Η τελετή αποκαλυπτηρίων της Κιβωτού Εθνικής Μνήμης στον περιβάλλοντα χώρο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης, 26 Μαρτίου 2025, παρουσία Ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, Νίκου Δένδια. 

Η Κιβωτός Εθνικής Μνήμης, πάνω στην οποία έχουν λαξευτεί όλα τα ονόματα των υπέρ Πατρίδας μας πεσόντων, αποτελεί έργο του Καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κώστα Βαρώτσου και εντάσσεται στο συνολικό έργο «Ανάπλασης του Περιβάλλοντος Χώρου του ΥΠΕΘΑ».

Εκτός από την Κιβωτό Εθνικής Μνήμης, η «Ανάπλαση του Περιβάλλοντος Χώρου του ΥΠΕΘΑ» περιλαμβάνει τη φύτευση δύο αλσυλλίων ελαιών δεξιά και αριστερά του Μνημείου, τη δημιουργία νέας βιοκλιματικής όψης του Υπουργείου, την ανακαίνιση του χώρου υποδοχής των Υπουργών και των εκλεκτών ξένων προσκεκλημένων, την κατασκευή κτιρίου Ηλεκτρονικού Πολέμου και υπόγειου χώρου στάθμευσης στα πρότυπα της Βουλής των Ελλήνων. Σημειώνεται πως το μεγαλύτερο τμήμα του κόστους τους θα καλυφθεί από ιδιωτικές δωρεές.

Παρευρέθησαν, επίσης, ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Νικήτας Κακλαμάνης, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, οι πρώην Πρωθυπουργοί Κώστας Καραμανλής, Αντώνης Σαμαράς και Παναγιώτης Πικραμμένος, ο Πρόεδρος του κόμματος «ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ» Βασίλης Στίγκας, η Υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, ο Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Κεφαλογιάννης, η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, ο Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Θανάσης Δαβάκης, ο Υφυπουργός Εξωτερικών Τάσος Χατζηβασιλείου, ο Υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη Γιάννης Λαμπρόπουλος, ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης Γιάννης Μπούγας, ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Διονύσης Σταμενίτης, ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Γιώργος Μυλωνάκης, ο Βουλευτής Μιχάλης Κατρίνης ως εκπρόσωπος του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής Νίκου Ανδρουλάκη, ο Αντιπρόεδρος της Βουλής Αθανάσιος Μπούρας, ο Βουλευτής Συμεών Κεδίκογλου ως εκπρόσωπος του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτη Φάμελλου, Βουλευτές του Ελληνικού Κοινοβουλίου, οι πρώην Υπουργοί Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος και Ευάγγελος Αποστολάκης, Ευρωβουλευτές και ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας Αντώνιος Οικονόμου.

Στην τελετή έλαβαν, επίσης, μέρος η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου Ιωάννα Κλάπα, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας Μιχάλης Πικραμένος, η Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου Σωτηρία Ντούνη, ο Γενικός Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου Σταμάτης Πουλής, ο Πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων Χριστόφορος Σεβαστίδης, ο Πρόεδρος της Ένωσης Δικαστικών Λειτουργών Στρατιωτικής Δικαιοσύνης Στρατιωτικός Δικαστής Γ’ Ευαγγελία Γάκη.

Παρέστησαν ακόμα ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Δημήτριος Χούπης, ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Γεώργιος Κωστίδης, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Δημήτριος – Ελευθέριος Κατάρας ΠΝ και ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Δημοσθένης Γρηγοριάδης, ο Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας Αντιστράτηγος Δημήτριος Μάλλιος, Επίτιμοι Αρχηγοί και Ανώτατοι και Ανώτεροι Αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων και σπουδαστές των παραγωγικών σχολών των Ενόπλων Δυνάμεων.

