Ο επόμενος επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας που ονόμασε ο Ντόναλντ Τραμπ έκρινε χθες Τετάρτη ότι η Κούβα πρέπει να βρίσκεται στη μαύρη λίστα της Ουάσιγκτον με τα κράτη που υποστηρίζουν την τρομοκρατία, αφήνοντας έτσι να εννοηθεί πως θα ακυρώσει την απόφαση που ανακοίνωσε μια ημέρα νωρίτερα ο Τζο Μπάιντεν.

Η κυβέρνηση του απερχόμενου Δημοκρατικού προέδρου έκανε γνωστό πως αφαιρεί την Κούβα από αυτή τη μαύρη λίστα -η οποία περιορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις επενδύσεις- στο πλαίσιο συμφωνίας με την Αβάνα για την αποφυλάκιση 550 και πλέον διαδηλωτών που παρέμεναν υπό κράτηση στη νήσο της Καραϊβικής.

Ο προαλειφόμενος επόμενος επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, γιος κουβανών μεταναστών, ορκισμένος εχθρός της κομμουνιστικής επανάστασης με ηγέτη τον Φιδέλ Κάστρο που επικράτησε στην Κούβα το 1959, ο Μάρκο Ρούμπιο, δήλωσε χθες κατά τη διάρκεια ακρόασης στη Γερουσία ότι η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ δεν θεωρεί πως τη δεσμεύουν αποφάσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν.

«Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία στο μυαλό μου πως ανταποκρίνεται στα κριτήρια για να χαρακτηριστεί κράτος που υποστηρίζει την τρομοκρατία», είπε ο γερουσιαστής της Φλόριντας, 53 ετών, χωρίς πάντως να πει ρητώς ότι θα ακυρώσει την απόφαση της απερχόμενης κυβέρνησης.

Λίγα 24ωρα προτού εγκαταλείψει τον Λευκό Οίκο το 2021, ο Ντόναλντ Τραμπ λάμβανε παρόμοια απόφαση, τοποθετώντας για ακόμη μια φορά την Κούβα στη μαύρη λίστα.

Ο Μάρκο Ρούμπιο τόνισε χθες πως η κομμουνιστική κυβέρνηση της νήσου έχει ανοικτά «φιλικές» σχέσεις με οργανώσεις όπως η Χαμάς και η Χεζμπολά, κινήματα που χαρακτηρίζονται τρομοκρατικές οντότητες από την Ουάσιγκτον.

«Γνωρίζουμε επίσης ότι το κουβανικό καθεστώς, για παράδειγμα, φιλοξενεί βάσεις κατασκοπείας όχι για μία, αλλά για δυο χώρες στην εθνική του επικράτεια, 90 μίλια (144 χλμ.) από τις ακτές των ΗΠΑ», πέταξε χωρίς άλλες διευκρινίσεις, αλλά χωρίς να υπάρχει καμιά αμφιβολία σε ποιες χώρες αναφερόταν.

Κατά την πρώτη του θητεία, ο Ντόναλντ Τραμπ φρόντισε να αναιρέσει τις συμφιλιωτικές χειρονομίες του προκατόχου του Μπαράκ Ομπάμα, που θεωρούσε αποτυχημένο τον αποκλεισμό και την απομόνωση που επιβάλλεται στο νησιωτικό κράτος από τις ΗΠΑ για πάνω από μισό αιώνα.

Μόλις τρεις ακόμη χώρες βρίσκονται σε αυτή τη μαύρη λίστα των ΗΠΑ: το Ιράν, η Βόρεια Κορέα και η Συρία.

Η επόμενη κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να επανεξετάσει την υπόθεση αυτής της τελευταίας, μετά την πτώση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.

Γράφει ο Γαβριήλ Χαρίτος, Deutsche Welle

Ύστερα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις, Ισραήλ και Χαμάς συμφώνησαν για τους όρους που θα καθορίσουν το πρώτο στάδιο της εκεχειρίας στη Γάζα, που θα διαρκέσει συνολικά 42 ημέρες. Πρόκειται για το πρώτο από τα τρία συνολικά στάδια της εκεχειρίας, με τελικό ορίζοντα τον πλήρη τερματισμό του πολέμου στον παλαιστινιακό θύλακα.

