Η υψηλού κύρους αγγλόφωνη κυπριακή εφημερίδα Financial Mirror δημοσίευσε ένα εκτενές άρθρο με τίτλο “Πέντε προκλήσεις για την ανάκαμψη της Αρμενίας”, το οποίο στηρίζεται σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα η Α.Ε. κ. Τιγκράν Μκρτσιάν, πρέσβης της Δημοκρατίας της Αρμενίας στην Ελληνική Δημοκρατία.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο μεταφρασμένο στα Ελληνικά.

Πέντε προκλήσεις για την ανάκαμψη της Αρμενίας

Έπειτα από τρεις δεκαετίες ανεξαρτησίας μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η μικρή Αρμενία αντιμετωπίζει μια πληθώρα προκλήσεων, κατά κύριο λόγο εξαιτίας των εχθρικών προθέσεων των γειτόνων της.

Έχοντας περιορισμένους φυσικούς πόρους που θα ενίσχυαν την εικόνα της χώρας και να βοηθούσαν στην ανοικοδόμηση μιας οικονομίας που παρακωλύεται από πολέμους, το Γερεβάν στρέφει την προσοχή του στη διπλωματία, ώστε να ενδυναμώσει τις ήδη υπάρχουσες σχέσεις και να χτίσει νέες συνεργασίες, ειδικά με τους παραδοσιακούς συμμάχους του, την Ελλάδα και την Κύπρο.

“Υπάρχουν πέντε προκλήσεις και είναι πασιφανείς”, είπε ο Τιγκράν Μκρτσιάν, νέος πρέσβης της Αρμενίας στην Αθήνα. “Πρώτη και κύρια είναι η ορθή και δίκαιη λύση του ζητήματος της σύγκρουσης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Μετά την ήττα στον πόλεμο (του 2020), οι Αζέροι στην άλλη πλευρά προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση, αλλά και την κατάσταση στην Ουκρανία, ώστε να κερδίσουν όσο το δυνατόν περισσότερα στις διαπραγματεύσεις τους. Αυτό έχει δύο διαστάσεις στις συζητήσεις σχετικά με την οριοθέτηση των συνόρων μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν και, το σημαντικότερο, στο μελλοντικό καθεστώς του ίδιου του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Όταν συζητούμε για την επιστροφή στις διαπραγματεύσεις, στο πλαίσιο της Συμπροεδρίας της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ (που περιλαμβάνει τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και τη Γαλλία), όπως είναι κατανοητό, πλέον υπάρχει τριβή σε σχέση με τη σύγκρουση στην Ουκρανία: από τη μία πλευρά υπάρχουν η Γαλλία και οι ΗΠΑ, ενώ από την άλλη υπάρχει η Ρωσία. Ελπίζουμε ότι αυτό το διεθνώς εξουσιοδοτημένο σχήμα θα ξαναρχίσει το έργο του, ώστε να βρεθεί μια λύση για τη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Επομένως, η επιστροφή στις διαπραγματεύσεις μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ώστε να βρεθεί μια δίκαιη λύση σχετικά με τη σύγκρουση, είναι η μεγαλύτερη πρόκληση,” είπε στη συνέντευξη που παραχώρησε στον Financial Mirror.

“Δεύτερο, βεβαίως, είναι η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Αρμενίας και Τουρκίας, που είναι μια ανεξάρτητη διαδικασία και αυτό έχει καταστεί σαφές στην Άγκυρα. Η τουρκική πλευρά έχει εμπλακεί σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, έχοντας ακριβώς αυτή την εντύπωση, ότι προχωρούμε στη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων κατά μήκος των συνόρων, χωρίς προϋποθέσεις.

Ο κ. Μκρτσιάν είπε ότι η τρίτη μεγαλύτερη πρόκληση είναι “να συνεχίσουμε να οικοδομούμε σχέσεις με τους στενούς μας εταίρους, με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Δύση, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, συμμάχους όπως η Γαλλία, η Ελλάδα και η Κύπρος. Και να εμβαθύνουμε αυτές τις σχέσεις.”

“Μια άλλη πρόκληση, η οποία δεν εξαρτάται από εμάς, είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο αρνητικός αντίκτυπος που έχει στην περιοχή, αλλά και γενικότερα στον κόσμο. Επιθυμούμε να εξέλθουμε από αυτή την κατάσταση με όσο το δυνατόν λιγότερη ζημιά, δεδομένου ότι έχουμε περίπου 500.000 Αρμένιους και στις δύο πλευρές της σύγκρουσης.”

