Του Craig Hooper

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα μπορούσε να αποχωρήσει από την Ουκρανία και εντούτοις να αξιώνει ότι πέτυχε μια μεγάλη ευρωπαϊκή νίκη. Καθώς όλα τα βλέμματα είχαν στραφεί στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος “προέλασε” στη Λευκορωσία με 30.000 στρατιώτες – και αυτές οι ρωσικές δυνάμεις είναι απίθανο να αποσυρθούν στο μέλλον.

Η Ουκρανία είναι “άλλη” ιστορία. Στον αντίποδα της εύκολης “ένωσης” με τη Λευκορωσία, ο Πούτιν κινητοποίησε στρατιωτικές δυνάμεις που δεν θα μπορούσαν να καταλάβουν όλη τη γείτονα χώρα, εάν αποφάσιζε να εισβάλει. Δεδομένων των κυρώσεων –και άλλων δυσάρεστων συνεπειών– που θα υφίστατο η Μόσχα ως αντίποινα για τυχόν επίθεσή της στην Ουκρανία, μια μεγαλύτερης κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση θα είχε κάποιο νόημα. Αναπτύσσοντας μόλις 130.000 στρατιώτες στα σύνορα με την Ουκρανία, το ρίσκο θα ήταν μεγάλο και ο Πούτιν θα δυσκολευόταν να κάμψει ακόμα και τη μετρίων δυνατοτήτων ένοπλη αντίσταση του Κίεβου.

Ο Πούτιν έχει δοκιμάσει επανειλημμένα να υπονομεύσει τις δημοκρατικές δομές σε Λευκορωσία και Ουκρανία. Αντιθέτως με τη λευκορωσική, η ουκρανική κοινωνία των πολιτών είναι φτιαγμένη από “σκληρότερα υλικά” και έως τώρα κατάφερνε πάντοτε να ανακόψει τις μηχανορραφίες του Ρώσου προέδρου. Η πολιτική χειραγώγηση, η διαφθορά, ακόμη και η σταδιακή εισβολή δεν εξανάγκασαν την Ουκρανία σε σημαντικές παραχωρήσεις. Σε αυτήν τη ρωσο-ουκρανική κρίση, μετά από μερικές λανθασμένες κινήσεις και μήνες σπαζοκεφαλιάς, το μόνο που έχει καταφέρει ο Πούτιν είναι να ανασυγκροτήσει την “κουρελιασμένη” φήμη της Ουκρανίας διεθνώς, με την παγκόσμια κοινότητα να συνασπίζεται στο πλευρό του ταλαιπωρημένου ουκρανικού έθνους.

Τους τελευταίους μήνες, η διαρκής ρωσική πίεση σφυρηλάτησε την Ουκρανία – πολύ σκληρή (έστω, πιο σκληρή από όσο νόμιζε ο Πούτιν) για να πεθάνει. Σήμερα, για πρώτη φορά, η διεθνής κοινότητα απειλεί τον Πούτιν να πληρώσει μεγάλο κόστος για την αφομοίωση ενός κράτους που δεν θέλει να ενταχθεί στη “Σοβιετική του Ένωση”.

Η σύνεση και η οικονομία υποδεικνύουν στον Πούτιν να θέσει την Ουκρανία σε δεύτερη μοίρα και να αρχίσει να “καταβροχθίζει” και επισήμως τη Λευκορωσία, προτού κάποιος –εκτός της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής– ξυπνήσει και αντιληφθεί τι γίνεται. Μπορεί αυτήν τη στιγμή να “πονάει” η αναβολή του εγχειρήματος “Διαλύστε την Ουκρανία”, αλλά η υπό τον έλεγχο της Μόσχας Λευκορωσία είναι μια παρηγοριά. Ο Πούτιν δεν έχει λόγο να βιαστεί – εκτός και εάν έχει και άλλα κράτη στο “μενού”.

Πόσο “εύθραυστη” είναι η Ουκρανία;
Εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία, η εξωτερική πολιτική της Ρωσίας όσον αφορά τα γειτονικά της κράτη βασίζεται στην ελπίδα ότι υπό τη διαρκή της πίεση η “εύθραυστη” Ουκρανία θα καταρρεύσει. Ο Πούτιν είναι προσηλωμένος σε αυτή την ιδέα. Η παρουσία του ρωσικού στρατού στη μεθόριο με την Ουκρανία, οι προετοιμασίες του για μια στρατιωτική επιχείρηση, όλη αυτή η εικόνα αποτυπώνει την εκτίμηση της Μόσχας ότι η Ουκρανία –αποθαρρημένη από αιφνίδιες, διαδοχικές ήττες στο πεδίο της μάχης ή συντετριμμένη από μερικές βίαιες επιδείξεις ρωσικής ισχύος– θα παραδοθεί γρήγορα.