Παρόντες ήταν επιπλέον εκπρόσωποι της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Θεσπιών κ. Παύλος ως εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, οι Μητροπολίτες Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ, Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνηςκ. Εφραίμ, Κηφισίας, Αμαρουσίου, Ωρωπού και Μαραθώνος κ. Κύριλλος, Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεωςκ. Αθηναγόρας, Νέας Ιωνίας, Φιλαδέλφειας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνος κ. Γαβριήλ, Περιστερίουκ. Γρηγόριος, ο Καθολικός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ.κ. Θεόδωρος, εκπρόσωποι ξενών διπλωματικών αρχών διαπιστευμένων στην Ελλάδα και Ακόλουθοι Άμυνας,o Καθηγητής του ΑΠΘ Κώστας Βαρώτσος, δωρητές των Ενόπλων Δυνάμεων, εκπρόσωποι φορέων και λοιποί προσκεκλημένοι.

Κατά την τελετή των αποκαλυπτηρίων έλαβε δρώμενο της Σοφίας Σπυράτου, με αφηγητή της εκδήλωσης τον Αλέξη Κωστάλα.

Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας επισήμανε στον χαιρετισμό του:

«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη δυσκολία από την προσπάθεια του «έργω ή λόγω» εγκωμίου το οποίο οφείλεται στους πεσόντες υπέρ της Πατρίδας. Η δυσχέρεια συνίσταται στην αδυναμία των λόγων και των έργων των ζώντων να εκφράσουν τον “αγήρων” έπαινον στους νεκρούς.

25 αιώνες πριν ο Περικλής στον Επιτάφιο αιτιολόγησε τη θυσία των νεκρών της Αθηναϊκής Δημοκρατίας με το μεγαλείο της Πόλης, την οποία δημιούργησαν και την οποία υπερασπίστηκαν. Δεν έχουμε φθάσει ακόμη σε σημείο μεγαλείου.

Όμως η νέα Ελλάδα αξίζει τη θυσία αυτών που τη δημιούργησαν. Η πρώην οθωμανική επαρχία με τους αγώνες τους ελευθερώθηκε. Με τους αγώνες τους έγινε σύγχρονο, ευρωπαϊκό δημοκρατικό κράτος.

Κυρίες και κύριοι,

Αποκαλύπτουμε σήμερα το εγκώμιο στους 121.692 νεκρούς των πολέμων της Ελλάδας.

Το Μνημείο της ευγνωμοσύνης των Ενόπλων Δυνάμεων στους νεκρούς τους.

Πλαισιώνεται από δύο αλσύλλια με 25 και 28 ελιές, συμβολισμός που παραπέμπει στην 25η Μαρτίου και την 28η Οκτωβρίου. Άλλα 400 δέντρα φυτεύθηκαν στο άλσος του Υπουργείου. Αυτά συμβολίζουν τα 400 χρόνια του οθωμανικού ζυγού.

Κι έχουμε μπροστά μας πιστεύω ένα λαμπρό έργο της σύγχρονης ελληνικής τέχνης.

Ένα διαυγές εγκώμιο. Δημιουργημένο από το ταλέντο του κορυφαίου γλύπτη Κώστα Βαρώτσου, που τύχη αγαθή τον έφερε σε επαφή με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ο Γενικός Γραμματέας Αντώνης Οικονόμου.

Το Μνημείο αυτό έχει μια επιπλέον μοναδικότητα. Συνδέει, για πρώτη φορά, τις Ένοπλες Δυνάμεις με τη σύγχρονη ελληνική τέχνη.

Αγκαλιάζουν έτσι οι Ένοπλες Δυνάμεις για πρώτη φορά μια μοντέρνα αντίληψη μνημειακής έκφρασης. Ενσωματώνουν στη μακρά παράδοσή τους, τη Σύγχρονη Τέχνη και τις εκφραστικές της δυνατότητες

Δημιουργείται μια σύζευξη ισχυρή και διαυγής ανάμεσα στην παράδοση και στην πρόοδο. Δηλαδή ανάμεσα στο χθες και το αύριο. Ένα μείγμα που ανταποκρίνεται σε ό,τι επιχειρείται να επιτευχθεί εδώ, με την «Ατζέντα 2030». Ένα άνοιγμα στο καινούργιο, το καινοτόμο.

Έχω πει επανειλημμένα ότι η πρόοδος και η συντήρηση δεν αντιτίθενται. Είναι οι δύο όψεις του νομίσματος του Ελληνισμού.

