Ουκρανικό: Ποιοι είναι οι στόχοι της Ρωσίας

Η ακροσφαλής διπλωματία (brinkmanship) που εφαρμόζει η Μόσχα, ζητάει πολλά για να πάρει λίγα. Είναι, όμως, πολύ δύσκολο για το ΝΑΤΟ να δεσμευτεί ότι δεν θα δεχτεί νέα μέλη, σχολιάζει στο Liberal o Μάνος Καραγιάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King’s College London, με αφορμή την κρίση στην Ουκρανία.

Επισημαίνει, δε, πως αυτή τη στιγμή κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη και τονίζει ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική επηρεάζεται ποικιλοτρόπως από τα γεγονότα στην Ουκρανία.

Σύμφωνα με τον Μάνο Καραγιάννη το καλό σενάριο είναι να βρεθεί ένα νέο modus videndi ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία σε ό,τι αφορά την επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς ενώ το κακό είναι να υπάρξει τελικά κάποιας μορφής στρατιωτική επέμβαση και οι σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία να φτάσουν σε πολύ οριακό σημείο.

Σε ό,τι αφορά τον ρόλο της Τουρκίας σημειώνει πως η Άγκυρα παρακολουθεί με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον τα τεκταινόμενα στην Ουκρανία, καθώς από τη μία προμηθεύει με μη επανδρωμένα αεροσκάφη τον ουκρανικό στρατό, ευελπιστώντας να αυξήσει την επιρροή της και να αποκομίσει οικονομικά οφέλη, από την άλλη συνεχίζει να διατηρεί τον ρόλο του προνομιακού συνομιλητή με το Κρεμλίνο.

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

– Ζούμε εδώ και μέρες ένα διπλωματικό γαϊτανάκι και ενώ ηχούν τύμπανα πολέμου. Ποιο θεωρείτε ως πιθανότερο σενάριο;

Αυτή τη στιγμή κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη. Υπάρχουν δύο βασικά σενάρια: Το καλό σενάριο είναι να βρεθεί ένα νέο modus videndi ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία σε ό,τι αφορά την επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Επίσης, να αρχίσουν νέες διαπραγματεύσεις για έλεγχο των πυρηνικών εξοπλισμών, περιορισμό των στρατιωτικών ασκήσεων και άλλα διμερή ζητήματα ασφάλειας. Το κακό σενάριο είναι να υπάρχει τελικά κάποιας μορφής στρατιωτική επέμβαση και οι σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία να φτάσουν σε πολύ οριακό σημείο. Πάντως, οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Πολωνία και άλλες Νατοϊκές χώρες δεν πρόκειται να μείνουν απαθείς σε περίπτωση ρωσικής εισβολής.

– Μετά και τη Γενεύη, φαίνεται ότι κερδήθηκε κάποιος χρόνος, αφού η ώρα των κρίσιμων αποφάσεων για το ουκρανικό και την ευρωπαϊκή ασφάλεια μάλλον μετατίθεται κατά λίγες εβδομάδες. Πόσο πιθανό είναι ο Πούτιν να κερδίσει αυτά που θέλει, χωρίς τελικά να επέμβει;

Αυτή θα ήταν η ιδανική εξέλιξη για τη Μόσχα, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο. Μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να φαίνεται αδύναμη να αντιδράσει, αλλά υπάρχουν ορισμένες κόκκινες γραμμές. Η απαίτηση της Μόσχας για αποχώρηση των Νατοϊκών δυνάμεων από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία δεν μπορούν να γίνει δεκτή. Φαντάζομαι ότι το καταλαβαίνουν αυτό οι Ρώσοι αξιωματούχοι. Λογικά η ακροσφαλής διπλωματία (brinkmanship) που εφαρμόζει η Μόσχα ζητάει πολλά για να πάρει λίγα. Είναι, όμως, πολύ δύσκολο για το ΝΑΤΟ να δεσμευτεί ότι δεν θα δεχτεί νέα μέλη. Ήδη η Φινλανδία και η Σουηδία συζητούν το ενδεχόμενο να κάνουν αίτηση ένταξης.

