“Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων
από την Τουρκία το 1915” – ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ
Κυριακή 27 Απριλίου 2025 ώρα 11,00 Θέατρο «Ακροπόλ» (οδός Ιπποκράτους 9, Αθήνα) στάση μετρό “Πανεπιστήμιο”
Εναρκτήριος λόγος κ. Οβαννές Γαζαριάν
Χαιρετισμός Εκπροσώπου Ελληνικής Κυβέρνησης εκ μέρους του Υφυπουργού Εξωτερικών κ. Ιωάννη Λοβέρδου
Χαιρετισμός Εκπροσώπου Βουλής των Ελλήνων
Χαιρετισμός Περιφερειάρχη Αττικής κ. Νικόλαος Χαρδαλιάς
Χαιρετισμός Πρέσβη της Δημοκρατίας της Αρμενίας κ. Τιγκράν Μκρτσιάν
Χαιρετισμός Αρμενικής Νεολαίας Ελλάδας κ. Σέρτζιο Μαγκογιάν
Ομιλία-παρουσίαση από τον Δημοσιογράφο κ. Χρίστο Βασιλόπουλο (Μηχανή του Χρόνου)
Αρμενικά τραγούδια ερμηνεύει η κα. Σύλβα Πετροσιάν
Στο πιάνο η κα. Κριστίν Τοκατλιάν
Τραγούδια από την μαθητική χορωδία του Γυμνασίου «Τζεναζιάν» και του Δημοτικού Σχολείου «Αγκοπιάν» του Αρμενικού Κυανού Σταυρού
Λήξη τελετής
Καταθέσεις στεφάνων στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη

Γράφει ο Δημήτρης Φούκας

Μία λίγο προβεβλημένη ιστορική περίπτωση είναι ο λεγόμενος «Μακεδονικός Αγώνας» 1904-1908 μεταξύ Ελληνικών και Βουλγαρικών ενόπλων σωμάτων ανταρτών για επικράτηση στην υπό Οθωμανική διοίκηση Μακεδονία και Θράκη. Ιστορικά η σύγκρουση ξεκίνησε από την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου το 1878 και τη δημιουργία αυτόνομης Βουλγαρίας, ως Κράτος – Ρωσικό «δορυφόρο» για την οικονομική και στρατιωτική κυριαρχία των Ρώσων στην Ανατολική Μεσόγειο, παρά τις σφόδρα έντονες αντιδράσεις των άλλων Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής. Στην αρχή οι Βούλγαροι στράφηκαν κατά των Οθωμανών με την αιτιολογία της «απελευθέρωσης» όλων των χριστιανών της περιοχής, αλλά στη συνέχεια έδειξαν τις πραγματικές τους προθέσεις: προσάρτηση της σημερινής Μακεδονίας και Θράκης στη Βουλγαρία είτε μέσω προπαγάνδας είτε μέσω βίαιων επιθέσεων κατά Ελλήνων. Την ίδια περίοδο κι άλλα έθνη είχαν αναπτύξει παρόμοια δράση (Σέρβοι στην περιοχή Μοναστήρι, Ρουμάνοι για το ζήτημα της Βλάχικης διαλέκτου), οι Βούλγαροι όμως ήταν οι πιο δραστήριοι. Η Ελλάδα λοιπόν αποφάσισε μετά από μια σειρά γεγονότων δραματικής κατάστασης να δημιουργήσει δίκτυο πληροφοριών για τη Βουλγαρική δραστηριότητα και σωμάτων αυτοάμυνας, που επέφερε πολύ θετικά αποτελέσματα.

Η Βουλγαρική Μακεδονική Οργάνωση

Ιδρύθηκε στην Θεσσαλονίκη. Όπως προαναφέρθηκε, στόχος ήταν να αποτινάξει τον Τουρκικό ζυγό επί των χριστιανικών εθνών της περιοχής, τα οποία θα συγκροτούσαν Βαλκανική ομοσπονδία. Ήταν η θεωρία – «βιτρίνα» για να προσελκύσει οπαδούς. Τον Αύγουστο του 1903 οργάνωσε την Επανάσταση του Ίλιντεν, που απέτυχε και κατεστάλη από τις Τουρκικές Δυνάμεις. Τότε ξεκίνησαν εμφύλιες συγκρούσεις εντός της οργάνωσης. Μεγάλο μέρος της εντάχθηκε στο Βουλγαρικό κρατικό μηχανισμό προς υποστήριξη των Βουλγαρικών συμφερόντων και πολέμησε το 1912 υπέρ της χώρας. Είχαν ήδη τα μέλη αυτά κατά τη παραμονή τους στην περιοχή στήσει ένα δίκτυο εκφοβισμού κατά των άλλων εθνοτήτων που ζούσαν εκεί. Μέχρι το 1904, 130 Ελληνικές κοινότητες με βίαιους τρόπους τέθηκαν υπό Βουλγαρικό έλεγχο. Στην περιοχή δρουν την περίοδο αυτή 20 οργανωμένες συμμορίες των 150-200 ατόμων χωρισμένες σε μικρές ομάδες για ενέδρες, με βοήθεια από οπαδούς της ΕΜΕΟ που δρούσαν ως πράκτορες.