Επιβάλλεται να συνυπάρχει η Παράδοση με το Νέο.

Δημιουργείται λοιπόν μια νέα για την παράδοση καινοτόμος αντίληψη. Μια σύγχρονη Κιβωτός της Εθνικής Μνήμης, με διαύγεια, με σεμνότητα, με ανάταση, με φως, χωρίς περιττές μεγαλαυχίες.

Θα ενταχθεί, ως κεντρικό σημείο αναφοράς σε μια συνολική αναμόρφωση του συγκροτήματος του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Ένα μικρό τμήμα αυτής της προσέγγισης βλέπετε στο κεντρικό τμήμα του κτιρίου.

Η μεταρρύθμιση «2030» αποκτά έτσι χάρη στη γενναιοδωρία του Ευάγγελου Μυτιληναίου, μνημειακή και αρχιτεκτονική έκφραση. Το σύνολο της παρέμβασης θα ολοκληρωθεί έως τις 28 Οκτωβρίου του 2025.

Επιστρέφω όμως στην Κιβωτό που αποκαλύπτουμε σήμερα. Ως έργο της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, η Κιβωτός ενδεικνύει πως η θυσία οδηγεί τις ψυχές από το έδαφος της Ελλάδας στον ουρανό της Πατρίδας μας. Φιλοδοξεί να συνιστά το διαχρονικό προσκλητήριο τους, ως διαρκώς παρόντων και ζώντων στην εθνική μνήμη.

Διότι είναι διαχρονικά παρών και διαχρονικά ζων όποιος πότισε με το αίμα του το δέντρο της ελληνικής ελευθερίας.

Η Κιβωτός Εθνικής Μνήμης συνιστά διαυγές στοιχείο της ανάτασης των ψυχών και της αλήθειας του Ελληνισμού. Γιατί αλήθεια στην ελληνική γλώσσα είναι η άρνηση της λήθης, της λησμονιάς. Δηλαδή η διατήρηση της μνήμης.

Αυτή η διατήρηση της μνήμης των νεκρών στις ψυχές των ζώντων συνιστά τη μόνη δυνατή αιωνιότητα για τον άνθρωπο.

Κι επιδιώκουμε με την Κιβωτό, τη διαιώνιση της μνήμης των νεκρών μας. Όχι μόνο μνημειακά. Αλλά κυρίως ως ζώσας και κινητροδοτούσας δύναμης για το αύριο της χώρας.

Επιδιώκουμε, με τις δυνατότητες της σύγχρονης τέχνης, την ενσωμάτωση του παραδείγματος της αυτοθυσίας στο εθνικό μας αφήγημα. Ιδίως στο αφήγημα της νέας γενιάς των Ελλήνων.

Η ανθρώπινη ζωή, η ύπαρξη του ανθρώπου, υπερβαίνει το βιολογικό τέλος και αποκτά έννοια και σημασία εφόσον καταστεί στοιχείο διαχρονικής συλλογικής ταυτότητας.

Κι η συλλογική ταυτότητα έχει ισχυρά στοιχεία που την καθιστούν διακριτή. Αλλιώς δεν μπορεί να μοχλεύσει αφοσίωση, πόσο μάλλον θυσία.

Τα ταυτοτικά στοιχεία της νέας Ελλάδας είναι γνωστά: Πατρίδα – Γλώσσα – Παραδόσεις – Θρησκεία -Οικογένεια. Αυτά είναι. Αυτοί είμαστε. Υπέρ αυτών η θυσία. Και δι’ αυτών η αθανασία.

Η νέα Ελλάδα αναγεννήθηκε με αγώνες και η ύπαρξη του νέου Ελληνισμού σφυρηλατήθηκε με το αίμα των Ελλήνων που τιμάμε σήμερα. Κι η μνήμη τους ζει εσαεί στις καρδιές όλων των πραγματικών Ελλήνων, των θεματοφυλάκων των εθνικών παραδόσεων.

