Τουρκία – Εκλογές: Ομαλή διαδοχή ή εκτροπή;

Ευαγγελία Μπίφη

Η Τουρκία εισέρχεται στην τελική ευθεία μίας καθοριστικής προεδρικής αναμέτρησης εν μέσω κλίματος ακραίας πόλωσης, ανησυχίας για πιθανώς απρόβλεπτες καταστάσεις το βράδυ της 14ης Μαΐου, και με ορατό το ενδεχόμενο εκατέρωθεν αμφισβήτησης -πρωτίστως από το «στρατόπεδο» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν- ενός οριακού εκλογικού αποτελέσματος, γεγονός που θα άνοιγε το «δρόμο» σε αλληλοκατηγορίες περί εκτροπής.

Η ατμόσφαιρα πόλωσης και γενικευμένης καχυποψίας ήλθε να αντικατοπτριστεί στο μήνυμα που απηύθυνε ο επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, προς τους υποστηρικτές του «μετώπου» κατά του Ερντογάν «να μείνουν σπίτι» των βράδυ των εκλογών, επικαλούμενος τον κίνδυνο να υπάρξουν «προκλήσεις» ή «προβοκάτσιες».

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από πλευράς του έχει οδηγήσει στα άκρα την προεκλογική σύγκρουση με τον Κιλιτσντάρογλου, κατηγορώντας την κεμαλιστή ηγέτη του CHP όχι μόνο ότι είναι «όργανο» της Δύσης και έχει δώσει «υποσχέσεις» και «δεσμεύσεις» απέναντί της, αλλά ότι συνεργάζεται και ενθαρρύνει το PKK και τους γκιουλενιστές -επισείοντας επί της ουσίας τον κίνδυνο για τρομοκρατικές επιθέσεις, με δηλώσεις ότι «εκείνοι έχουν ήδη αρχίσει να γεμίζουν τα όπλα τους».

Στελέχη της κυβέρνησης, προεξάρχοντος του υπουργού Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, επιμένουν την ίδια στιγμή να καλλιεργούν κλίμα περί ανάμειξης των ΗΠΑ και «απόπειρας πολιτικού πραξικοπήματος» στην κάλπη της 14ης Μαΐου, ενώ την οργή του Ερντογάν κατά της Δύσης και του Τύπου της έχουν επιτείνει τα δημοσιεύματα σε Economist και Washington Post, δύο εκ των πλέον έγκυρων ειδησεογραφικών μέσων παγκοσμίως, που θέτουν την αυταρχική διακυβέρνησή του στο στόχαστρο και καλούν ανοιχτά τους Τούρκους πολίτες να «σώσουν τη Δημοκρατία» τόσο για το δικό τους μέλλον, όσο και για να εμψυχώσουν τις δημοκρατικές δυνάμεις ανά τον κόσμο με το μήνυμα ότι ο δεσποτισμός και ο αυταρχισμός μπορούν να ηττηθούν.

Ο Τούρκος πρόεδρος αντέδρασε με οργή στην ανοιχτή θέση που έλαβε υπέρ της αντιπολιτευόμενης συμμαχίας η βρετανική επιθεώρηση Economist, η οποία και έχει κρατήσει σταθερά σκληρή στάση έναντι του Τούρκου προέδρου, λέγοντας ότι δεν θα επιτραπεί σε κανέναν να «χειραγωγήσει» την εσωτερική πολιτική και τους ψηφοφόρους της Τουρκίας. «Δεν θα επιτρέψουμε να κατευθύνεται η εσωτερική μας πολιτική και να κουνάνε το δάχτυλο στην εθνική βούληση τα εξώφυλλα των περιοδικών, που αποτελούν τον επιχειρησιακό μηχανισμό των παγκόσμιων δυνάμεων», δήλωσε. 

Λαμβάνοντας τη «σκυτάλη», ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, κατήγγειλε επέμβαση στις εσωτερικές πολιτικές υποθέσεις της Τουρκίας, αναφέροντας ότι είναι ο λαός που θα δώσει την απάντησή του στην κάλπη. Ο διευθυντής επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, Φαχρετίν Αλτούν, μίλησε ταυτόχρονα για «στόχευση» της βούλησης του έθνους συνολικά από μέσα ενημέρωσης της Δύσης, κάνοντας λόγο περί «ασύμμετρων ψυχολογικών επιχειρήσεων» και «βρώμικης προπαγάνδας».

Ως «έργο» των Ηνωμένων Ηνωμένων Πολιτειών φαίνεται, άλλωστε, να επιχειρεί προκαταβολικά να εμφανίσει η πλευρά Ερντογάν ενδεχόμενη ήττα στην προεδρική κάλπη, με τον Σουλεϊμάν Σοϊλού να κατηγορεί ευθέως τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, για ανάμειξη στις εκλογές, όταν κλήθηκε να δώσει διευκρινίσεις για την προ ημερών επίμαχη δήλωση «η 15η Ιουλίου [σ.σ. 2016] ήταν η ντε φάκτο απόπειρα πραξικοπήματος, και η 14η Μαΐου 2023 είναι μία απόπειρα πολιτικού πραξικοπήματος».