Η Ελληνική αντίδραση: Δίκτυα αντί-ανταρτοπολέμου στην Μακεδονία και τη Θράκη το διάστημα 1904-1908

Το 1896 ιδρύεται η Εθνική Εταιρεία για την πραγματοποίηση των Εθνικών οραμάτων, μέρος της οποίας ήταν το Ελληνικό Μακεδονικό κομιτάτο. Το τελευταίο αποφασίζει την αποστολή του ανθ/γου Παύλου Μελά στην περιοχή για επιτόπια αναγνώριση της κατάστασης και καταγραφή των αναγκών σε άμυνα των Ελληνικών πληθυσμών, αρχές του 1904. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους ξεκίνησε η αποστολή σωμάτων Ελλήνων και η τροφοδοσία των ήδη υπαρχόντων από ντόπιους με όπλα από την ελεύθερη Ελλάδα. Αποφασίζεται η λειτουργία των Ελληνικών Γενικών Προξενείων ως κέντρα διεύθυνσης του Αγώνα. Ιδρύονται και τοπικές οργανώσεις με 2-10 μυστικούς πολιτοφύλακες σε κάθε χωριό. Εντός των πόλεων υπήρχε συνεχής συνεργασία των μελών της με Τούρκους για ενημέρωση σχετικά με τις Βουλγαρικές δράσεις, συνεχής προπαγάνδα μέσω φυλλαδίων σχετικά με την προβολή της Ελλάδας ως τη μόνη Δύναμη προς απελευθέρωση των Βαλκανίων, οικονομικός πόλεμος κατά των Βουλγαρικών επιχειρήσεων (μποϋκοτάζ, αγορές επιχειρήσεων και κτημάτων), δολοφονίες εξεχόντων Βουλγάρων της περιοχής, εκφοβιστική δραστηριότητα ώστε να εγκαταλείψουν Βούλγαροι την περιοχή.

Δίκτυο πληροφοριών κατά τον Μακεδονικό Αγώνα

Η δραστηριότητα Ελλήνων αξιωματικών όσον αφορά τη συλλογή πληροφοριών δεν ωφέλησε μόνο τον Μακεδονικό Αγώνα αλλά και συγκέντρωσε στοιχεία για τις Τουρκικές δυνάμεις, που χρησίμευσαν στους Βαλκανικούς Πολέμους. Η συνήθης κάλυψη ήταν του εμπόρου, του ιερέα, του καθηγητή και του μοναχού στα μοναστήρια, κυρίως του Αγίου Όρους, και όχι μόνο. Πάντα κάτω από τις οδηγίες της τοπικής Οργάνωσης και των κατά τόπους Προξενείων. Στόχοι πέραν της Βουλγαρικής – Τουρκικής – Σερβικής – Ρουμανικής δραστηριότητας ανίχνευαν κινήσεις άλλων υπηρεσιών της εποχής εκείνης. Σημαντικό κέντρο Ελληνικής κατασκοπείας ήταν τα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Κωνσταντίνιδου, μεγάλο μέρος του εκπαιδευτικού προσωπικού του οποίου ήταν Έλληνες αξιωματικοί – πράκτορες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα κλιμακίου Ελλήνων κατασκόπων ήταν η ομάδα Κορομηλά. Ο Λάμπρος Κορομηλάς είχε τεράστια διπλωματική και κατασκοπευτική εμπειρία σαν Πρόξενος της Ελλάδας στη Φιλιππούπολη, περιοχή με σημαντικό τότε Ελληνικό πληθυσμό. Κατέγραφε και παρακολουθούσε τις Βουλγαρικές κινήσεις κατορθώνοντας να μπει ως συνεργάτης στους Βουλγαρικούς κύκλους. Στη Θεσσαλονίκη ως Πρόξενος είχε σημαντικές επαφές με τους αντιπροσώπους των Μ. Δυνάμεων της εποχής εκείνης και γνώριμους σε όλες τις Τουρκικές αρχές, διότι επισκεπτόταν περιοχές. Ο επίτροπος του Σουλτάνου Χιλμή Πασάς χάρη στον Κορομηλά έδρασε υπέρ Ελληνικών συμφερόντων (στρατολόγηση). Στην ομάδα δράσης με την κάλυψη του γραφέα Προξενείου υπηρέτησαν ως πράκτορες οι αξιωματικοί Σπυρομίλιος, Μαζαράκης και Οθωναίος. Υπήρχε πίσω πόρτα και χώρος απόκρυψης Ελλήνων πρακτόρων εντός του Προξενείου για επαφές.

