Του Hussein Ibish

Στο όνομα της καταπολέμησης της ισλαμοφοβίας, το Πανεπιστήμιο Hamline στη Μινεσότα διέπραξε μια ιδιαίτερα εξωφρενική άσκηση στην… ισλαμοφοβία.

Τον περασμένο Οκτώβριο, η Erika López Prater, επίκουρη καθηγήτρια η οποία διδάσκει ένα μάθημα παγκόσμιας ιστορίας της τέχνης, συμπεριέλαβε ένα αριστούργημα ισλαμικής τέχνης του 14ου αιώνα, το οποίο απεικονίζει τον Προφήτη Μωάμεθ να λαμβάνει κορανικές αποκαλύψεις από τον αρχάγγελο Γαβριήλ.

Αναγνωρίζοντας ότι ορισμένοι μουσουλμάνοι θεωρούν τις απεικονίσεις του Προφήτη (και σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις, οποιουδήποτε προσώπου) ως βλάσφημες, παρείχε επανειλημμένες προειδοποιήσεις στους φοιτητές της, τόσο στο αναρτημένο πρόγραμμα των μαθημάτων, όσο και στο ίδιο το μάθημα.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, κανείς δεν εμφανίστηκε ανήσυχος πριν από το διαδικτυακό μάθημα κι εκείνη μοιράστηκε, έτσι, με τους φοιτητές της το συγκεκριμένο έργο τέχνης, μαζί με πολλά άλλα. Στη συνέχεια, μία μουσουλμάνα Αμερικανή φοιτήτρια παραπονέθηκε στο πανεπιστήμιο, ενώ και άλλοι οι οποίοι δεν είχαν εγγραφεί στο μάθημα έσπευσαν να ενταχθούν στο στρατόπεδο των επικριτών.

Έτσι το Hamline δήλωσε ότι η έκθεση των φοιτητών σε αυτό το σημαντικό αριστούργημα της ισλαμικής τέχνης ήταν “αναμφισβήτητα απρόσεκτη, ασεβής και ισλαμοφοβική”. Η López Prater έχει πλέον ενημερωθεί ότι η σύμβασή της δεν πρόκειται να ανανεωθεί και, ως βοηθητικό προσωπικού με σύμβαση ορισμένου χρόνου, δεν έχει καμία άλλη δυνατότητα υπεράσπισης του εαυτού της, πλην του γεγονότος ότι δεν έκανε τίποτα κακό.

Θεμελιώδη ερωτήματα

Τα θεμελιώδη ερωτήματα τα οποία εγείρονται από αυτή την υπόθεση είναι τι είναι ισλαμοφοβία, τι είναι Ισλάμ και ποιος μιλά εκ μέρους των μουσουλμάνων. Όταν έκανα το διδακτορικό μου στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, στο Amherst, τη δεκαετία του 1990, συμμετείχα σε πολλές ακτιβιστικές δραστηριότητες στην πανεπιστημιούπολη – κι έτσι αναγνώρισα μια γνώριμη σε μένα δυναμική στο Hamline με την πρώτη ματιά. Η συγκεκριμένη φοιτήτρια και οι σύμμαχοί της χρησιμοποιούν μια ψεύτικη καταγγελία περί διακρίσεων ως ένα – εκ μέρους τους – παιχνίδι εξουσίας.

Επιχειρώντας να εξηγήσουν την αντίδρασή τους, στελέχη του πανεπιστημίου σημείωσαν ότι “το να βλέπουν μια εικόνα του Προφήτη Μωάμεθ, για πολλούς μουσουλμάνους, είναι ενάντια στην πίστη τους”. Ως κάποιος ο οποίος μεγάλωσε και εμποτίστηκε με ισλαμικές αξίες, ξέρω ότι αυτό είναι αλήθεια. Κανείς ωστόσο δεν ανάγκασε κανέναν να δει μια τέτοια εικόνα και, στο κάτω-κάτω, γιατί να διδάσκει κάποιος ένα μάθημα ιστορίας της τέχνης χωρίς να δείχνει ένα από τα αριστουργήματα της;

Εκείνο το οποίο λένε στην πραγματικότητα οι συγκεκριμένοι φοιτητές δεν είναι ότι δεν έπρεπε να τους ζητηθεί να κοιτάξουν την εικόνα, αφού οι περισσότεροι δεν ήταν καν στο μάθημα, αλλά ότι αυτή η εικόνα δεν θα έπρεπε να εμφανίζεται ΠΟΤΕ. Έτσι διεκδικούν το δικαίωμα να ορίζουν εκείνοι τι είναι και τι δεν είναι ισλαμικό και να μιλούν εξ ονόματος όλων των μουσουλμάνων. Στην τρελή βιασύνη του να εξευμενίσει μια θιγμένη μειονότητα, το πανεπιστήμιο εγκρίνει μια αντιδραστική προσπάθεια αστυνόμευσης της έννοιας του Ισλάμ στο Hamline και, ενδεχομένως, συνολικά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση των ΗΠΑ.