Σταδιακή απελευθέρωση Ισραηλινών ομήρων

Σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί μέχρι στιγμής, το πρώτο στάδιο της εκεχειρίας θα τεθεί σε εφαρμογή την ερχόμενη Κυριακή, 19 Ιανουαρίου, στις 12:15 το μεσημέρι τοπική ώρα (και ώρα Ελλάδος). Κατά την διάρκεια των ερχόμενων έξι εβδομάδων, η Χαμάς πρόκειται να απελευθερώσει σταδιακά συνολικά 33 ισραηλινούς ομήρους, εκ των οποίων θα είναι όλες οι γυναίκες και τα παιδιά, καθώς επίσης και όσους άνδρες είναι ηλικίας άνω των 50 ετών. Συγκεκριμένα, την πρώτη μέρα της εκεχειρίας θα απελευθερωθούν τρεις όμηροι, την έβδομη μέρα θα αφεθούν ελεύθεροι άλλοι τέσσερεις όμηροι και στη συνέχεια θα απελευθερώνονται τρεις όμηροι ανά εβδομάδα. Οι όμηροι που βρίσκονται εν ζωή θα αφεθούν ελεύθεροι κατά προτεραιότητα. Την έκτη – και τελευταία – εβδομάδα του πρώτου σταδίου της εκεχειρίας, θα αφεθούν ελεύθεροι ο Αβέρα Μενγκίστου και ο Χισάμ Αλ-Σάγιεντ, αμφότεροι Ισραηλινοί υπήκοοι, που κρατούνται στη Γάζα από τη Χαμάς για πάνω από δέκα χρόνια.

Σταδιακή αποφυλάκιση Παλαιστινίων φυλακισμένων

Το Ισραήλ από την πλευρά του, για κάθε έναν όμηρο που θα απελευθερωθεί από τη Χαμάς, θα αποφυλακίσει ως αντάλλαγμα 30 Παλαιστινίους βαρυποινίτες που εκτίουν στις ισραηλινές φυλακές υψίστης ασφαλείας πολυετείς ποινές κάθειρξης για εγκλήματα που προβλέπονται από τη νομοθεσία κατά της τρομοκρατίας. Παράλληλα, για κάθε ισραηλινή στρατιώτη που τελεί σε ομηρία, το Ισραήλ θα αποφυλακίσει 50 Παλαιστινίους κατάδικους. Ανάλογα με τον τελικό αριθμό των ομήρων που θα απελευθερώσει η Χαμάς, αναμένεται να αποφυλακιστούν 990 έως 1.650 Παλαιστίνιοι βαρυποινίτες. Ωστόσο, όπως έχει ήδη συμφωνηθεί, δεν πρόκειται να αποφυλακιστούν μέλη της Χαμάς που ανήκουν στην ομάδα Νούχμπα, την επίλεκτη μονάδα καταδρομών της οργάνωσης, που συμμετείχε στην τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023. Όσοι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι εκτίουν ποινές κάθειρξης για εγκλήματα τρομοκρατίας, έχει οριστεί ότι θα επιστρέψουν στη Γάζα. Αντιθέτως, όσοι από αυτούς προέρχονται από τη Δυτική Όχθη και έχουν καταδικαστεί για δολοφονίες Ισραηλινών πολιτών και στρατιωτικών, δεν θα τους επιτραπεί να επιστρέψουν στις εστίες τους και θα εκτοπιστούν στο εξωτερικό – χωρίς, ωστόσο, να έχει ακόμη γίνει γνωστό σε ποιες χώρες θα μεταφερθούν μετά την αποφυλάκισή τους από τις ισραηλινές φυλακές υψίστης ασφαλείας.

Παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα

Όσον αφορά την ανθρωπιστική πτυχή της εκεχειρίας, η συμφωνία προβλέπει ότι κατά τη διάρκεια του πρώτου σταδίου της θα εισέρχονται καθημερινά στη Γάζα 600 οχήματα που θα μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια. 50 οχήματα με βενζίνη θα προορίζονται ειδικά για το βόρειο τμήμα του θύλακα.

