Με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης η Ρωσία έχασε τον έλεγχο 14 περιοχών, αλλά η απώλεια της Ουκρανίας ήταν η πιο οδυνηρή

Η Ουκρανία έχει γίνει το κύριο σημείο για τι εντάσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, με τα ρωσικά στρατεύματα να έχουν συγκεντρωθεί κοντά στα σύνορά της και τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ να βρίσκονται σε ετοιμότητα σε περίπτωση που η Ρωσία επιτεθεί στη χώρα.

Ακολουθούν – σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters – μερικοί από τους λόγους για τους οποίους ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είναι τόσο απασχολημένος με την Ουκρανία και γιατί επέλεξε να κορυφώσει την κρίση τώρα.

Η Ρωσία εναντίον της Δύσης

Από τότε που έληξε ο Ψυχρός Πόλεμος, το ΝΑΤΟ επεκτάθηκε προς τα ανατολικά, εντάσσοντας 14 νέες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των κρατών του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας και τριών χωρών της Βαλτικής που κάποτε ανήκαν στη Σοβιετική Ένωση. Η Ρωσία το βλέπει αυτό ως απειλητική κίνηση προς τα σύνορά της και συνεχίζει να υποστηρίζει ότι πρόκειται για προδοσία των υποσχέσεων της Δύσης στις αρχές της δεκαετίας του 1990, κάτι που οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους αρνούνται.

Σημειώνεται πως η Ουκρανία δεν αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά έχει μια υπόσχεση, από το 2008, ότι τελικά θα καταφέρει να ενταχθεί στη συμμαχία. Από τότε που ανέτρεψε έναν φιλορώσο πρόεδρο το 2014, η Ουκρανία έχει έρθει πιο κοντά πολιτικά στη Δύση, έχει πραγματοποιήσει κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με το ΝΑΤΟ και έχει παραλάβει όπλα, όπως αμερικανικά συστήματα αντιαρματικών πυραύλων Javelin και τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Το Κίεβο και η Ουάσινγκτον τα θεωρούν αυτά ως νόμιμες κινήσεις για την ενίσχυση της άμυνας της Ουκρανίας, αφού η Ρωσία κατέλαβε την περιοχή της Κριμαίας το 2014 και παρείχε υποστήριξη στους αυτονομιστές που εξακολουθούν να πολεμούν τις κυβερνητικές δυνάμεις στην ανατολική Ουκρανία. Ο Πούτιν λέει από τη μεριά του ότι οι δεσμοί της Ουκρανίας με τη συμμαχία θα μπορούσαν να την καταστήσουν ορμητήριο για πυραύλους του ΝΑΤΟ με στόχο τη Ρωσία. Ο Πούτιν υποστηρίζει ότι η Ρωσία πρέπει να θέσει “κόκκινες γραμμές” για να το αποτρέψει αυτό.

Η Ρωσία απορρίπτει τις υποψίες της Ουκρανίας και των ΗΠΑ ότι ενδέχεται να ετοιμάζει εισβολή στην Ουκρανία, λέγοντας ότι απλά απαντά σε απειλές και προκλήσεις. Η Μόσχα θέλει εγγυήσεις ασφαλείας από τη Δύση, συμπεριλαμβανομένης της ανάκλησης της υπόσχεσης ένταξης στο ΝΑΤΟ για το Κίεβο, κάτι που η Ουάσινγκτον χαρακτηρίζει ως μη εφικτό.

Γεωγραφία και πόροι

Η Ουκρανία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα στην Ευρώπη μετά την ίδια τη Ρωσία, διαθέτει σημαντικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα και συνορεύει με τέσσερις χώρες του ΝΑΤΟ. Είναι σημαντικός εξαγωγέας καλαμποκιού και σιταριού. Η Ευρώπη εξαρτάται από τη Ρωσία για περίπου το ένα τρίτο του φυσικού αερίου της – γεγονός που παρέχει μοχλό πίεσης στον Πούτιν σε οποιαδήποτε διαμάχη με τη Δύση – ενώ ένας από τους κύριους αγωγούς περνάει από την Ουκρανία. Ο έλεγχος του ουκρανικού εδάφους που διασχίζει θα ενίσχυε την ασφάλεια του αγωγού της Ρωσίας και θα προστάτευε την ικανότητά της να χρησιμποιεί τον ενεργειακό εφοδιασμό ως “όπλο”. Οι περισσότεροι αναλυτές, ωστόσο, θεωρούν απίθανο η Ρωσία να επιχειρήσει να καταλάβει και να υπερασπιστεί μεγάλες εκτάσεις του ουκρανικού εδάφους, επειδή το στρατιωτικό κόστος θα ήταν πολύ υψηλό.

