορμούζ. Η τελευταία επιλογή θα εξεταζόταν σοβαρά μόνο εάν το ιρανικό καθεστώς ένιωθε ότι δεν έχει τίποτα να χάσει, για παράδειγμα εάν οι εξαγωγές πετρελαίου του είχαν ήδη μηδενιστεί από κυρώσεις ή εάν κινδύνευε άμεσα η επιβίωσή του. Ακόμη και τότε, η πράξη αυτή εκτιμάται ότι θα πυροδοτούσε μια συντριπτική στρατιωτική αντίδραση που το Ιράν δεν θα μπορούσε να αντέξει, περιορίζοντας δραστικά τη διάρκεια και την αποτελεσματικότητα οποιουδήποτε αποκλεισμού.

Για την παγκόσμια κοινότητα, το σενάριο αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για συλλογική ασφάλεια στις βασικές θαλάσσιες οδούς και για εφεδρικά σχέδια έκτακτης ανάγκης στην ενέργεια. Δείχνει επίσης πόσο ευάλωτη παραμένει η διεθνής οικονομία σε γεωγραφικά σημεία-κλειδιά όπως τα Στενά του Ορμούζ, όπου συγκλίνουν οι γραμμές του εμπορίου με τις ρήξεις της γεωπολιτικής. Εν τέλει, η διατήρηση της σταθερότητας σε αυτά τα σημεία, μέσω διπλωματίας, αποτροπής αλλά και συνεργασίας σε περιφερειακό επίπεδο, συνιστά ύψιστο διακύβευμα για να αποφευχθούν συγκρούσεις με ανυπολόγιστο κόστος, τόσο για τις άμεσα εμπλεκόμενες χώρες όσο και για ολόκληρο τον κόσμο.

Βιβλιογραφία 

Al Habtoor Research Centre. 2025. “What If: Iran Closed the Strait of Hormuz?” Al Habtoor Research Centre, June 19, 2025. https://www.habtoorresearch.com/programmes/what-if-iran-strait-of-hormuz/.

Anadolu Agency. 2025. “China Faces Oil Supply Risk if Israel‑Iran Conflict Escalates.” Anadolu Agency, June 20, 2025. https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/china-faces-oil-supply-risk-if-israel-iran-conflict-escalates/3606285.

Darwich, May. “The Iran–Iraq War (1980–1988).” Chapter. In Threats and Alliances in the Middle East: Saudi and Syrian Policies in a Turbulent Region, 54–91. Cambridge: Cambridge University Press, 2019. https://www.cambridge.org/core/books/abs/threats-and-alliances-in-the-middle-east/iraniraq-war-19801988/1855A877B8E863D2DD733A09F7A9EBA2

Emmerson, Richard και Paul Stevens. 2012. Maintaining Free Passage of Energy through the Strait of Hormuz. Chatham House, https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/public/Research/Energy,%20Environment%20and%20Development/bp0112_emmerson_stevens.pdf.

Energy Intelligence. 2024. “Abu Dhabi National Oil Co Restarts Key Pipeline Amid Strait of Hormuz Transit Chokepoint and Geopolitical Hotspot.” Energy Intelligence, April 2024. https://www.energyintel.com/00000192-7afe-d9e0-a5df-7ffe73070000.

Guezout, Ghiles . “Why is the Strait of Hormuz so important for oil, and what happens if Iran blocks it?” FXStreet.com Analysis, June 17, 2025 https://www.fxstreet.com/analysis/why-is-the-strait-of-hormuz-so-important-for-oil-and-what-happens-if-iran-blocks-it-202506171338#:~:text=Many%20experts%20believe%20that%20a,source%20of%20revenue%20for%20Tehran

Intellinews. 2025. “Iranian Mines in the Straits of Hormuz Could Shut Down a Fifth of Oil Flows in a Week.” IntelliNews, June 22, 2025. https://www.intellinews.com/iranian-mines-in-the-straits-of-hormuz-could-shut-down-a-fifth-of-oil-flows-in-a-week-386240/.

Kenneth Katzman, Neelesh Nerurkar, Ronald O’Rourke, R. Chuck Mason, and Michael Ratner. Iran’s Threat to the Strait of Hormuz. CRS Report for Congress R42335. Washington, DC: Congressional Research Service, January 23, 2012. https://sgp.fas.org/crs/mideast/R42335.pdf.

Kpler Intelligence. 2025. “Strait of Hormuz – What’s at Stake?” Kpler Blog, June 18, 2025. https://www.kpler.com/blog/strait-of-hormuz—whats-at-stake.

Marks, Jesse. 2024. “China’s Strategic Facilitation in the Persian Gulf Security Crisis.” Stimson Center, May 10, 2024. https://www.stimson.org/2024/chinas-strategic-facilitation-in-the-persian-gulf-security-crisis/.