Εν πλήρει επίγνωση της προσωπικής μου ανεπάρκειας, κλείνω δανειζόμενος τα λόγια του Στρατηγού Κωνσταντίνου Νίδερ από την Ημερήσια Διαταγή του Α΄ Σώματος Στρατού την 20η Μαΐου 1919:

«Τελευτών, αποκαλύπτομαι νοερώς και ευλαβές κλίνω το γόνυ προ των αγνώστων ταφών των [εν Μεσημβρινή Ρωσία] πεσόντων ενδόξων νεκρών μας, ων το τίμιον και πολύτιμον αίμα επότισε δαψιλώς το δένδρον της ελληνικής Ελευθερίας και συνέπηξε το οικοδόμημα της Μείζονος Ελλάδος.

Αιωνία ευγνωμοσύνη εις τους πεσόντας!»

Σας ευχαριστώ».

«Η άμυνα όλων των χερσαίων, εναέριων και θαλάσσιων συνόρων της ΕΕ είναι σημαντική, ιδίως όσον αφορά τα ανατολικά σύνορα της ΕΕ. Το έργο για μια Ασπίδα Ανατολικών Συνόρων αποτελεί μια αξιόλογη πρωτοβουλία από ορισμένα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων προκλήσεων στην περιοχή. Θα καθιέρωνε ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης των χερσαίων συνόρων, σχεδιασμένο να ενισχύσει τα εξωτερικά χερσαία σύνορα της ΕΕ με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία απέναντι σε στρατιωτικές και υβριδικές απειλές. Αυτό θα περιλάμβανε έναν ολοκληρωμένο συνδυασμό φυσικών φραγμών, ανάπτυξης υποδομών και σύγχρονων συστημάτων επιτήρησης».

Στη Λευκή Βίβλο της Ε.Ε. για την άμυνα αυτή είναι η μόνη αναφορά για την προστασία των συνόρων. Τρέμουμε για το τι συμβαίνει στα σύνορα με Ρωσία και Λευκορωσία, ωστόσο άλλα σύνορα (για παράδειγμα τα σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία) δεν μας απασχολούν.

Σε ένα έγγραφο 23 σελίδων που υποτίθεται ότι αφορά συνολικά την αμυντική θωράκιση της Ευρώπης και όχι αποκλειστικά τον πόλεμο στην Ουκρανία, υπάρχουν – ευλόγως – 67 αναφορές στην προστασία της Ουκρανίας και 16 αναφορές στην απειλή της Ρωσίας, αλλά απουσιάζει κάτι άλλο.

Τι δεν χώρεσε σε 23 σελίδες; Η ρήτρα αμοιβαίας άμυνας η οποία προβλέπει ότι: «Σε περίπτωση κατά την οποία ένα κράτος μέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα υπόλοιπα κράτη μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και να το συνδράμουν με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους».

Συμπέρασμα; Για τις Βρυξέλλες, που χθες καλούσαν τους πολίτες να έχουν προμήθειες 72 ωρών στο σπίτι τους, προκειμένου να είναι προετοιμασμένοι για «πολέμους και λοιμούς» η Τουρκία δεν θεωρείται δυνητική απειλή. Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται τη βλέπουν μάλλον ως σύμμαχο. Και μπορεί να φαίνεται ότι έκλεισε η πόρτα στο ταμείο των 150 δισ., αλλά μένει ορθάνοιχτο το παράθυρο της συμμετοχής της μέσω συνεργασίας τουρκικών εταιρειών με ευρωπαϊκές και χρηματοδοτήσεων.

Γράφει ο Λάμπρος Τζούμης*

Εξηγήσεις ζητά η Τουρκία για τα συνθήματα της ΣΜΥΝ στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου.

Τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, σκάφος του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος στο πλαίσιο καταδίωξης λαθροδιακινητών εισήλθε στα τουρκικά χωρικά ύδατα.

Ο Τούρκος Υπουργός εσωτερικών επικοινώνησε με τον τότε Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας κ. Στυλιανίδη και εξέφρασε την ενόχλησή του. Τόνισε ότι για τη διατήρηση των σχέσεων καλής γειτονίας δεν είναι δυνατόν να γίνουν αποδεκτές τέτοιες παραβιάσεις.