Σταδιακή απόσυρση ισραηλινών δυνάμεων

Επίσης, στο πρώτο στάδιο της εκεχειρίας προβλέπεται η σταδιακή απόσυρση των ισραηλινών στρατιωτικών δυνάμεων από στρατηγικά «σημεία-κλειδιά» του θύλακα. Συγκεκριμένα, από τη βόρεια Γάζα, οι Ισραηλινοί θα αποσυρθούν από την Τζαμπάλια, την Μπετ-Λαχία και το Μπετ-Χανούν. Θα εκκενωθεί ο Άξονας Νετσαρίμ, που διαχωρίζει τη Λωρίδα της Γάζας σε βόρειο και νότιο τμήμα. Συγχρόνως, το Ισραήλ θα αποχωρήσει από τη Ράφα της νότιας Γάζας, ενώ, κατόπιν ειδικών ρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ του Ισραήλ, της Αιγύπτου και των Ηνωμένων Πολιτειών, το συνοριακό φυλάκιο της Ράφα, μεταξύ Γάζας-Αιγύπτου, θα επαναλειτουργήσει εν ευθέτω χρόνω και ενώ η αποχώρηση των Ισραηλινών από τη συγκεκριμένη περιοχή θα βρίσκεται σε εξέλιξη.

Με την ολοκλήρωση της εφαρμογής του πρώτου σταδίου της εκεχειρίας, οι ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις θα βρίσκονται παραταγμένες κατά μήκος της οριογραμμής Ισραήλ-Γάζας. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι, καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου και από την έναρξη των χερσαίων ισραηλινών επιχειρήσεων, έχει ισοπεδωθεί από κτήρια μία περιμετρική ζώνη πλάτους ενός χιλιομέτρου κατά μήκος της οριογραμμής Ισραήλ-Γάζας, που καλύπτει συνολικά 60 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αποτελώντας μία de facto ζώνη ασφαλείας.

Επανέναρξη διαπραγματεύσεων για το δεύτερο στάδιο της εκεχειρίας
Η συμφωνία προβλέπει ότι κατά την 16η ημέρα του πρώτου σταδίου της εκεχειρίας, το Ισραήλ και η Χαμάς θα αρχίσουν τις διαπραγματεύσεις που θα προσδιορίσουν τους όρους του δευτέρου σταδίου της εκεχειρίας, κατά το οποίο αναμένεται να απελευθερωθούν οι υπόλοιποι όμηροι που κρατούνται στη Γάζα, με αντάλλαγμα την σταδιακή αποφυλάκιση Παλαιστινίων βαρυποινιτών – στελεχών ενόπλων ομάδων, που συνεχίζουν να εκτίουν τις ποινές τους σε φυλακές υψίστης ασφαλείας του Ισραήλ.

Άνθρωποι κρατούν ένα πανό του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καθώς μέλη της συριακής κοινότητας εκδηλώνουν την ικανοποίησή τους απο την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, στην Κωνσταντινούπολη στις 8 Δεκεμβρίου 2024 (Κεμάλ Ασλάν/AFP)

Ηκατάρρευση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία έχει ανησυχήσει πολλές περιφερειακές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΑΕ και της Αιγύπτου – αλλά το Ισραήλ ανησυχεί ιδιαίτερα από αυτή την εξέλιξη.

Μια ισραηλινή κυβερνητική επιτροπή έχει μάλιστα προτείνει ότι μια Συρία που κυβερνάται από σουνίτες ισλαμιστές που δεν αναγνωρίζουν το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελέσει μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα από το Ιράν, τον πρωταρχικό εχθρό του Ισραήλ.

Η επιτροπή ήταν ιδιαίτερα εκνευρισμένη από την επιρροή της Τουρκίας στη Συρία, υποστηρίζοντας ότι η Άγκυρα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη νέα συριακή κυβέρνηση ως αντιπρόσωπο «για να αποκαταστήσει το Οθωμανικό Στέμμα στην παλιά του αίγλη» – ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.

Η έκθεση σημειώνει ότι η Άγκυρα θα μπορούσε να επανεξοπλίσει γρήγορα τη νέα συριακή κυβέρνηση, προκαλώντας πιθανώς μια άμεση σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας.

Είναι όμως αυτό ένα ρεαλιστικό σενάριο; Εν ολίγοις, η απάντηση είναι όχι.