– Σε περίπτωση που τελικά ο ρωσικός στρατός εισβάλλει στην Ουκρανία, ποιες θα είναι οι πιθανές ρωσικές επιδιώξεις;

Το πιθανότερο σενάριο είναι ο ρωσικός στρατός να προσπαθήσει να φτιάξει μια χερσαία γέφυρα ανάμεσα στη χερσόνησο της Κριμαίας και τις αποσχισμένες περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας. Με άλλα λόγια, να καταλάβει την ουκρανική ακτή της Αζοφικής Θάλασσας και να περιορίσει την πρόσβαση της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα. Υπάρχει επίσης το σενάριο να αποπειραθεί να καταλάβει ορισμένες βιομηχανικές πόλεις που βρίσκονται κοντά στο Ντονμπάς. Η πιθανότητα μιας μαζικής εισβολής με σκοπό την κατάληψη του Κιέβου και την εγκαθίδρυση ενός φιλορωσικού καθεστώτος φαίνεται να είναι μικρή τώρα.

– Μπορούν οι ουκρανικές δυνάμεις να προβάλλουν ισχυρή αντίσταση στον ρωσικό στρατό;

Η Ουκρανία δεν διαθέτει ισχυρή αεροπορία και τα περισσότερα οπλικά της συστήματα είναι απαρχαιωμένα. Τους τελευταίους μήνες, όμως, οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες έχουν εξοπλίσει τον ουκρανικό στρατό με τελευταίας γενιάς αντιαρματικά για να σταματήσει μια πιθανή προέλαση των ρωσικών αρμάτων. Σε κάθε περίπτωση, οι Ρώσοι επιτελείς γνωρίζουν ότι δεν είναι σήμερα εφικτή η κατοχή μιας χώρας 45 εκατομμυρίων χωρίς να προκληθεί μεγάλης κλίμακας ανταρτοπόλεμος. Εξάλλου υπάρχει ένα ιστορικό προηγούμενο. Μετά την αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων, Ουκρανοί παρτιζάνοι πολέμησαν εναντίον του Κόκκινου Στρατού στα δάση της δυτικής Ουκρανίας μέχρι το 1956. Πιστεύω κανείς στη Μόσχα δεν θέλει να δει την Ουκρανία να γίνεται μια μεγάλη Τσετσενία.

– Ποιος ο ρόλος της Τουρκίας, δεδομένου και ότι ο Ερντογάν έχει προτείνει να διαμεσολαβήσει;

Η Άγκυρα παρακολουθεί με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον τα τεκταινόμενα στην Ουκρανία. Από τη μία προμηθεύει με μη επανδρωμένα αεροσκάφη τον ουκρανικό στρατό, ευελπιστώντας να αυξήσει την επιρροή της και να αποκομίσει οικονομικά οφέλη. Από την άλλη συνεχίζει να διατηρεί τον ρόλο του προνομιακού συνομιλητή με το Κρεμλίνο. Η στενή σχέση με τη Ρωσία επιτρέπει στην τουρκική ηγεσία να έχει διαπραγματευτική ισχύ έναντι της Αμερικής που τρέμει την ιδέα να χάσει την Τουρκία για πάντα.

– Πώς οι εξελίξεις στην Ουκρανία επηρεάζουν την ελληνική εξωτερική πολιτική;

Η ελληνική εξωτερική πολιτική επηρεάζεται ποικιλοτρόπως από τα γεγονότα στην Ουκρανία. Πρώτον, η αυξανόμενη ένταση ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία θα αναγκάσει την Αθήνα να πάρει ξεκάθαρη θέση σε μια εποχή που γίνεται προσπάθεια να εξομαλυνθεί η σχέση μας με τη Μόσχα. Δεύτερον, ένας νέος πόλεμος στη Μαύρη Θάλασσα είναι πολύ πιθανόν να αυξήσει τις τιμές του φυσικού αερίου και να προκληθεί μια μεγάλη ενεργειακή κρίση με καταστροφικές συνέπειες για την ελληνική οικονομία. Τρίτον, κοντά στη γραμμή αντιπαράθεσης βρίσκεται μια ακμάζουσα και πολυπληθής ελληνική κοινότητα. Οι Έλληνες της Μαριούπολης είναι πάνω από 100,000 και αρκετοί έχουν μάλιστα ελληνική υπηκοότητα. Είναι αυτονόητη υποχρέωση της ελληνικής κυβέρνησης να μεριμνήσει για την ασφάλεια τους σε περίπτωση που ξεκινήσουν εχθροπραξίες.

*Ο Μάνος Καραγιάννης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King’s College London και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

liberal.gr