Για τον Ερντογάν είναι η ίδια η Ουάσινγκτον και ο αυξοεξόριστος στην Πενσιλβάνια ιμάμης Φετουλάχ Γκιουλέν που θέλησαν το 2016 να τον ανατρέψουν, ενώ τώρα οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ως «εκλεκτό» τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Και με φόντο τις δηλώσεις Σοϊλού περί «πολιτικού πραξικοπήματος», το ερώτημα εάν ο Ερντογάν παραδώσει την εξουσία, εφόσον χάσει, γίνεται ακόμα πιο έντονο.

Χρεώνοντας στον Τούρκο πρόεδρο «τυπική λογική δικτάτορα», ο αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, εμφανίζεται να επιχειρεί να εμποδίσει τη δημιουργία τη νύχτα των εκλογών μίας ατμόσφαιρας που θα μπορούσε να οδηγήσει, ή να χρησιμοποιηθεί, για να οδηγήσει σε απρόβλεπτες καταστάσεις.

«Το βράδυ των εκλογών, όταν θα έχουμε νικήσει, να μη βγει κανείς στους δρόμους για να πανηγυρίσει. Να μείνουν όλοι στο σπίτι τους. Όταν ξημερώσει, θα έχουν ξεκαθαρίσει τα αποτελέσματα και το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο [YSK] θα αναγκαστεί να τα ανακοινώσει», δήλωσε ο Κιλιτσντάρογλου για να προειδοποιήσει: «Γιατί αν βγουν για να πανηγυρίσουν, μπορεί να υπάρξουν προκλήσεις, προβοκάτσιες, ίσως ένοπλοι βγουν στους δρόμους. Και δεν πρέπει να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που να επιτρέπει κάτι τέτοιο».

Την ευθύνη της δημοσιοποίησης των επίσημων αποτελεσμάτων της προεδρικής εκλογής της 14ης Μαΐου έχει το ελεγχόμενο από την κυβέρνηση Ερντογάν κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu. Το Μάρτιο του 2019, το Anadolu είχε διακόψει προσωρινά τη ροή αποτελεσμάτων όταν άρχισε να διαφαίνεται πως ο υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Εκρέμ Ιμάμογλου, βρισκόταν σε τροχιά νίκης για το δήμο της Κωνσταντινούπολης -γεγονός που είχε δώσει λαβή για κατηγορίες περί απόπειρας αλλοίωσης των ψήφων. 

Το «μοτίβο» που ακολούθησε ο Ερντογάν με την αμφισβήτηση της νίκης Ιμάμογλου στις δημοτικές εκλογές της Κωνσταντινούπολης που τελικά οδηγήθηκαν σε επαναληπτική αναμέτρηση -στην οποία και ο υποψήφιος του CHP θριάμβευσε- εκτιμάται ότι πιθανώς θα επαναλάβει και σε ενδεχόμενη δική του οριακή ήττα στην προεδρική κάλπη. Η Συμμαχία των «Έξι» την ίδια στιγμή βρίσκεται υπ’ ατμόν, έχοντας επιστρατεύσει άνω των 500.000 εκλογικών παρατηρητών, αριθμός ενδεικτικός των φόβων περί παρατυπιών ή απόπειρας νόθευσης των εκλογικών αποτελεσμάτων.

Μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές, εφαρμόζεται πλέον σειρά απαγορεύσεων όσον αφορά την προεκλογική δράση, μεταξύ των οποίων και η διεξαγωγή (επισήμως τουλάχιστον) δημοσκοπήσεων. Οι δύο τελευταίες μετρήσεις έχουν «αφήσει» αμφίρροπη εικόνα: Η δημοσκόπηση της εταιρείας ORC δίνει προβάδισμα στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου με 48% και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συγκεντρώνει 44,6%. Ακριβώς αντίθετη εικόνα δίνει η έρευνα της SONAR: Ο Ερντογάν προηγείται με 48,8%, και ο Κιλιτσντάρογλου ακολουθεί με 44,1%.

Παρά την πρωτιά Κιλιτσντάρογλου στις περισσότερες δημοσκοπήσεις για την προεδρία, στις βουλευτικές εκλογές το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑKP) του Ερντογάν έρχεται μονίμως πρώτο. Σύμφωνα με τη έρευνα της ORC, το AKP προβλέπεται να λάβει 33,2%, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα 28%, το Καλό Κόμμα της Μεράλ Ακσενέρ 15,5%, το φιλοκουρδικό HDP 9,6%, το Κόμμα Εθνιστικής Δράσης (ΜΗΡ) 5,6%, το Εργατικό Κόμμα της Τουρκίας 2% και το Κόμμα της Πατρίδας του Μουχαρέμ Ιντζέ 1,9%.

Η λεγόμενη «δημοσκόπηση των δημοσκοπήσεων», ο μέσος όρος των ερευνών 15 εταιρειών για τον Απρίλιο δίνει στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου 47,64% και στον Ερντογάν 44,22%. Για τον δεύτερο γύρο της 28ης Μαΐου προβλέπει νίκη Κιλιτσντάρογλου με 52,03%. Αναλυτές εκτιμούν ότι αν αθροιστικά το ποσοστό των δύο άλλων υποψηφίων για την προεδρία (Μουχαρέμ Ιντζέ και Σινάν Ογάν) μείνει κάτω από το 6%, υπάρχει πιθανότητα το αποτέλεσμα να κριθεί από τον πρώτο γύρο.

liberal.gr