McQue, Katie. 2020. “Saudi Crude Keeps Flowing to Red Sea as East-West Pipeline Repairs Continue.” S&P Global Commodity Insights, December 22, 2020. https://www.spglobal.com/commodity-insights/en/news-research/latest-news/shipping/122220-feature-saudi-crude-keeps-flowing-to-red-sea-as-east-west-pipeline-repairs-continue.

Shokri, Javad. 2025. “Could a Strait of Hormuz Closure Stop All Persian Gulf Oil and Gas Exports? Disruption Could Cause Oil Prices to Surge Above $100 per Barrel, Worsening Inflation and Economic Instability Globally.” Middle East Forum Observer, June 21, 2025. https://www.meforum.org/mef-observer/could-a-strait-of-hormuz-closure-stop-all-persian-gulf-oil-and-gas-exports.

Stephenson, Amanda. 2025. “Oil Falls as Investors Weigh Chance of US Intervention in Iran‑Israel Conflict.” Reuters, June 19, 2025. https://www.reuters.com/business/energy/oil-falls-investors-weigh-chance-us-intervention-iran-israel-conflict-2025-06-19/.

U.S. Department of State, Office of the Historian. Milestones: 1969–1976 / Oil Embargo and Its Aftermath. Accessed June 2025. https://history.state.gov/milestones/1969-1976/oil-embargo.

U.S. Energy Information Administration. 2025. Amid Regional Conflict, the Strait of Hormuz Remains Critical Oil Chokepoint. Today in Energy, June 16, 2025. https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=65504.

Γράφει ο Παντελής Σαββίδης

Η συζήτηση για το τι είναι τελικά η Ευρώπη και τι προσέφερε στους λαούς της δεν μπορεί να είναι μονόπλευρη. Δεν μπορεί να είναι ούτε λιβανιστήρι για τη «μεγάλη ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», ούτε απόλυτη απόρριψη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια σύνθετη κατασκευή που γεννήθηκε για να αποτρέψει πολέμους, να ενισχύσει την κοινή οικονομική ανάπτυξη και να ενσωματώσει τον κοινωνικό παράγοντα σε ένα υπερεθνικό σχήμα. Δεν θα έλεγα ότι πέτυχε αλλά και χωρίς αυτήν τα πράγματα θα ήταν χειρότερα.

Η Ευρώπη, από την πλευρά των κοινωνιών, δημιούργησε προσδοκίες. Οι πολίτες περίμεναν περισσότερη δημοκρατία, μεγαλύτερη ασφάλεια, βελτίωση στο βιοτικό επίπεδο. Τι πήραν; Πιο συγκεντρωτική διακυβέρνηση, περιορισμό της δημοκρατίας, απόσταση των κέντρων εξουσίας από τις κοινωνίες και κυρίως, μια απαξιωτική αδιαφορία για τις περιφέρειες.

Όμως το ερώτημα είναι: και αν δεν υπήρχε η Ευρώπη; Αν δεν υπήρχαν ευρωπαϊκοί θεσμοί όπως η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία; Θα γνωρίζαμε άραγε ποτέ ότι πρώην υπουργοί της ελληνικής κυβέρνησης εμπλέκονται σε σκάνδαλο κατασπατάλησης κοινοτικών κονδυλίων μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ;

Από την άλλη, το παράδειγμα της Βουλγαρίας, όπως καταγράφεται σε διεθνή έρευνα, είναι αποκαλυπτικό για την αδιαφορία της Ένωσης για την Περιφέρεια. Από τα 16,3 δισ. ευρώ που εισέρευσαν από την ΕΕ από το 2007, τα περισσότερα κατέληξαν στη Σόφια. Οι αγροτικές περιοχές και οι μικροί δήμοι έμειναν πίσω, χωρίς υποδομές, χωρίς βασικές υπηρεσίες. Και όμως, αυτή η άνιση κατανομή δεν ήταν ατύχημα. Ήταν συνέπεια ενός σχεδιασμού που ευνοεί τη συγκέντρωση πόρων και εξουσιών στα κέντρα, αφήνοντας τους υπόλοιπους στο έλεος των «εθνικών ελίτ».

Η ίδια εικόνα υπάρχει και στην Ελλάδα. Μια χώρα που έχει φτάσει να υστερεί όχι μόνο έναντι της ΕΕ αλλά και των Βαλκανίων. Από τις περιφερειακές ανισότητες μέχρι το αδιαφανές καθεστώς των ΜΜΕ, η χώρα λειτουργεί περισσότερο ως μαφιόζικο φέουδο παρά ως σύγχρονη δημοκρατία. Και η Ευρώπη, αντί να ανακόψει αυτή την πορεία, την ανέχεται –πολλές φορές τη χρηματοδοτεί.