Αν και ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει αποδυναμώσει σταδιακά τις διμερείς σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ – διακόπτοντας τις εμπορικές σχέσεις, αρνούμενος αεροπορικά ταξίδια σε ανώτερους Ισραηλινούς αξιωματούχους, κατηγορώντας το Τελ Αβίβ για γενοκτονία στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης και εκφωνώντας φλογερούς λαϊκιστικούς λόγους που υπαινίσσονται ότι ο τουρκικός στρατός θα μπορούσε μια μέρα να βοηθήσει τον παλαιστινιακό λαό – δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Άγκυρα επιδιώκει στρατιωτική αντιπαράθεση με το Ισραήλ.

Εκτός από το γεγονός ότι τόσο η Τουρκία όσο και το Ισραήλ είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ και οι δύο πλευρές δεν έχουν εμπλακεί ποτέ σε στρατιωτική σύγκρουση, η Άγκυρα δεν έχει καμία όρεξη για τέτοιες περιπέτειες – ειδικά ενώ η περιοχή ήδη αντιμετωπίζει έναν συνεχιζόμενο πόλεμο μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, παράλληλα με την καταστροφή που εκτυλίσσεται στη Γάζα.

Οι στόχοι της Τουρκίας στη Συρία

Οι στόχοι της Τουρκίας στη Συρία είναι πολύ σαφείς και έχουν κοινοποιηθεί τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά σε όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες.

Πρώτον, όπως σημείωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, η Άγκυρα θέλει μια σταθερή Συρία που δεν αποτελεί απειλή για άλλα κράτη. Δεύτερον, η Τουρκία οραματίζεται ένα δημοκρατικό, ενιαίο και πολιτικό κράτος στη Συρία – ένα κράτος που αγκαλιάζει τις μειονότητες και όλες τις εθνοτικές ομάδες, ενώ θα εμποδίζει τον σχηματισμό ενός κράτους του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).

Αφού φιλοξένησε εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες για περισσότερο από μια δεκαετία και διεξήγαγε πολλαπλές στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες στοίχισαν τη ζωή Τούρκων και ξόδεψε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, η Άγκυρα θέλει μια Συρία που μπορεί να ανθίσει οικονομικά και κοινωνικά. Μια σύγκρουση με το Ισραήλ, είτε άμεση είτε έμμεση, δεν ευθυγραμμίζεται με αυτόν τον στόχο.

Μέχρι στιγμής, οι ενέργειες της Τουρκίας έχουν υποστηρίξει αυτούς τους στόχους.

Η Άγκυρα αρχικά – και σε μεγάλο βαθμό – έκανε τα στραβά μάτια στην αεροπορική εκστρατεία του Ισραήλ για την καταστροφή των υπολειμμάτων των στρατιωτικών εγκαταστάσεων του καθεστώτος Άσαντ. Αλλά αφού το Ισραήλ επέκτεινε σημαντικά τους στόχους του, ο Φιντάν ανακοίνωσε ότι η Τουρκία είχε μεταδώσει ένα μήνυμα στο Ισραήλ ότι τέτοιες επιθέσεις πρέπει να σταματήσουν.

Ο Φιντάν αναγνώρισε τις ανησυχίες του Ισραήλ ότι όπλα, όπως τα χημικά όπλα, θα μπορούσαν να πέσουν σε λάθος χέρια. Συγκεκριμένα, το Ισραήλ έχει αποφύγει να χτυπήσει οποιονδήποτε στόχο της Hayat Tahrir al-Sham (HTS).

Επιπλέον, η Τουρκία φέρεται να έχει κάνει τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία μηχανισμού αποσύγκρουσης με τον ισραηλινό στρατό στη Συρία. Οι εκθέσεις αναφέρονται επίσης σε συνήθεις εμπλοκές μεταξύ τουρκικών και ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών.

Επιπλέον, σύμφωνα με τις πηγές μου, η Άγκυρα έχει ενθαρρύνει τους ηγέτες του HTS, συμπεριλαμβανομένου του Ahmed al-Sharaa, να κάνουν δηλώσεις υπέρ της ηρεμίας με το Ισραήλ. Αρκετά στελέχη του HTS έχουν δηλώσει δημόσια ότι δεν επιδιώκουν σύγκρουση με το Ισραήλ.