Ο κ. Στυλιανίδης δήλωσε ότι ξεκίνησε άμεσα έρευνα σχετικά με το περιστατικό, ότι θα ενημερώσει τις τουρκικές αρχές για τις εξελίξεις και δεν θα επαναληφθούν οι παραβιάσεις.

Δεν είδαμε να συμβαίνει κάτι ανάλογο, δηλ. να υπάρξει ελληνική διαμαρτυρία και η Τουρκία να λέει ότι ξεκίνησε έρευνα και θα ενημερώσει τις ελληνικές αρχές για τις 2.499 παραβιάσεις ελληνικών χωρικών υδάτων (στοιχεία ΓΕΕΘΑ) που έγιναν πέρυσι από τουρκικά σκάφη και 472 παραβιάσεις που είχαμε φέτος.

Η παραπάνω νοοτροπία είναι σημάδι του κατευνασμού που έχουμε υιοθετήσει απέναντι στην Τουρκία για να διατηρήσουμε μια ειρήνη που είναι επίπλαστη.

Ελπίζουμε στο θέμα της ΣΜΥΝ να υπάρξει νηφαλιότητα από την πλευρά της ηγεσίας του ΥΠΕΘΑ να μην αντιμετωπιστεί το θέμα όπως συνέβη στο προαναφερθέν περιστατικό με εξηγήσεις στην Άγκυρα, ή με αποστρατείες και απομακρύνσεις, καθόσον με τον τρόπο αυτό καλλιεργούνται φοβικά σύνδρομα και ο μόνος που επωφελείται είναι η Τουρκία.

*Ο Λάμπρος Τζούμης είναι αντιστράτηγος ε.α. συγγραφέας του βιβλίου “Σε τροχιά σύγκρουσης με την τροχιά” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ινφογνώμων.

Γεννήθηκε, στο Χατζή Μεσσηνίας. Αποφοίτησε από το 8ο Λύκειο Αρρένων Αθηνών. Εισήχθη στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το 1979 και απεφοίτησε το 1983, ως Ανθυπολοχαγός Πεζικού. Ως κατώτερος Αξιωματικός, εκτέλεσε τα καθήκοντα του Διμοιρίτη και Διοικητή Λόχου σε Μονάδες Έβρου και Νήσων.

Ως ανώτερος αξιωματικός υπηρέτησε ως επιτελής στην 1η Στρατιά, στο Γενικό Επιτελείο Στρατού και στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας. Διοίκησε το 286 Τάγμα Πεζικού στη Λήμνο, το 38 Σύνταγμα Πεζικού στη Ρόδο και την Ελληνική Δύναμη Κοσσυφοπεδίου.

Από το 2009 έως το 2010 εκτέλεσε τα καθήκοντα του τμηματάρχη του τμήματος Συνδρομής στην Αντιμετώπιση Καταστροφών σε εθνικό επίπεδο και του Εθνικού αντιπροσώπου της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ στις επιτροπές Civil Emergency Planning και Senior Emergency Planning Committee.

Ως ανώτατος αξιωματικός εκτέλεσε τα καθήκοντα του Υποδιοικητού της 16ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Πεζικού στο Διδυμότειχο, του Επιτελάρχη Γενικού Επιθεωρητή Στρατού και του Διευθυντού Σχεδίων του ΓΕΣ. Την περίοδο 2014-2015 διοίκησε την 88 Στρατιωτική Διοίκηση – Ταξιαρχία της Λήμνου, όπου και αποστρατεύτηκε.

Έχει τιμηθεί με όλα τα προβλεπόμενα παράσημα, μετάλλια και διαμνημονεύσεις.

Είναι απόφοιτος της Σχολής Διοίκησης Επιτελών του Στρατού Ξηράς, της Ανωτάτης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και της Σχολής Εθνικής Άμυνας.

Μετά την αποστρατεία του έχει γράψει πολύ μεγάλο αριθμό άρθρων σε εφημερίδες, περιοδικά και ιστότοπους σχετικά με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς επίσης έχει συμμετάσχει ως ομιλητής σε μεγάλο αριθμό ημερίδων και δεκάδων ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών αναφορικά με το εν λόγω θέμα.