Κι όμως, αυτή η ίδια Ευρώπη ήταν που έφερε στο φως μια σκοτεινή υπόθεση. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία –και όχι η ελληνική δικαιοσύνη– ήταν αυτή που ερεύνησε, συγκέντρωσε στοιχεία, έκανε έφοδο και διαβίβασε δικογραφία στη Βουλή για δύο πρώην υπουργούς, τον Μάκη Βορίδη και τον Λευτέρη Αυγενάκη, για πιθανή εμπλοκή στην κακοδιαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Και μιλάμε για κονδύλια που υποτίθεται θα ενίσχυαν την ελληνική αγροτική ανάπτυξη. Αντ’ αυτού, κατέληξαν –όπως φαίνεται– σε στημένα σχέδια, πλασματικά βοσκοτόπια, και ύποπτες επιδοτήσεις χωρίς αντίκρισμα.

Αν δεν υπήρχε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι αυτά θα ερευνούνταν ποτέ στην Ελλάδα; Ότι η Δικαιοσύνη –η οποία αποδεδειγμένα τελεί υπό πολιτικό έλεγχο– θα τολμούσε να ακουμπήσει εν ενεργεία ή πρώην υπουργούς; Ότι τα ελληνικά ΜΜΕ –με τα γνωστά γραφεία Τύπου του Μαξίμου– θα αναδείκνυαν το θέμα χωρίς να περιμένουν «γραμμή»;

Ας είμαστε ειλικρινείς. Η ευρωπαϊκή επιτήρηση είναι πολλές φορές υποκριτική και αναποτελεσματική. Αλλά είναι το μόνο που απέμεινε να θυμίζει ότι υπάρχει και μια άλλη εξουσία πέρα από το ελληνικό πολιτικό και μιντιακό καθεστώς. Ότι υπάρχει έστω ένας μηχανισμός ελέγχου που δεν ελέγχεται πλήρως από τα ίδια συμφέροντα.

Η αποτυχία της ΕΕ να δημιουργήσει ένα δίχτυ προστασίας για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι δεδομένη.

Από την απουσία κοινωνικής πολιτικής μέχρι την ανοχή σε μαφιόζικες κυβερνήσεις, η Ένωση μετατράπηκε από φεντεραλιστικό όραμα σε εργαλείο ελίτ.

Αν συνεχίσει έτσι, θα καταρρεύσει – και δικαίως. Γιατί δεν μπορεί να συνεχίσει να συγκεντρώνει εξουσία χωρίς να παρέχει δημοκρατία και δικαιοσύνη.

Και όμως, σε αυτή τη σκοτεινή πραγματικότητα, η ΕΕ παραμένει ίσως το μόνο εργαλείο που μπορεί να ανακόψει τη γενικευμένη σήψη. Όχι γιατί είναι αθώα. Αλλά γιατί λειτουργεί με μηχανισμούς που, όσο ατελείς και αν είναι, δεν είναι πλήρως ελεγχόμενοι από το εγχώριο πολιτικό σύστημα. Η Δικαιοσύνη στην Ελλάδα έχει παραδώσει τα όπλα – ή τουλάχιστον έτσι δείχνει. Η κοινωνία έχει εκπαιδευτεί στον κυνισμό και την αποδοχή της διαφθοράς ως κανονικότητας. Τα ΜΜΕ δεν είναι τέταρτη εξουσία αλλά εργαλείο νομιμοποίησης της πρώτης.

Άρα, ναι: η Ευρώπη απέτυχε. Αλλά και μόνο που υπάρχει, φέρνει έστω και καθυστερημένα μια μικρή πιθανότητα να δούμε τον καθρέφτη. Να δούμε ποιοι είμαστε, ποιοι μας κυβερνούν, και πόσο κοστίζει η ανοχή μας. Αν κάποιος πιστεύει πως χωρίς την ΕΕ θα τα καταφέρναμε καλύτερα, ας αναλογιστεί: Ποιος Έλληνας δικαστής θα τολμούσε να ακουμπήσει τον Βορίδη και τον Αυγενάκη;

Κι αν τελικά αποδειχθούν αθώοι, τόσο το καλύτερο. Αλλά ας μην ξεχνάμε: η Δικαιοσύνη είναι πρώτα διαδικασία και μετά αποτέλεσμα. Κι αυτή την πολύτιμη διαδικασία –ευτυχώς ή δυστυχώς– στην Ελλάδα την εξασφαλίζει σήμερα μόνο η Ευρώπη.

Ο Σάββας Καλεντερίδης φιλοξενεί τον ευρωβουλευτή Νικόλαο Φαραντούρη.

Έκθεση Κόλαφος για Τουρκία! Καταπέλτης για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, φυλακίσεις δημοσιογράφων και δημάρχων. Το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο δύσκολα θα περνούσε τη συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.