Κίνδυνοι κατακερματισμού

Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με τις τουρκικές επαφές μου, υπάρχουν ενδείξεις ότι η Δαμασκός μπορεί να επιδιώξει να συνεργαστεί στρατιωτικά με την Άγκυρα, μεταφέροντας πιθανώς Τούρκους συμβούλους σε συριακές στρατιωτικές ακαδημίες και αεροπορικές βάσεις, για να βοηθήσουν στην επανίδρυση ενός ενοποιημένου συριακού στρατού υπό το συριακό υπουργείο Άμυνας.

Η Τουρκία έχει επίγνωση των ισραηλινών ανησυχιών σχετικά με μια τέτοια συνεργασία. Αυτό που ακούω είναι ότι οι αναπτύξεις της Τουρκίας θα είναι περιορισμένες. Δεν θα πήγαιναν πέρα ​​από τη Χάμα και, σε κάποιο βαθμό, τη Δαμασκό – μια προσπάθεια να καθησυχάσουν το Ισραήλ ότι οι ενέργειες της Άγκυρας δεν είναι εχθρικές.

Αλλά το Ισραήλ πρέπει να συμβιβαστεί με το γεγονός ότι η Άγκυρα δεν θα ανεχθεί ένα κράτος που ελέγχεται από το PKK στη βόρεια Συρία. Η Τουρκία επέμενε με συνέπεια ότι οι κουρδικές ομάδες πρέπει να ενσωματωθούν σε ένα ενιαίο συριακό κράτος.

Μια ισραηλινή έκθεση πρότεινε πρόσφατα ότι το Τελ Αβίβ προτιμά μια κατακερματισμένη Συρία για να προστατεύσει τα συμφέροντά της για την ασφάλεια. Αυτό είναι λάθος.

Μια άλλη έκθεση στο Israel Hayom αυτή την εβδομάδα μίλησε επίσης για το σχέδιο του Ισραήλ για μια διεθνή διάσκεψη για τη διαίρεση της Συρίας σε καντόνια.

Μια κατακερματισμένη Συρία θα αποτελούσε πρόσφορο έδαφος για ένοπλες ομάδες, αποσταθεροποιώντας περαιτέρω την περιοχή και δημιουργώντας μακροπρόθεσμους κινδύνους για το Ισραήλ. Αντίθετα, μια δημοκρατική και χωρίς αποκλεισμούς Συρία εξυπηρετεί τα συμφέροντα όλων.

Δυστυχώς, είναι σαφές ότι η ηγεσία του Ισραήλ προτιμά να αντιμετωπίζει αυταρχικά καθεστώτα, τα οποία είναι πιο συναλλακτικά και αξιόπιστα στις καταπιεστικές πολιτικές τους – κάνοντας τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα και την κατεχόμενη Δυτική Όχθη ευκολότερο να δικαιολογηθεί.

Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία έχει πλέον έναν φίλο στη Δαμασκό. Ο Ερντογάν πρόκειται να επωφεληθεί από αυτή τη σχέση σε πολλαπλά μέτωπα: σε εσωτερικό, οικονομικό και περιφερειακό επίπεδο.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η νέα συριακή κυβέρνηση θα γίνει τουρκικός πληρεξούσιος. Αντίθετα, εάν η τύχη είναι με το μέρος μας, η Συρία θα έχει -για πρώτη φορά- μια νόμιμη διοίκηση επικεντρωμένη σε ένα μόνο πράγμα: την ανοικοδόμηση της χώρας ως τόπου ειρήνης και ευημερίας.

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τη συντακτική πολιτική του Middle East Eye.

*Ο Ραγκίπ Σοϊλού είναι επικεφαλής του Γραφείου Τουρκίας του MEE, με έδρα την Άγκυρα. Προηγουμένως, ήταν ανταποκριτής των τουρκικών μέσων ενημέρωσης Daily Sabah και ATV τόσο από την Ουάσιγκτον DC όσο και από το Λονδίνο. Έχει επίσης συνεισφέρει σε διάφορους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, όπως το CNN και το Foreign Policy.