Αναγέννηση

Ο πρέσβης, ο οποίος προηγουμένως ήταν διαπιστευμένος στις χώρες της Βαλτικής, ανέφερε ότι η πέμπτη πρόκληση για την κυβέρνηση του Νικόλ Πασινιάν είναι η οικονομική αναγέννηση της Αρμενίας.

“Όλο αυτό έχει ορισμένες εσωτερικές πολιτικές διαστάσεις. Στην Αρμενία έχουμε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας ενάντια στις συνομιλίες οριοθέτησης, εναντίον της προσπάθειας εξομάλυνσης των σχέσεων με την Τουρκία ή κατά της οικονομικής κατάστασης στη χώρα. Σε ορισμένους, στην αντιπολίτευση, δεν αρέσει ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζεται η κυβέρνηση αυτή τη διαδικασία. Όταν η διοίκηση καταφέρει να επιτύχει σε όλα τα παραπάνω, η εσωτερική κατάσταση θα ηρεμήσει.”

Τόνισε, ότι το κλειδί για αυτή την επιτυχία είναι ο κρίσιμος ρόλος τον οποίο διαδραματίζει η Αρμενική διασπορά.

Εκπροσωπώντας ένα μικρό κράτος τριών εκατομμυρίων κατοίκων, η Αρμενία και το διπλωματικό σώμα της συνεχώς πρέπει να ισορροπούν τις σχέσεις τους. Ο πρέσβης Μκρτσιάν είπε ότι τρεις παράγοντες βοηθούν το έργο του.

“Πρωτίστως, η εξαιρετική υποστήριξη της εικόνας μας. Η Αρμενία είναι ένα ‘νησί’ δημοκρατίας, το οποίο περιβάλλεται -όχι συνολικά αλλά κατά κύριο λόγο- από δημοκρατικές χώρες. Ο δρόμος τον οποίο έχει διαλέξει η Αρμενία, αυτός του συνεχιζόμενου εκδημοκρατισμού και των μεταρρυθμίσεων, εκτιμάται ιδιαίτερα από τους δυτικούς εταίρους μας. Έπειτα, έχουμε το ανθρώπινο δυναμικό, την επιστημονική γνώση και ανάπτυξη εδώ και δεκαετίες, ακόμη και από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, όταν η Αρμενία θεωρείτο το Σίλικον Βάλεϊ της ΕΣΣΔ. Αυτή η γνώση υφίσταται ακόμη και αναπτύσσεται περαιτέρω. Σημειώνουμε μεγάλες επιτυχίες σε διάφορους τομείς και, κυρίως, στον τομέα της πληροφορικής. Επίσης, οι Αρμένιοι είναι ένα ‘παγκόσμιο έθνος’ με τη διασπορά να είναι μεγαλύτερη από ό,τι οι πολίτες της Δημοκρατίας.

Μέσα στις τελευταίες τρεις δεκαετίες (της ανεξαρτησίας), αναζητούμε διαρκώς τρόπους να βρούμε το κλειδί για μια υποδειγματική συνεργασία με την Αρμενική διασπορά. Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας ακόμη.

Σαφώς, δεν επιθυμώ να μας συγκρίνω με τους ισχυρούς και απόλυτα θεσμοθετημένους δεσμούς που απολαμβάνουν το Ισραήλ και η Ελλάδα με την διασπορά τους αντιστοίχως, ωστόσο η πηγή βρίσκεται εκεί.

Βασιζόμενος σε αυτούς τους τρεις παράγοντες, νομίζω ότι η Αρμενία έχει την πιθανότητα να επιτύχει, τη δυνατότητα να αναγεννηθεί μετά από τον καταστροφικό πόλεμο του 2020.

​ Περίκλειστη χώρα

​ Καθώς περιβάλλεται από τις εχθρικές χώρες της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν και με το Ιράν στο νότο, η περίκλειστη Αρμενία είχε δεσμούς αιώνων με τους γείτονές της του βορείου Καυκάσου, οι οποίοι συχνά θεωρούνται από αδελφικοί έως ανταγωνιστικοί. Εκτός από κοινή ιστορία, η Γεωργία και η Αρμενία μοιράζονται κοινές αξίες και αντιλήψεις. Επίσης, μοιραζόμαστε κοινές προσεγγίσεις ως προς το δημοκρατικό μέλλον μας. Και αυτό είναι ένας σημαντικός πόρος στον οποίο στηρίζονται αμφότερες οι κυβερνήσεις, χαρακτηριστικός της εμπιστοσύνης ανάμεσα στις ελίτ. Σαφώς, η αρμενική κοινότητα στη Γεωργία διαδραματίζει ένα μεγάλο ρόλο ως προς την οποιαδήποτε επαναπροσέγγιση των δύο ορθόδοξων χριστιανικών εθνών.