Συμπεράσματα

Η δομή κατασκοπείας και υβριδικής δράσης της Ελληνικής αντίστασης στη Μακεδονία τα έτη 1904-1908 είναι βασισμένη στα πρότυπα των σημερινών και της εποχής υπηρεσιών πληροφοριών Κρατών ανά τον κόσμο. Οι αντίστοιχες Ελληνικές οφείλουν να μελετήσουν τη δράση αυτή και να βασιστούν στη συγκρότηση ανάλογης με σκοπό την προάσπιση των Ελληνικών δικαιωμάτων, εφόσον και η Ιστορία επιβεβαιώνει την παραδοσιακή τους ικανότητα.

Πηγές:

labyrinthos.gr «Περίπτωση του Λάμπρου Κορομηλά»

Θέματα Ελληνικής Ιστορίας «Μακεδονικός Αγώνας 1904-1908»

parallaxi.gr «Έλληνες πράκτορες στην Τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη»

ΠΗΓΗ: Intelligence and Security

Γράφει ο Αλέξης Λεκάκης

Το Ιράν κι η Αρμενία διατηρούν παραδοσιακά πολύ καλές διακρατικές σχέσεις και στενούς πολιτιστικούς δεσμούς. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια το Ιράν είναι ο πιο ενεργός υποστηρικτής της εδαφικής ακεραιότητας της Αρμενίας απέναντι στην επιθετικότητα του Αζερμπαϊτζάν, τόσο στα λόγια όσο και στις ενέργειες.

Αν κι η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν δεν έχει αναγνωρίσει επισήμως τη γενοκτονία των Αρμενίων, το έχει κάνει επανειλημμένα στην πράξη.

Ειδικότερα, σε επίσκεψή του στην Αρμενία τον Σεπτέμβριο του 2004, ο τότε μεταρρυθμιστής πρόεδρος του Ιράν, ο Μοχαμάντ Χαταμί, απέτισε φόρο τιμής στο Μνημείο της Αρμένικης Γενοκτονίας, αποτελώντας τον 4ο ηγέτη ισλαμικής χώρας που έπραξε κάτι τέτοιο.

Δύο χρόνια αργότερα, ήτοι το 2006, το επανέλαβε ο τότε συντηρητικός πρόεδρος της ιρανικής βουλής, ο οποίος παρεμπίπτοντας τυγχάνει να είναι συμπέθερος του Ιρανού ανώτατου ηγέτη, του αγιατολά Αλί Χαμενεΐ.

Έκτοτε, αρκετοί Ιρανοί βουλευτές επισκέπτονται κάθε τόσο το εν λόγω μνημείο στο Γερεβάν, για να υποβάλουν τα σέβη τους.

Επίσης, κάθε χρόνο στην Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Αρμενίων, ο εκάστοτε πρέσβης του Ιράν στην Αρμενία καταθέτει στεφάνη στο Μνημείο της Αρμένικης Γενοκτονίας.

Πέραν τούτων, κάθε έτος στις 24 Απριλίου, δηλαδή την Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Αρμενίων, η αρμένικη κοινότητα του Ιράν πραγματοποιεί ανεμπόδιστα τελετές, για να τιμήσει τα θύματα, στις οποίες εκδηλώσεις συμμετέχουν κι Ιρανοί πολιτικοί.

Επιπλέον, οφείλεται να επισημανθεί ότι στο Ιράν υπάρχουν δύο μνημεία για τη γενοκτονία των Αρμενίων, το ένα στην Τεχεράνη και το άλλο στο Εσφαχάν.

Σημειώνεται ότι αρκετοί Ιρανοί βουλευτές έχουν κατά καιρούς αναγνωρίσει τη γενοκτονία.
Επιπροσθέτως, σύμφωνα με την τουρκική Hürriyet Daily News, το δημοτικό συμβούλιο της Τεχεράνης έχει πριν κάποια χρόνια αναγνωρίσει τη γενοκτονία, μια πληροφορία που δεν μπόρεσα, ωστόσο, να επιβεβαιώσω από άλλη πηγή.

Ο, δε, λαϊκιστής Μαχμούτ Αχμαντινεζάντ είχε υποσχεθεί κατά την εκστρατεία του για τις προεδρικές εκλογές του 2005 ότι θα προχωρούσε στην επίσημη αναγνώρισή της, κάτι όμως που δεν έκανε εν τέλει κατά την οκταετή θητεία του.

Βέβαια, τον Αύγουστο του 2010, ο τότε αντιπρόεδρος του Αχμαντινεζάντ κι επικεφαλής του Οργανισμού Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Τουρισμού σε δηλώσεις του έκανε ξεκάθαρη αναφορά για τη διάπραξη γενοκτονίας εναντίον των Αρμενίων, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της Τουρκίας.

Οι κάτωθι φωτογραφίες είναι από την προειρημένη ιστορική επίσκεψη του Χαταμί στο Τσιτσερνακαμπέρντ, το Μνημείο της Αρμένικης Γενοκτονίας στο Γερεβάν.