Η εν λόγω μικρογραφία προέρχεται από ένα περσικό κλασικό έργο του 14ου αιώνα που ονομάζεται The Compendium of Chronicles, το οποίο γράφτηκε, εικονογραφήθηκε και παραγγέλθηκε από μουσουλμάνους, ενώ το απολάμβαναν… μουσουλμάνοι. Κατέχει μια αξιοσημείωτη θέση στην καλλιτεχνική ιστορία των ισλαμικών πολιτισμών. Το να χαρακτηρίζει κανείς την εμφάνισή του – με άφθονες “προειδοποιήσεις ενάντια στον σκανδαλισμό” – ως βλάσφημη σημαίνει να συρρικνώνει την ιστορία του Ισλάμ, κλείνοντάς την σε ένα μικρό και φτωχό κλουβί.

Πολυμορφία

Σχεδόν ένα στα τέσσερα άτομα στον κόσμο είναι μουσουλμανικού θρησκεύματος. Ο ισλαμικός πολιτισμός ήταν ένα από τα πιο πολύμορφα σύνολα ανθρώπινων πολιτιστικών κοινοτήτων από τη γέννησή του τον 7ο αιώνα. Δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της λέξης “άτομο” και της λέξης “μουσουλμάνος” στην κοινότητά μας, επειδή, δεδομένης αυτής της καλειδοσκοπικής χρονολογικής και γεωγραφικής ποικιλομορφίας, σχεδόν κάθε ανθρώπινη ροπή και εμπειρία αντιπροσωπεύεται κάπου μέσα στην πανσπερμία των ισλαμικών πολιτισμών.

Για παράδειγμα, παρόλο που οι περισσότεροι μουσουλμάνοι συμφωνούν ότι το αλκοόλ απαγορεύεται από θρησκευτική άποψη, η ιδέα ότι οι μουσουλμάνοι δεν πίνουν δεν επιβιώνει σε επαφή με οποιαδήποτε ποικιλόμορφη ομάδα μουσουλμάνων της πραγματικής ζωής ή ακόμα και με πολλούς από τους μεγαλύτερους ισλαμικούς πολιτισμούς. Όσον αφορά τη σεξουαλική σεμνοτυφία την οποία βλέπει κανείς σε πολλές αραβικές χώρες σήμερα, απλώς κοιτάξτε τη λογοτεχνική παραγωγή του παρελθόντος, ξεκινώντας από το αραβικό σεξουαλικό εγχειρίδιο του 15ου αιώνα The Perfumed Garden, ή, στο πιο αμφιλεγόμενο, την παιδεραστική (θα λέγαμε σήμερα) ποίηση του δασκάλου του 9ου αιώνα Abu Nuwas, η οποία τυγχάνει σήμερα ταυτόχρονα ιστορικού σεβασμού και καταδίκης.

Ωστόσο, σε όλο τον κόσμο, οι συντηρητικοί θρησκευόμενοι θέλουν να ασκούν εξουσία και έλεγχο προκειμένου να εξαλείψουν κάθε ποικιλομορφία. Οι δυτικοί προοδευτικοί, συμπεριλαμβανομένων των μη μουσουλμάνων, συχνά τάσσονται μαζί τους επειδή δεν αναγνωρίζουν ή δεν τους ενδιαφέρει ότι κάτι τέτοιο αποτελεί συμμαχία με θρησκευτικά αντιδραστικούς οι οποίοι εμφανίζονται “αυθεντικοί” μόνο λόγω της σκληρότητάς τους. Φιλελεύθεροι θεσμοί όπως το Hamline αρκούνται στον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή, εάν είναι αυτός να κλείνει τα στόματα των διαμαρτυρόμενων, ενώ οι μη μόνιμοι καθηγητές είναι εύκολοι αποδιοπομπαίοι τράγοι.

Η πραγματική ισλαμοφοβία

Οι αμερικανικές μουσουλμανικές οργανώσεις εμφανίζονται διχασμένες ως προς την υπόθεση. Το Μουσουλμανικό Συμβούλιο Δημοσίων Υποθέσεων υποστήριξε την López Prater, ενώ το τοπικό τμήμα του πιο συντηρητικού Συμβουλίου για τις Αμερικανο-Ισλαμικές Σχέσεις (CAIR) εντάχθηκε στην ταξιαρχία των έξαλλων για τη “βλασφημία” φοιτητών (η εθνική οργάνωση του CAIR έλαβε μια πιο αμφίθυμη θέση).

Εάν τα αμερικανικά πανεπιστήμια εννοούν στ’ αλήθεια ότι αντιμετωπίζουν το Ισλάμ και τους μουσουλμάνους με σεβασμό, η López Prater πρέπει να επαναπροσληφθεί και κανένα άλλο κολέγιο ή πανεπιστήμιο δεν πρέπει να πέσει ξανά θύμα τέτοιων παιδιάστικων καμωμάτων.

Ο φόβος για την πολυπλοκότητα του Ισλάμ ως κοινωνικής πραγματικότητας και την ιλιγγιώδη ποικιλία μεταξύ των μουσουλμάνων, των πολιτισμών και των διάφορων μορφών κουλτούρας τους – σήμερα και σε όλη την ιστορία – είναι μια ύπουλη και επικίνδυνη μορφή ισλαμοφοβίας.

Πηγή: BloombergOpinion