Επιπλέον, έχουμε συνυπάρξει ως μέλη της Ανατολικής Εταιρικής Συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία μοιραζόμαστε και έχουμε πολλά κοινά.

Οικονομικά, οι διαδρομές από τον νότο στον βορρά, από τον βορρά της Ευρώπης, λαμβάνουν υπόψη ότι η Αρμενία μπορεί να αποτελέσει μια εναλλακτική εμπορική οδό και αυτή η οδός περνάει μέσα από τη Γεωργία.

Ως εκ τούτου, η Γεωργία διαδραματίζει έναν κρίσιμο ρόλο και ως προς την ανάπτυξη της οικονομίας της Αρμενίας. Οφείλουμε να καταλάβουμε αυτόν τον γεωοικονομικό ρόλο. Οι σχέσεις με τη Γεωργία εμβαθύνονται τα τελευταία χρόνια. Ελπίζω πως δεν θα υπάρξουν εμπόδια στη διεύρυνση της αδελφικής μας σχέσης, καθώς επιθυμούμε να αναφερόμαστε στις μεταξύ μας σχέσεις ως ‘αδελφικές’.”

Ο πρέσβης Μκρτσιάν είπε ότι η Τιφλίδα αποτελούσε το πνευματικό κέντρο του Καυκάσου κατά τις αρχές του 20ου αιώνα. Εκεί ανακηρύχθηκε η Πρώτη Δημοκρατία της Αρμενίας το 1918, ενώ η πρώτη κυβέρνηση της Αρμενίας ιδρύθηκε και λειτουργούσε για κάποιο διάστημα στην Τιφλίδα.

“Η Τιφλίδα, για εμάς, είναι η δεύτερη σημαντικότερη πόλη μετά το Γερεβάν.”

Ανοιχτή πληγή

Όμως ο πόλεμος των 44 ημερών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ άφησε μια ανοιχτή πληγή σε ολόκληρο το Αρμενικό έθνος, κυρίως λόγω του υψηλού αριθμού απωλειών και των αιχμαλώτων τους οποίους το Αζερμπαϊτζάν συνέλαβε και αρνήθηκε να παραδώσει μερικούς από αυτούς.

“Σύμφωνα με το Αζερμπαϊτζάν, αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι αιχμάλωτοι πολέμου. Αυτή η ερμηνεία δεν είναι αποδεκτή από τη Δύση. Δεν είναι αποδεκτή από τον οποιονδήποτε και (οι αιχμάλωτοι) οφείλουν να επιστραφούν όσο το δυνατόν συντομότερο”, είπε ο κ. Μκρτσιάν.

“Καθώς μιλάμε, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ έκανε μια δήλωση, σύμφωνα με την οποία ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, σε τηλεφωνική συνομιλία του με τον πρόεδρο Αλίεφ, υπενθύμισε την ανάγκη να επιστραφούν οι αιχμάλωτοι. Η δήλωση αναφερόταν σε ‘πρόσφατες θετικές εξελίξεις και μελλοντικά συγκεκριμένα βήματα προς την κατεύθυνση της ειρήνης στον νότιο Καύκασο, συμπεριλαμβανομένης της οριοθέτησης των συνόρων, του ανοίγματος των μεταφορικών και επικοινωνιακών συνδέσμων και της απελευθέρωσης των υπολοίπων Αρμενίων αιχμαλώτων.

Αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα στην ατζέντα μας. Ίσως, η αρμενική κυβέρνηση να μη μιλάει ανοιχτά γύρω από αυτό καθημερινά γιατί, ορισμένες φορές, η δημοσιοποίηση των προθέσεών μας ενδέχεται να μην επιφέρει απαραίτητα και το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Η διπλωματία δεν είναι απαραίτητα συνυφασμένη με τη μυστικότητα.

Όπως τα μέσα της δημόσιας επικοινωνίας κάποτε χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να επιτευχθεί ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, με τον ίδιο τρόπο και η διπλωματία έχει αυτά τα δύο στοιχεία εργασίας, το στοιχείο της μυστικότητας, αλλά και της δημοσιότητας.”

Ο κ. Μκρτσιάν ανέφερε πως, το να είναι κανείς πρέσβης της Αρμενίας αποτελεί πρόκληση η οποία απαιτεί τριπλάσιες ή τετραπλάσιες προσπάθειες από ό,τι η συνηθισμένη εργασία ενός πρέσβη.