Ιστορία

Με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η Ρωσία έχασε τον έλεγχο 14 περιοχών που κυριαρχούσε προηγουμένως, αλλά η απώλεια της Ουκρανίας ήταν η πιο οδυνηρή. Οι δύο χώρες ήταν συνδεδεμένες από τον 9ο αιώνα, όταν το Κίεβο έγινε πρωτεύουσα του αρχαίου κράτους των Ρως. Το 988 ο ηγεμόνας του, ο πρίγκιπας Βλαντίμιρ, εισήγαγε τον ορθόδοξο χριστιανισμό. Από το 1654, η Ρωσία και η Ουκρανία ενώθηκαν με συνθήκη υπό την κυριαρχία του Ρώσου τσάρου.

Οι δύο χώρες μιλούν στενά συνδεδεμένες γλώσσες και αργότερα αποτέλεσαν, μαζί με τη Λευκορωσία, τον σλαβικό πυρήνα της Σοβιετικής Ένωσης. Πολλοί Ρώσοι αισθάνονται έναν δεσμό με την Ουκρανία που δεν αισθάνονται με άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες στη Βαλτική, τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία.

Ο Πούτιν αναφέρθηκε σε αυτό σε ένα μακροσκελές δοκίμιο τον Ιούνιο του 2021, στο οποίο είπε ότι Ρώσοι και Ουκρανοί είναι ένας λαός που μοιράζεται έναν ενιαίο “ιστορικό και πνευματικό χώρο” και ότι η εμφάνιση ενός “τείχους” μεταξύ τους τα τελευταία χρόνια ήταν τραγική. Το Κίεβο απέρριψε το επιχείρημά του ως μια πολιτικά υποκινούμενη και υπεραπλουστευμένη εκδοχή της ιστορίας.

Νοοτροπία και κίνητρα του Πούτιν

Ο Πούτιν, ο οποίος κάποτε αποκάλεσε τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του περασμένου αιώνα, έχει αφιερώσει την προεδρία του στην αποκατάσταση της επιρροής της Μόσχας σε ολόκληρο τον μετασοβιετικό χώρο, αψηφώντας τη Δύση και προσπαθώντας να εγκαθιδρύσει εκ νέου τη Ρωσία ως παγκόσμια δύναμη.

Η στάση του με το να κρατάει τον κόσμο σε υποψίες για μια πιθανή εισβολή στην Ουκρανία, είναι σύμφωνη με αυτούς τους στόχους. Ο Ρώσος πρόεδρος έχει αναγκάσει τα αιτήματα της Ρωσίας για την ασφάλεια να βρίσκονται στην κορυφή της διεθνούς ατζέντας και έχει αναγκάσει τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν για επαναπροσέγγιση, αν και έχει επίσης προκαλέσει προειδοποιήσεις από τη Δύση για δραστικές κυρώσεις.

Οι δημόσιες δηλώσεις του Πούτιν για την Ουκρανία υποδηλώνουν ότι οι ενέργειές του καθοδηγούνται τόσο από προσωπική πεποίθηση όσο και από πολιτική. Οι φιλοδυτικές επαναστάσεις το 2004 και το 2014 επέφεραν πλήγματα στα ρωσικά συμφέροντα, αλλά ο Πούτιν παρουσίασε την κατάληψη της Κριμαίας ως ιστορική νίκη. Μετά από 22 χρόνια ως ο κατεξοχήν ηγέτης της Ρωσίας, ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι μπορεί να σκέφτεται τη δική του κληρονομιά και να επιδιώκει να ολοκληρώσει τις εκκρεμότητες στην Ουκρανία, εμποδίζοντας τη μετατόπισή της προς τα δυτικά και διεκδικώντας την ως μέρος μιας ρωσικής σφαίρας επιρροής, κάτι που η Ουκρανία, το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι δεν θα αποδεχθούν ποτέ.

capital.gr