Ωστόσο, ο Πούτιν έχει περιπλέξει την κατάσταση. Επιδιώκοντας να ασκήσει ακόμη μεγαλύτερη πίεση, άφησε ανοιχτό το μέγεθος μιας στρατιωτικής επιχείρησης κατά της Ουκρανίας και επιμήκυνε τη χρονική περίοδο εντός της οποίας αυτή θα εκδηλωνόταν. Στο σημείο καμπής που έφτασε η ρωσο-ουκρανική κρίση, το κόστος από μια λιγότερο φιλόδοξη αλλά ασφαλέστερη στρατιωτική επιλογή –όπως η επίσημη αφομοίωση του Ντονμπάς ή το “ροκάνισμα” των ουκρανικών συνόρων με επόμενο βήμα την προσάρτηση μιας περιοχής– μπορεί να “σβήσει” τα πιθανά ρωσικά κέρδη. Με την απειλή των κυρώσεων να επικρέμεται στη Μόσχα, μια επίθεση μικρής κλίμακας μάλλον δεν αξίζει ούτε τη φασαρία. Η Ρωσία θα έπρεπε είτε να κάνει το μεγάλο βήμα, επιχειρώντας να αρπάξει ό,τι μπορεί ανατολικά του ποταμού Δνείπερου με τις ανεπαρκείς –για το μέγεθος της Ουκρανίας– στρατιωτικές δυνάμεις που συγκέντρωσε στα σύνορα (προσβλέποντας στο μέλλον σε μεγαλύτερα οφέλη), είτε να αποσύρει πλήρως τα στρατεύματά της και να προσπαθήσει εκ νέου όταν θα έχει καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός.

Αφού δέχτηκε με ικανοποίηση τις αμερικανικές προειδοποιήσεις ως ακόμη ένα εργαλείο για να αποδυναμώσει το σθένος της Ουκρανίας, ο Πούτιν ήρθε αντιμέτωπος με ένα πιεστικό χρονοδιάγραμμα, αφού δυτικές πηγές διέρρεαν πληροφορίες ότι η ρωσική εισβολή θα ξεκινήσει –σήμερα– στις 16 Φεβρουαρίου. Η Δύση αξιολογούσε επίσης την έκβαση μιας πολεμικής σύρραξης βάσει διαφορετικών σεναρίων – μεταξύ άλλων, εάν η ρωσική επίθεση δεν εκδηλωνόταν μέσα στις επόμενες λίγες ημέρες και η ουκρανική πρωτεύουσα δεν κυριευόταν εντός 24 ώρών –επιδόσεις που θυμίζουν την “Καταιγίδα της Ερήμου”– ο στρατός της Ρωσίας θα έμοιαζε με μια “κούφια” πολεμική μηχανή που την υποστηρίζουν διαδικτυακοί influencers παρά η ίδια η διάθεσή του για μάχη.

Μια μεγάλης κλίμακας ρωσική επίθεση, με στόχο την κατάληψη όλων των εδαφών ανατολικά του ποταμού Δνείπερου, δεν είναι απλή υπόθεση. Η κατάκτηση όλων των εδαφών ανατολικά του Δνείπερου θα ήταν δύσκολο εγχείρημα – μα ακόμη πιο δύσκολο θα ήταν να σταματήσει ο ρωσικός στρατός στον Δνείπερο. Το Κίεβο εκτείνεται και στις δύο όχθες του ποταμού, ενώ και ο δεύτερος μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός της Ευρώπης βρίσκεται επίσης στην όχθη του ποταμού. Εάν η Ουκρανία υπερασπιζόταν τα εδάφη της με την τακτική της “καμένης γης” –όπου στην απόγνωσή της θα χρησιμοποιούσε φράγματα, πυρηνικά εργοστάσια και άλλες “επικίνδυνες” υποδομές ως αμυντικά εμπόδια–, η Ρωσία θα έπρεπε να μπει πολύ βαθιά στην ουκρανική επικράτεια έχοντας στη διάθεσή της περιορισμένα υλικοτεχνικά μέσα για να υποστηρίξει τις στρατιωτικές της δυνάμεις όσο μικρή και αν ήταν η χρονική περίοδος των πολεμικών της επιχειρήσεων.