“Η εργασία πρέπει να σχεδιαστεί στρατηγικά στοχεύοντας σε βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Λαμβάνοντας, επίσης, υπόψη τις πηγές και τις δυνατότητες της Αρμενικής διασποράς.”

Υγιείς σχέσεις με τη διασπορά

“Υπήρξα τυχερός στην προηγούμενη αποστολή μου στις χώρες της Βαλτικής και, τώρα, στην Ελλάδα και την Κύπρο, γιατί έχουμε μια υγιή σχέση με τις κοινότητες της διασποράς. Δεν το θεωρώ δεδομένο και θα συνεχίσω να καταβάλλω μεγάλη προσπάθεια, ώστε να διατηρήσω μια υγιή και προσοδοφόρα συνεργασία με τους εκπροσώπους της διασποράς μας.”

Ο πρέσβης είπε ότι, για να βοηθηθεί στο έργο του, η Αρμενία έχει καταφύγει στην ίδρυση Επίτιμων Προξενείων, ενός στη Θεσσαλονίκη και ενός στη Λεμεσό.

“Το ίδιο κάναμε και στην προηγούμενη αποστολή μου. Ιδρύσαμε ένα Επίτιμο Προξενείο στο Κάουνας της Λιθουανίας και εκκίνησα, επίσης, τη διαδικασία δημιουργίας ενός Επίτιμου Προξενείου στη Ρίγα της Λετονίας. Είναι εξαιρετικά χρήσιμο, γιατί είναι σαν να έχουμε ένα γραφείο σε μεγάλη πόλη. Ωστόσο, ο κύριος στόχος είναι να υποστηρίζεται η πρεσβεία στην προώθηση της οικονομικής διπλωματίας. Δεν έχουμε ακόμη αρκετούς οικονομικούς ακολούθους, παρά μόνο σε μερικές πρωτεύουσες. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερη οικονομική παρουσία σε όλες τις πρωτεύουσες.

Όσον αφορά στις ένθερμες σχέσεις με την Αθήνα, ο κ. Μκρτσιάν είπε ότι το άνοιγμα του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (ΔΑΦΑ) από το Αζερμπαϊτζάν δεν έγινε εις βάρος των δεσμών της Ελλάδας με το Γερεβάν.

“Ο ΔΑΦΑ δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ποσότητα φυσικού αερίου που παρέχει η Ρωσία στην Ευρώπη. Δεν έχει τη φυσική ικανότητα για κάτι τέτοιο. Είναι μία από τις εναλλακτικές. Πρώτα απ’ όλα, υπάρχει μια υπερβολή γύρω από τη χωρητικότητα του ΔΑΦΑ και το μέγεθος των πόρων που έχει το Αζερμπαϊτζάν σε φυσικό αέριο. Έπειτα, πρόκειται για ένα πολυεθνικό εγχείρημα. Η ιδιοκτησία του ανήκει σε πολλές εταιρείες και πρόκειται να διοχετευθεί μέσω διαφόρων κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας.

Η Ελλάδα δεν έχει αρχίσει να εξαρτάται, ούτε μπορεί να εξαρτηθεί από το Αζερμπαϊτζάν σε σχέση με την παροχή φυσικού αερίου. Τρίτον, το γεγονός ότι αγοράζεις μια συγκεκριμένη ποσότητα και όχι τη μεγαλύτερη ποσότητα ενεργειακών πόρων από μια οποιαδήποτε άλλη χώρα δεν αποδυναμώνει την ικανότητά σου να μιλάς για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για το επίπεδο της δημοκρατίας σε εκείνη τη χώρα ή να συνεχίσεις να στηρίζεις έναν από τους ιστορικά εγγύτερους φίλους σου, εν προκειμένω την Αρμενία.

Χρειάζεται να καταλάβουμε τα παραπάνω. Όταν παρατηρούμε παιχνίδια της αζερικής προπαγάνδας όπως, για παράδειγμα, το ότι ‘σας παρέχουμε τον ΔΑΦΑ, επομένως είμαστε φίλοι σας και δεν πρέπει να ασκείτε κριτική εναντίον μας’, η λογική είναι υπεραπλουστευμένη και δεν πρόκειται να λειτουργήσει. Δεν θεωρώ ότι μια τέτοια συνεργασία όσον αφορά στον ΔΑΦΑ θα είναι επιζήμια για τη συνεργασία και τη φιλία μεταξύ Ελλάδας και Αρμενίας. Επιπλέον, αναβαθμίζουμε τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Αρμενίας και ευελπιστούμε να έχουμε αποτελέσματα στο εγγύς μέλλον.”