Με την Οδησσό και άλλα “λάφυρα” να βρίσκονται στα δυτικά, ο Δνείπερος θα αποτελούσε ένα αχανές σύνορο. Η δημιουργία μια “ρωσικής Ουκρανίας” θα ήταν ένα χαοτικό εγχείρημα. Μια βιαστική και αποσπασματική ρωσική εισβολή θα έδινε τη δυνατότητα στην Ουκρανία να προετοιμαστεί για έναν ανταρτοπόλεμο, εκδοχή στην οποία η πλειονότητα των ευρωπαϊκών κρατών θα μπορούσε να συνδράμει το Κίεβο.

Μπορεί ο Πούτιν να αποχωρήσει ως νικητής;
Ο Ρώσος πρόεδρος μπορεί ακόμη να αποσυρθεί από τα σύνορα με την Ουκρανία, αξιώνοντας ότι πέτυχε μια σημαντική νίκη. H “προσάρτηση” της Λευκορωσίας έχει στην ουσία ολοκληρωθεί. Η αποτυχία να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα μιας ρωσικής εισβολής, τα οποία όρισε η Δύση, δίνει στον Πούτιν την ευκαιρία να εμπλακεί σε μια “διασκεδαστική” ρητορική μονομαχία, προσπαθώντας να πλήξει την αξιοπιστία των δυτικών πληροφοριών αλλά και επισημαίνοντας την αδυναμία της Δύσης να αναγνωρίσει τις “ειρηνικές” προθέσεις της Ρωσίας. Στο εσωτερικό της χώρας, ο Πούτιν μπορεί να αναβαθμίσει τα διαπιστευτήριά του ως “μεταρρυθμιστής” και να εκμεταλλευθεί τα λάθη και τις ατέλειες κατά την ανάπτυξη των δυνάμεων στα σύνορα με την Ουκρανία, προκειμένου να καρατομήσει τους μη ενθουσιώδεις υποστηρικτές των έργων του που τυχόν βρίσκονται ακόμη στις τάξεις του ρωσικού στρατού.

Ίσως είναι πλέον αργά για να αλλάξει πορεία ο Πούτιν. Η Ουκρανία φαίνεται αποφασισμένη να αντιταχθεί στη Ρωσία. Σε περίπτωση που ο Ρώσος πρόεδρος έδινε εντολή για επίθεση, η Ουκρανία θα αντιστεκόταν – ακόμα και αν κανείς δεν μπορεί να καταλάβει πώς θα το έκανε στην πράξη. Το Κίεβο θα υπερασπιζόταν τις υπό πολιορκία πόλεις, θα κατέστρεφε ζωτικής σημασίας υποδομές και θα επιχειρούσε να διεξάγει έναν συμβατικό πόλεμο. Οι πρόσφυγες θα συνέρρεαν προς δυσμάς και τα όπλα θα προς ανατολάς.

Ενώ ο Ρώσος πρόεδρος έχει κατακτήσει με μαεστρία –και ελάχιστο κόπο– τη Λευκορωσία, η ουκρανική κρίση αποκαλύπτει τα τρωτά σημεία του πνευματικά γερασμένου Πούτιν. Εδώ και πολύ καιρό, ο πανίσχυρος “αυτοκράτορας” ακούει μόνο “ναι” από τους αυλικούς του. Εάν το Ουκρανικό “στραβώσει” για τον Πούτιν, ο Ρώσος πρόεδρος κινδυνεύει να χάσει τη φήμη του υπερφυσικά ευέλικτου –σε πνευματικό επίπεδο– ανθρώπου, η οποία τον βοήθησε να ευημερήσει στη μετα-Ψυχροπολεμική Ρωσία.

Εάν ο Πούτιν θέσει σε εφαρμογή την ουκρανική του “μπλόφα” και αυτή τον φέρει σε αδιέξοδο –την ώρα που οι ολιγάρχες φίλοι του θα χάνουν τα περιουσιακά στοιχεία που έχουν κρύψει σε Ευρώπη και Αμερική–, οι αντίπαλοί του θα αρχίσουν να σφίγγουν τον κλοιό γύρω του. Και έναν φοβισμένο Πούτιν –”διψασμένο” για θετική υστεροφημία και κληρονομιά– θα είναι ακόμα πιο δύσκολο να τον αντιμετωπίσει κανείς – εντός και εκτός Ρωσίας.

ΠΗΓΗ: Capital.gr